13.04.2007

Z ustaw samorządowych wynika, że jednostki samorządu terytorialnego samodzielnie prowadzą swoją gospodarkę finansową w oparciu o budżet.

Generalnie rzecz biorąc budżet każdorazowo traktowany jest jako plan finansowy, który obejmuje zestawienie przewidywanych dochodów i wydatków podmiotu publiczno-prawnego ujętych w odpowiednim stopniu szczegółowości i określonym przedziale czasowym. Tym przedziałem czasowym dla budżetu jest jeden rok zwany inaczej rokiem budżetowym. W Polsce rok budżetowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym.

Budżet jest traktowany w kategoriach podstawowego planu finansowego, do którego to powinny być dopasowane wszelkie inne plany finansowe jednostek organizacyjnych podmiotu publiczno-prawnego, czyli z budżetem muszą być powiązane i zgodne plany finansowe jednostek budżetowych, a także w pewnym zakresie plany finansowe zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych, przynajmniej jeśli chodzi o kwestie wpłat do budżetu czy wielkości dotacji.

Spośród innych planów finansowych, oprócz tego, że budżet ma ten charakter podstawowy, budżet wyróżnia przede wszystkim zakres podmiotowy i przedmiotowy, jego konstrukcja (inaczej struktura) oraz forma w jakiej jest uchwalany.

Szczególny zakres podmiotowy i przedmiotowy budżetu

W zakresie podmiotowym budżetu zawsze powstaje pytanie kto jest odpowiedzialny za uchwalanie budżetu oraz kto jest odpowiedzialny za jego wykonywanie. W ramach podziału tych kompetencji, które jednocześnie są traktowane w kategoriach kompetencji wyłącznych, za uchwalenie budżetu w odniesieniu do jednostek samorządu terytorialnego każdorazowo odpowiedzialny jest organ stanowiący (Gmina - Rada Gminy, Powiat - Rada Powiatu, Województwo Samorządowe - Sejmik Wojewódzki), natomiast za wykonywanie tego budżetu odpowiedzialny jest organ wykonawczy (Gmina - wójt, burmistrz, prezydent miasta, Powiat - Zarząd Powiatu, Województwo Samorządowe - Zarząd Wojewódzki). Tutaj następuje wyłączność kompetencji tychże organów, których to kompetencji nie mogą one przekazywać innym podmiotom, na rzecz innych jednostek. Jest to zastrzeżone dla nich prawo.

Jeżeli chodzi o zakres przedmiotowy budżetu, to w nim odzwierciedlone każdorazowo powinny być dochody i wydatki oraz przychody i rozchody konkretnej jednostki samorządu terytorialnego.

Jeżeli chodzi o sposób konstruowania struktury tego budżetu, to jest to problematyka związana ze szczegółowością tego budżetu, a więc ujęcia dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów, odpowiednie podziałki klasyfikacji budżetowej. Dla budżetu jednostek samorządu terytorialnego stosujemy trzy podziałki klasyfikacji budżetowej:

• podziałka działów,

• podziałka rozdziałów,

• podziałka paragrafów.

Dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego nie ma czwartej podziałki, największej klasyfikacji budżetowej, czyli nie ma tutaj części budżetowych. Ta podziałka klasyfikacji budżetowej jest zastrzeżona tylko i wyłącznie dla budżetu państwa.

Forma w jakiej jest uchwalany budżet

Budżet w jednostkach samorządu terytorialnego przyjmuje formę (postać) uchwały budżetowej. Trzeba zwrócić uwagę, że budżet jednostek samorządu terytorialnego czy w ogóle budżet podmiotu publicznoprawnego jest nie tylko pewnym aktem o charakterze zarządzania finansowego, nie jest tylko i wyłącznie planem finansowym, ale także budżet jest pewnym aktem o charakterze politycznym.

Nie da się ukryć, że podejmowanie decyzji w sprawach uchwalenia budżetu, czy to w przypadku jednostek samorządu terytorialnego czy w przypadku budżetu państwa, oznacza tak naprawdę polityczną akceptację pewnej większości - w przypadku budżetu państwa większości parlamentarnej. Budżet jest wizją sprawowania gospodarki finansowej lansowanej przez jakąś opcję polityczną.

Podobnie dzieje się w przypadku jednostek samorządu terytorialnego, gdzie budżet jako plan wymaga tej akceptacji politycznej organu stanowiącego. A więc tutaj również radni podejmując uchwałę budżetową podejmują pewną decyzję o charakterze politycznym. W jaki sposób? Ta uchwała budżetowa, na podstawie której gospodarka finansowa jednostki samorządu terytorialnego przez najbliższy rok będzie funkcjonować, jest wiążącą w odniesieniu do jej adresatów, czyli wykonawców budżetu, w tym wypadku organu wykonawczego.

Charakterystyka budżetu podmiotu publicznoprawnego jest taka, że dochody budżetowe pochodzą w głównej mierze z danin o charakterze publicznoprawnym, świadczeń o charakterze jednostkowym, przymusowym, bezzwrotnym - podatek, czy też cło bądź opłata. Natomiast wydatki są przeznaczane na realizację zadań publicznych. Przy czym rzeczą charakterystyczną jest, że ta strona wydatkowa, dokonywanie tych wydatków odbywa się w formie decyzji administracyjno-prawnych. To jest sposób w jaki decyduje się o kierunkach, zasadach, zadaniach, które są finansowane z budżetu. Jest to forma decyzji administracyjnych. Jeżeli tak się dzieje, to z całą pewnością budżet jako plan finansowy musi być traktowany w kategorii aktu władztwa finansowego. Jest to akt zarządzania finansami publicznymi, który ma charakter władztwa finansowego, czyli tego co się mieści w ogólnym pojęciu władztwa administracyjnego. Stąd właśnie decyzje o dokonywaniu wydatków, decyzje klasyfikowane jako decyzje administracyjno-prawne.

Budżet jako plan finansowy, po jego wykonaniu jest odpowiednio oceniany. Podmiotem, który dokonuje oceny realizacji budżetu, jego wykonania jest organ stanowiący (najwyższa władza w jednostkach) poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Dokonuje on oceny wykonania budżetu, jego prawidłowości. Ta ocena wyrażona jest w instytucji absolutorium budżetowego. Udzielenie takiego absolutorium budżetowego oznacza akceptację wykonania budżetu, jego realizowania. Odmowa udzielenia tegoż absolutorium jest traktowana w kategoriach negatywnej oceny wykonywania budżetu. Brak absolutorium będzie niósł w dalszej konsekwencji możliwość odwołania organu wykonawczego.

Legalna definicja budżetu (definicja ustawowa) znajduje się w ustawie o finansach publicznych w artykule 165. Obowiązuje od 1 stycznia 2006 roku. Różni się nieco od definicji, która obowiązywała wcześniej, mianowicie jest węższa, bardziej ścisła. Zgodnie z tym artykułem 165 ustęp 1 budżet jednostki samorządu terytorialnego jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów jednostki samorządu terytorialnego. Budżet ten jest uchwalany w formie uchwały budżetowej na rok budżetowy, czyli rok kalendarzowy - od 1 stycznia do 31 grudnia.

Z treści tej definicji wynika kilka konsekwencji:

• wyznaczone są ramy czasowe obowiązywania budżetu - okres roku budżetowego = okres roku kalendarzowego;

• wskazana jest forma budżetu, przyjmuje on formę (postać) uchwały budżetowej;

• podany jest przedmiot, zakres budżetu, który obejmuje dochody i wydatki oraz przychody i rozchody jednostki samorządu terytorialnego.

To jest wąskie, bardzo ścisłe rozumienie budżetu jednostki samorządu terytorialnego, dlatego że ramy tego budżetu obejmują praktycznie funkcjonowanie jednostek budżetowych; jednostek, które są odpowiedzialne za gromadzenie dochodów i dokonywanie wydatków budżetowych. Z treści tego budżetu wynika, że skoro obejmuje on przychody i rozchody tej jednostki, to obejmuje on kwestie związane z finansowaniem deficytu budżetowego.

Czy w ramach budżetu, w jego konstrukcji, znajduje się odzwierciedlenie tzw. gospodarki pozabudżetowej? Czy ramach deficytu budżetu funkcjonują zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, czy też fundusze celowe?

Do końca 2005 roku pod rządami starej ustawy o finansach publicznych, przy innej konstrukcji, definicji budżetu, te tzw. formy pozabudżetowe składały się również na pojęcie budżetu. Wówczas rozważano i rozróżniano dwa pojęcia budżetu w sensie wąskim, ścisłym - tak jak dzisiaj to rozumiemy; oraz można było stosować szerszą definicję budżetu, gdyż te formy pozabudżetowe także były ujęte w treści definicji budżetu. Obecnie w ramach definicji budżetu z artykułu 165 ustawy o finansach publicznych nie ma ani zakładów budżetowych, ani gospodarstw pomocniczych, funduszy celowych czy tzw. rachunków dochodów własnych, natomiast plany finansowe tych jednostek organizacyjnych zostają ujęte w treści uchwały budżetowej jako jej załącznik. Inaczej mówiąc materialnie te plany finansowe nie są wkomponowane w budżet. Są jedynie jak gdyby formalną stroną uchwały budżetowej. Realizuje się przez to możliwość pełnego oglądu gospodarki budżetowej z formalnego punktu widzenia jako budżetu w postaci dokumentu.

Czym różni się pojęcie „dochody” od pojęcia „przychody”? Trzeba odnieść się do początkowych przepisów ustawy o finansach publicznych, trzeba się odnieść do artykułu 5 i artykułu 6.

Dochody. Środki te są przejmowane w sposób ostateczny, końcowy. Środki zostają przewłaszczone na rzecz podmiotu jednostki samorządu terytorialnego, tzn. następuje zmiana właściciela środków pieniężnych.

• Wpływy z tytułu danin - podatków, opłat, składek;

• Inne dochody należne budżetowi jednostki samorządu terytorialnego - kary, grzywny, mandaty;

• Wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych;

• Dochody z mienia komunalnego - czynsz z umów najmu, dzierżawy;

• Odsetki od środków zgromadzonych na rachunku bankowym;

• Odsetki od udzielonych pożyczek ze środków, które znajdują się na rachunkach bankowych;

• Spadki, zapisy i darowizny w formie pieniężnej

Przychody. Związane są przede wszystkim z finansowaniem deficytu budżetowego. Jest to zasilenie o czasowym charakterze, tzn. nie są one przejmowane przez jednostkę samorządu terytorialnego w sposób ostateczny, końcowy, finalny. Środki te podlegają w jakimś czasie rozliczeniu, czyli będą podlegały zwrotowi. Muszą się zbilansować w jakimś okresie czasu na zero.

• Środki ze sprzedaży papierów wartościowych;

Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo do emitowania papierów wartościowych, np. obligacji komunalnych - nie są niczym innym jak specyficzną formą pożyczki, dla pokrycia deficytu budżetowego, czyli brakującej części pomiędzy wielkością wydatków a wielkością dochodów.

• Środki pochodzące z zaciągniętego kredytu czy zaciągniętej pożyczki;

• Zwroty udzielonych pożyczek.

Może się zdarzyć, że np. gmina udzieli pożyczki innej, sąsiedniej gminie w związku z jej potrzebami budżetowymi np. z powodu wystąpienia klęski żywiołowej. Zwrot tej pożyczki będzie traktowany w kategorii przychodów. Pieniądze wracają z rozliczenia okresowego.

Wydatki. Mają charakter ostateczny. Środki wychodzą z budżetu w sposób finalny, tzn. one nigdy do niego już nie wrócą. Mogą mieć formę jednostronnego transferu finansowego, np. wypłata dodatków mieszkaniowych albo ekwiwalenty, wymienny, np. wypłata wynagrodzeń dla pracowników urzędu gminy - oni są opłacani z budżetu gminy; dlaczego jest to świadczenie ekwiwalentne? Bo jest to wynagrodzenie za ich pracę. Przykładem płatności transferowej są świadczenia z zakresu pomocy społecznej, finansowanie obiadów dla ubogich, czy inne dodatki o charakterze pomocy rzeczowej.

Rozchody. Ustawodawca do rozchodów kwalifikuje:

• wykup papierów wartościowych,

• spłata kredytów i pożyczek,

• udzielenie pożyczki.

Przyznany kredyt jest traktowany jako przychód, jego spłata jako rozchód, jednak odsetki od niego to wydatek!

Udzielone pożyczki oprocentowane traktowane są jako rozchód, jej zwrot jako przychód, ale odsetki należne jako dochód!

Mówiąc o budżecie powstaje drugie pytanie, mianowicie o tzw. normatywny charakter budżetu. To jest pytanie, które ma odpowiedzieć na to, czy budżet jest typowym, charakterystycznym aktem prawnym. Problem dotyczy sankcji prawnej.

Budżet składa się z dwóch stron, z jednej strony mamy dochody i przychody, czyli prognozę czegoś co ma być zrealizowane, pewną prognozę wpływów do budżetu; a po drugiej stronie mamy wydatki i rozchody, gdzie określona jest wielkość wydatków.

Z punktu widzenia sankcji prawnej pojawia się pytanie, czy można obie strony oceniać tak samo. Otóż po stronie dochodów i przychodów budżet jest tak naprawdę tylko pewnym założeniem hipotetycznych wielkości, które powinno się zrealizować.

Co się dzieje, jeżeli środki, które mają być zgromadzone w ramach dochodów i w ramach przychodów, nie zostaną zrealizowane w zakładanej wielkości, czyli zostaną zrealizowane w kwocie mniejszej?

Ponieważ jest to prognoza, skutek ujemny jest tylko w obszarze skutków o charakterze ekonomicznym, tzn. pojawia się ujemny wynik finansowy, jest mniej środków niż zakładano. To mniejsze zrealizowanie przychodów czy dochodów nie oznacza sankcji prawnych.

Natomiast po drugiej stronie, gdzie są wydatki i rozchody, jest inaczej. Wydatki i rozchody traktowane są jako coś, co jest ujęte w maksymalnej wysokości. Wydatki i rozchody mają charakter tzw. nieprzekraczalnych limitów.

Co się dzieje, gdy gospodarka finansowa jest prowadzona tak, że te limity przekroczono?

Efekty są dwa. Po pierwsze mamy ujemny efekt o charakterze ekonomicznym, finansowym, ale przekraczanie tych limitów pociąga za sobą sankcję prawną. Jest to naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Każdorazowe przekroczenie limitów wydatków oznacza naruszenie tej dyscypliny, a to pociąga za sobą sankcję prawną w postaci nagany, upomnienia, kary, grzywny czy zakazu zajmowania stanowiska.

W tym zakresie budżet musi być oceniany w pełni normatywnego aktu prawnego.

Z treści artykułu 165 ustawy o finansach publicznych wynika, że budżet jednostki samorządu terytorialnego jest uchwalany w formie uchwały budżetowej na rok budżetowy, czyli mamy do czynienia z czymś, co określamy mianem roczności budżetu. Od tej zasady roczności są dwa istotne wyjątki - planowanie wieloletnie oraz instytucja prowizorium budżetowego.

Z praktycznego punktu widzenia istnieją takie sytuacje w jednostkach samorządu terytorialnego, które zmuszają je do przyjęciu planu finansowego, czyli budżetu w ramach ponad 1 rok budżetowy. Chodzi tutaj w szczególności o sytuacje prowadzenia dużych inwestycji, np. gmina decyduje się na podjęcie inwestycji w zakresie budowy wodociągów albo np. powiat decyduje się na budowę oczyszczalni ścieków. Są to inwestycje duże pod względem finansowym, wymagają ogromnych nakładów finansowych, więc trzeba ten ciężar finansowy rozłożyć w czasie oraz nie zawsze tak dużą inwestycję uda się rozpocząć i zakończyć w ramach jednego roku budżetowego. Ażeby umożliwić taką działalność inwestycyjną, ustawodawca w artykule 166 ustawy o finansach publicznych przewiduje możliwość określania wydatków na tzw. wieloletnie programy inwestycyjne czy też programy i projekty, które są finansowane ze środków zagranicznych.

Jeżeli dochodzi to tzw. planowania wieloletniego, czyli mamy do czynienia z wieloletnim programem inwestycyjnym, to ten program musi być ujęty w odpowiednim załączniku do uchwały budżetowej. W treści musi być:

• nazwa i cel programu wieloletniego,

• należy wskazać jednostki organizacyjne, które są odpowiedzialne za realizację lub koordynację takiego programu wieloletniego,

• należy określić czas trwania realizacji,

• należy wskazać łączne nakłady finansowe konieczne dla jego sfinansowania,

• należy wskazać wysokość wydatków w danym roku budżetowym oraz w dwóch kolejnych latach.

To oznacza, że budżet w swoich decyzjach o wydatkach zaczyna być wiążący dla kolejnych dwóch budżetów. Istnieje obowiązek, aby kolejne uchwały budżetowe zawierały w swojej treści wydatki w takiej wielkości, które mają umożliwić terminowe zakończenie programu wieloletniego. Dochodzi do wykroczenia poza ramy jednego roku budżetowego.

To planowanie budżetowe musi być oceniane w kategoriach racjonalnego planowania, które musi umożliwić jednostkom samorządu terytorialnego prowadzenie działalności inwestycyjnej.

Przy takiej konstrukcji planowania wieloletniego, może to być pewien element walki politycznej. Opcja polityczna, która wie, że straci w władzę w następnej kadencji samorządu terytorialnego, może podjąć decyzję o inwestycji wieloletniej, zaplanować środki w jednym budżecie oraz w kolejnych latach, a następnie przekazać ją swoim następcom, przeciwnikom politycznym dalszą realizację tej inwestycji, gdzie to następcy muszą znaleźć środki na jej wykonanie.

Drugą instytucją, która bezwzględnie jest odstępstwem od zasady roczności jest instytucja prowizorium budżetowe. Prowizorium budżetowe jest też planem finansowym, który obejmuje dochody i wydatki oraz przychody i rozchody jednostki samorządu terytorialnego na okres krótszy niż jeden rok budżetowy. Cechą charakterystyczną jest to, że jest to dużo prostszy plan finansowy niż budżet.

W jakich sytuacjach może wystąpić prowizorium budżetowe w jednostkach samorządu terytorialnego?

Przesądza o tym regulacja artykułu 181 ustęp 3 ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z treścią tego artykułu w przypadku, gdy dochody i wydatki państwa określa ustawa o prowizorium budżetowym, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, na wniosek organu wykonawczego, może podjąć uchwałę o prowizorium budżetowym na okres czasu objęty ustawą o prowizorium budżetowym państwa.

Co wynika z tej regulacji?

• Po pierwsze, ścisły związek pomiędzy finansami państwa a jednostki samorządu terytorialnego. przesłanką dla podjęcia uchwały o prowizorium budżetowym jednostki samorządu terytorialnego jest konieczność istnienia ustawy o prowizorium budżetowym państwa. Jeżeli nie ma takiej ustawy o prowizorium budżetowym w państwie, to nie ma możliwości, ażeby jednostki samorządu terytorialnego podejmowały uchwały o prowizorium budżetowym.

• Po drugie nie ma tutaj żadnego automatyzmu prawnego na zasadzie, że została uchwalona ustawa o prowizorium budżetowym państwa i automatycznie jednostki samorządu terytorialnego podejmują uchwałę prowizoryjną. Ustawa o prowizorium budżetowym państwa otwiera możliwość podjęcia uchwały budżetowej przez jednostkę samorządu terytorialnego, przy czym jest to prawo, a nie obowiązek.

• Po trzecie, charakterystyczny jest czas trwania uchwały prowizoryjnej. Uchwała nie może być dłuższa niż ustawa o prowizorium budżetowym państwa. Każdorazowe uchylenie ustawy o prowizorium budżetowym państwa będzie skutkowało końcem uchwały o prowizorium budżetowym w jednostkach samorządu terytorialnego.

Wszystko jest bardzo jasne z punktu widzenia regulacji ustawy o finansach publicznych. Pytanie jak to się ma w praktyce.

W przypadku samorządu na szczeblu powiatu i województwa odpowiednio w ustawie o samorządzie powiatu w artykule 54 i w ustawie o samorządzie województwa w artykule 65, znaleźć można analogiczne zapisy do artykułu 181 ustęp 3 ustawy o finansach publicznych. Wniosek jest łatwy. Co do powiatu i województwa nie ma żadnych wątpliwości, że te jednostki samorządu terytorialnego mogą podejmować uchwały prowizoryjne.

Analogicznego zapisu do artykułu 181 ustęp 3 ustawy o finansach publicznych nie ma w ustawie o samorządzie gminnym. Tu powstaje pytanie, czy w gminach istnieje prawo do podjęcia uchwały o prowizorium budżetowym. Odpowiedź jest negatywna. Nie ma prawa do podejmowania uchwał o prowizorium budżetowym w gminach. Dlaczego? Argumenty są dwa:

• Pierwszy o charakterze formalnym; dlatego że ustawa o samorządzie gminnym takiej instytucji nie przewiduje.

• Drugi o charakterze merytorycznym; dlatego, że charakter budżetu gminy jest inny niż budżetu powiatu czy województwa. W systemie finansów publicznych tylko i wyłącznie gminy posiadają swoje własne dochody o charakterze podatkowym, czyli posiadają wydajne źródła dochodów własnych. Natomiast w przypadku powiatu i województwa, są to jednostki samorządu terytorialnego, które konstruują budżety w głównej mierze opierając się na zasileniach z budżetu państwa w postaci subwencji i dotacji.

Jeżeli tak się dzieje, to jest zasadnym ażeby korelować podejmowanie uchwał prowizoryjnych z ustawą o prowizorium budżetowym państwa. Natomiast uważa się, że w jednostkach samorządu terytorialnego jakim są gminy takiej potrzeby po prostu nie ma. Nawet jeżeli obowiązuje ustawa o prowizorium budżetowym państwa, to gmina może spokojnie samodzielnie skonstruować swój budżet, dlatego że posiada źródła dochodów własnych w postaci głównie świadczeń podatkowych i z tytułu opłat, a zasilenia z budżetu w postaci subwencji i dotacji nie mają tutaj aż tak wielkiego znaczenia.

19.04.2007

Procedura budżetowa w przypadku jednostki samorządu terytorialnego w sposób charakterystyczny, podobnie jak w przypadku budżetu państwa, składa się z czterech etapów:

1. Przygotowanie projektu uchwały budżetowej;

2. Uchwalenie budżetu, czyli podjęcie uchwały budżetowej;

3. Wykonywanie budżetu;

4. Przygotowanie sprawozdania z wykonania budżetu i jego przyjęcia. Można powiedzieć, że jest to kontrola, ocena wykonania budżetu.

Te cztery etapy co do zakresu podziału kompetencji zostały podzielone pomiędzy organ stanowiący i organ wykonawczy. Są to tzw. kompetencje wyłączne. Wiążą się z tym konsekwencje:

1. Organ nie może być tego prawa pozbawiony, chyba że zmieni się ustawa;

2. Organ nie może scedować, przekazać tego prawa żadnemu innemu podmiotowi. Nie może uchylić się od podjęcia uchwały budżetowej.

Za czynności o charakterze technicznym w procedurze budżetowej odpowiada organ wykonawczy, natomiast za czynności o charakterze formalnym odpowiada organ stanowiący.

Przygotowanie projektu uchwały budżetowej należy do tzw. wyłącznej kompetencji organu wykonawczego. Odpowiednio dla gminy: wójt, burmistrz, prezydent miasta; dla powiatu: zarząd powiatu; dla województwa: zarząd wojewódzki.

Podjęcie uchwały budżetowej, czyli uchwalenie budżetu należy do tzw. wyłącznej kompetencji organu stanowiącego. Odpowiednio w gminie - Rada Gminy, powiecie - Rada Powiatu, województwie - Sejmik Wojewódzki.

Wykonywanie budżetu należy do kompetencji organu wykonawczego. Natomiast ocena wykonywania budżetu, czyli przyjęcie sprawozdania z wykonania budżetu, należy do kompetencji organu stanowiącego.

Jak wygląda procedura w zakresie przygotowania projektu uchwały budżetowej?

Przygotowanie tego projektu należy do kompetencji organu wykonawczego, ale podstawowe znaczenie dla procesu przygotowania projektu uchwały budżetowej ma tzw. uchwała proceduralna. Podejmuje ją organ stanowiący. Ta uchwała proceduralna jest pewną instrukcją, w jaki sposób i w jakich terminach projekt ma być przygotowany:

• Po pierwsze w jej treści wyznacza się terminy, które będą obowiązywały w toku prac nad projektem uchwały budżetowej.

• Po drugie wskazuje się obowiązki poszczególnych jednostek organizacyjnych, które uczestniczą w pracach nad projektem uchwały budżetowej.

Organ stanowiący w treści uchwały proceduralnej wskazuje, jaka będzie wymagana szczegółowość projektu uchwały budżetowej, przy czym ta szczegółowość nie może być mniejsza niż wymagają tego przepisy ustawy o finansach publicznych.

Kolejnym elementem uchwały proceduralnej jest określenie, jakie dodatkowe materiały, dokumenty muszą zostać przedłożone do projektu uchwały budżetowej.

Organ wykonawczy, który przygotowuje projekt uchwały budżetowej jest związany obowiązkami, które wynikają z przepisów prawa powszechnie obowiązującego, tj. ustawy o finansach publicznych oraz jest związany instrukcjami organu stanowiącego, które są zawarte w treści uchwały budżetowej.

Z treści ustawy o finansach publicznych wynika, że organ wykonawczy ma obowiązek przygotować, opracować projekt ustawy budżetowej oraz obowiązkowo przygotować dwa dokumenty, które wymagane są przez ustawę o finansach publicznych. Są to:

1) prognoza kwot długu publicznego jednostek samorządu terytorialnego

2) informacja o stanie mienia komunalnego.

Informacja o kwocie długu to jest obowiązek opracowania tzw. prognozy łącznej długu na koniec roku budżetowego i lat następnych. To jest dokument, który będzie ukazywał jak się kształtuje zadłużenie jednostki samorządu terytorialnego w danym roku budżetowym oraz jaka jest prognoza kształtowania się tego długu w kolejnych dwóch latach.

Dodatkowo istnieje obowiązek przygotowania informacji o stanie mienia komunalnego. To jest dokument, który ma charakter obligatoryjny, obowiązkowy i który jest dokumentem towarzyszącym zawsze uchwale budżetowej. Istnieje od początku istnienia samorządu terytorialnego, lecz długi czas nie było dokładnych wytycznych co do treści tego dokumentu - czy ma być to inwentaryzacja mienia komunalnego w ujęciu wartościowym, ilościowym czy księgowym.

Obecnie nie ma tego problemu. Ustawa o finansach publicznych w artykule 180 wyraźnie wskazuje co powinno zawierać się w informacji o stanie mienia komunalnego. Mianowicie:

• Po pierwsze powinny znaleźć się informacje o przysługujących jednostce samorządu terytorialnego prawach własności.

• Dalej w treści informacji o stanie mienia komunalnego muszą znaleźć się dane o innych niż własność prawach majątkowych. Chodzi w praktyce o ujawnienie informacji o posiadaniu, o ograniczonych prawach rzeczowych (czyli przysługujących jednostkom samorządu terytorialnego prawach zastawu - w tym skarbowego, o ustanowionych na rzecz jednostek samorządu terytorialnego hipotekach na nieruchomościach, o przysługujących służebnościach).

• Dalej w tej informacji należy wskazać prawa do tzw. innych praw majątkowych informacje o użytkowaniu wieczystym, o wierzytelnościach, które przysługują jednostce samorządu terytorialnego, o udziale jednostek samorządu terytorialnego w spółkach z o.o. i akcyjnych (chodzi tutaj o określenie wartości udziałów w spółce z o.o. i akcji w spółce akcyjnej).

• Następnie trzeba wskazać informacje jakie zmiany nastąpiły w stanie mienia komunalnego (w milionach złotych) w okresie od złożenia poprzedniej informacji o stanie mienia komunalnego, np. jak zmienia się struktura, wartość tego mienia.

• Kolejnym elementem informacji o stanie mienia komunalnego jest wskazanie danych o dochodach, jakie uzyskiwane są z wykonywania praw własności oraz innych praw majątkowych.

• Ostatnim elementem jest obowiązek zamieszczenia tej informacji o stanie mienia komunalnego wszelkich danych, informacji o zdarzeniach, które miały wpływ na stan mienia komunalnego, np. siła wyższa - pożar, powódź, klęska żywiołowa, itd., na które nikt nie miał wpływu.

Organ wykonawczy w zakresie przygotowywania projektu uchwały budżetowej ma obowiązek działać w sposób jawny i zgodnie z artykułem 61 ustawy o samorządzie gminnym. Wójt jest zobowiązany poinformować o założeniach projektu budżetu oraz o kierunku polityki społecznej i gospodarczej, a także o wykorzystaniu środków budżetowych. Informacja ta jest skierowana do mieszkańców gminy. Natomiast takich obowiązków w zakresie przedstawienie projektu uchwały budżetowej nie ma w stosunku do powiatu i województwa, ale również obowiązują zasady jawności gospodarki finansowej, jednak dotyczą w zasadzie samej uchwały budżetowej i jej uchwalenia.

Te trzy dokumenty, tj. projekt uchwały budżetowej, informacja o stanie mienia komunalnego, prognoza stanu długu, organ wykonawczy ma obowiązek przygotować i przedstawić organowi stanowiącemu i Regionalnej Izbie Obrachunkowej w terminie do dnia 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy.

Ta dokumentacja związana z projektem uchwały budżetowej trafia do organu stanowiącego, ponadto trafia do Regionalnej Izby Obrachunkowej w celu wydania opinii o projekcie uchwały budżetowej. Dlaczego? Otóż Regionalne Izby Obrachunkowe to państwowe organy nadzoru i kontroli nad szeroko rozumianą gospodarką finansową jednostek samorządu terytorialnego. W ramach kompetencji Regionalnych Izb Obrachunkowych można wyróżnić cztery kierunki działań:

• działalność nadzorcza w ustalonym zakresie, chodzi tutaj przede wszystkim o uchwały budżetowe zmieniające budżet

• uprawnienia kontrolne

• wydawanie opinii, czyli działalność opiniodawcza

• działalność informacyjno-szkoleniowa

Jak należy traktować opinię Regionalnej Izby Obrachunkowej? Jaki jest jej charakter? Czy wydanie opinii można traktować w kategoriach działania nadzoru?

Działalność nadzorcza charakteryzuje się tym, że występuje władcze ingerowanie w prace innego podmiotu. Takim działaniem nadzorczym jest np. stwierdzenie nieważności jakiejś uchwały. Oznacza to, że taka uchwała zostaje wyłączona z obrotu. Jest to ewidentna ingerencja.

Wydawanie opinii w tym przypadku przez Regionalną Izbę Obrachunkową nie jest rozstrzygnięciem nadzorczym, czy też działaniem o kształtowaniu nadzoru. Takiej konsekwencji ta opinia nie ma. Dlaczego?

Wydając opinię o przedłożonym projekcie uchwały budżetowej, ta opinia może mieć dwojaki charakter:

1. może akceptować, może pozytywnie oceniać przedłożony projekt uchwały budżetowej

2. może być krytyczna, może dojść do negatywnej oceny projektu uchwały budżetowej w całości lub części.

Ad 1)

Jest to sygnał dla organu wykonawczego, że prawidłowo przygotował projekt uchwały budżetowej oraz dla organu stanowiącego, że będzie podejmował uchwałę, która będzie legalna, prawidłowa.

Ad. 2)

Organ wykonawczy, który ją otrzymał, ma obowiązek przedłożyć ją organowi stanowiącemu i ma obowiązek ustosunkować się do postawionych w treści tej opinii zarzutów.

Organ stanowiący, który ma podjąć uchwałę budżetową musi zdecydować, czy te zarzuty są zasadne w świetle uzasadnień organu wykonawczego, czy też nie.

Konkluzja:

Wydanie opinii, która jest opinią negatywną, nie wstrzymuje procedury budżetowej, a opinia ta nie jest dla organu stanowiącego wiążąca. Wydawanie opinii negatywnej nie jest ani działalnością nadzorczą, ani działalnością o charakterze nadzoru prewencyjnego. Jest tylko stanowiskiem Regionalnej Izby Obrachunkowej dotyczącej przedłożonego projektu uchwały budżetowej.

To po co Regionalna Izba Obrachunkowa wydaje taką opinię, skoro organ stanowiący (odpowiednio: Rada Gminy, Rada Powiatu, Sejmik Wojewódzki) nie jest treścią tej opinii związany?

Opinia Regionalnej Izby Obrachunkowej jest tylko poglądem, oceną projektu uchwały budżetowej, która nie wywołuje skutków prawnych. Opinię w imieniu Regionalnej Izby Obrachunkowej o projekcie uchwały budżetowej wydają tzw. składy orzekające (3-osobowe). Organ wykonawczy może się od takiej opinii odwołać. To odwołanie przysługuje do pełnego składu kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej, które może tą opinię zmienić.

Regionalna Izba Obrachunkowa zaopiniowała projekt uchwały budżetowej. Ten projekt uchwały budżetowej po przegłosowaniu przez organ stanowiący, przyjmie formę uchwały budżetowej, a więc budżet, jako plan finansowy, znajdzie swoje odzwierciedlenie w treści uchwały budżetowej w formie:

a) aktu prawnego

b) dokumentu.

Gdy jednostka samorządu terytorialnego podejmie uchwałę budżetową w oparciu o projekt, to ta uchwała budżetowa podlega badaniu przez Regionalną Izbę Obrachunkową pod względem legalności i w pewnym zakresie także z punku widzenia dodatkowych kryteriów: rzetelności, celowości i gospodarności.

Jeżeli wcześniej projekt uchwały budżetowej zaopiniowano negatywnie, a organ stanowiący pominął tą negatywną opinię, to jest to sygnał, że budżet przyjęty na podstawie takiego projektu uchwały będzie dotknięty negatywnym rozstrzygnięciem nadzorczym. Organ nadzoru wytknie uchybienia i może stwierdzić nieważność części lub całości aktu prawnego, czyli wyłączyć z obrotu uchwałę budżetową. Niesie to za sobą dalsze konsekwencje wobec jednostki samorządu terytorialnego, bo praktycznie zostanie ona na jakiś okres czasu pozbawiona podstawowego planu finansowego jakim jest budżet.

Dlatego też, pomimo że wydanie negatywnej opinii przez Regionalną Izbę Obrachunkową nie wywołuje skutków prawnych w postaci wstrzymania procedury budżetowej, to jednak ma istotne znaczenie, bo jest sygnałem, że może to prowadzić do dalszych rozstrzygnięć nadzorczych ze strony Regionalnej Izby Obrachunkowej.

Uchwalanie budżetu

Projekt uchwały budżetowej jest składany do dnia 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy. Z definicji budżetu wynika, że jest to plan finansowy jednostki samorządu terytorialnego, który jest uchwalony na okres roku budżetowego. W Polsce rok budżetowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. A więc, jeżeli chcielibyśmy mówić o prawidłowej procedurze budżetowej, to budżet jednostki samorządu terytorialnego powinien być uchwalony przed rozpoczęciem roku budżetowego, czyli przed dniem 1 stycznia.

Ale zdarzają się takie sytuacje, kiedy budżet nie zostaje uchwalony przed dniem 1 stycznia roku budżetowego. Np. ze względu na konflikt w samym organie stanowiącym, a także nieuchwalenie budżetu może nastąpić, gdy nie są znane ostateczne kwoty subwencji i dotacji z budżetu państwa i trudno ten budżet zamknąć. W takim wypadku sytuacja przedstawia się następująco: do dnia 15 listopada złożony zostaje projekt uchwały budżetowej, z dniem 1 stycznia nie ma uchwalonego budżetu, a więc gospodarka finansowa jednostki samorządu terytorialnego funkcjonuje na podstawie projektu uchwały budżetowej.

Sytuacja ta nie może trwać w nieskończoność. Ustawodawca określił ramy czasowe w jakich może tak gospodarka finansowa jednostki samorządu terytorialnego funkcjonować, tj. do dnia 31 marca roku budżetowego.

Budżet jednostki samorządu terytorialnego powinien być uchwalony przed dniem 1 stycznia i nie później niż do dnia 31 marca roku budżetowego. Jeżeli w tym terminie (do dnia 31 marca) organ stanowiący nie podejmie uchwały budżetowej, to wówczas Regionalna Izba Obrachunkowa w terminie do dnia 30 kwietnia roku budżetowego ustali budżet jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych i zadań zleconych, W tym okresie (31 marzec do 30 kwiecień) podstawą gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego jest nadal projekt uchwały budżetowej.

Z dniem 31 pojawia się pewien problem. Organ stanowiący posiada tzw. wyłączną kompetencję do uchwalenia budżetu - nie może być jej pozbawiony ani nie może jej przekazać na rzecz innych podmiotów, a tu się okazuje, że z dniem 31 pojawia się inny podmiot, który miesza przy budżecie jednostki samorządu terytorialnego.

Czy ten podmiot pozbawia praw organu stanowiącego?

Nie, ponieważ organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę budżetową, czyli uchwala, a Regionalna Izba Obrachunkowa ustala. To oznacza, że ta wyłączona kompetencja nie jest przez organ stanowiący utracona i nie ma żadnych przeszkód, ażeby w toku trwania roku budżetowego przyjęty przez Regionalną Izbę Obrachunkową budżet ulegał zmianom poprzez podjęcie stosownej uchwały o zmianie budżetu.

Z praktycznego punktu widzenia ustalenie budżetu przez Regionalną Izbę Obrachunkową polega na tym, że przyjmuje się z projektu uchwały budżetowej podstawowy zakres zadań własnych i zleconych.

Uchwałę podejmuje organ stanowiący na sesji. Jest ona jawna bez prawa głosu. Przyjęcie uchwały następuje zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy uprawnionych do głosowania - głosów więcej za niż przeciw, a wstrzymujących się nie liczy.

Finanse Samorządu Terytorialnego wchodzą w skład finansów publicznych. Podstawowym aktem jest tu uchwała budżetowa. Budżet jest uchwalany w postaci Uchwały Budżetowej na dany rok (1 rok budżetowy = 1 rok kalendarzowy). Uchwała jednostki Samorządu Terytorialnego jest podstawą gospodarki finansowej samorządu terytorialnego.

Budżet - jest to roczny plan, który:

1. Reguluje dochody i wydatki oraz przychody i rozchody danej jednostki samorządu terytorialnego

2. Jest to również plan przychodów i wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych, funduszy celowych, środków specjalnych jednostki samorządu terytorialnego

Z finansowego punktu widzenia budżet jest planem finansowym, który określa dochody i wydatki jednostki samorządu terytorialnego na okres przyszły tj. na okres roku budżetowego (roku kalendarzowego).

Z prawnego punktu widzenia należy rozstrzygnąć czy ten budżet jest aktem normatywnym powszechnie obowiązującym, czy jest to akt indywidualny.

Akt zarządzania finansowego = uchwała budżetowa

Budżet, który uchwalony jest przez Radę Gminy, wykonywany jest przez Zarząd i inne jednostki administracyjne samorządu terytorialnego.

Jeżeli jest to akt normatywny (powszechnie obowiązujący na danym terytorium) uchwała budżetowa zezwala umorzyć podatek danej osobie indywidualnej (nie jest to sprawa indywidualna).

Uchwała budżetowa jest aktem normatywnym powszechnie obowiązującym.

Dlaczego budżet jest aktem normatywnym powszechnie obowiązującym?

1. Budżet uchwalany jest na rok budżetowy w formie uchwały

2. Uchwała budżetowa wyznacza granice rocznej działalności budżetowej jednostek samorządu terytorialnego

3. Uchwała budżetowa skierowana jest do wielu adresatów m. in. do Zarządu jednostek samorządu terytorialnego, do jednostek pomocniczych (gmina - sołectwo, osiedla, dzielnice, miasta)

4. Adresaci uchwały budżetowej powinni tak prowadzić w roku budżetowym działalność w zakresie wydatków i dochodów, aby zrealizować ustalenia uchwały budżetowej.

5. Za przekroczenie przepisów budżetowych oraz postanowień Uchwały Budżetowej dla osób, które wykonują tą uchwałę przewidziane są sankcje, które określone są w ustawie „O finansach publicznych” (sankcje: sąd, upomnienie, nagana, kara pieniężna, zakaz pełnienia funkcji kierowniczych)

Roszczenia jednostek samorządu terytorialnego w stosunku do osób trzecich, albo odwrotnie nie są objęte uchwałą Budżetową (wynika to z odrębnych przepisów m. in. Z kodeksu Cywilnego).

Znaczenie oraz pojęcie klasyfikacji Budżetowej:

Dochody i wydatki jednostek samorządu terytorialnego klasyfikuje się według:

1. Działów i rozdziałów określający rodzaj działalności

2. Paragrafów, które określają rodzaj dochodów, wydatków i przychodów

Działy - zbudowane są z przedmiotów i określają one rodzaj działalności oraz obejmują one jedną lub kilka branż. Działy są najwyższymi podziałami w budżetach jednostek samorządu terytorialnego np. dział: Gospodarka Komunalna, gruntami, Oświata i wychowanie, transport.

W danym dziale budżetowym powinny być ujęte dochody budżetowe, które pochodzą z danego działu oraz wydatki budżetowe, które przeznaczone są na finansowanie tego działu.

Działy składają się z rozdziałów.

Rozdziały - są to bardziej szczegółowe jednostki kwalifikacyjne, wchodzące w skład działów. Zbudowane są według kryterium:

• Przedmiotowego

• Podmiotowego

Np. w Dziale transport znajduje się Rozdział utrzymanie dróg, w Dziale Gospodarka Komunalna znajduje się Rozdział Oczyszczania miasta.

Paragrafy - są najniższą jednostką klasyfikacji budżetowej. Wchodzą one w skład rozdziałów. Są to szczegółowo ujęte rodzaje dochodów i wydatków budżetowych, które wynikają z obowiązującego systemu podatków, opłat, dotacji (dochód, podatek dochodowy od osób prawnych lub fizycznych) np. Dział: Gospodarka Gruntami, Rozdział: Utrzymanie Gruntów Miejskich, Paragraf: np. Dochody z dzierżawy i leasingu nieruchomości.

Formy organizacyjno - prawne gospodarki budżetowej:

1. Jednostki budżetowe - Są to jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu (albo budżet państwowy albo samorządowy w zależności od tego, jakiego rodzaju są to jednostki: czy państwowe czy samorządowe). Dochody, które te jednostki uzyskają odprowadzają na rachunek dochodów budżetu państwa albo jednostek samorządu terytorialnego, dlatego, że wszystkie wydatki na tą jednostkę są pobierane z budżetu państwa lub samorządu terytorialnego.

Jednostkami budżetu są sądy, jednostki wojskowe, urzędy państwowe oraz samorządowe, szkoły podstawowe, niektóre szkoły wyższe.

Pobierane dochody w postaci opłat skarbowych, sadowych odprowadzane są na odpowiednie rachunki bankowe państwa lub samorządu terytorialnego.

Jednostki budżetowe dokonując pewnych zakupów usług, towarów dokonują tych wszystkich czynności na podstawie ustawy „O zamówieniach publicznych”

Jednostki budżetowe mogą dokonywać wydatków tylko do wysokości określonej w uchwale budżetowej. Przewyższenie wydatków powoduje sankcje takie jak przy naruszeniu dyscypliny budżetowej.

2. Zakłady budżetowe - różnią się od jednostek budżetowych, ponieważ odpłatnie wykonują zadania, a koszty swoje pokrywają z własnej działalności. Ich działalność zbliżona jest do prowadzenie działalności gospodarczej. Mają własny odrębny rachunek (w przeciwieństwie do jednostek budżetowych) i z którego można dokonywać wypłat do wysokości kwot (środków) zgromadzonych na rachunku bankowym. Przykład zakładów budżetowych: Miejskie Zakłady Komunikacyjne, przedszkola, żłobki, zakłady gospodarki mieszkalnej, zakłady wodociągów i kanalizacji.

3. Środki Specjalne - są to środki finansowe gromadzone przez jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach bankowych z tytułu spadków, darowizn w postaci pieniężnej, z tytułu odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie oddane jednostce budżetowej w zarząd lub użytkowanie, z tytułu sprzedaży zapasów środków materialnych przechowywanych w celach mobilizacyjnych. Jest tu specjalny rachunek i tylko dochody z tych 3 rzeczy są przeznaczone na określone w ustawie rzeczy. Środki te nie mogą być przeznaczone na prowadzenie zwykłej (własnej) działalności.

4. Gospodarstwa pomocnicze - nie są to samodzielne jednostki, bo wyodrębnione są z jednostki budżetowej zarówno pod względem organizacyjnym jak i administracyjnym. Pokrywają koszty swojej działalności z uzyskanych kosztów własnych. Działalność przejawia się tu poprzez produkcję i sprzedaż produktów i usług. Posiada własny rachunek bankowy mogą, więc dokonywać wypłat do wysokości zgromadzonych środków.

5. Fundusze celowe - mogą być powołane tylko na podstawie wyraźnego przepisu ustawy. Nie można tego przepisu domniemywać. Dochody dla takiego funduszu pochodzą przede wszystkim z przychodów publicznych (daniny publiczne, opłaty, dochody z mienia)

Status prawny tych funduszy celowych jest dwojaki:

• Fundusz celowy może występować jako osoba prawna, czyli podmiot prawnie wyodrębniony w stosunku do Skarbu Państwa lud jednostki samorządu terytorialnego

• Fundusz celowy może to być wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie.

Fundusze dzielimy na:

• Fundusze państwowe, - jeżeli fundusz realizuje zadania z zakresu budżetu państwa to mówimy, że są to fundusze państwowe

• Fundusze samorządowe, - jeżeli fundusz realizuje zadania z zakresu budżetu jednostki samorządu terytorialnego to mówimy, że są to fundusze celowe samorządowe.

Przykład: Fundusze Państwowe to np.:

• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

• Fundusz Pracy

• Fundusz Alimentacyjny

• Fundusz Ochrony Gruntów

Fundusze Samorządowe to np.:

• Fundusz Gospodarki Zasobami Geodezyjnymi

• Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Jeżeli dany fundusz nie zostanie wykorzystany w danym roku to przechodzi on na następny rok.

Opracowywanie i uchwalanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Uchwalanie uchwały budżetowej:

Projekt uchwały budżetowej przygotowuje organ wykonawczy - Zarząd jednostki samorządu terytorialnego (miasta). Zarząd przekazuje projekt do komisji, które nad tym projektem pracują. Wraz z informacją o stanie mienia komunalnego Zarząd przekazuje projekt do Rady Miasta w calu uchwalenia. Projekt musi być też przedstawiony regionalnej izbie obrachunkowej - celem zaopiniowania. Jeżeli opinia regionalnej izby obrachunkowej będzie negatywna Zarząd i tak nie musi się zgodzić z jej opinią. Projekt uchwały budżetowej musi być przedstawiony do 15 października roku poprzedzającego rok budżetowy.

Uchwalenie budżetu musi nastąpić do końca roku poprzedzającego rok budżetowy.

15 marca: następuje definitywne uchwalenie budżetu.

Podstawową działalnością finansową samorządu terytorialnego jest projekt uchwały budżetowej przedstawiony organowi stanowiącemu.

Jeżeli budżet nie zostanie uchwalony przez Radę, wówczas uchwala go regionalna Izba Obrachunkowa. Uchwala to w zakresie obowiązkowych zadań własnych i zadań zleconych. Regionalna Izba Obrachunkowa musi to uczynić do 30 kwietnia roku budżetowego. Do czasu uchwalenia budżetu przez Regionalną Izbę Obrachunkową podstawą działalności będzie projekt uchwały budżetowej.

Podstawową rolę przy projektowaniu budżetu pełni: Komisja rewizyjna.

Jednym z podstawowych elementów uchwalania budżetu jest uchwalenie:

• Rezerw ogólnych:

• W przypadku uchwały budżetowej stanowi nie więcej niż 0,2% wydatków budżetu

• Nie może być wyższa niż 1% wydatku budżetu samorządowego (w przypadku samorządu terytorialnego)

• Rezerw celowych - są tworzone na wydatki, których szczegółowy podział na pozycję klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w okresie opracowania budżetu.

• Suma zaplanowanych rezerw celowych nie może przekraczać 5% wydatków budżetu

• Rezerwy te nie mogą przekraczać 5% wydatku budżetu samorządu

1. Dysponowanie rezerwami zostało przydzielone Ministrowi Finansów

2. Dysponowanie rezerwami w przypadku samorządu terytorialnego przysługuje Zarządowi Miasta.

Wygasanie wydatków budżetowych - oznacza wygasanie uprawnień danej jednostki do dokonania wydatków w wysokości realizowanej kwoty z chwilą upływu roku budżetowego

Wykonawcy budżetu jednostki samorządy terytorialnego:

1. Podstawowym wykonawcą jest Zarząd (jest wykonawcą Rady i budżetu). Zarząd posiada wiele kompetencji związanych z wykonywaniem budżetu. Zarząd wykonuje budżet za pomocą Urzędu. Dany urząd podzielony jest na wydziały.

2. Wykonawcami budżetu jednostek samorządu terytorialnego są też Kierownicy Jednostek Organizacyjnych, którzy są zatrudniani i zwalniani przez Zarząd.

3. Zarząd a także Kierownicy jednostek organizacyjnych mają uprawnienie przenoszenia wydatków pomiędzy paragrafami.

Jeżeli chodzi o dochody to jest pewna grupa dochodów, którymi nie zajmuje się zarząd np.:

• Urząd Skarbowy z tytułu karty podatkowej

• Opłaty skarbowe

• Opłaty

• Podatek od spadków i darowizn.

Subwencje - przekazywane przez Ministrów Finansów w miesięcznych ratach, są to środki niezbędne do realizacji zadań zleconych przekazuje je wojewoda.

1. Bardzo ważną rolę w wykonywaniu budżetu pełni Skarbnik Miasta (księgowy). Dotyczy to świadczeń woli składanych w imieniu Miasta (niezbędna jest jego kontrasygnata). Dokonana jest na zlecenie Przewodniczącego Zarządu. Jeżeli Skarbnik odrzuci kontrasygnatę powinien o tym powiadomić Radę i regionalną izbę obrachunkową. W przypadku braku kontrasygnaty w oświadczeniu woli czynność ta jest nieważna.

W przypadku złożenia podpisu przez Skarbnika na danym dokumencie oznacza to, że:

1. Sprawdził oświadczenie woli i stwierdził, że jest ono zgodne z prawem i że przekazane zostaną środki na ten cel

2. Nie zgłosił on zastrzeżeń, co do legalności operacji oraz stwierdził prawidłowość rachunkowo - formalną dokumentu

Obsługą budżetu jednostek samorządu terytorialnego zajmuje się Bank. Banki prowadzą rachunki budżetu gminy. Wybierany jest przez organ stanowiący na podstawie ustawy o zamówieniach publicznych.

Efektem rocznej działalności samorządu terytorialnego może być nadwyżka budżetowa. Powstaje ona w wyniku osiągnięcia wyższych niż planowane dochody. Powstaje również w następstwie niepełnego realizowania wydatków budżetowych. Jest ona efektem oszczędnego działania przy wydatkowaniu środków przez samorządy terytorialne. Nadwyżka jest przychodem, a nie jest jej dochodem. Może być przeznaczona na pokrycie wydatków w następnym roku budżetowym.

Kontrola Finansów Samorządu Terytorialnego - można ją podzielić na:

• Kontrolę wewnętrzną - wewnątrz samorządu terytorialnego. Podstawowym organem kontroli wewnętrznej jest ........................ Organem stanowiącym jest Rada Gminy ???? Czy ministrów????. Kontrolę tą sprawują odpowiednie komisje Rady Ministrów, przede wszystkim komisja rewizyjna. Komisja Rewizyjna - opiniuje wykonanie budżetu i występuje z wnioskiem do Rady o uchwalenie lub nie uchylenie absolutorium. Sprawa absolutorium rozstrzygana jest do końca marca każdego roku po roku bieżącym.

• Kontrolę zewnętrzną - na zewnątrz samorządu terytorialnego. Kontrola ta jest sprawowana przez regionalną Izbę Obrachunkową oraz Najwyższą Izbę Kontroli. Gmina przechodzi kontrolę, co 4 lata. NIK - sprawuje kontrolę na zasadzie legalności i rzetelności gospodarowania środkami budżetowymi. Nie jest uprawniona do sprawowania zasady gospodarności.

Dochody jednostek samorządu terytorialnego - są to środki pieniężne pobierane i otrzymywane bezzwrotnie od podmioty gospodarczego, od osób fizycznych i z budżetu państwa.

Podstawowym źródłem prawa mówiącym o dochodach jest konstytucja art. 167:

„Dochodami jednostek samorządy terytorialnego są:

• Dochody własne

• Subwencje ogólne

• Dotacje celowe z budżetu państwa

• Inne dochody określone w przepisach szczególnych”

Dochody jednostek samorządu terytorialnego dzielimy na:

1. Dochody publiczno - prawne - Przypadają na podstawie stosunku prawnego jednostek samorządu terytorialnego o charakterze publicznym, ponieważ prawo do dysponowania określonymi dochodami określają przepisy ustawy.

2. Dochody prywatno - prawne - te dochody jednostek samorządy terytorialnego osiągają z tytułu, że są właścicielem należącego do niego mienia. Nazwa prywatno - prawne, - bo wydzierżawienie itp. następuje podpisania umowy cywilno - prawnej.

Do dochodów cywilno - prawnych zaliczamy:

1. Podatki pobierane przez jednostki samorządu terytorialnego i tu zaliczamy:

• Podatek od nieruchomości

• Podatek rolny

• Podatek leśny

• Podatek od posiadania psów

• Opłata targowa, - jeśli prowadzimy sprzedaż na targowisku

• Opłata miejscowa - pobierana jest w ramach opłaty klimatycznej

• Samo opodatkowanie się mieszkańców - jest to możliwe w formie referendum

2. Podatki stanowiące dochody gmin a pobierane są przez rządowe organy finansowe (chodzi tu o Urzędy Skarbowe). Zaliczamy tu następujące podatki:

• Podatek opłacany w formie karty podatkowej z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej

• Podatek od spadków i darowizn

• Opłaty skarbowe

1. Udział gmin w podatkach i opłatach

• 27% podatku dochodowego od osób fizycznych, 5% podatku dochodowego od osób prawnych - taki udział mają gminy

• Udział powiatu - 1% podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie powiatu

• Udział województw - 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie województwa

Gminy maja tak dużo, bo są najmniejszą jednostką samorządu terytorialnego i mają mniej ludności niż powiaty i województwa, w porównaniu z powiatami i województwami mają i tak najmniej.

4. Opłaty, kary, grzywny pobierane przez jednostki samorządy terytorialnego. Zaliczamy tu:

• Opłatę administracyjną

• Ceny związane z działalnością usługową i gospodarczą samorządowych jednostek organizacyjnych

• Opłaty za korzystanie z samorządowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej

Opłaty i kary nakładane są głównie przez Straż Miejską.

5. Subwencje ogólna na finansowanie zadań własnych gmin, która przekazywana jest przez Ministra Finansów w odpowiednich ratach miesięcznych.

6. Subwencja ogólna dla powiatu złożona z części oświatowej, drogowej, wyrównawczej

7. Subwencja ogólna dla województw złożona z części oświatowej, drogowej, wyrównawczej

8. Dotacje celowe dla jednostek samorządu terytorialnego przekazywane z budżetu państwa

Dochody prywatno - prawne to:

• Czynsze najmu i dopłaty z tytułu oddania gruntu w użytkowanie wieczyste lub zarząd

• Wpływy ze sprzedaży mienia jednostek samorządu terytorialnego

• Zyski z samorządowych zakładów i spółek

• Dochody z prywatyzacji przedsiębiorstw będących własnością samorządu

• Odsetki od środków na rachunkach bankowych

Główna różnica między Subwencją ogólną a dotacją celową

Subwencje przeznaczone są na finansowanie zadań własnych a dotacje służą finansowaniu zarówno zadań własnych jak i zadań zleconych.

Jeżeli chodzi o subwencje to mają głównie ogólny charakter i przeznaczone są na finansowanie ogółu zadań własnych (samorządowi terytorialnemu przysługuje roszczenie o przyznanie subwencji - samorządowi należy się ona bezwzględnie)

Dotacje służą finansowaniu określonego celu albo grupy celów. W przypadku niektórych dotacji celowych mogą wystąpić elementy oceny, czyli uznania ze strony organy rządowego. (Organ rządowy może, ale nie musi dotacji przyznać)

Subwencja wyrównawcza występuje jako dochód gminy i składa się z 3 części:

1. Podstawowej

2. Oświatowej

3. Rekompensującej

W ramach podstawowej subwencji ogólnej ustala się dla poszczególnych gmin kwotę wyrównawczą rozdzieloną proporcjonalnie do przeliczeniowej liczby mieszkańców gmin. Czym mniejsza gmina tym gorzej dla niej.

Pojęcie i rodzaje przychodów jednostki samorządu terytorialnego:

Przychody - są to operacje jednostek samorządu terytorialnego związane z kredytami, pożyczkami, emisją papierów wartościowych, operacje związane z finansowaniem bieżących niedoborów budżetu, operacje związane z opłatami, subwencjami, dotacjami.

Jeżeli jednostka samorządu terytorialnego nie jest w stanie pokryć własnych niedoborów budżetowych wówczas zaciąga kredyt, pożyczkę lub emituje papiery wartościowe (to trzeba oddać, są to, więc dochody zwrotne - i to właśnie nazywamy przychodami).

Deficyt budżetowy jednostek samorządu terytorialnego może być pokryty przychodami pochodzącymi z:

1. Ze sprzedaży papierów wartościowych

2. Z kredytów zaciągniętych w bankach krajowych

3. Pożyczek

4. Prywatyzacji majątku samorządu terytorialnego

5. Z nadwyżki budżetowej samorządu terytorialnego z lat ubiegłych

Kredyty i pożyczki samorządu terytorialnego:

Różnice:

1. Kredyt uregulowany jest w ustawie „Prawo bankowe”. Pożyczka uregulowana jest przepisami Kodeksu Cywilnego.

2. Kredyt może być udzielany tylko przez Bank a Pożyczka przez inne podmioty (każda inna osoba prawna lub Skarb Państwa może udzielić pożyczki)

3. Umowa kredytu przewiduje wykorzystanie kredytu na określony cel (środki z kredytu nie mogą być wykorzystane na inny cel) Prawo bankowe daje szeroką możliwość do kontrolowania wykorzystania pobranego kredytu - w umowie określamy, na co bierzemy określony kredyt. Pożyczka może być wykorzystana na każdy cel, bo w umowie nie określamy, na co ją bierzemy.

Umowa kredytu bankowego - uregulowana jest w Kodeksie Cywilnym i Prawie bankowym. W art. 69 prawa bankowego dowiadujemy się, że przez umowę kredytu Bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie określoną kwotę środków pieniężnych natomiast kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z tego kredytu na warunkach określonych w umowie oraz zobowiązuje się do zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w umownym terminie spłaty oraz zobowiązuje się do zapłaty prowizji od przyznanego kredytu.

W umowie kredytu musi się znaleźć:

• Musi być wskazana kwota i waluta kredytu

• Dokładᅮy termin spłaty kredytu

• Określenie oprocentowania kredytu (dokładny procent)

• Zakrᅥs uprawnień banku związany z wykorzystaniem udzielonego kredytu

• Wskazanie zabezpieczenia jego zwrotu

• Podany termin postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych

• Wskazanie w procentach wysokość prowizji

• Cel, na który kredyt został udzielony

• Warunki zmiany lub rozwiązania umowy

Stronami umowy są kredytodawca, czyli Bank oraz kredytobiorca, czyli ten, kto bierze kredyt (mogą to być wszyscy ludzie)

Umowy dzielimy na 2 grupy:

• Umowy nazwane - określone są uregulowaniami prawa polskiego np. umowa kredytu bankowego

• Umowy nienazwane - takie, które nie mają uregulowań prawnych polskich

Umowa kredytu bankowego:

Zawarta w dniu ................. pomiędzy:

§1

Bankiem..............(siedziba, miejsce)............ zwanym w dalszej części umowy kredytodawcą a

§2

.................(kto, gdzie się mieści siedziba, jaką ma siedzibę, przez kogo jest reprezentowana)............................ zwanym w dalszej części umowy kredytobiorcą

§....(na końcu)

W sprawach nie uregulowanych nimiejszą umową mają zastosowanie przepisy Kodeksu Cywilnego i Prawa Bankowego

§......

W przypadku sporu, właściwym do rozstrzygnięcia będzie Sąd Rejonowy w .............

§...........

Umowę sporządzono w 2 jednobrzmiących egzemplarzach, z których po 1 otrzymują strony

1. Finansowanie niedobory - jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać kredyty i pożyczki, emitować papiery wartościowe na podstawie występującego w ciągu roku niedoboru budżetowego. Spłata kredytu, pożyczki lub wykup papieru wartościowego następuje w ciągu danego roku budżetowego. Na koniec roku budżetowego nie powinno być w samorządzie terytorialnym żadnego niedoboru

2. Finansowanie deficytu - zaciąganie kredytów i pożyczek oraz emisja papierów wartościowych dotyczy dłuższego okresu. Kredyty i pożyczki oraz emisje papierów wartościowych są przeznaczone na finansowanie wydatków nie znajdujących pokrycia w planowanych dochodach. Chodzi o zobowiązania, które nie muszą być spłacone w ciągu roku budżetowego, a są spłacane w okresie (terminie) umowy kredytu lub pożyczki lub terminie określonym w warunkach emisji papierów wartościowych - powyżej 1 roku. Są to środki pieniężne przeznaczone dla celów rozwojowych i inwestycyjnych zadań własnych

W przypadku, gdy samorząd terytorialny ubiega się o kredyt, pożyczkę lub emisję musi w tym celu otrzymać opinię Regionalnej Izby Obrachunkowej. Opinia ta dotyczy możliwości spłaty kredytu, pożyczki lub wykupu papierów wartościowych. Opinia nie jest wiążąca. Np. Gmina chce uzyskać kredyt, występuje z wnioskiem do Banku pokazując opnie, ale Bank może nie udzielić kredytu, bo jego zdaniem gmina jest za bardzo zadłużona. Samorząd może wystąpić wówczas o kredyt do innego Banku nie pokazując opinie Banku poprzedniego. Taką sama jest funkcja opinie emisji papierów wartościowych. Zarząd musi tą opinię przedstawić Organowi Stanowiącemu, który decyduje o tym czy opinię ujawnić czy nie.

Ustawowe ograniczenia dotyczące zadłużenia samorządu terytorialnego - mówi o tym ustawa o „Finansach Publicznych” w art. 113. Ustawa ta głosi, że łączna kwota przypadających do spłaty, w danym roku, kredytów, pożyczek oraz potencjalnych kwot wynikających z udzielonych poręczeń przez samorząd terytorialny, wraz z należącymi odsetkami nie może być większa niż 15% planowanych na dany rok budżetowy dochodów jednostki samorządu terytorialnego.

15% planowany na dany rok budżetowy dochodów jednostek samorządów terytorialnych dotyczy wszystkich długów i zobowiązań z lat ubiegłych. Może się zdarzyć, że 15% w budżecie Dużego miasta jest to znikoma suma, ale 15% w budżecie gminy wiejskiej to bardzo dużo.

Ustawa o „Finansach Publicznych” nakłada dalsze ograniczenia w art. 114 ustawa głosi, że łączna kwota długu samorządu terytorialnego nie może przekraczać, na koniec roku budżetowego, 60% dochodów tej jednostki w tym roku budżetowym.

Dany dług tylko w danym roku nie może przekroczyć 60% w następnym roku znowu może dochodzić do 60%.

Regionalne Izby Kontrolne - jest to organ kontrolny, czyli sprawuje nadzór nad działalnością komunalną, ale w zakresie tylko spraw finansowych. RIO działa na podstawie ustawy o „Regionalnych Izbach Kontrolnych” z 7.10.1992 - z późniejszymi zmianami, których było, co najmniej 8.

Regionalne Izby Obrachunkowe - zadania:

• Kontrolują jednostki samorządu terytorialnego - kryterium, co do tej kontroli opiera się na legalności - w przypadku zadań własnych. Jeżeli jednostki samorządu terytorialnego wykonują zadania z zakresu administracji rządowej wówczas kryterium kontroli jest rozszerzone i dotyczy: celowości, legalności (zgodności z prawem), gospodarności, rzetelności

RIO - są to państwowe organy nadzoru i gospodarki finansowej jednostki samorządów terytorialnych.

RIO - podlega Prezesowi Rady Ministrów, który sprawuje nadzór nad RIO w zakresie zgodności z prawem ich działalności.

RIO reprezentuje prezes.

Organy RIO (w skład RIO wchodzi):

• Kolegium Izby - powołane jest przez Prezesa Rady Ministrów i przez Sejmiki Samorządowe. W skład tej izby mają wchodzić różne grupy.

• Komisja orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny budżetowej (w skład wchodzą: prezes, kolegium izby, komisja orzekająca)

Zakres działania (przedmiot działalności) RIO:

1. Kontrola gospodarki finansowej samorządu terytorialnego. Kontrola musi się odbywać, co 4 lata, ale może być częściej, lecz nigdy rzadziej.

2. Nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw budżetowych

3. opiniowanie niektórych działań jednostek samorządu terytorialnego

4. Rozpatrywanie spraw dotyczących powiadomień przez skarbnika jednostek samorządu terytorialnego o przypadkach dokonania kontrasygnaty na pisemne polecenie zwierzchnika

5. Orzekanie w sprawach o naruszenie dyscypliny budżetowej

Jakie sprawy RIO bada - kontroluje:

• Uchwały podejmowane przez organy jednostek w zakresie spraw finansowych w szczególności uchwały budżetowe oraz uchwały, które określają w sposób bezpośredni lub pośredni poziom planowanych przychodów i rozchodów oraz funduszy celowych

• Uchwały stanowiące podstawy do dokonania wydatków

• Uchwały zawierające oceny wykonywania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego

Jeżeli RIO stwierdzi, że uchwała budżetowa, (czyli te 3 uchwały wyżej wymienione) jest niezgodna z prawem Izba orzeka o jej niezgodności i nieważności w całości lub w części.

Orzeczenie o stwierdzeniu nieważności oznacza to samo jakby tej uchwały w ogóle nie było.

Jeżeli RIO stwierdzi o tzw. nieistotnym naruszeniu prawa w uchwale RIO nie stwierdza nieważności a jedynie ogranicza się do wskazania, że uchwała wydana została z naruszeniem prawa.

W przypadku, jeżeli RIO stwierdzi naruszenie prawa wówczas wskazuje samorządowi terytorialnemu, na czym polega naruszenie prawa oraz wskazuje sposób i termin usunięcia tego naruszenia.

W przypadku, jeżeli samorząd terytorialnym w terminie określonym przez RIO nie usunie tego naruszenia wtedy RIO stwierdza nieważność uchwały budżetowej.

RIO ma daleko idące uprawnienia w przypadku nie uchwalenia do końca marca roku budżetowego uchwały budżetowej. Jeżeli organ administracji samorządowej do końca marca nie uchwali to przechodzi to na RIO.

RIO ma uprawnienia do ustalani budżetu do końca kwietnia roku budżetowego. Uprawnienie te przysługują RIO w przypadku gminy i powiatu.

Jeśli województwo do końca marca nie uchwali budżetu wtedy RIO występuje z wnioskiem do wojewody w tej sprawie.

Czyli wojewoda ustala budżet dla sejmiku wojewódzkiego.

Do czasu uchwalenia budżetu przez RIO lub wojewodę podstawą do działania danego samorządu jest projekt budżetu danej jednostki.

RIO oprócz kontroli i nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego przysługują zadania opiniodawcze.

Zadania opiniodawcze to:

1. Wydawanie na wniosek pożyczkodawcy bądź kredytodawcy opinii o możliwości spłaty przez jednostki samorządy terytorialnego kredytu bądź pożyczki .

2. Opiniowanie możliwości sfinansowania deficytu budżetowego

3. Wydawanie opinii o przedkładanych projektach budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Wraz z informacją o stanie mienia komunalnego

4. Wydawanie opinii, co do wykonania budżetu (wykonania planów finansowych)

Opinie RIO wydawane są przez Składy Orzekające, które składają się z 3 osób a powołane są przez Prezesa Izby.

Opinia nie jest wiążąca, ale wywiera zawsze jakieś skutki. Od opinii przysługuje jednostce samorządu terytorialnego odwołanie do Kolegium Izby.

Opina musi być podana do publicznej wiadomości.

Dochody powiatu dzielimy na:

1. Własne - są to :

1. Udziały w podatkach stanowiący dochód budżetu państwa, aktualnie jest to 1% wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkujących na terenie danego powiatu

2. Dochody powiatowych jednostek budżetowych

3. Dochody z majątku powiatu (czynsz, najem, dzierżawa, Odsetki)

4. Dochody (odsetki) od nieterminowego przekazania z budżetu państwa udziałów w podatkach, subwencji i dotacji

5. Inne dochody własne jak spadki, darowizny

2. Zewnętrzne - dzielimy na:

1. Subwencja ogólna z budżetu państwa na realizację zadań powiatu

2. Dotacje celowe z budżetu państwa

3. Dotacje z państwowych funduszy celowych

4. Inne dochody zewnętrzne

Dochody województwa dzielimy na:

1. Własne - czyli:

1. udziały w podatkach stanowiących budżet państwa

2. dochody wojewódzkich jednostek budżetowych

3. dochody z majątku wojewódzki8ego

4. Odsetki od nieterminowo przekazywanych z budżetu państwa udziału w podatkach

5. Inne dochody, darowizny i spadki

1. Zewnętrzne - czyli:

1. Subwencja ogólna przekazywana z budżetu państwa

2. Dotacje celowe przekazywane z budżetu państw3a

3. Dotacje celowe z państwowych funduszy celowych

4. Dotacje celowe z budżetów gmin lub powiatów

5. Inne dochody zewnętrzne

Procedura ta jak w przypadku gmin, powiatów, województw jest taka sama zmieniają się tylko organy.

W uchwalaniu budżetu:

W gminie - Rada Gminy

W powiecie - Rada Powiatu

W województwie - sejmik Województwa

Projekt budżetu:

W gminie - Zarząd Gminy

W powiecie - Zarząd Powiatu

W województwie - Zarząd Województwa

Kontrola Budżetu - organ uchwałodawczy jest zawsze organem kontrolnym:

W gminie - rada Gminy

W powiecie - Rada Powiatu

W województwie - Sejmik Wojewódzki

FINANSE TERYTORIALNE

HISTORIA REFORM ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

1945 - 1974	17 WOJEWÓZTW + 5 MIAST WYDZIELONYCH WOJEWÓDZTWOM PODLEGAŁY POWIATY, POWIATOM PODLEGAŁY GROMADY I MIASTA, NA TERENIE GROMADY BYŁY OSADY, GDZIE RZĄDZIŁ SPŁTYS NA CZELE GROMADY I MIASTA STAŁ NACZELNIK WYSTEPOWAŁY TU: SEJM, RADA POWIATOWA, RADA GROMADZKA, RADA MIEJSKA
1975 - 1989	49 WOJEWÓDZTW - GROMADY I MIASTA (PREZYDENT LUB NACZELNIK) WYSTEPOWAŁY TU: SEJM, RADA GROMADZKA, RADA MIEJSKA
1990 - 1998	49 WOJEWÓDZTW SAMORZĄD TERYTORIALNY (GMINA) - 2486 (NIE MA MIĘDZY NIMI PODPORZĄDKOWANIA) WYSTEPOWAŁY TU: SEJM, SENAT, RADA GMINY, RADA MIASTA, RADA MIASTA I GMINY W GMINIE SĄ: WÓJT, BURMISTRZ, PREZYDENT
NA	CZELE WOJEWÓDZTWA STOI WOJEWODA
1999 - ....	16 WOJEWÓDZTW 308 POWIATÓW ZIEMSKICH 76 POWIATÓW GRODZKICH 384 POWIATY 2486 GMIN SĄ NIEZALEZNE I MAJĄ OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ WYSTEPUJE: RADA GMINY, RADA MIASTA, RADA MIASTA I GMINY W GMINIE SĄ: WÓJT, BURMISTRZ, PREZYDENT

JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

GMINA - WSPÓLNOTA SAMORZĄDOWA ORAZ ODPOWIEDNIE TERYTORIUM

POWIAT - LOKALNA WSPÓLNOTA SAMORZĄDOWA ORAZ ODPOWIEDNIE TERYTORIUM

WOJEWÓDZTWO - REGIONALNA WSPÓLNOTA SAMORZĄDOWA

• NAJWIĘKSZA JEDNOSTKA ZASADNICZEGO PODZIAŁU TERYTORIALNEGO KRAJU W CELU WYKONYWANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

• ZAKRES DZIAŁANIA SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA NIE NARUSZA SAMODZIELNOŚCI POWIATU I GMIN

GMINA

WIEJSKA MIEJSKA MIASTO I GMINA

POWIAT

ZIEMSKI GRODZKI

JEDNOSTKA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO MA OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ A JEJ SAMODZIELNOŚĆ PODLEGA OCHRONIE SĄDOWEJ.

OSOBOWOŚĆ PRAWNA OZNACZA ŻE JEDNOSTKA POWINNA BYĆ SAMODZIELNA FINANSOWO, JEDNOSTKA SAMORZĄDU NIE MOŻE UPAŚĆ, W WYPADKU UTRATY PŁYNNOŚCI DŁUGI PRZEJMUJE SKARB PAŃSTWA.

ORGANY JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

GMINA

RADA GMINY ZARZAD GMINY

(PRZEWODNICZĄCY) PRZEWODNICZĄCY: WÓJT

BURMISTRZ

PREZYDENT

WYBÓR

- SKRETARZ GMINY

- SKARBNIK

POWOŁANIE

POWIAT

RADA POWIATU ZARZĄD POWIATU (3-5) OSÓB

RADA MIASTA NA - PRZEWODNICZĄCY - STAROSTA

PRAWACH POWIATU

ZARZĄD MIASTA

- PRZEWODNICZĄCY - PREZYDENT

WYBÓR

• SEKRETARZ POWIATU

• SKARBNIK POWIATU

POWOŁANIE

GMINA

PRZEWODNICZĄCY RADY GMINY - ZADANIA

• ZORGANIZOWANIE PRACY RADY

• MA KANCELARIĘ RADY - OD STRONY TECHNICZNEJ POMAGA PRZEWODNICZĄCEMU

• NIE REPREZENTUJE JEDNOSTKI SAMORZĄDU NA ZEWNĄTRZ (REPREZENTUJE GO MARSZAŁEK SEJMU)

WYBÓR RZĄDU GMINY:

WYBIERA SIĘ PRZEWODNICZĄCEGO ZARZĄDU, A ON PROPONUJE SKŁAD ZARZĄDU, MOGĄ TO BYĆ OSOBY Z ZEWNĄTRZ

PRZEWODNICZĄCY ZARZĄDU GMINY - ZADANIA

• PRZEWODNICZĄCY ZARZĄDU

• PRACODAWCA (KIEROWNIK)

JEST ON ORGANEM PODATKOWYM - WYMIERZA DECYZJE PODATKOWE

ORGAN EGZEKUCYJNY W POWIATACH GRODZKICH

NA 3 OSTATNIE ZADANIA MOŻE UPRAWNIĆ INNYCH DO ICH WYKONYWANIA

PRZEWODNICZĄCY ZARZĄDU MA REPREZENTOWAĆ GMINĘ NA ZEWNĄTRZ

WYBÓR PRZEWODNICZĄCEGO ZARZĄDU GMINY MA BYĆ ZMIENIONY NA WYBÓR PRZEZ LUDNOŚĆ. W POLSCE WYBÓR ODBYWA SIĘ CO 4 LATA.

W KRAJACH GDZIE JEST WYBIERANY W WOLNYCH WYBORACH (NIEMCY) RADA JEST WYBRANA NA 6 LAT, NATOMIAST BURMISTRZ NA 8 LAT.

PRZY ZARZĄDZIE GMINY FUNKCJONUJĄ SEKRETARZ GMINY I SKARBNIK. POWOŁYWANI SĄ NA WNIOSEK PRZEWODNICZĄCEGO ZARZĄDU, NIE SĄ CZŁONKAMI ZARZĄDU.

SEKRETARZ GMINY:

• ODPOWIADA ZA ZORGANIZOWANIE PRACY ZARZĄDU GMINY

• ŁĄCZNIK MIĘDZY RADĄ GMINY A ZARZĄDEM GMINY

• CZĘSTO PRZEWODNICZĄCY ZARZĄDU DAJE MU FUNKCJĘ..........

SKARBNIK:

• OBOWIĄZEK UCZESTNICTWA W PRACACH ZARZĄDU Z PRAWEM DORADCZYM

• MA KONTRASYGNATĘ - MA PRAWO ODMÓWIĆ KONTRASYGNATĘ GDY ZARZĄD PODPISUJE UMOWĘ ZE SPRZECIWAMI SKARBNIKA

WOJEWÓDZTWO

SEJMIK WOJEWÓDZTWA ZARZAD WOJEWÓDZTWA

PRZEWODNICZĄCY (3-5 OSÓB)

WYBÓR:

PRZEWODNICZY - MARSZAŁEK

POWOŁANIE:

SKARBNIK WOJEWÓDZTWA

SKARBNIK:

MA OBOWIĄZEK UCZESTNICTWA W POSIEDZENIACH ZARZĄDU I SEJMIKU ORAZ MA PRAWO DORADCZE. NA SEJMIKU MA OBOWIĄZEK WYPOWIEDZIEĆ SIĘ.

ZADANIA JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO:

ZAKRES DZIAŁANIA JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO OBEJMUJE WSZYSTKIE SPRAWY PUBLICZNE O ZNACZENIU LOKALNYM, REGIONALNYM NIE ZASTRZEŻONE NA RZECZ INNYCH PODMIOTÓW (NP. OBRONNOŚĆ Z WYJĄTEK OBRONY CYWILNEJ, SĄDY, PROKURATURA, WIĘZIENNICTWO ITD.)

ZADANIA DZIELĄ SIĘ NA:

• WŁASNE - WYKONYWANE NA WŁASNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ,

A KTÓRYCH CELEM JEST ZASPOKAJANIE

ZBIOROWYCH POTRZEB WSPÓLNOTY

SAMORZĄDOWEJ

- KOSZTY REALIZACJI POKRYWANE SĄ ZE

ŚRODKÓW WŁASNYCH

• ZLECONE - Z MOCY USTAWY:

1. ZADANIA Z ZAKRESU ADMINISTRACJI

RZĄDOWEJ

- POWIERZONE DO PROWADZENIA W DRODZE

POROZUMIENIA

1. Z INNYMI JEDNOSTKAMI SAMORZĄDU

TERYTORIALNEGO

2. Z WOJEWODĄ

ZADANIA ZLECONE FINANSOWANE SĄ Z BUDŻETU PAŃSTWA LUB Z BUDŻETÓW INNYCH JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO.

ZADANIA SAMORZĄDU GMINNEGO

ZADANIEM WŁASNYM GMINY JEST PRZEDE WSZYSTKIM ZASPOKAJANIE ZBIOROWYCH POTRZEB WSPÓLNOTY SAMORZĄDOWEJ.

W SZCZEGÓLNOŚCI DO GMINY NALEŻY:

• PROWADZENIE GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ ORAZ GOSPODARKI TERENAMI

• UTRZYMANIE GMINNYCH DRÓG, ULIC, MOSTÓW I PLACÓW, TERENÓW ZIELONYCH

• ORGANIZACJA RUCHU DROGOWEGO

• ZAOPATRZENIE W WODĘ, UTRZYMANIE KANALIZACJI, ODPROWADZENIA I OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH

• ZAOPATRZENIE LUDNOŚCI W CIEPŁO

• LOKALNY TRANSPORT ZBIOROWY

• PROWADZENIE SZKÓŁ PODSTAWOWYCH, PRZEDSZKOLI I INNYCH PLACÓWEK OŚWIATOWO - WYCHOWAWCZYCH

• POMOC SPOŁECZNA

• KOMUNALNE BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE

• PROWADZENIE SPRAW TARGOWISK I HAL TARGOWYCH

• UTRZYMANIE GMINNYCH OBIEKTÓW, URZĄDZEŃ UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ, OBIEKTÓW ADMINISTRACYJNYCH ORAZ CMENTARZY

DO ZADAŃ ZLECONYCH Z MOCY USTAWY NALEŻY:

• PROWADZENIE AKT STANU CYWILNEGO

• PROWADZENIE EWIDENCJI LUDNOŚCI, W TYM TAKŻE WYSTAWIANIE DOWODÓW OSOBISTYCH

• PROWADZENIE EWIDENCJI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

• WYDAWANIE DECYZJI W SPRAWACH WYŁĄCZENIA GRUNTÓW Z PRODUKCJI ROLNEJ, W TYM TAKŻE NAKŁADANIE KAR ZA SAMOWOLNE DOKONANIA WYŁĄCZENIA GRUNTÓW SPOD PRODUKCJI

• OPRACOWYWANIE PLANÓW EWAKUACJI LUDNOŚCI ORAZ DOKONYWANIE INNYCH CZYNNOŚCI Z ZAKRESU OBRONY CYWILNEJ

• PROWADZENIE SPRAW ZWIĄZANYCH Z WYKONYWANIEM POWSZECHNEGO OBOWIĄZKU OBRONY ORAZ WSPÓŁPRACA Z WOJSKIEM, W SZCZEGÓLNOŚCI W SPRAWACH POBORU

• PROFILAKTYKA ALKOHOLOWA

DO ZADAŃ ZLECONYCH W DRODZE POROZUMIENIA:

• Z POWIATEM ZALICZA SIĘ:

• PROWADZENIE REJESTRACJI POJAZDÓW I WYDAWANIE DOWODÓW REJESTRACYJNYCH

• WYDAWANIE PRAW JAZDY

• PROWADZENIE EWIDENCJI GRUNTÓW

• Z WOJEWODĄ ZALICZA SIĘ:

• POŚREDNICTWO W PRZYJMOWANIU DOKUMENTÓW O WYDANIE PASZPORTU I ODBIÓR PASZPORTU

• OPIEKA NAD CMENTARZAMI I GROBAMI WOJSKOWYMI

ZADANIA SAMORZĄDU POWIATOWEGO

POWIAT WYKONUJE OKREŚLONE USTAWAMI ZADANIA PUBLICZNE O CHARAKTERZE PONADGMINNYM W ZAKRESIE:

• EDUKACJI PUBLICZNEJ; LICEA I INNE POGIMNAZJALNE

• POMOCY SPOŁECZNEJ; DOMY OPIEKI SPOŁECZNEJ

• OCHRONA ZDROWIA: ORGAN ZAŁOŻYCIELSKI SAMODZIELNYCH ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ

• POLITYKI PRO RODZINNEJ

• TRANSPORTU I DRÓG PUBLICZNYCH

• KULTURY; MUZEA, BIBLIOTEKI, ODNOWA ZABYTKÓW

• KULTURY FIZYCZNEJ I TURYSTYKI

• GEODEZJI, KARTOGRAFII I KATASTRU

• GOSPODARKI NIERUCHOMOŚCIAMI

• ZAGOSPODAROWYWANIA PRZESTRZENNEGO I NADZORU BUDOWLANEGO

• GOSPODARKI WODNEJ

• OCHRONY ŚRODOWISKA I PRZYRODY

• ROLNICTWA, LEŚNICTWA I RYBACTWA ŚRÓDLĄDOWEGO

• PORZĄDKU PUBLICZNEGO I BEZPIECZEŃSTWA OBYWATELI

• OCHRONY PRAW KONSUMENTA

• PRZECIWDZIAŁANIA BEZROBOCIU - POWIATOWE URZĘDY PRACY

• PROMOCJI POWIATU

ZADANIA POWIATU NIE MOGĄ NARUSZAĆ ZAKRESU DZIAŁANIA GMIN.

ZADANIA ZLECONE Z ZAKRESU ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ TO:

• NADZÓR ................

• NADZÓR NAD LASAMI PRYWATNYMI

• DOMY DZIECKA, DOMY MAŁEGO DZIECKA, RODZINY ZASTĘPCZE

• POLICJA

• STRAŻ POŻARNA

• SANEPID

ZADANIA ZLECONE W DRODZE POROZUMIENIA:

• Z WOJEWODĄ: - GROBY WOJENNE

- DOMY STAROŚCI

• Z WOJEWÓDZTWEM: - UTRZYMANIE ZIMOWE I

LETNIE DRÓG WOJEWÓDZKICH

W ODRÓŻNIENIU OD POWIATÓW „ZIEMSKICH” USTAWA O SAMORZĄDZIE POWIATOWYM STANOWI RÓWNIEŻ O MIASTACH NA PRAWACH POWIATU CZYLI O POWIATACH „GRODZKICH”.

REALIZUJĄ ONE ZADANIA SAMORZĄDU GMINNEGO I POWIATOWEGO:

• WŁASNE

• ZLECONE Z ZAKRESU ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

• ZLECONE W DRODZE POROZUMIENIA

ZADANIA SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA:

SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA WYKONUJE ZADANIA O CHARAKTERZE WOJEWÓDZKIM OKREŚLONE USTAWAMI

ZADANIA WŁASNE:

• OKREŚLENIE STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA

• PROWADZENIE POLITYKI ROZWOJU WOJEWÓDZTWA

• EDUKACJA PUBLICZNA, W TYM SZKOLNICTWO WYŻSZE

• PROMOCJA I OCHRONA ZDROWIA

• KULTURA I OCHRONA JEJ DÓBR

• PROWADZENIE POLITYKI W ZAKRESIE POMOCY SPOŁECZNEJ

• MODERNIZACJA TERENÓW WIEJSKICH

• ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE

• GOSPODARKA WODNA

• DROGI WOJEWÓDZKIE I TRANSPORT

• PRZECIWDZIAŁANIE BEZROBOCIU

ZADANIA ZLECONE Z ZAKRESU ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ:

• PROWADZENIE ZASOBÓW GEODEZYJNO - KARTOGRAFICZNYCH

• REALIZACJA W ZAKRESIE MELIORACJI I URZĄDZEŃ WODNYCH

• DOKSZTAŁCANIE NAUCZYCIELI

• FINANSOWANIE PRACY LEKARZY I PIELĘGNIAREK W KOMISJACH POBOROWYCH

ZADANIA ZLECONE W DRODZE POROZUMIENIA:

• Z WOJEWODĄ: - DOKONYWANIE DOPŁAT DO USTAWOWYCH

ULG W KOMUNIKACJI AUTOBUSOWEJ

KRAJOWEJ,

- PROWADZENIE BIUR GEODEZJI I TERENÓW

WIEJSKICH

• Z JEDNOSTKAMI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO:

• PROWADZENIE INWESTYCJI DROGOWYCH

POWIATOWYCH

• WSPÓŁFINANSOWANIE ORGANIZACJI

KOMUNIKACJI PONADLOKALNEJ

RODZAJE SAMORZĄDOWYCH JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH

JEDNOSTKA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO DLA REALIZACJI ZADAŃ WŁASNYCH MOŻE TWORZYĆ JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE ORAZ ZAWIERAĆ UMOWY Z INNYMI PODMIOTAMI

JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE NIE MOGĄ PROWADZIĆ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ WYKRACZAJĄCEJ POZA ZADANIA O CHARAKTERZE UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ.

JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE

JEDNOSTKI JEDNOSTKI GOSPODARKI

BUDŻETOWE POZABUDŻETOWEJ INNE

- URZĘDY GMIN, - ZAKŁADY - ZWIĄZKI

POWIATÓW, BUDŻETOWE MIĘDZYGMINNE

MARSZAŁKOWSKIE - GOSPODARSTWA POWIATÓW

- SZKOŁY, POMOCNICZE - POROZUMIENIA

PRZEDSZKOLA - ŚRODKI KOMUNALNE

- OŚRODKI POMOCY SPECJALNE - KOMUNALNE

SPOŁECZNEJ SPÓŁKI PRAWA

HANDLOWEGO

SPOSÓB POWIĄZANIA Z BUDŻETEM GMINY

BRUTTO NETTO DOTACJE Z BUDŻETU

- DOCHODY SĄ - DOTACJA - DOTACJE

DOCHODAMI Z BUDŻETU Z BUDŻETU

BUDŻETU GMINY, POWIATU, NA ZADANIA

- WYDATKI WOJEWÓDZTWA REALIZOWANE

POKRYWANE SĄ - NADWYŻKI W RAMACH

BEZPOŚREDNIO ŚRODKÓW POROZUMIEŃ LUB

Z BUDŻETU ODPROWADZANE ZWIĄZKÓW

DO BUDŻETU MIĘDZYGMINNYCH

- WPŁATY Z ZYSKU

SPÓLEK DO

BUDŻETU

JEDNOSTKA BUDŻETOWA JEST ZAWSZE POWIĄZANA Z BUDŻETEM BRUTTO - ODPROWADZA DOCHODY DO BUDŻETU A WYDATKI POKRYWANE Z BUDŻETU. TRZEBA PROWADZIĆ

2 RACHUNKI:

• BUDŻETU

• URZĘDU

POWIĄZANIE NETTO Z BUDŻETEM - JEDNOSTKI GOSP. POZABUDŻET.

• ZAKŁAD BUDŻETOWY:

• JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE, KTÓRE ODPŁATNIE WYKONUJĄ WYODRĘBNIONE ZADANIA I POKRYWAJĄ KOSZTY DZIAŁALNOŚCI Z PRZYCHODÓW WŁASNYCH

• JEST WYODRĘBNIONY ORGANIZACYJNIE

• PROWADZI WYODRĘBNIONĄ KSIĘGOWOŚĆ

• NIE MA OSOBOWOŚCI PRAWNEJ

• PODST. GOSP. FIN. ZAKŁ JEST ROCZNY PLAN FINANSOWY OBEJMUJĄCY PRZYCHODY I WYDATKI ORAZ STAN ŚRODKÓW OBROTOWYCH NA POCZĄTKU I KONIEC ROKU ORAZ ROZLICZENIA Z BUDŻETU

• MOŻE OTRZYMYWAĆ DOTACJE Z BUDŻETU, ŁĄCZNE DOTACJE NIE MOGĄ PRZEKRACZAĆ 50% JEGO WYDATKÓW. KIEDY PRZEKROCZY 50% - MUSI STAĆ SIĘ JEDNOSTKĄ BUDŻETOWĄ

ROZL....................................................

PRZYCHODY	WYDATKI
1. ŚRODKI OBROTOWE 0 2. DOTACJE Z BUDŻETU 100 3. PRZYCHODY WŁASNE 300 RAZEM 400	1. WYDATKI BIEŻĄCE 300 2. WYDATKI INWESTYCYJNE 0 3. STAN ŚRODKÓW OBROTOWYCH NA KONIEC ROKU 100 RAZEM 400

ZAKŁADY BUDŻETOWE MUSZĄ ZAPLANOWAĆ ŚRODKI NA POCZĄTEK ROKU NASTĘPNEGO (STAN ŚRODKÓW OBROTOWYCH NA KONIEC ROKU)

WYKONANIE PLANU

• WYKONANIE WYDATKÓW PRZYNIOSŁO STAN ŚRODKÓW OBROTOWYCH NA KONIEC ROKU = 150; NADWYŻKĘ NAD PLANEM (50) NALEŻY PRZENIEŚĆ DO BUDŻETU.

• PRZY NIŻSZYCH ŚRODKACH OBROTOWYCH NA KONIEC ROKU NIŻ W PLANIE - MUSZĄ WYGOSPODAROWAĆ SAMI ŚRODKI.

• GOSPODARSTWA POMOCNICZE

• (ART. 20) WYODRĘBNIONA Z JEDNOSTKI BUDŻETOWEJ POD WZGLĘDEM ORGANIZACYJNYM I FINANSOWYM CZĘŚĆ JEJ PODSTAWOWEJ DZIAŁALNOŚCI LUB DZIAŁALNOŚĆ UBOCZNA

• POKRYWA KOSZTY DZIAŁALNOŚCI Z UZYSKIWANYCH PRZYCHODÓW WŁASNYCH

• NIE MA OSOBOWOŚCI PRAWNEJ

• NIE MA DOTACJI (MOGĄ BYĆ PRZEDMIOTOWE, ALE WYSTĘPUJĄ RZADKO)

• JEDYNA JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA KTÓRA MOŻE OSIĄGAĆ ZYSK, PŁACI PODATKI, Z ZYSKU POŁOWĘ ODPROWADZAJĄ DO JEDNOSTKI, KTÓRA ICH POWOŁAŁA

• PODSTAWĄ FINANSOWANIA JEST PLAN FINANSOWY ZATWIERDZANY PRZEZ KIEROWNIKA JEDNOSTKI KTÓRA GO POWOŁAŁA

• ŚRODKI SPECJALNE

• ŚRODKI FINANSOWE KTÓRE MOŻNA ZBIERAĆ NA ODRĘBNYCH RACHUNKACH GROMADZONE PRZEZ JEDNOSTKI BUDŻETOWE

• PRZYCHODAMI MOGĄ BYĆ PRZYCHODY OKREŚLONE ODRĘBNYMI PRZEPISAMI

PRZYKŁADEM MOŻE BYĆ ZARZĄD DRÓG

• OBOWIĄZUJE PLANOWANIE ŚRODKÓW OBROTOWYCH NA KONIEC ROKU, NADWYŻKA MUSI BYĆ ODPROWADZONA DO BUDŻETU

• NIE MA DOTACJI

• DOCHODEM MOGĄ BYĆ SPADKI, ZAPISY I DAROWIZNY W FORMIE PIENIĘŻNEJ. WYDATEK MUSI BYĆ ZGODNY Z CELEM DARCZYŃCY LUB SPADKODAWCY

• FUNDUSZE CELOWE

• WYODRĘBNIONE ORGANIZACYJNIE ALE ICH OBSŁUGĘ PROWADZI DANA JEDNOSTKA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

• POWOŁYWANY USTAWAMI

• FUNDUSZ CELOWY NA NAJWYŻSZYM SZCZEBLU MA OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ (NARODOWY FUNDUSZ REHABILITACJI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH)-JEST FUNDUSZEM CENTRALNYM, NIE MA GO NA SZCZEBLACH NIŻSZYCH

• MA OKREŚLONE ŹRÓDŁA PRZYCHODÓW I MIERNIKI WYDATK., MOŻE MIEĆ DOTACJE

INNE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE MAJĄCE JAKIŚ ZWIĄZEK

Z BUDŻETEM

• ZWIĄZEK MIĘDZYGMINNY - POWIĄZANIE Z BUDŻETEM

(NP. KZK GOP) PRZEZ PRZEKAZYWANE Z BUDŻETU

DOTACJE; ZW. ZAWARTY NA CZAS

NIEOKREŚLONY

• POROZUMIENIE KOMUNALNE - ZAWARTE DLA

REALIZACJI KONKRETNEGO

ZADANIA NA CZAS OKREŚLONY

(NP. POROZUMIENIE W SPRAWIE

BUDOWY DROGI ŚRE........

NIE MA WPŁAT DO BUDŻETU

• KOMUNALNE SPÓŁKI PRAWA HANDLOWEGO

- POWOŁYWANE PRZEZ GMINĘ

- NIE MOŻNA DAWAĆ DOTACJI

BUDŻET - PODST. GOSP. FINANSOWEJ JEDN. SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO. BUDŻETEM NAZYWA SIĘ PLAN DOCHODÓW

I WYDATKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO UCHWALANY COROCZNIE PRZEZ ORGANY PRZEDSTAWICIELSKIE, CZYLI SEJM, RADY GMIN, POWIATÓW I SEJMIK. GDY OKREŚLONA W BUDŻECIE KWOTA DOCHODÓW RÓŻNI SIĘ OD KWOTY PLANOWANYCH WYDATKÓW - BUDŻET OKREŚLA SPOSÓB FINANSOWANIA WYDATKÓW NIE ZNAJDUJĄCYCH POKRYCIA W DOCHODACH LUB PRZEZNACZENIE TEJ CZĘŚCI DOCHODÓW, KTÓRA STANOWI NADWYŻKĘ PONAD PLANOWANY POZIOM WYDATKÓW.

BUDŻET JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

PLAN FIANSOWY ZADAŃ

BUDŻET WŁASNY ZLECONYCH I POWIERZONYCH

DOCHODY WYDATKI

(D) (W) DOTACJE = WYDATKI

GDY:

D > W NADWYŻKĘ PRZEZNACZA SIĘ NA:

• SPŁATĘ RAT KREDYTU, POŻYCZKI

• WYKUP OBLIGACJI KOMUNALNYCH

• SPŁATĘ PORĘCZEŃ UDZIELONYCH

Z BUDŻETU

• UDZIELENIE POŻYCZEK ZASADA

D < W NIEDOBÓR BUDŻETU RÓWNOWAGI

- ŹRÓDŁA POKRYCIA BUDŻETOWEJ

• NADWYŻKI BUDŻ. Z LAT POPRZEDNICH

• KREDYT, POŻYCZKI

• EMISJA OBLIGACJI

• PRZYCHODY Z PRYWATYZACJI MIENIA

GDY WYSTĄPI NADWYŻKA DOTACJI - ZWROT DO PAŃSTWA

PROJEKT BUDŻETU PRZEDSTAWIA ZARZĄD ORGANOWI STANOWIĄCEMU DO 15 LISTOPADA POPRZEDZAJĄCEGO ROK BUDŻETOWY.

BUDŻET NA 15 LISTOPADA	A WYKONANIE `99	B	PLAN 2000
I. DOCHODY WŁASNE II. DOTACJE	2000 200	2000 200	2800 300
III. WYDATKI NA ZADANIA WŁASNE IV. WYDATKI NA ZADNIA ZLECONE	1800 200	2400 200	2600 300
V. PRZYCHODY	- OBLIGACJE	400 200	- -
VI. ROZCHODY	200	200	200

SPŁATA KREDYTU

I + II + V = III + IV + VI

D = W

FORMA ZAPISU BUDŻETU

UKŁAD BUDŻETU JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO WYZNACZANY JEST PRZEZ ZASADĘ SZCZEGÓŁOWOŚCI ZAWARTĄ W USTAWIE O FINANSACH PUBLICZNYCH, KTÓRA TO ZASADA POLEGA NA TYM, ŻE DOCHODY UJĘTE SĄ WEDŁUG ŹRÓDEŁ DZIAŁÓW KLASYFIKACJI BUDŻETOWEJ, A WYDATKI WEDŁUG PRZEZNACZENIA. PRAWNYM WYRAZEM TEJ ZASADY JEST KLASYFIKACJA BUDŻETOWA - SYSTEM GRUPOWANIA DOCHODÓW I WYDATKÓW BUDŻETOWYCH WYODRĘBNIONYCH WEDŁUG JEDNOLITYCH KRYTERIÓW NA OKREŚLONE PODZIAŁKI POPRZEZ JEDNOLITY SYSTEM SYMBOLI CYFROWYCH

KLASYFIKACJA BUDŻETOWA

DZIAŁY ROZDZIAŁY PARAGRAFY DOCHODÓW

I WYDATKÓW

W BUDŻECIE CENTRALNYM NA .....................

WPROWADZENIE JEDNOLITEJ KLASYFIKACJI BUDŻETU UMOŻLIWIA:

• AGREGOWANIE DANYCH PLANISTYCZNYCH I SPRAWOZDAWCZYCH Z RÓŻNYCH JEDNOSTEK

• DOKONYWANIE RÓŻNYCH ANALIZ I PORÓWNAŃ MIĘDZY JEDNOSTKAMI I PRZEKROJU CZASOWYM

SPRAWOZDAWCZOŚĆ BUDŻETOWA

SPRAWOZDAWCZOŚĆ BILANSE

PÓŁROCZNA I ROCZNA

NIE MA OBOWIĄZKU BADANIA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

ZARZĄD JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO PRZEDSTAWIA ORGANOWI STANOWIĄCEMU ORAZ REGIONALNEJ IZBIE OBRACHUNKOWEJ INFORMACJĘ O PRZEBIEGU WYKONANIA BUDŻETU

ZA 1 PÓŁROCZE DO 31 SIERPNIA

SPRAWOZDANIE ROCZNE DO 31 MARCA

PO PRZYJĘCIU SPRAWOZDANIA RADNI DO KOŃCA KWIETNIA MUSZĄ ZŁOŻYĆ ABSOLUTORIUM.

STRUKTURA DOCHODÓW JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

1. DOCHODY GMINY

DOCHODY WŁASNE GMINY

1. PODATKI STAWKI MAX USTALA MIN. FIN.

• OD NIERUCHOMOŚCI

• ROLNY

• LEŚNY

• OD ŚRODKÓW TRANSPORTU

• OD POSIADANIA PSÓW

• OD SPADKÓW I DAROWIZN

• OD DZIAŁALNOŚCI OSÓB FIZYCZNYCH OPŁACANYCH W

FORMIE KARTY PODATKOWEJ

2. OPŁATY STAWKI MAX USTALA GMINA

• SKARBOWA

• EKSPLOATACYJNA

• TARGOWA

• MIEJSCOWA

• ADMINISTRACYJNA

• NA KONCESJĘ NA SPRZEDAŻ ALKOHOLU

3. UDZIAŁ W PODATKACH

• 5% W PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB PRAWNYCH

• 27,6% W PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB FIZYCZNYCH

4. POZOSTAŁE DOCHODY

• Z MAJĄTKU GMINY

• WPŁATY JEDNOSTEK I ZAKŁADÓW BUDŻETOWYCH, GOSPODARSTW POMOCNICZYCH

• DAROWIZNY (PIEN.)

• KARY, GRZYWNY

• DOTACJE Z FUNDUSZY CELOWYCH

• ODSETKI OD ŚRODKÓW NA RACHUNKACH BANKOWYCH

• ODSETKI OD UDZIELONYCH POŻYCZEK

• ODSETKI OD NIETERMINOWYCH WPŁAT

PODATKOWYCH, UDZIAŁÓW W PODATKU ORAZ

SUBWENCJI, OPŁATA PROLONGACYJNA

2. DOTACJE I SUBWENCJE

1. SUBWENCJA OGÓLNA

• CZĘŚĆ PODSTAWOWA

• CZĘŚĆ OŚWIATOWA

• CZĘŚĆ REKOMPENSUJĄCA

• CZĘŚĆ WYRÓWNAWCZA

2. DOTACJE NA ZADANIA WŁASNE (BIEŻĄCE I INWESTYCYJNE)

3. DOTACJE NA ZADANIA ZLECONE

PODATEK OD NIERUCHOMOŚCI

PODMIOTEM SĄ OSOBY PRAWNE, FIZYCZNE, PODMIOTY NIE POSIADAJĄCE OSOBOWOŚCI PRAWNEJ UŻYTKUJĄCE LUB SĄ WŁAŚCICIELAMI NIERUCHOMOŚCI.

OBIEKTY TRWALE

ZABUDOWANE ZWIĄZANE Z GRUNTEM

OBIEKTY NIETRWALE

ZWIĄZANE Z GRUNTEM

NIERUCHOMOŚCI:

NIEZABUDOWANE

PRZEDMIOTEM OPODATKOWANIA JEST POWIERZCHNIA BUDYNKÓW MIESZKALNYCH, BUDYNKI GDZIE PROWADZONA JEST DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA I INNE BUDOWLE.

BUDOWLE GDZIE PODSTAWĄ OPODATKOWANIA OD NIERUCHOMOŚCI JEST WARTOŚĆ BUDOWLI SĄ WYJĄTKIEM

(2% WARTOŚCI) NP. MOSTY, KOMINY ITP.

JEST DUŻO ULG: SZKOŁY, UCZELNIE

PŁATNOŚĆ: OSOBA FIZYCZNA W 4 RATACH NA PODSTAWIE

DECYZJI WYMIAROWEJ

OSOBY PRAWNE SKŁADAJĄ DEKLARACJĘ I DO 15

KAŻDEGO MIESIĄCA WPŁACAJĄ PODATEK

PODATEK ROLNY

PODMIOT; OSOBY POSIADAJĄCE GOSPODARSTWA ROLNE O WIELKOŚCI WIĘKSZEJ BĄDŹ RÓWNEJ 1 HEKTARA PRZELICZENIOWEGO

PŁATNOŚĆ: 4 RATY SAMEMU; STAWKA 2,5 KWINTALA ŻYTA/ M² WEDŁUG CENY Z 3 KWARTAŁÓW Z POPRZEDNIEGO ROKU

PODATEK LEŚNY

PODSTAWA: M³ DREWNA TARTACZNEGO

PODATEK OD ŚRODKÓW TRANSPORTU

NIE PŁACI SIĘ ZA SAMOCHODY OSOBOWE

WYSTĘPUJE PODWÓJNE OPODATKOWANIE W PRZYPADKU PŁATNIKÓW - PŁACĄ PODATEK I ZWIĘKSZONĄ AKCYZĘ W PALIWIE

PODATEK OD POSIADANIA PSÓW

JEST PODATKIEM FAKULTATYWNYM, GMINA MOŻE ZREZYGNOWAĆ Z UCHWALANIA PODATKU OD PSÓW

SĄ TO PODATKI WYMIERZANE I POBIERANE PRZEZ URZĄD GMINY,

PRZY.......

PODMIOT: DROBNE PODMIOTY GOSPODARCZE

OPŁATA - ŚWIADCZENIE PIENIĘŻNE, BEZZWROTNE, JEDNOSTRONNE, ODPŁATNE (W PRZECIWIEŃSTWIE DO PODATKU)

OPŁATA SKARBOWA

PŁACONA U NOTARIUSZA

OPŁATA EKSPLOATACYJNA

PŁACĄ GMINY GÓRNICZE, GDZIE JEST JAKAKOLWIEK EKSPLOATACJA, WYMIERZONA PRZEZ MIN. OCHRONY ŚRODOWISKA (60% DLA GMINY; 40% NA FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA)

OPŁATA OD WIELKOŚCI WYDOBYCIA

OPŁATA TARGOWA

ZA MOŻLIWOŚĆ HANDLU - PŁACI ZARZĄDZAJĄCEMU TARGOWISKIEM DO BUDŻETU GMINY - ZA UMOŻLIWIENIE HANDLU

MIN. FINANSÓW USTALA MAX STAWKĘ, DZIŚ 380 ZŁ/DZIEŃ

WYKŁAD 5

OPŁATA MIEJSCOWA - „ZA ŚWIEŻE POWIETRZ” - OPŁATA DZIENNA 2 ZŁ

OPŁTA ADMINISTRACYJNA - POBÓR ZA CZYNNOŚCI ADMINISTRACYJNE, NIE PODLEGAJĄCE OPŁACIE SKARBOWEJ I PODATKOWI VAT

OPŁATA ZA KONCESJĘ SPRZEDAŻY ALKOHOLU - JEDYNA OPŁATA GDZIE DOCHODY SĄ PRZYPISANE WYDATKOM (PRZECIWDZIAŁANIE ALKOHOLIZMOWI)

UDZIAŁ W PODATKU

5% W PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB PRAWNYCH - BEZ WZGLĘDU NA STAWKĘ PROCENTOWĄ PODATKU, W PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB FIZYCZNYCH UDZIAŁ ZWIĘKSZA SIĘ WRAZ ZE SPADKIEM STOPY PROCENTOWEJ PODATKU

(TERAZ 27,6%)

NA GMINY NAŁOŻONY JEST PODATEK „JEDNOSTKOWY” (PROGRESYWNY)

Pq - DOCHÓD GMINY

Pk - DOCHÓD KRAJOWY

JEŚLI Pq > 1,5 Pk GMINA MA OBOWIĄZEK ZAPŁACIĆ PODATEK

DOTACJA A SUBWENCJA

DOTACJA - OKREŚLONY PRECYZYJNIE CEL

• PIENIĄDZ ZNACZONY, CELOWY - NALEŻY

ZWRÓCIĆ Z ODSETKAMI JEŚLI SIĘ NIE

WYKORZYSTA NA OKREŚLONY CEL LUB NIE ZROBI

SIĘ CAŁEGO ZADANIA LUB ZREALIZOWANO GO

TANIEJ

SUBWENCJA - PIENIĄDZ NIEOZNACZONY, NIE MA OKREŚLONEGO

CELU, NIE MUSI BYĆ ROZLICZANA DOKŁADNIE

• OŚWIATOWA - OŚWIATA JEST ZADANIEM WŁASNYM WIĘC I TAK GMINA MUSI DAĆ PIENIĄDZE NA OŚWIATĘ BEZ WZGLĘDU NA TO CZY BĘDĄ TO PIENIĄDZE Z SUBWENCJI OŚWIATOWEJ CZY INNYCH DOCHODÓW

• PODSTAWOWA - WYLICZANA NA PODSTAWIE LICZBY PRZELICZENIOWEJ LUDNOŚCI

• REKOMPENSUJĄCA - MOŻE SIĘ SKŁADAĆ Z:

• REKOMPENSAT UTRACONE DOCHODY Z TYTUŁU PODATKU OD ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH

• REKOMPENSAT Z TYTUŁU USTAWOWYCH ULG I ZWOLNIEŃ (USTAWA O PODATKU ROLNYM, PODATEK LEŚNY, .................... BADAWCZO-ROZWOJOWYCH, ULGI DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH)

• REKOMPENSATA OBNIŻKI OPŁATY EKSPLOATACYJNEJ

• WYRÓWNAWCZA - WYPŁATA GMINOM, GDZIE ŚREDNI DOCHÓD NA GŁOWĘ MIESZKAŃCA NIE PRZEKRACZA 85% ŚREDNIEJ KRAJOWEJ

B DOCHODY POWIATU

1. 1% UDZIAŁU W PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB FIZYCZNYCH

2. DOCHODY Z:

• MAJĄTKU POWIATU

• WPŁAT JEDNOSTEK I ZAKŁADÓW BUDŻETOWYCH, GOSPODARSTW POMOCNICZYCH

• DAROWIZN

• KARY, GRZYWNY

• DOTACJE Z FUNDUSZY CELOWYCH - OD 1.1.2000 RÓWNIEŻ DOTACJE Z FUNDUSZU PRACY

• ODSETKI OD ŚRODKÓW NA RACHUNKACH BANKOWYCH

• ODSETKI OD UDZIELONYCH POŻYCZEK

• ODSETKI OD NIETERMINOWYCH WPŁAT UDZIAŁÓW W PODATKACH ORAZ CZĘŚCI SUBWENCJI OGÓLNEJ

3. SUBWENCJA OGÓLNA

• CZĘŚĆ OŚWIATOWA

• CZĘŚĆ DROGOWA

• CZĘŚĆ WYRÓWNAWCZA

4. DOTACJE CELOWE NA ZADANIA WŁASNE

5. DOTACJE CELOWE NA ZADANIA ZLECONE Z ZAKRESU ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

6. DOTACJE CELOWE NA ZADANIA PRZEJĘTE W DRODZE POROZUMIEŃ Z INNYMI JEDNOSTKAMI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO I WOJEWODĄ

C DOCHODY WOJEWÓDZTWA

1. 1,5% UDZIAŁU W PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB FIZYCZNYCH

0,5% UDZIAŁU W PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB

PRAWNYCH

2. DOCHÓD Z:

• MAJĄTKU WOJEWÓDZTWA

• WPŁAT JEDNOSTEK I ZAKŁADÓW BUDŻETOWYCH, GOSPODARSTW POMOCNICZYCH

• DAROWIZNY

• KARY, GRZYWNY

• DOTACJE Z FUNDUSZY CELOWYCH

• ODSETKI OD ŚRODKÓW NA RACHUNKACH BANKOWYCH

• ODSETKI OD UDZIELONYCH POŻYCZEK

• ODSETKI OD NIETERMINOWYCH WPŁAT UDZIAŁÓW W PODATKU ORAZ CZĘŚCI SUBWENCJI OGÓLNEJ

3. SUBWENCJA OGÓLNA

• CZĘŚĆ OŚWIATOWA

• CZĘŚĆ DROGOWA

• CZĘŚĆ WYRÓWNAWCZA

4. DOTACJE CELOWE NA ZADANIA WŁASNE

5. DOTACJE CELOWE NA ZADANIA ZLECONE Z ZAKRESU ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

6. DOTACJE CELOWE NA ZADANIA WŁASNE PRZEJĘTE W DRODZE POROZUMIEŃ Z INNYMI JEDNOSTKAMI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO I WOJEWODĄ

UCHWALANIE I WYKONYWANIE BUDŻETU

UCHWAŁĘ BUDŻETOWĄ ORGAN STANOWIĄCY JEDNOSTKĘ SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO UCHWALA PRZED ROZPOCZĘCIEM ROKU BUDŻETOWEGO W SZCZEGÓLNIE OKREŚLONYCH PRZYPADKACH NIE PÓŹNIEJ NIŻ DO 31 MARCA

(ART. 122 UST. O FINANSACH PUBLICZNYCH)

• JEŻELI NIE USTALI BUDŻETU W W/W TERMINIE USTALA GO RIO DO 30 KWIETNIA (ART. 123)

• ART. 124 - OKREŚLA TREŚĆ UCHWAŁY BUDŻETOWEJ I STOPIEŃ SZCZEGÓŁOWOŚCI

• W TERMINIE 21 DNI OD DNIA UCHWALENIA BUDŻETU ZARZĄD JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO UCHWALA ........ WYKONAWCZY (ART.126)

• ZASADY GOSPODARKI FINANSOWEJ OKRESLA ART. 92

• ZASADA KASOWA WYKONYWANIA WYDATKÓW BUDŻETOWYCH

• ZASADA NIEWYGASANIA WYDATKÓW (ART. 130)

• ZASADA MEMORIAŁOWA WYKONYWANIA DOCHODÓW

RADA MOŻE UPOWAŻNIĆ ZARZĄD DO DOKONYWANIA ZMIAN W BUDŻECIE (NIE MOŻE BYĆ ZMIAN W DZIAŁACH)

ZARZĄD MUSI TEŻ POSIADAĆ UPOWAŻNIENIE DO ZACIĄGANIA KREDYTU

ZARZĄD JEST UPOWAŻNIONY DO DOKONYWANIA ZMIAN W BUDŻECIE Z DECYZJI MIN. FINANSÓW

ZASADA KASOWA - WYDATKI MAJĄ BYĆ ZREALIZOWANE NA 31.12, JEŚLI ŚRODKI ZOSTANĄ W KASIE PRZECHODZĄ JAKO NADWYŻKA BUDŻETOWA. ZA ZGODĄ ODPOWIEDNICH WŁADZ, PIENIĄDZE TE MOGĄ PRZEJŚĆ NA NASTĘPNY ROK Z PRZEZNACZENIEM NA WYDATEK, KTÓRY NIE ZOSTAŁ WYKONANY. WYZNACZA SIĘ TU TERMIN, DO KTÓREGO WYDATEK BĘDZIE ZREALIZOWANY.

ZASADA MEMORIAŁOWA - DOCHODY SĄ ZAPISYWANE W OKRESACH, KTÓRYCH DOTYCZĄ, MIMO ŻE SPŁYWAJĄ PÓŹNIEJ

ZDOLNOŚĆ KREDYTOWA JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

ZDOLNOŚĆ KREDYTOWA JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO ZALEŻY OD RELACJI PAŃSTWOWEGO DŁUGU PUBLICZNEGO (PDP) DO PODATKU KRAJOWEGO BRUTTO (PKB)

PDP OBEJMUJE ZOBOWIĄZANIA SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH Z TYTUŁU:

• WYEMITOWANYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH (WIERZYTELNOŚCI PIENIĘŻNE)

• ZACIĄGNIĘTYCH KREDYTÓW I POŻYCZEK

• PRZYJĘTYCH DEPOZYTÓW

• WYMAGALNYCH ZOBOWIĄZAŃ:

• JEDNOSTEK BUDŻETU

• WYNIKAJĄCYCH Z USTAWY

• ORZECZEŃ SĄDU

• UDZIELONYCH PORĘCZEŃ I GWARANCJI

• Z INNYCH TYTUŁÓW

PDP NIE MOŻE PRZEKROCZYĆ 3/5 (60%) WARTOŚCI ROCZNEGO PKB.

MIN. FINANSÓW OGŁASZA RELACJĘ PDP/PKB W „MONITORZE POLSKIM” DO:

• 30.09 ZA PÓŁROCZE

• 31.05 ZA CAŁY

ZDOLNOŚĆ KREDYTOWĄ MIERZYMY:

• WSKAŹNIKIEM ZADŁUŻENIA

• WSKAŹNIKIEM POKRYCIA DŁUGU MAJĄTKIEM TRWAŁYM

• WSKAŹNIKIEM POKRYCIA OBSŁUGI DŁUGU

W STOSUNKU DO JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO SUMA: RAT KREDYTÓW I POŻYCZEK DO SPŁATY W DANYM ROKU, POTENCJALNYCH SPŁAT KWOT PORĘCZEŃ ODSETEK OD KREDYTÓW I POŻYCZEK, KWOT WYKUPU OBLIGACJI W DANYM ROKU NIE MOŻE PRZEKROCZYĆ 15% PLANOWANYCH DOCHODÓW BUDŻETU JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO BĘDĄCA SKŁADNIKIEM PDP NIE MOŻE PRZEKRACZAĆ NA KONIEC ROKU 60% DOCHODÓW TEJ JEDNOSTKI.

PDP/PKB = W

MOŻE MIEŚCIĆ SIĘ W PRZEDZIAŁACH WARTOŚCI:

1. W ≤ 55% ZDOLNOŚĆ KREDYTOWA J.S.T. = 15%

2. 55% < W ≤ 60% ZDOLNOŚĆ KREDYTOWA......... = 12%

3. W > 60% ZDOLNOŚĆ KREDYTOWA..... = 0

OCENA ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ PRZEZ BADANIE PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ CZY WYNIKU FINANSOWEGO W JEDNOSTCE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO JEST NIEDOKŁADNA, PONIEWAŻ BANK OCENIA ZDOLNOŚĆ KREDYTÓW:

9. WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI BIEŻ

= > 1,5 - 2

M.O. = ZAPASY + NALEŻNOŚCI + ŚRODKI PIENIĘŻNE ≥ 1

2. WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI SZYBKI

= ≥ 1

3. WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI III

= > 1

WSKAŹNIKÓW TYCH NIE MOŻNA OBLICZYĆ DLA JEDN. SAMORZĄDU.

NADWYŻKA BUDŻETOWA

PONADPLANOWE NIEWYKONANIE PLANU

DOCHODY WYDATKÓW

DYSCYPLINA FIANSÓW PUBLICZNYCH.

• ZA PRAWIDŁOWĄ GOSPODARKĘ FINANSOWĄ GMINY ODPOWIADA ZARZĄD (ART. 60 UST. O SAMORZ. GMINY)

• ZA PRAWIDŁOWE WYKONANIE BUDŻETU POWIATU ODPOWIADA ZARZĄD POWIATU (ART. 60 UST. O SAMORZ. POWIATU)

• ZA PRAWIDŁOWE WYKONANIE BUDŻETU WOJEWÓDZTWA ODPOWIADA ZARZĄD WOJEWÓDZTWA (ART. 70 UST. O SAMORZ. WOJEWÓDZTWA)

GROMADZENIE DOCHODÓW I DOKONYWANIE WYDATKÓW O.............. JEST ZASADAMI GOSP. FINAN. ZWANYMI RÓWNIEŻ DYSCYPLINĄ FINANSÓW PUBLICZNYCH.

KATALOG NARUSZEŃ DYSCYPLINY FINANSÓW PUBLICZNYCH ZAWIERA ART. 138 UST. O FINANSACH PUBLICZNYCH

KARY ZA NARUSZENIE DYSCYPLINY TO:

• UPOMNIENIE

• NAGANA

• KARA PIENIĘŻNA

• ZAKAZ PEŁNIENIA FUNKCJI OD ROKU DO 5 LAT

DO TESTU:

1. Czy wójt gminy może być odwołany, kiedy nie zostanie przyjęcie/przyjęte absolutorium? Nie

2. Ustawa o samorządzie gminnym

3. Zakład budżetowy

4. Takie zdanie ze istnieją gminne, powiatowe i wojewódzkie zakłady budżetowe, o ich tworzeniu przekształceniu połączeniu i likwidacji decydują organy stanowiące

5. Gospodarstwo pomocnicze

6. Zasady statyczne i dynamiczne budżetu

7. Co to jest informacja o stanie mienia komunalnego?

8. Organ kolegialny, którym jest zarząd

9. Składy orzekające kolegium Regionalnej Izby obrachunkowej

10. Pytania o projekcie uchwały budżetowej, kiedy została uchwalona

11. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są: (chyba źródła dochodów własnych gmin; udziały we wpływach z podatku dla gminy powiatu i województwa; subwencja ogólna gminy powiatu i województwa)

FINANSE SAMORZĄDU TERYTORILNEGO

Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina, określana przez dwie szkoły:

• prawa naturalne gminy

• przejaw woli państwa

1. Pierwotną organizacją która reprezentowała interesy ludzi byłą gmina. Regulowała kwestie obronności i rozwoju publicznego. Od rewolucji francuskiej („wiosny ludów) można mówić że gmina to podmiot który sprawuje władzę

2. Państwo jako władza najwyższa powołuje do życia samorząd terytorialny, przekazuje mu część swojej władzy. Wydziela ze swojego obszaru kompetencji część włazy wykonawczej i sądowniczej i wyodrębnia zadania. Właściwą koncepcją (szkołą) jest koncepcja gminy jako przejawu woli państwa

Powstanie samorządów terytorialnych gwarantuje konstytucja - mówi że gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego, mówi że można również tworzyć inne szczeble samorządu terytorialnego

Od początku 1999 roku istnieją szczeble:

• gminne

• powiatowe

• wojewódzkie

Występuje model 3 - szczeblowy(ale nie jest to regułą) W latach 1990 - 98 funkcjonował 1- dno szczeblowy

Historia samorządu terytorialnego ma bogatą tradycję:

• obecnie mówi się o przywróceniu samorządów terytorialnych

• istniały w całym okresie międzywojennym (do 1939) i 3 lata po wojnie po czym zrezygnowano z tej formy i powołano Rady narodowe (podległe radzie ministrów)

Istota jednostek samorządu terytorialnego

• samorządy terytorialne nie są konkurencją dla władzy państwowej to jedynie sposób sprawowania władzy

• jednostki realizują zadania o charakterze publicznym, Gmina zaspokaja potrzeby lokalne

• rozwiązaniem ustrojowym instytucji samorządu terytorialnego jest decentralizacja administracji

Wyróżniamy dwa rodzaje (modele) administracji:

1. scentralizowany

2. zdecentralizowany

Scentralizowany - cechuje się podległością i podporządkowaniem organów, instytucji (hierarchiczność)

Zdecentralizowany - można wskazywać kilka ośrodków sprawowania i wykonywania władzy publicznej (nie ma podporządkowania)

W 1990 roku w Polsce wprowadzono model zdecentralizowany

Typy administracji w Polsce:

• rządowa

• samorządowa

Model administracji publicznej w Polsce

Administracja Publiczna

Rządowa Rada ministrów Wojewoda - przedstawiciel administracji .....................rządowej w terenie Urząd wojewódzki Rada Ministrów podlega Ministrowi finansów Scentralizowana ...........(Urząd Skarbowy, Izby Skarbowe) dekocentracja administracji Sprawowanie władzy: bezpośrednie pośrednie

Samorządowa Gmina Organ stanowiący : Rada gminy na czele stoi przewodniczący Rady gminy. To ciało kolegialne w jego skład wchodzą radni (wybory powszechne) Organ wykonawczy: wójt, burmistrz lub prezydent miasta (kadencja 4 lata) wybierani w wyborach powszechnych. Odwołać go można przez referendum Urząd gminy (miasta) Powiat organ stanowiący Rada Powiatu na czele przewodniczący Rady Powiat, radni (wybory powszechne) organ wykonawczy zarząd powiatu to organ kolegialny wybierany przez Radę powiatu na czele Zarządu stoi starosta jest przewodniczącym zarządu, reprezentuje powiat na zewnątrz starostwo powiatowe Województwo organ stanowiący - sejmik województwa na czele stoi przewodniczący sejmiku, radni (pochodzą z wyborów powszechnych) organ wykonawczy Zarząd województwa powołuje go sejmik województwa na czele Zarządu stoi Marszałek województwa aparat administracyjny Urząd Marszałkowski

Administracja rządowa jest scentralizowana

Administracja samorządowa sama w sobie jest zdecentralizowana, podmioty nie są sobie wzajemnie podporządkowane

Jednostki samorządu terytorialnego nie mogą naruszać kompetencji innych jednostek.

Jednostki samorządu terytorialnego są podmiotami publiczno prawnymi

Cechy:

1 podmioty typu korporacyjnego muszą występować dwa czynniki

• czynnik osobowy

• czynnik terytorialny

Związek z mocy prawa - nikt nie może zrezygnować z należności do określonej gminy, województwa

Kodeks cywilny reguluje pojęcie miejsca zamieszkania

Korporacja funkcjonuje na mocy prawa tworzą ją osoby fizyczne

2 Jednostki samorządu terytorialnego posiadają osobowość prawną nadaną z mocy ustawy. Jednostki mogą występować w obrocie prawnym w sferze administracyjno - prawnej i cywilno prawnej , mogą zaciągać zobowiązania co wiąże się z ponoszeniem za nie odpowiedzialności całym swoim majątkiem. Majątek ten to mienie komunalne.

3 Jednostka wykonuje zadania publiczne z racji ogólnego interesu wspólnoty samorządowej (wykonuje tak naprawdę zadania państwa)

Każda jednostka samorządu terytorialnego wykonuje dwa typy zadań

• zadania własne - wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym o ile przepisy nie określają że ma je wykonać ktoś inny

• zadania zlecone z zakresem administracji rządowej zlecający musi przekazać środki na realizację tych zadań

Samodzielność gminy w zakresie realizacji zadań podlega ochronie sądowej

Decentralizacja finansów publicznych przejawia się w budżecie

Koniecznie stało się wyłonienie budżetów:

• budżet państwa (centralny)

• budżety jednostek samorządu terytorialnego (gmin, powiatów województw)

Każda jednostka samorządu terytorialnego prowadzi gospodarkę w sposób samodzielny w oparciu o budżet .

W budżecie odzwierciedlane są dochody i wydatki na realizację zadań

Im większe powiązanie jednostki z budżetem centralnym tym większe uzależnienie od państwa.

Budżet jednostek samorządu terytorialnego. - to plan finansowy który obejmuje zestawienie przewidywanych dochodów i wydatków podmiotów publiczno - prawnych ujęte w określonym przedziale czasu( 1 rok)

Elementy:

• zakres podmiotowy: kto posiada kompetencje do jego przygotowania, uchwalania

• struktura budżetu

• zakres przedmiotowy skąd się biorą dochody i na co przeznaczone są wydatki.

• Sposób uchwalania

Budżet zawiera się w konstytucji i ustawach ustrojowych

Definicja budżetu jednostek samorządu terytorialnego znajdują się w ustawie o finansach publicznych (Art. 109)

• ustęp 1 - mówi że jest uchwalany na 1 rok (rok budżetowy)

• ustęp 2 - definicja budżetu.

Budżet jednostek samorządu terytorialnego jest rocznym planem

• dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki (brutto)

• przychodów i wydatków (netto)

1. zakładów budżetowych gospodarstw pomocniczych i środków specjalnych

2. funduszy celowych jednostki samorządu terytorialnego.5

Podział ten jest adekwatny do podziału gospodarki budżetowej nett i brutto

Budżet jednostki samorządu terytorialnego składa się z dwóch stron

• dochody, przychody

• wydatki, rozchody - są określone nieprzekraczalnymi limitami, jeżeli granica jest przekroczona to powstaje ujemną konsekwencją prawną (kara, grzywna, nagana, upomnienie)

Różnice między

Dochodami	Przychodami
Tytuły przyjmowane na zasadzie ostateczności Dochody daniny publiczne inne świadczenia np. z mienia	Środki o charakterze płynnym sprzedaż papierów wartościowych do pokrycia deficytu budżetowego zaciągnięty kredyt lub pożyczka przez jednostkę samorządu terytorialnego zwrócona pożyczka przychody z prywatyzacji majątku państwowego

Wydatkami	Rozchodami
Tytuły przekazywane w sposób ostateczny	Charakter płynny: wykup papierów wartościowych spłata pożyczek, kredytów udzielenie pożyczek, kredytów przez jednostkę samorządu terytorialnego

Budżet jako plan finansowy określa pewną prognozę wielkości dochodów, określa wydatki i ewentualne przychody na pokrycie deficytu budżetowego.

Budżet uchwalany jest na 1 rok budżetowy - istnieją odstępstwa

Wieloletnie programy inwestycyjne

• są to programy które swoim planem wykraczają poza 1 rok

• wydatki inwestycyjne na dłuższy okres przeznaczone są na zakup środków trwałych, na remonty kapitalne na tworzenie nowych podmiotów

• Budżet taki musi osiągnąć minimum 2 lata

Program inwestycyjny jest załącznikiem do budżetu (uchwały budżetowej)

Załącznik musi zawierać:

• nazwę programu

• cel i zadania, które będą finansowane z budżetu jednostek samorządu terytorialnego

• jednostkę organizacyjną która będzie realizowała ten program lub koordynował wykonanie

• okres trwania inwestycji

• określenie łącznych nakładów finansowych

• określenie wysokości wydatków w roku budżetowym i w dwóch kolejnych latach (odstępstwo od zasady jednoroczności)

• określenie nakładów nałożonych na budżet

Instytucja prowizorium budżetowego - to plan finansowy podmiotu publiczno - prawnego który obejmuje podstawowe dochody i wydatki na określony czas, który jest krótszy niż rok budżetowy (najczęściej nie dłuższy niż 3 miesiące)

Art.121 ust 3 ustawy o finansach publicznych - w przypadku gdy dochody i wydatki państwa określa ustawa o prowizorium budżetowym organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego na wniosek zarządu może uchwalić prowizorium budżetowe jednostki samorządu terytorialnego na okres objęty prowizorium budżetowym państwa.

Ustawę o samorządzie gminnym nie dopuszcza podjęcia uchwały o prowizorium budżetowym

Rada gminy nie może podjąć tej uchwały gdyż gmina ma realne dochody z podatków, subwencji i dotacji (gmina jako jedyna)

Budżet będący podstawą gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego jest opracowywany uchwalany i wykonywany w sposób przewidziany prawem i przy respektowaniu określonych nakazów prawa takich jak zasada jedności, przejrzystości, zupełności oraz równowagi.

Jest on podstawowym planem finansowym dla tej jednostki o czym przesądzają: jego zakres przedmiotowy, podmiotowy, forma uchwalania wyłączna właściwość organu stanowiącego oraz fakt że organ ten nie ma kompetencji do uchwalania innych planów finansowych (z wyjątkiem prowizorium) które mogłyby być podstawą prowadzenia gospodarki finansowej

Budżet jako plan finansowy zostaje urzeczywistniony poprzez sformalizowany akt woli organu stanowiącego w postaci uchwały budżetowej.

Jednostki samorządowe zajmują się gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych

Formy organizacyjno - prawne sektora finansów publicznych

wyróżniamy dwa typy powiązań z budżetem

• metoda brutto (rozliczenie pełne) Tą metodą z budżetem powiązana jest jednostka budżetowa, dochody jednostki samorządu terytorialnego a wydatki są w 100% pokrywane z budżetu (rozlicza się z budżetem pełną wysokością wydatków i dochodów)

• metoda netto powiązane są z budżetem zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze, wydatki mają być pokryte z przychodów Rozliczenie z budżetem następuje gdy:

P > W - nadwyżka P -przychody, W - wydatki

P < W - niedobór (strata)

Nadwyżka odprowadzana jest do budżetu w przypadku niedoboru otrzymuje dotację

Jednostka Budżetowa - to jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych, która swoje wydatki pokrywa z budżetu a dochody odprowadza do budżetu ( Art. 18 ustawy o finansach publicznych)

Jednostka budżetowa nie posiada osobowości prawnej

Trzy rodzaje jednostek budżetu

• gminne

• powiatowe

• wojewódzkie

Mozę je założyć organ stanowiący na mocy uchwały (decyduje on również o połączeniu przekształceniu i zlikwidowaniu jednostki budżetowej)

W przypadku jednostki budżetowej nie ma mowy o datacjach

Podstawą gospodarki budżetowej jednostek jest plan finansowy

• wydatki stanowiące nieprzekraczalny limit (pokrywa w 100% wydatków w ramach możliwości)

• dochody przekazuje do budżetu

Odpowiedzialność za zobowiązanie jednostki budżetowej ponosi jednostka samorządu terytorialnego ( gmina, powiat, województwo)

Zakład budżetowy - jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych która odpłatnie wykonuje określone zadania a koszty pokrywa z przychodów własnych (Art. 19 ustawy o finansach publicznych)

Zakład budżetowy nie posiada osobowości prawnej - ma strukturę organizacyjną

Różnica między jednostką a zakładem budżetowym tkwi w rozliczeniu - zakład wykonuje określone zadania odpłatnie (jednostka nie)

Zakład budżetowy tworzy organ stanowiący

O samodzielności zakładu budżetowego decyduje:

• posiadanie własnego rachunku bankowego - zakład budżetowy nie może zaciągać kredytu w rachunku bieżącym, czuwa nad tym bank prowadzący

• plan finansowy 1 rok obejmuje on :

1. przychody zakładu budżetowego

2. wydatki ( koszty prowadzonej działalności)

3. rozliczenie z budżetem

W planie finansowym należy wyodrębnić

• przychody własne

• datacje z budżetu jednostek samorządu terytorialnego

• wydatki na wynagrodzenie wraz z przychodami

• wydatki o charakterze inwestycyjnym

Plan finansowy to pewna prognoza która może ulegać modyfikacją, wolno dokonać zmian gdy zakład budżetowy realizuje wyższe niż zaplanowane przychody i wydatki

Warunki:

• w skutek zmian nie ulegnie zmniejszeniu wpłata nadwyżki do budżetu

• wskutek zmian nie ulegnie zwiększeniu dotacja

Zakład budżetowy planuje jako wpłatę do budżetu różnicę pomiędzy sumą planowanych przychodów powiększoną o stan środków obrotowych na początku roku a sumą planowanych wydatków powiększoną o stan środków obrotowych na koniec roku budżetowego.

Zakład budżetowy może otrzymać dotacje:

• podmiotowe - na rzecz konkretnego podmiotu

• przedmiotowe - na realizację konkretnego zadania

• celowe - na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji

Najkorzystniejsza jest dotacja podmiotowa - podmiot sam decyduje na co chce ją przeznaczyć

Zakład budżetowy musi pokryć co najmniej połowę swoich wydatków ze swoich przychodów (Art. 19 ustęp 10)

Gospodarstwo pomocnicze - to jednostka organizacyjna wyodrębniona z jednostki budżetowej pod względem organizacyjnym i finansowym część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna.

Gospodarstwo pomocnicze nie może funkcjonować oddzielnie, musi istnieć z jednostką budżetową

Rozlicza się metodą netto - koszty prowadzonej działalności pokrywa z przychodów

Tworzy je kierownik jednostki budżetowej jeżeli uzyska zgodę organu wykonawczego

• Gminy - wójt, burmistrz lub prezydent

• Powiatu - zarząd powiatu, województwa - zarząd

Samo utworzenie posiada cechy aktu założycielskiego, musi spełniać wymogi:

• wskazanie nazwy, siedziby gospodarstwa pomocniczego

• wskazanie nazwy, siedziby jednostki budżetowej

• zakres działalności gospodarstwa

• wskazanie składników majątkowych, jakie zostają przydzielone gospodarstwu przez jednostkę

W przypadku likwidacji gospodarstwa jego należności i zobowiązania przejmuje jednostka budżetowa.

Gospodarka finansowa gospodarstwa pomocniczego

1. rachunek bankowy (jak w przypadku zakładu budżetowego)

2. plan finansowy

• przychody gospodarstwa

• wydatki (koszty prowadzonej działalności)

• stan środków obrotowych

• rachunek wyników

• rozliczenia z budżetem

W prawie finansowym wyodrębnia się:

• przychody własne

• dotacje z budżetu

• wydatki na wynagrodzenia wraz z pochodnymi

W planie można dokonać zmian na zasadach jak w przypadku zakładu budżetowego

Gospodarstwo rozlicza się z budżetem w sposób wynikowy - odprowadza nadwyżkę (połowę zysku) zysk ten najpierw ulega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych

Jeżeli nie jest w stanie pokryć wydatków korzysta z dotacji przedmiotowej

Jeżeli świadczy usługi jednostce macierzystej powinno to robić z kosztów własnych

Gospodarstwa pomocnicze to np. warsztaty szkolne, noclegownie, internaty, stacje diagnostyczne przy szkołach (samochodowych), wydawnictwo przy Radzie Ministrów

Środek specjalny - nie posiada wyodrębnienia organizacyjnego - tylko finansowe

Jest odrębnym rachunkiem bankowym, na którym wyodrębnia się środki, np. sala gimnastyczna przy szkole

Podstawą gospodarki finansowej środków specjalnych jest plan finansowy - obejmuje przychody i wydatki (inwestycje wynagrodzenia i pochodne)

Dwa typy planów finansowych

• roczne - występują w przypadku dwóch środków gdy środek specjalny jest tworzony z zapasów mobilizacyjnych, z ustawy uchwały

• okresowe - pozostałe przypadki (taki okres przez jaki środek specjalny będzie wykorzystywany)

Środki specjalne tworzy się na podstawie tytułów

1. spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej (środki pieniężne wykorzystywane są zgodnie ze wskazaniem darowizny)

2. odszkodowania lub wpłaty za utracone lub uszkodzone mienie które zostało oddane jednostce budżetowej w zarząd lub odszkodowanie

3. sprzedaż zapasów mobilizacyjnych ( na odtworzenie zapasów mobilizacyjnych)

4. na podstawie ustawy, uchwały (organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego z tytułu najmu - siłownie, kluby, kursy prawa jazdy.

Procedura budżetowa składa się z 4 etapów:

1. przygotowania projektu uchwały budżetowej

2. uchwalenie budżetu

3. wykonanie budżetu

4. sprawozdawczość budżetowa i kontrola wykonania budżetu

Kompetencje organów

• przygotowanie i wykonanie budżetu należy do organów wykonawczych

• uchwalenie, przyjęcie sprawozdania i kontrola - organy stanowiące

Do kompetencji organów wykonawczych należy przygotowanie projektu uchwały budżetowej oraz informacji o stanie mienia komunalnego (dokument o charakterze obligatoryjnym, musi być przygotowany wraz z projektem uchwały budżetowej)

Dane które powinna zawierać informacja o stanie mienia komunalnego

• dane dotyczące przysługujących jednostce samorządu terytorialnego praw i własności

• dane o innych nie własności prawach majątkowych (szczególnie o ograniczonych prawach rzeczowych wieczystym użytkowania, wierzytelnościach akcjach i udziałach w spółkach prawa narodowego o posiadaniu

• dane o tym jakie zmiany nastąpiły w stanie mienia komunalnego w stosunku do poprzednio złożonej informacji

• dane o dochodach uzyskiwanych z praw własności i innych praw majątkowych

• inne informacje o zadaniach mających wpływ na stan mienia komunalnego

Projekt uchwały informacji o stanie mienia organ wykonawczy do dnia 15 listopada przedkłada organowi stanowiącemu oraz Regionalnej Izbie Obrachunkowej celem wydania opinii

Negatywna opinia RIO nie wstrzymuje wykonania budżetu nie wiąże także organu stanowiącego jednakże organ wykonawczy zobowiązany jest do ustosunkowania się do tej opinii oraz poinformowania o treści opinii organu stanowiącego

Organ wykonawczy może również unieść odwołanie od wydanej opinii do pełnego składu kolegium RIO

Zgodnie z prawidłową gospodarka budżetową budżet jednostek samorządu terytorialnego powinien był uchwalony przed rozpoczęciem roku budżetowego (przed 1 stycznia)

Jeżeli nie podjęto uchwały budżetowej przed 1 stycznia to wraz z rozpoczęciem roku budżetowego gospodarka finansowa funkcjonuje w oparciu o projekt ustawy budżetowej . taki stan może trwać do maksymalnie do 31 marca roku budżetowego

Jeżeli organ stanowiąc nie podejmie uchwały budżetowej do 31.03 wówczas organ nadzorczy (czyli RIO) ustali budżet jednostki samorządu terytorialnego w zakresie obligatoryjnym zadań własnych i zadań zleconych RIO ma czas do ustalenia budżety do 30.04

W terminie 7 dni od dnia przekazania projektu uchwały budżetowej organowi stanowiącemu organ wykonawczy przekazuje podległym jednostkom informacje niezbędne do opracowania projektów ich planów finansowych

Projekt tych planów powinny być opracowane w terminie 30 dni od dnia otrzymania danych nie później jednak niż do 22.12

Po uchwaleniu budżetu w terminie 21 dni organ wykonawczy jest zobowiązany przygotować:

1. układ wykonawczy budżetu

2. plan finansowy zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych

3. plan finansowy urzędów jednostek samorządu terytorialnego

4. przekazać podległym jednostkom organizacyjnym informacje o ostatecznych krokach ich dochodów i wydatków oraz wysokości dotacji i wpłat do budżetu.

Zakres dochodów jednostki samorządu terytorialnego

• dochody własne

• subwencje ogólne

• dotacje celowe z budżetu państwa

• udziały w podatkach państwowych

• środki pochodzące ze źródeł zagranicznych

Dochody własne gminy:

1. wpływy z tytułu podatków: budowlanego, leśnego, od nieruchomości, od środków transportowych, od posiadania psów, od spadków i darowizn od czynności cywilno - prawnych, opłacony w formie kart podatkowej

2. wpływy z opłat - targowej, miejscowej, administracyjnej, skarbowej, eksploatacyjnej, inne opłaty

3. dochody gminnych jednostek budżetowych

4. wpłaty zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych

5. dochody z majątku gminy

6. spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy

7. dochody z kar pieniężnych i grzywien

8. odsetki z udzielonych pożyczek

9. odsetki nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody gminy

10. dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego

11. odsetki od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym

12. 5% dochodów uzyskanych z budżetu państwa w związku z realizacją zadań zleconych

13. inne dochody oraz 2 udziały z podatków państwowych

• 39,34% - z podatku dochodowego od osób fizycznych

• 6,71% z podatku dochodowego od osób prawnych

Gmina otrzymuje subwencję ogólną, która składa się z części:

• wyrównawczej

• równoważącej

• oświatowej

a także może otrzymać dotacje celowe z budżetu państwa

Dochody własne powiat:

1. wpływy z opłat stanowiących dochody powiatu

2. dochody wszystkie przez powiatowe jednostki budżetowe

3. wpłaty powiatowych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych

4. dochody z majątku powiatu

5. spadki i darowizny na rzecz powiatu

6. dochody z kar pieniężnych i grzywien

7. odsetki od pożyczek udzielonych przez powiat

8. odsetki nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody dochody powiatu

9. odsetki od środków zgromadzonych w rachunku bankowym

10. 5% dochodów uzyskanych z budżetu państwa w związku z realizacją zadań zleconych

11. dotacje z budżetu innych jednostek samorządu terytorialnego

12. inne dochody a także 2 udziały w podatkach państwowych

• 10,25% podatek dochodowy od osób fizycznych

• 1,4% podatek dochodowy od osób prawnych

Powiat może otrzymać subwencję ogólną część wyrównawczą, równoważącą, oświatową oraz dotacje celowe z budżetu państwa.

Dochody własne województwa:

1. dochody wojewódzkich jednostek budżetowych

2. wpłaty wojewódzkich zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych

3. dochody z majątku województwa

4. spadtki, zapisy, darowizny na rzecz województwa

5. dochody z kar i grzywien

6. 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań zleconych

7. odsetki od pożyczek udzielonych przez województwo

8. odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody województwa

9. dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego

10. inne dochody na podstawie odrębnych ustaw

11. odsetki od środków na rachunku bankowym

12. 2 udziały

• 1,6% - od osób fizycznych

• 15,9% - od osób prawnych

Subwencje ogólne: część wyrównawcza, regionalna, oświatowa

Dotacje celowe z budżetu państwa

Wydatki budżetu jednostek samorządu terytorialnego dzielimy na:

• wydatki bieżące

• wydatki na obsługę długu jednostek samorządu terytorialnego

• wydatki majątkowe

Wydatki są przeznaczone na realizację zadań określonych w ustawach, a w szczególności na zadania własne, zlecone zadania przejęte w drodze porozumienia lub umowy, na zadania realizowane wspólnie z innymi jednostkami samorządu terytorialnego, na pomoc rzeczową lub finansową przyznaną innym jednostkom samorządu terytorialnego

Budżet przyjmuje postać uchwały budżetowej która powinna obejmować min:

1. prognozowane dochody

2. wydatki budżetu określone jako nieprzekraczalne limity w podziale na bieżące wydatki (wynagrodzenia, pochodne od wynagrodzeń, obsługa długu) oraz wydatki majątkowe (zakup środków trwałych, objęcie akcji lub udziałów w spółkach )

3. źródła pokrycia deficytu lub przeznaczenie nadwyżki budżetowej

• deficyt budżetowy może być sfinansowany :

1. sprzedażą papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego

2. kredytami zaciągniętymi w bankach krajowych

3. pożyczka

4. prywatyzacja majątku

5. nadwyżka budżetowa z lat ubiegłych

• wydatki związane z wieloletnimi programami inwestycyjnymi

• plan przychodów i wydatki zakładów budżetowych

• zakres i kwota dotacji dla zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych

• dotacje do określonych podmiotów publicznych

• dochody i wydatki związane z realizacją zadań określonych

• upoważnienie dla zarządu do zaciągania długu oraz do spłat zobowiązań

W uchwale mogą być również zawarte:

• upoważnienia dla organu wykonawczego do zaciągania kredytów i pożyczek oraz emisji papierów wartościowych

• upoważnienia dla organu wykonawczego do dokonywania zmian w budżecie

W budżecie można także utworzyć:

• rezerwy celowe które nie mogą przekroczyć 5% wydatków budżetowych

• rezerwy ogólne które nie mogą być wyższe niż 1% wydatków

Przy wykonywaniu budżetu jednostek samorządu terytorialnego obowiązują zasady wykonania budżetu wskazane w art. 92 ustawy o finansach publicznych

Wykonanie budżetu zostało zastrzeżone dla organu wykonawczego, który może dokonać odpowiednich przeniesień w budżecie a także może dokonać blokowania wydatków

Blokowanie występuje w przypadkach:

• niegospodarności

• opóźnień w realizacji zadań

• nadmiaru posiadanych środków

• naruszania zasad gospodarki finansowej z art. 92

Organ wykonawczy jest zobowiązany przedłożyć w terminie do 31 sierpnia organowi stanowiącemu oraz RIO informacji o przebiegu wykonania budżetu za pierwsze pół roku.

Natomiast po zakończeniu roku budżetowego organ wykonawczy przedstawia tym samym podmiotom sprawozdanie roczne z wykonywania budżetu do 31 marca

Organ stanowiący rozpatruje to sprawozdanie do 30 kwietnia i podejmuje uchwałę w sprawie udzielenia absolutorium

Odmowa udzielenia absolutorium nie powoduje automatycznego odwołania organu wykonawczego lecz jest podstawą do podjęcia uchwały o odwołaniu zarządu lub w przypadku wójta, burmistrza, prezydenta miasta do rozpisania referendum gminnego w sprawie jego odwołania.

DO TESTU:

1.Podaj ustawową definicję finansów publicznych

Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności

1. pobieranie i gromadzenie dochodów publicznych

2. wydatkowanie środków publicznych

3. finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa

4. zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne

5. zarządzanie środkami publicznymi

6. zarządzanie długiem publicznym

7. rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej

2.Gospodarstwo pomocnicze rozlicza się z budżetem w sposób wynikowy

TAK/NIE

3. Zakład budżetowy może tworzyć środki specjalne

TAK/NIE

4. Fundusz celowy

a. nie rozlicza się z budżetem

b. rozlicza się metoda brutto

c. rozlicza się metodą neto

5. Deficyt budżetowy jednostki samorząd terytorialnego może być pokryty

a. z prywatyzacji mienia komunalnego

b. z emisji bankowych papierów wartościowych

c. wartościowej nadwyżki budżetu z lat ubiegłych

6. Organ wykonawczy zarząd jednostki samorządu terytorialnego przedstawia projekt uchwały budżetowej organowi stanowiącemu w terminie do:

a. 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy

b. 31 października roku poprzedzającego rok budżetowy

c. 15 października roku poprzedzającego rok budżetowy

d. 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy

7. Jednostka budżetowa posiada osobowość prawną

TAK/NIE

8. Wskaż podział zjawisk finansowych ze względu na kryterium przedmiotowo w…???

9. W przypadku nieruchomienia budżetu:

a. budżet ustala wojewoda

b. budżet ustala KJO??? (nieczytelne)

c. odwołuje prowizorium budżetowe

10. Nie udzielenie absolutorium jednostce oznacza jej odwołanie

TAK/NIE

11. Podaj Definicję finansów

12. Zakład budżetowy rozlicza się metodą brutto

TAK/NIE

13. Środek specjalny jest tworzony:

a. z tytułu darowizny

b. działalności gospodarczej

c. sprzedaży zapasów

14. KJO

a. prezes

b. zarząd

15. Środek specjalny może otrzymać dotację przedmiotową

TAK/NIE

16. Niewykorzystane przez fundusz celowy w roku budżetowym środki podlegają zwrotowi do budżetu

TAK/NIE

17. Odwołanie od negatywnej opinii KJO o projekcie uchwały budżetowej przysługuje zarządowi jednostki samorządu terytorialnego

a. wojewody

b. NSA

c. Prezesa KJO

d. pełnego składu kolegium KJO

18. wymień funkcje finansów publicznych

19. Na czele rady powiatu stoi starosta powiatowy

TAK/NIE

20. Urząd gminy jest:

a. zakładem budżetowym

b. jednostką budżetową

c. gospodarstwem pomocniczym

TEST G Imię i nazwisko...............................................................

1) Podatek VAT jest dochodem własnym gminy

TAK NIE

2) W przypadku nie uchwalenia budżetu przed dniem 01 stycznia obligatoryjną postawą gospodarki budżetowej jest prowizorium budżetowe

TAK NIE

3) Rezerwa ogólna w budżecie jednostki samorządu terytorialnego nie może być wyższa niż

a) 1%, b) 3%, c)5%, d)10%

4) Podaj definicję powiatowego zakładu budżetowego

5) Negatywna opinia regionalnej izby obrachunkowej o projekcie uchwały budżetowej nie wstrzymuje procedury budżetowej

TAK NIE

6) Za wykonywanie budżetu w powiecie odpowiada

a) Rada Powiatu, b) Zarząd Powiatu, c) Starosta, d) Burmistrz

7) Deficyt budżetowy województwa może być pokryty

a) z prywatyzacji mienia komunalnego, b) z emisji bankowych papierów wartościowych,

c) z nadwyżki budżetu z lat ubiegłych, d) z pożyczki

8) Gospodarstwa pomocnicze działające przy samorządowych jednostkach budżetowych mogą tworzyć rachunki dochodów własnych

TAK NIE

9) Gmina posiada ..................% udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych

10) Subwencja ogólna województwa składa się z części

a) Regionalnej, b) Równoważącej, c) Oświatowej

11) Układ wykonawczy budżetu opracowuje organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego w terminie

a) 7 dni, b) 14 dni, c) 21 dni, d) 30 dni od dnia uchwalenia budżetu

12) Prezes regionalnej izby obrachunkowej jest jej głównym organem

TAK NIE

FINANSE SAMORZĄDÓW TERYTORIALNYCH

ST - samorząd terytorialny

JST - jednostka samorządu terytorialnego

Administracja publiczna - jest to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich wykonywanych w celu realizacji interesu publicznego przez różne podmioty na podstawie prawa i w granicach prawa.

W Polsce - administracja zdecentralizowana, co oznacza, że obok państwa istnieje wyodrębniony związek publiczno-prawny, jakim jest samorząd.

Definicje ST:

1. ST jest to związek publiczno-prawny w skład, którego z mocy prawa wchodzi społeczność danego terenu.

2. ST stanowi wyodrębniony w strukturze państwa, powstały z mocy prawa, związek lokalnego społeczeństwa powołany do samodzielnego wykonywania zadań administracji publicznej wyposażony w materialne środki umożliwiające wykonywanie tych zadań.

Cechy wspólne definicji:

• odrębny od państwa podmiot (związek prawny, korporacja prawna lub terytorialna)

• wyposażony w atrybut władzy

• powołany do realizacji zadań w sposób samodzielny

Pierwsza (tradycyjna) koncepcja ST (model społeczno-ekonomiczny ST):

• postuluje się uniezależnienie ST od państwa

• uniezależnienie polega na unikaniu korzystania ze środków z budżetu państwa i oparciu działalności ST o własne dochody

• zakres działań był stosunkowo wąski ze względu na niewystarczające środki, nie musiał być ściśle uregulowany w przepisach prawnych i samorząd sam mógł decydować jakie zadania wykonywał, brał pod uwagę zasoby jakie miał do dyspozycji i preferencje społeczności lokalnych

• niezależności sprzyjał wąski zakres zadań o charakterze lokalnym a nadzór nad ST ograniczał się do badania czy ST działa zgodnie z prawem

• środki z budżetu państwa mogły być przekazywane na dofinansowanie inwestycji realizowanych przez ST i na spłatę zadłużenia

• mógł zaciągnąć zobowiązania (kredyty, pożyczki, łącznie z emisją obligacji)

Model etatystyczno - technokratyczny (lata 50) w krajach zachodnioeuropejskich, wiąże się z rozwojem funkcji państwa jako całości:

• ST wkracza w realizację zadań wynikających z funkcji społecznych państwa, zmusza to państwo do pewnego uregulowania zadań realizowanych przez ST

• rozszerzenie się zadań pociąga za sobą rozszerzenie źródeł z których działalność ST jest finansowana

• postuluje się aby dochody uzupełniające przyznawane były w oparciu o kryteria zobiektyzowane np. liczba ludności

• dotacje celowe (dochód uzupełniający)

• postuluje się, aby ST miał możliwość swobodnego wykorzystania (przeznaczenia) otrzymanych środków (podkreśla się samodzielność wydatkową)

• zwiększona kontrola nad ST w związku z wykorzystaniem środków

• możliwość zaciągania pożyczek i kredytów

Trójszczeblowy samorząd terytorialny od 01.01.1999:

• gmina - samorząd gminy

• powiat - samorząd powiatowy

• województwo - samorząd wojewódzki

Wyróżniamy gminy miejskie (np. Kościan), wiejskie (np. Tarnowo Podgórne) i miejsko-wiejskie np. Szmotuły, Nowy Tomyśl.

Powiat: grocki, ziemski.

Liczba JST w Polsce (31.12.2000.):

• 2424 gmin

• 308 powiatów

• 65 miast na prawach powiatu

• 16 województw

Miasta na prawach powiatu są to miasta, które przestały być siedzibą władz wojewódzkich 31.12.1998 lub miasta powyżej 100 tys. mieszkańców. Inaczej mówiąc jest to gmina realizująca zwiększony zakres zadań (należą jej się wszystkie te dochody, które dostaje gmina i te dochody, które należą się powiatowi).

Wspólne cechy ustrojowe i ekonomiczne ST:

• działalność ST charakteryzuje względna samodzielność (przynajmniej w odniesieniu do zadań własnych);

• to może być samodzielność w sferze realnej ST i samodzielność w sferze gospodarki

• samodzielność możemy badać na płaszczyznach: prawnej, organizacyjnej, gospodarczej i finansowej. Samodzielność na płaszczyźnie finansowej ma dwa aspekty: samodzielność wydatkowa i dochodowa. Samodzielność ma zawsze charakter względny, gdyż zakres tej samodzielności wynika z przepisów prawnych.

CECHY SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO :

• Działalność ST charakteryzuje względna samodzielność (przynajmniej w odniesieniu do zadań własnych)

• JST posiadają osobowość prawną

• osobowość publiczno-prawna - wyraża się w możliwości działania przy wykorzystaniu takich samych metod jakie posiadają podmioty administracji państwowej. Są to uprawnienia do uchwalania prawa miejscowego, przepisów porządkowych, stosowania przymusu administracyjnego.

• osobowość prywatna - wiąże się z posiadaniem majątku i możliwością uczestniczenia w życiu gospodarczym tak jak każdy inny podmiot

• Społeczność lokalna wykonuje swoje zadania za pośrednictwem własnych organów samorządowych

• organem stanowiącym i kontrolnym JST jest: rada gminy; rada powiatu i sejmik województwa

• organem wykonawczym jest: zarząd gminy (wójt, burmistrz, prezydent), zarząd powiatu (starosta), zarząd województwa (marszałek)

Społeczność lokalna ma także możliwość bezpośredniego udziału w stanowieniu władzy poprzez instytucje referendum. Referendum może być zwołane w każdej istotnej dla społeczności sprawie.

• Występuje własność samorządowa (komunalna); mienie komunalne stanowi własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin, powiatów i województw oraz mienie innych gminnych, powiatowych i wojewódzkich osób prawnych.

Nabycie mienia:

• na podstawie przekazania mienia w drodze ustawy

• utworzenie jednostki lub zmiany jej granic

• przekazanie przez administrację rządową

• gminy i województwa mogą nabyć mienie w wyniku prowadzenia działalności gospodarczej

• w innych przypadkach określonych przez ustawę

• ST wykonuje zadania własne i zlecone

Zadania własne - ich cechą jest to, że są wykonywane w sposób samodzielny w imieniu i na odpowiedzialność JS; zadania własne powinny być finansowane ze środków przekazanych JS do swobodnego wykorzystania.

Zadania własne dzielimy na: obligatoryjne (obowiązkowe) i fakultatywne (dobrowolne).

Obligatoryjne: np. prowadzenie szkół, gimnazjum; każdorazowo muszą być zaplanowane w budżecie.

Fakultatywne: zależą od aktywności samorządu a także od tego czy występuje potrzeba podjęcia odpowiedniego zadania. Zadania fakultatywne możemy realizować tylko wtedy, gdy mamy środki.

Zadania zlecone - są to zadania z zakresu administracji rządowej, które zostały przekazane do wykonania JS.

Zadania zlecone:

• na podstawie ustaw np. prowadzenie spisu, rejestru i ich uaktualnianie

• na podstawie porozumień np. dożywianie dzieci w szkołach.

Zadania zlecone od 1999r.nie są tylko zlecane z administracji państwowej, ale także np. powiat zleca gminie.

• ST wyposażony jest w źródła dochodu, które powinny umożliwić realizację zadań (Europejska Karta Samorządu Zadań). JST mają zagwarantowany udział w dochodach publicznych w zależności od wykonywanych zadań.

Klasyfikacja dochodów budżetowych JST




dochody budżetowe

dochody dochody dochody

własne uzupełniające (przychody)

zwrotne

dochody własne charakteryzują się tym, że:

• pochodzą ze źródeł znajdujących się na terenie działania danej wspólnoty samorządowej - zostały oddane w całości i bezterminowo

• na wielkość dochodów własnych JS może oddziaływać nawet w zakresie konstrukcji np. podatek od nieruchomości jest wpływem do gminy

dochody uzupełniające są to te dochody, które nie spełniają cech dochodów własnych; są przekazywane z budżetu państwa.

Do dochodów uzupełniających zaliczamy:

• udziały w podatkach

• subwencje ogólne

• dotacje celowe

dochody zwrotne:

• z kredytów

• z pożyczek

• z dochodów z obligacji

• Organy państwowe sprawują nadzór nad działalnością samorządów.

W Polsce organami nadzoru są:

• Prezes Rady Ministrów

• Wojewoda

• Regionalne Izby Obrachunkowe (badają gospodarkę finansową samorządów)

• Najwyższa Izba Kontroli

Wyróżniamy dwa rodzaje nadzoru:

• nadzór weryfikacyjny - odnoszony jest do zadań własnych; polega on na badaniu zgodności działania samorządu z prawem (kryterium legalności),

• nadzór hierarchiczny - odnoszony jest do zadań zleconych; polega on nie tylko na badaniu zgodności działania samorządu z prawem, ale również ocenia się celowość, rzetelność i gospodarność.

Od 30.05.2001 zarówno w odniesieniu do zadań własnych jak i zleconych stosujemy tylko nadzór weryfikacyjny.

SAMODZIELNOŚĆ - polega na zapewnieniu JST szerokiego zakresu swobodnego decydowania, we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność, o wszystkich istotnych z punktu widzenia zaspokajania potrzeb publicznych i sprawach lokalnych. Oznacza więc swobodę podejmowania decyzji, ale w granicach prawa. Ingerencja organów państwowych dopuszczalna jest tylko w zakresie wynikającym z ustawy.

DECENTRALIZACJA - przenoszenie, przekazywanie zadań i kompetencji z organów państwowych na organy samorządowe. Temu przenoszeniu musi towarzyszyć wyposażenie samorządów w majątek i odpowiednie źródła dochodów.

Samodzielność rozpatrujemy w ujęciu:

• podmiotowym: stosunek pomiędzy państwem a samorządem terytorialnym, ale również między JST a jednostka organizacyjną

• przedmiotowym: badanie samodzielności na różnych płaszczyznach w odniesieniu do różnych dziedzin samorządu (płaszczyzna prawna, organizacyjna, polityczna, gospodarcza i finansowa)

1. Płaszczyzna prawna - bada się niezależność samorządu jako podmiotu prawa publicznego i prywatnego.

2. Płaszczyzna organizacyjna - bada czy JST może:

• tworzyć własne struktury wewnętrzne,

• powoływać członków tych struktur,

• powoływać jednostki pomocnicze,

• obsadzać stanowiska w samodzielnych podmiotach gospodarczych,

• wydawać akty prawa miejscowego,

• czy społeczność może uczestniczyć w sprawowaniu władzy za pomocą referendum.

3. Płaszczyzna polityczna - jest poparta instytucją wolnych wyborów. Sprowadza czy samorząd ma możliwość wstępowania w związki, w stowarzyszenia samorządowe (związek miast polskich, gmin wiejskich), czy samorząd ma możliwość nawiązywania kontaktu z JST z innych państw. Samodzielność polityczna to również własny herb, hymn, flaga.

4. Płaszczyzna gospodarcza - samodzielność jest następstwem posiadania przez samorząd osobowości prawnej. Dwie sfery samorządowej działalności gospodarczej:

• sfera użyteczności publicznej

• sfera zarobkowa

Sfera użyteczności publicznej - zadania podejmowane w tej sferze mają na celu zaspokajanie potrzeb publicznych danej wspólnoty samorządowej. Dobra i usługi dostarczane (świadczone) w ramach tej sfery dostarczane są niezależnie od dochodów osób z nich korzystających. Nie jest to działalność oparta o mechanizm rynkowy i jej celem nie jest osiągnięcie zysku, co nie oznacza, że nie może być to działalność dochodowa.

Samodzielność JST w sferze użyteczności publicznej

podział zadań na zadania:

• własne: obligatoryjne i fakultatywne

• zlecone

do końca 93r. wszystkie gminy w Polsce realizowały taki sam zakres zadań własnych obligatoryjnych i zleconych na podstawie ustawy

Sposób przekazywania zadań:

• na podstawie ustaw

• na podstawie porozumień

Rodzaj przekazywanych zadań:

• samodzielność samorządu będzie ograniczona przy wykonywaniu zadań wynikających z polityki społecznej państwa (mniejsza przy zasiłkach społecznych, większa przy budowie dróg, zadaniach z infrastruktury)

Sfera zarobkowa (działalność zarobkowa) - nastawiona jest na osiągnięcie zysku a co za tym idzie, na zwiększenie dochodów budżetowych. Jest prowadzona w oparciu o majątek komunalny. Opiera się o działanie mechanizmu rynkowego. Oznacza możliwość powoływania przedsiębiorstw (spółki prawa handlowego) bądź przystępowania do już istniejących, ponoszenia kosztów i osiągania zysków.

Samodzielność JST w sferze gospodarczej (zarobkowej)

• będzie się przejawiała w możliwości prowadzenia takiej działalności;

1) gminy do końca 1992 mogły prowadzić działalność gospodarczą, od 1993 do końca 1996 - nie, a od 1997 tak, ale w ściśle określonych granicach

2) powiat - nie może prowadzić działalności gospodarczej

3) samorząd województwa - może, ale w jeszcze węższym zakresie niż samorząd gminy

warunki prowadzenia działalności gospodarczej wynikające z 2 ust. o gospodarce komunalnej z 1996

1. Wtedy, gdy istnieją niezaspokojone potrzeby społeczne, a sektor prywatny ze względu na małą zyskowność nie podejmuje się ich zaspokojenia.

2. (łącznie z 1.) w gminie występuje bezrobocie, które w znacznym stopniu wpływa ujemnie na daną wspólnotę lokalną, a zastosowane inne działania nie doprowadziły do aktywizacji gospodarczej i ograniczenia bezrobocia

3. Jeżeli zbycie niepieniężnego składnika majątku komunalnego mogącego stanowić aport do spółki lub rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową wtedy gmina może utworzyć lub przystąpić do już istniejącej spółki, wkładem - niepieniężny składnik majątku (grunt, budynek).

4. Bez ograniczeń działalność zarobkowa może być prowadzona, gdy gmina posiada akcje lub udziały w spółkach zajmujących bankowymi ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, wydawniczą, edukacyjną na rzecz gminy lub innych spółek ważnych dla rozwoju gminy.

gminy dotyczą wszystkie punkty (1 - 4), natomiast samorząd wojewódzki może prowadzić działalność gospodarczą przy spełnieniu warunku 4.

Działalność zarobkowa może być prowadzona w formie sp. z.o.o. i akcyjnej. Przy ocenie samodzielności należy wziąć pod uwagę czy ST ma możliwość wyboru formy organizacyjno-prawnej prowadzenia działalności oraz czy może zlecać prowadzenie określonej działalności podmiotom niesamorządowym.

5. Płaszczyzna finansowa - oznacza przyznanie władzom lokalnym prawa do decydowania o strukturze i wysokości dochodów oraz rodzajach i wysokości dokonywanych wydatków.

ASPEKT DOCHODOWY (samodzielność dochodowa) - oznacza zagwarantowanie możliwości zwiększenia dochodów (wpływania na ich konstrukcje) i pozyskiwania ich z różnych źródeł i różnymi metodami.

Samodzielność dochodowa kojarzy się z:

1. wystarczalnością dochodów; jest istotna w momencie przekazywania nowych zadań (w Polsce najpierw przekazujemy zadania a później szukamy dochodów)

2. strukturą dochodów i możliwością oddziaływania samorządu na ich konstrukcję

System finansowania działalności ustalany jest na okresy tymczasowe (przejściowe). Patrzymy czy JST ma możliwość pozyskiwania dochodów z innych źródeł niż budżet (fundusze celowe, gminne, powiatowe, wojewódzkie; państwowe fundusze celowe, fundusze fundacji, przychody zwrotne: kredyty, pożyczki (w tym emisja obligacji)).

ST może zaciągać kredyty i pożyczki, przy czym jest w dużym stopniu ograniczony przepisami prawnymi.

Badając samodzielność w aspekcie dochodowym bierzemy pod uwagę strukturę dochodów budżetowych (dwie grupy: dochody własne i uzupełniające). Samodzielności bardziej sprzyjają dochody własne, bowiem pochodzą ze źródeł znajdujących się na terenie JST oraz zostały jej oddane w całości i bezterminowo.

Samorząd powiatowy i wojewódzki nie ma własnych podatków lokalnych.

Ponieważ źródła udziałów znajdują się na terenie gminy najbardziej zbliżone do dochodów własnych są udziały w podatkach państwowych (podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych). Podobieństwo to będzie większe wtedy, gdy udziały są ustalane procentowo na zasadach ogólnych (wszystkie gminy, powiaty, województwa mają taki sam procent) sprzyja temu fakt, że udziały ustalamy w sposób bezterminowy a konstrukcja podatków, w których samorząd ma udziały nie podlega częstym zmianom.

Różnice: konstrukcję podatków państwowych ustanawiają organy państwowe i ST nie ma żadnych możliwości bezpośredniego oddziaływania na konstrukcję udziałów a tym samym ich wysokość.

Dla ST istotny jest również sposób rozróżnienia subwencji ogólnych od dotacji celowych:

- subwencje ogólne - to środki otrzymywane z budżetu państwa, ale nie związane z realizacją konkretnego zadania

- dotacje celowe - to środki otrzymywane z budżetu państwa lub budżetu innych JS, a przeznaczone na sfinansowanie określonego zadania, najczęściej zleconego, ale również przyznawane są na dofinansowanie zadań własnych np. dotacje na wypłaty dodatków mieszkaniowych.

Sposoby wyodrębniania dotacji i subwencji:

1. Coroczne zapisywanie (uchwalenie) w ust. budżetowej jaka kwota subwencji i dotacji jest przewidziana dla JST (niekorzystna dla JST, bo nie wie jaką kwotę otrzyma w przyszłym roku, w Polsce jest ona stosowana do dotacji celowych)

2. Zapisywanie w przepisach prawnych jaki procent dochodu budżetu państwa jest przeznaczony dla samorządu (% odnoszony albo do ogólnej kwoty dochodów, albo do wybranego rodzaju dochodów; stosowany w Polsce w odniesieniu do subwencji i w taki sposób ustalane są udziały...)

Sposób 2 jest korzystniejszy dla samorządu, sprzyja podejmowaniu długofalowych decyzji; wadą jest to, że wysokość dochodu, jaki otrzymuje JS jest uzależniona od kształtowania się dochodów budżetowych.

Dla samodzielności w aspekcie dochodowym ważny jest sposób podziału subwencji i dotacji pomiędzy JS, dwa sposoby:

1. Metoda uznaniowa. JST nie wiedzą, jaką kwotę subwencji lub dotacji otrzymają, pewnym wyjątkiem jest to, że przy przekazywaniu dotacji na zadania zlecone ustawodawca określa, że środki, które otrzyma samorząd są kalkulowane na podstawie wydatków, które są ponoszone z budżetu państwa na finansowanie tego samego zadania.

2. Oparty o metody (wskaźniki) zobiektywizowane, dzieląc subwencje albo dotacje (w praktyce subwencje) przyjmuje się wskaźniki świadczące o zapotrzebowaniu finansowym danego samorządu (wskaźniki np. liczba ludności, liczba uczniów szkoły, dochody przypadające na jednego mieszkańca, natężenie ruchu) - ogranicza to uznaniowość;

Jednym ze wskaźników który brany jest pod uwagę w Polsce przy podziale subwencji jest:

- wskaźnik podstawowych dochodów podatkowych na jednego mieszkańca, jest on brany pod uwagę przy podziale części wyrównawczej części ogólnej.

ASPEKT WYDATKOWY - oznacza prawo do decydowania przez organy JST o rodzajach wykonywanych zadań i sposobie ich realizowania oraz o zakresie i rodzajach wydatków ponoszonych na ich realizację.

Państwo może oddziaływać na wydatki samorządu w sposób pośredni i bezpośredni.

Sposób pośredni wiąże się z uregulowaniem sfery realnej działalności samorządu; to państwo określa system oświaty, ochrony zdrowia, opieki społecznej.

Oddziaływanie państwa o charakterze bezpośrednim:

• Nakaz ponoszenia niektórych wydatków (wydatki na obligatoryjne zadania własne)

• Nakaz ponoszenia niektórych wydatków w określonej przez ustawodawcę wysokości np. wypłata dodatków mieszkaniowych, dotacje dla szkół niepublicznych.

• Ustalenie limitów wydatków np. dotyczące wysokości płac albo limitów dotacji dla zakładów budżetowych.

• Wprowadzenie zakazu dokonywania określonych wydatków. Zakaz ponoszenia wydatków na finansowanie zadań należących do właściwości innej JS.

• Nakaz powiązania określonych dochodów z wydatkami (dotacje celowe na zadania zlecone); w 2001 po raz pierwszy można zmienić przeznaczenie dotacji celowych na zadania własne, ale nie więcej niż 15% planowanej kwoty dotacji.

PODATKI LOKALNE:

• od nieruchomości - konstrukcja

• od środków transportowych - konstrukcja

• od posiadania psów

• rolny - konstrukcja

• leśny

• od spadków i darowizn

• karta podatkowa

• od czynności cywilno-prawnych (od 2001)

opłaty:

• targowa

• administracyjna (fakultatywna)

• skarbowa

• miejscowa (dawniej klimatyczna)

• prolongacyjna

• adjacencka - wynika z ust. o gospodarce nieruchomościami

KONSTRUKCJA PODATKÓW

	podatek od nieruchomości	podatek od środków transportowych	podatek rolny
podmiot czynny	gmina	gmina	gmina
podmiot bierny (podatnik)	Osoby prawne, fizyczne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które są: -właścicielami lub samodzielnymi posiadaczami nieruchomości albo obiektów budowlanych nie złączonych trwale z gruntem -posiadaczami nieruchomości lub obiektów budowlanych będących własnością Skarbu Państwa lub gminy, ewentualnie zarządzającymi tymi obiektami -posiadaczami bez tytułu prawnego nieruchomości lub obiektów budowlanych należących do Skarbu Państwa lub gminy -użytkownikami wieczystymi nieruchomości lub ich części	Osoby fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, na które środek transportowy jest zarejestrowany lub wpisany do rejestru	Osoby fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, które są właścicielami albo samoistnymi posiadaczami gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych lub posiadają grunty wchodzące w skład gospodarstw rolnych stanowiących własność Skarbu Państwa
przedmiot podatku	Własność bądź samoistne posiadanie lub wieczyste użytkowanie nieruchomości, którymi są: -budynki lub ich części -budowle związane z prowadzeniem działalności innej niż rolna lub leśna -grunty nie objęte podatkiem rolnym lub leśnym, bądź też nimi objęte, lecz związane z prowadzeniem innej działalności niż rolna lub leśna -grunty pod jeziorami, grunty zajęte na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych	Własność lub posiadanie czynnych (zarejestrowanych) środków transportowych. Zalicza się do nich: samochody ciężarowe o ładowności powyżej 2 ton, ciągniki siodłowe i balastowe, przyczepy i naczepy o ładowności powyżej 5 ton i autobusy	Grunty gospodarstw rolnych; za gospodarstwa rolne uważa się taki obszar, którego powierzchnia użytków rolnych (gruntów ornych, łąk i pastwisk), gruntów pod stawami oraz gruntów pod zabudowaniami związanymi z prowadzeniem tego gospodarstwa przekracza 1 ha lub o powierzchni użytków rolnych przekraczających 1 ha przeliczeniowy
podstawa opodatkowania	Zróżnicowane i zależą od rodzaju nieruchomości bądź obiektu budowlanego oraz sposobu ich wykorzystania. Podstawy opodatkowania budynków lub ich części stanowi powierzchnia użytkowa wyrażona w metrach kwadratowych, budowli - ich wartość początkowa, ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego, stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku, gruntów zaś - powierzchnia wyrażona w metrach kwadratowych. Stawki podatku uzależnia się od podstawy opodatkowania. Stawka podatku od budowli jest stała, określona procentowo, i wynosi 2% wartości będącej podstawą amortyzacji. Pozostałe stawki mają charakter kwotowy, a ich wysokość określa rada gminy w granicach określonych corocznie przez Ministra Finansów w przewidzianym ustawowo trybie.	Zróżnicowane i zależą od rodzaju i ładowności środka transportowego. Stawki podatku od środków transportowych określa rada gminy, przy czym tzw. stawki maksymalne mające obowiązywać w danym roku podatkowym ustala corocznie Minister Finansów w przewidzianym ustawowo trybie	Liczba hektarów przeliczeniowych, ustalana na podstawie powierzchni gospodarstwa rolnego, a także rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji gruntów oraz zaliczenia określonego gospodarstwa do okręgu podatkowego
stawki podatkowe					Jest określana w stosunku do równowartości pieniężnej 2,5 q żyta, obliczonej według średniej ceny skupu żyta za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy
zwolnienia	Mają na celu wyłączenie z opodatkowania pewnej grupy nieruchomości, których opodatkowanie ze względu na charakter, pełnione funkcje, przepisy prawa i inne przyczyny nie byłoby pożądane. Zwolnienia te możemy podzielić na trzy grupy: -zwolnienia określone ustawą o podatkach i opłatach lokalnych -zwolnienia przewidziane na podstawie odrębnych ustaw -zwolnienia wprowadzane przez radę gminy	Obejmują środki transportowe posiadane przez przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne misje zagraniczne (na zasadzie wzajemności), środki transportowe stanowiące zapasy mobilizacyjne oraz przyczepy i naczepy o ładowności ponad 5 ton wykorzystywane na cele rolnicze. Zwolnienia te są określone ustawowo; rada gminy może wprowadzić dodatkowe inne rodzaje zwolnień.	Zwolnienia i ulgi dzieli się na te, które stosuje się z urzędu przy ustalaniu podatku rolnego na dany rok podatkowy, oraz przyznawane na podstawie decyzji wójta (burmistrza, prezydenta) na wniosek podatnika

KOMPETENCJE GMIN W ZAKRESIE STANOWIENIA PODATKÓW LOKALNYCH:

1. Podatek od nieruchomości (ok. 11% dochodów budżetowych):

• ustalają stawki tego podatku, ale tylko w granicach maksymalnych stawek ustawowych, które co roku podaje Minister Finansów, stawki ustalone przez radę gminy nie mogą być niższe niż 50% stawek ustawowych; tradycyjnie najniższe stawki stosuje się do budynków na cele mieszkalne (46gr/1m²), do gruntów, najwyższe dotyczą budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (maksymalnie 15,86zł/1m²)

• mają możliwość wprowadzania zwolnień pozaustawowych (nie może zwolnić wszystkich mieszkańców z płacenia podatków)

• wysokość podatku ustala wójt, burmistrz lub prezydent na podstawie wykazu nieruchomości złożonego przez osoby fizyczne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej

• gmina nie ma możliwości ustalenia terminu zapłaty podatku, może jednak zarządzić pobór tego podatku w drodze inkasa - ustanawia inkasentów i wynagrodzenie z tytułu inkasa (ma to sens na terenie gmin wiejskich, lub miejsko-wiejskich, inkasentem najczęściej jest sołtys, wynagrodzenie inkasenta wynosi 5 - 30%)

• na podstawie ordynacji podatkowej gmina może odroczyć termin płatności lub rozłożyć na raty, umorzyć zaległość w całości lub w części wraz z odsetkami

Podstawą obliczania podatku od nieruchomości jest powierzchnia nieruchomości, jedynie w odniesieniu do budowli podstawą do obliczenia podatku jest wartość budowli. Budowla to np.: drogi, mosty, linie kolejowe, dworce, sieci przesyłowe energii elektrycznej, wody.

2. Podatek od środków transportowych:

• rada gminy ustala stawki tego podatku w granicach stawek ustawowych, czyni to z uwzględnieniem liczby miejsc, ładowności, wieku pojazdu

• ma możliwość wprowadzania zwolnień pozaustawowych (pojazdy straży pożarnej, pogotowia)

• ma uprawnienia wynikające z ordynacji podatkowej

• nie ma uprawnień w zakresie ustanawiania terminu poboru podatku

3. Podatek od posiadania psów (0,3 - 0,4% dochodów gmin):

• ustala stawkę podatku w granicy maksymalnej stawki ustawowej (35,05zł), może ją różnicować w zależności od tego ile posiadamy psów

• ma możliwość wprowadzenia zwolnień pozaustawowych

• określa sposób poboru podatku i terminy płatności

4. Podatek rolny:

• stawka podatku: 2,5 kwintala żyta od 1 hektara przeliczeniowego, cenę żyta ogłasza prezes GUS-u, rada gminy może obniżyć cenę żyta ogłoszoną przez GUS

• wójt, burmistrz lub prezydent przyznaje niektóre ulgi zapisane w przepisach prawnych na wniosek podatnika (np. ulga żołnierska)

• rada gminy może przyznać ulgi lub zwolnienia pozaustawowe

• może zarządzić pobór podatku w drodze inkasa

• ma uprawnienia wynikające z ordynacji podatkowej

5. Podatek leśny - takie jak w podatku rolnym z wyjątkiem pierwszego punktu, i rada gminy nie może obniżyć ceny sprzedaży drewna

6. Podatek w formie karty podatkowej, podatek od spadków i darowizn, podatek od czynności cywilno-prawnych:

• wpływy z tych podatków gromadzone są przez Urząd Skarbowy

• rada gminy nie ma prawa ustalać stawek

• nie może wprowadzać ulg i zwolnień

• przewodniczący zarządu może wnioskować do Urzędu Skarbowego o pozytywne rozpatrzenie wniosku podatnika, umorzenie należności podatkowej, odroczenie terminu płatności lub rozłożenie na raty

KOMPETENCJE GMIN W ZAKRESIE STANOWIENIA OPŁAT LOKALNYCH:

Podstawowe opłaty to:

• opłata targowa

• opłata skarbowa

• opłata miejscowa

• opłata administracyjna

1. Opłata targowa:

• stawki opłaty ustala gmina w granicy maksymalnej stawki ustawowej (maksymalna stawka wynosi 527,96zł)

• określa sposób poboru tej opłaty

2. Opłata skarbowa:

• w odniesieniu do tej opłaty gmina nie ma żadnych uprawnień

• od 2001 opłata ta wpływa wprost na rachunek budżetu gminy

3. Opłata miejscowa:

• rada gminy ustala wysokość stawki i sposób poboru (maksymalna dzienna stawka wynosi 1,46zł)

4. Opłata administracyjna:

• jedyna opłata, która ma charakter fakultatywny, jeżeli gmina ją wprowadza to decyduje o wszystkich elementach konstrukcji tej opłaty, z tym że:

1. opłata nie może być nałożona na czynności urzędowe objęte opłatą skarbową

2. maksymalna stawka tej opłaty podawana jest przez Ministra Finansów

Przyczyny występowania dochodów uzupełniających w budżetach samorządowych:

1. rozszerzenie zakresu zadań własnych za czym nie zawsze idzie zwiększenie dochodów własnych

2. samorządy realizują zadania zlecone (finansowane z dochodów uzupełniających)

3. część zadań jest realizowanych wspólnie przez państwo i samorząd (współfinansowane z budżetu państwa)

4. konieczność wyrównywania potencjału gospodarczego JS z uwagi na dysproporcję w rozkładzie źródeł dochodów własnych (np. dotacje na inwestycje i subwencja wyrównawcza)

5. dążenie do wyrównania standardu usług świadczonych przez samorząd (dotacje na doposażenie gimnazjów, dotacje do zadań z zakresu pomocy społecznej)

6. istnieje konieczność dofinansowania miast średnich i dużych z tego względu, że z usług świadczonych przez te miasta korzysta także ludność z poza jego terenu

Grupy dochodów uzupełniających na świecie:

1. dotacje i subwencje

2. udziały w dochodach budżetu państwa

3. dodatki do podatków państwowych

4. inne formy pomocy:

• roboty publiczne na rzecz gmin

• inwestycje na rzecz gmin

• pożyczki udzielane przez państwo

Dochody uzupełniające w JS w Polsce:

	GMINA	POWIAT	WOJEWÓDZTWO
Udział w podatku dochodowym od osób fizycznych	27,6% gminy górnicze-32,6%	1%	1,5%
Udział w podatku dochodowym od osób prawnych	5%	-	0,5%

Sposób ustalania udziału gminy w PDF:

Udział gmin w PDF

Ogólna Kwota wpływów z PDF z terenu kraju

Współczynnik udziału - 0,276

Należny PDF zamieszkałych w gminie w roku poprzedzającym rok bazowy Ogólna kwota należnego PDF w tym samym roku ustalona na podstawie zeznań podatkowych, takich, które wpłynęły do 30 czerwca

• rok bazowy - rok poprzedzający rok, na który uchwalany jest budżet

• ten sposób obliczenia udziału oznacza, że im większą kwotę PDF zapłacą mieszkańcy danej gminy, tym większy udział otrzyma taka gmina. Obecna konstrukcja jest korzystna dla gmin dużych i średnich, gdzie jest wielu podatników PDF. Mniejsze znaczenie ma ten udział w gminach miejsko-wiejskich i wiejskich słabo zagospodarowanych i charakteryzujących się dużym bezrobociem

• zasada określająca udziały dla powiatów i województw jest analogiczna jak dla gmin (zmienia się wskaźnik udziału, należny PDF zamieszkałych w: powiecie, gminach wchodzących w skład województwa)

Sposób ustalania udziału gminy w PDP:

• liczony jest od kwot podatku zapłaconego przez osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, które nie mają siedziby na terenie gminy. Jeżeli osoba prawna ma wyodrębniony oddział lub udziały położone na terenie innej gminy, niż gmina na terenie, której znajduje się siedziba firmy, to udziały odprowadzane są do budżetów tych gmin, na terenie których położone są te oddziały proporcjonalnie do liczby zatrudnionych w nich osób na podstawie umowy o pracę.

• dla województw liczony jest w ten sam sposób

SUBWENCJE:

1. Część podstawowa subwencji ogólnej dla gmin:

• stanowi ją min. 1% planowanych w ustawie budżetowej dochodów państwa powiększonych o wpłaty gmin „bogatych” (dochody na jednego mieszkańca są większe niż średnie)

Część podstawowa składa się z 4% rezerwy, która jest przeznaczona na zwiększenie cz. podstawowej subwencji ogólnej dla gmin nie objętych kwotą wyrównawczą. Kwotę wyrównawczą otrzymują te gminy, w których wskaźnik podstawowych dochodów podatkowych na 1 mieszkańca gminy (wskaźnik „G”) jest mniejszy niż 85% wskaźnika odliczonego dla wszystkich gmin w Polsce (wskaźnik „P”)

Podstawowe dochody podatkowe to wpływy z podatku od nieruchomości, rolnego, leśnego, od środków transportowych, karty podatkowej, opłaty skarbowej, opłaty eksploatacyjnej, udziały w obu podatkach dochodowych, z części rekompensacyjnej subwencji ogólnej. Przy obliczaniu tego wskaźnika brane są pod uwagę prawie zawsze maksymalne, a nie faktyczne zrealizowane przez gminę dochody, czyli takie dochody, jakie gmina osiągnęłaby stosując maksymalne stawki podatkowe, nie wprowadzając ulg, zwolnień i odroczeń. Przy obliczaniu dochodów z podatku rolnego stosowana jest średnia cena skupu żyta podawana przez Prezesa GUS. Wyjątki od tej zasady:

• podatek od środków transportowych, gdzie przyjmuje się stawki określone w uchwale gminy (a nie stawki maksymalne), ale bez ewentualnych zwolnień, odroczeń, umorzeń

• dotyczy gmin o ludności do 15tys. mieszkańców i polega na tym, że przy obliczaniu wpływów przyjmuje się stawki określone w uchwale rady gmin.

Kwota pozostała dzielona jest proporcjonalnie pomiędzy wszystkie gminy w zależności od liczby mieszkańców

2. Część oświatowa:

dla gmin, powiatów i województw wynosi nie mniej niż 12,8% planowanych dochodów budżetu państwa i składa się z:

• rezerwy, która wynosi 1% kwoty tej subwencji - dysponuje nią Minister Finansów

• pozostałej kwoty, która jest rozdzielana według algorytmu ustalanego prze MENiS (algorytm ustalany jest z uwzględnieniem typów i rodzajów szkół prowadzonych przez samorząd, liczby uczniów oraz stopnia awansu zawodowego nauczycieli)

3. Część rekompensująca:

• utracone dochody w związku z częściową likwidacją podatku od środków transportowych

• kwota, która ma rekompensować dochody utracone z tytułu ustawowych ulg i zwolnień w podatku rolnym i leśnym

• od 1999r. rekompensowane są również utracone dochody z powodu wystąpienia w gminie jednostek badawczo - rozwojowych, zakładów pracy chronionej, z powodu obniżenia opłaty eksploatacyjnej

część drogowa subwencji ogólnej dla powiatów i województw (schemat str. 17)

• kwota dla wszystkich uprawnionych jednostek wynosi 60% kwoty, nie mniej niż 30% planowanych na dany rok wpływów z podatku aktywowqego od paliw silnikowych

• rezerwa stanowi 10% cz. drogowej, z rezerwy finansowane są inwestycje rozpoczęte przed 1 stycznia 1999r.

• od pozostałej kwoty odlicza się 3,5% na finansowanie dróg w granicach Warszawy

Pozostałe środki dzielimy pomiędzy powiaty i województwa:

• z uwzględnieniem: długości i gęstości dróg, natężenia ruchu, wypadkowości, infrastruktura techniczna

cz. wyrównawcza subwencji ogólnej dla powiatu:

• cz. wyrównawczą otrzymuje ten powiat, w którym wskaźnik podstawowych dochodów podatkowych na 1 mieszkańca (wsk. S) jest mniejszy od wskaźnika SW, czyli najwyższego wskaźnika podstawowych dochodów podatkowych (SW - powiat warszawski)

• do podstawowych dochodów podatkowych zalicza się udział w podatku dochodowym od osób fizycznych

• cz. wyrównawcza ma pokryć 85% różnicy pomiędzy tymi wskaźnikami

• kwota cz. wyrównawczej dla wszystkich powiatów jest zapisywana w ustawie budżetowej na dany rok

cz. wyrównawcza subwencji ogólnej dla województw:

• cz. wyrównawczą otrzymuje ten województwo, w którym wskaźnik podstawowych dochodów podatkowych na 1 mieszkańca (wsk. W) jest mniejszy od wskaźnika WW, czyli najwyższego wskaźnika podstawowych dochodów podatkowych

• do podstawowych dochodów podatkowych zalicza się udział w podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych

• cz. wyrównawcza ma pokryć 70% różnicy pomiędzy tymi wskaźnikami

• kwota cz. wyrównawczej dla wszystkich powiatów jest określona w ustawie budżetowej na dany rok

DOTACJE CELOWE

W gminach występują:

• dotacje celowe na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej (np. prowadzenie spisu wyborców)

• dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie zadań własnych

• z zakresu pomocy społecznej

• wypłat dodatków mieszkaniowych

• innych zadań (np. dotacja na doposażenie gimnazjów, 2002 - program działań osłonowych i restrukturyzacyjnych w ochronie zdrowia, na pomoc materialną dla młodzieży)

ponadto gmina może uzyskać:

• dotacje celowe na zadania realizowane w ramach porozumień (z organami administracji rządowej, innymi JST)

• dotacje na usuwanie zagrożeń z zakresu porządku, bezpieczeństwa i porządku publicznego

• dotacje z funduszy celowych

Od 2002 nie będzie już dotacji na dofinansowanie inwestycji prowadzonych w ramach zadań własnych, jeżeli nie będą one objęte tzw. kontraktem wojewódzkim.

Dotacje przekazywane w kolejnych latach na to samo zadanie nie mogą przekroczyć 50% wartości kosztorysowej inwestycji. Są dwa wyjątki:

• gdy wskaźnik G jest mniejszy niż 60% wskaźnika P i jednocześnie gmina jest uznana za gminę o szczególnie wysokim bezrobociu i otrzymuje kwotę wyrównawczą subwencji - wtedy dotacja może wynosić do 75% wartości kosztorysowej

• gdy inwestycja ma na celu zagospodarowanie nieruchomości po wojsku byłego Związku Radzieckiego - wtedy dotacja może przekroczyć 75%^ wartości kosztorysowej

W 2001 i 2002 gmina może zmienić przeznaczenie do 15% otrzymanej dotacji na zadania własne.

dotacje na zadania zlecone:

• kwoty tych dotacji kalkulowane są w oparciu o wysokość wydatków ponoszonych z budżetu państwa na wydatki tego samego rodzaju

• dotacje powinny być przekazywane w terminie umożliwiającym pełne, terminowe wykonywanie zleconego zadania

W powiatach występują:

• dotacje celowe na realizację zadań przez powiatowe służby, inspekcje i straże

• dotacje celowe na dofinansowanie inwestycji realizowanych przez samorząd powiatowy jako zadania własne

• dotacje celowe na zadania z zakresu administracji rządowej przejęte na mocy umów lub porozumień zawartych z organami tej administracji

ponadto w ramach sektora samorządowego powiat może otrzymać:

• dotacje na zadania inwestycyjne objęte kontraktem regionalnym

• dotacje celowe na zadania wchodzące w zakres zadań innych JST przejęte na mocy umów lub porozumień zawartych z organami tych jednostek

W województwach występują:

• dotacje celowe z budżetu państwa na realizację wieloletnich programów rozwoju województwa

• dotacje celowe na finansowanie i dofinansowanie zadań własnych realizowanych przede wszystkim z zakresu pomocy społecznej, wyższego szkolnictwa zawodowego oraz placówek i jednostek oświatowych o zasięgu regionalnym

• dotacje celowe na zadania z zakresu administracji rządowej wykonywane przez województwo

Zasady, kryteria i tryb ustalania przekazywania dotacji celowych nie są jednoznacznie ustalone ustawowo.

PRZYCHODY W DZIAŁ. J. SAMORZĄDOWYCH:

przyczyny występowania:

• na finansowanie bieżących wydatków ze względu na utratę płynności finansowej

• JS prowadzi inwestycje, a wydatki inwestycyjne nie znajdują pokrycia w bieżących dochodach

• ograniczenia dotyczące wysokości wydatków przeznaczonych na spłatę zobowiązań w danym roku budżetowym; łączna wysokość przypadającej do spłaty w danym roku rat kredytów i pożyczek wraz z odsetkami oraz potencjalnych wypłat z tytułu udzielonych pożyczek i gwarancji oraz przypadających do wykupu papierów wartościowych nie może przekroczyć 15% planowanych na dany rok dochodów danej jednostki.

W przypadku, gdy państwowy dług publiczny przekroczy 55% PKB wyżej wymieniony wskaźnik ulega obniżeniu do 12%. Łączna kwota długu JS na koniec roku nie może przekroczyć 60% dochodów tej JS.

Ze względu na powiązania długu JST z kwotą państwowego długu publicznego:

• w przypadku gdy państwowy dług publiczny w stosunku do PKB będzie większy od 50%, ale mniejszy od 55% to w uchwale budżetowej trzeba zaplanować deficyt, nie wyższy w relacji do dochodów niż w roku w którym ogłoszono tą relację

• większy od 55%, ale mniejszy od 60% - następuje dalsze ograniczenie deficytu budżetowego w stosunku do dochodów

• ≥60% to w ustawie budżetowej na następny rok nie można zaplanować deficytu. JS nie może udzielać nowych poręczeń i gwarancji (po 7 dniach od ogłoszenia relacji i w całym nowym roku)

Wymienionych procedur ostrożnościowych i sanacyjnych nie stosuje się:

• w przypadku ogłoszenia stanu nadzwyczajnego

• do budżetów tych JS w których deficyt zostanie sfinansowany nadwyżką finansową

Dług JST w 2000 stanowił 3,34% kwoty państwowego długu publicznego.

42

Budżet jednostki samorządu terytorialnego

DOCHODY

WYDATKI

PRZYCHODY

ROZCHODY

projekt uchwały budżetowej

uchwalenie budżetu

15.IX

1.I

projekt uchwały budżetowej

projekt uchwały budżetowej

15.IX

1.I

DZIAŁY

ROZDZIAŁY

PARAGRAFY

---