Semestr I

WYKŁAD I (17.10.2006 r.)

Etyka - teoria dotycząca moralności; z greckiego etos- środowisko, miejsce, otoczenie, zbiór zasad dotyczących ludzkiego postępowania

1. dział filozofii zajmujący się badaniem moralności i tworzeniem systemów myślowych, z których można wyprowadzać zasady moralne.

2. Etyki nie należy mylić z moralnością. Moralność, to z formalnego punktu widzenia zbiór dyrektyw w formie zdań rozkazujących w rodzaju: "Nie zabijaj", których słuszności nie da się dowieść ani zaprzeczyć, gdyż zdania rozkazujące niczego nie oznajmiają.

3. Etyka natomiast to nauka, której celem jest dochodzić źródeł powstawania moralności, badać efekty jakie moralność lub jej brak wywiera na ludzi oraz szukać podstawowych przesłanek filozoficznych, na podstawie których dałoby się w racjonalny sposób tworzyć zbiory nakazów moralnych. Poglądy etyczne przybierają zwykle formę teorii, na którą składa się zespół pojęć i wynikających z nich twierdzeń, na podstawie których można formułować zbiory nakazów moralnych. Teorie etyczne mogą być zarówno próbą udowadniania słuszności funkcjonujących powszechnie nakazów moralnych, jak i mogą stać w ostrej opozycji do powszechnej moralności, kwestionując zasadność części bądź nawet wszystkich aktualnie obowiązujących w danym społeczeństwie nakazów.

Etyka - z greckiego etos - refleksja nad zachowaniem u rzymian mos, mores-> moralność - zbiór norm, zasad kierujących ludzkim postępowaniem

Etyka :

• czyny ludzkie (postępowanie człowieka świadome i wolne np.: wyjście do sklepu)

• czyny człowieka (brak świadomości albo wolności np.: czyn pod wpływem alkoholu)

Kwalifikacja moralna, etyczna - określenie stopnia moralnego dobra lub zła działania,

WYKŁAD II (24.10.2006 r.)

Czyny ludzkie - Człowiek jest świadomy, wolny i odpowiedzialny moralnie.

Czyny człowieka - Człowiek jest nie świadomy i nie wolny np.: wpływ alkoholu

Intencje działania wobec drugiego człowiek, motywy:

• intencje

• motywacje

• uwarunkowania psychiczne

• uwarunkowania społeczne

• skutki działania

Działanie:

• świadome

• wolne

Przedmiotem badawczym jest ludzkie działanie (czyli czyny ludzkie świadome, wolne).

To co jest wniosek jak powinno być

Które czyny powinny być uznane za dobre, a które za złe?

Przeszkody - przeszkadzają w działaniu świadomym i wolnym:

• aktualne - działają tu i teraz, mają swój początek, gdy przyczyna zniknie, człowiek działa normalnie

• niewiedza:

pokonana

niepokonalna - nie jesteśmy świadomi, że robimy źle

• uczucia, emocje - powodują pobudzenie zmysłów (pożądanie, namiętność), silniej działają na rozum i wolność

• obawa i stres - emocjonalna reakcja, której towarzyszy niepokój spowodowany zagrożeniem:

ciężki - bardzo się boję

lekki

niepohamowany - panika, niemożliwość działania

umiarkowany

• przymus:

czynnik zewnętrzny

czynnik wewnętrzny

• trwałe - trwają przez dłuższy okres czasu:

• błędne opinie i uprzedzenia - silne przekonanie umysłowe niezgodne z obiektywną rzeczywistością

• wrodzone skłonności, nałogi - alkohol, papierosy, uzależnienie od drugiej

osoby - toksyczność związku ograniczająca

wolność pomimo tego, że jest wolny

• choroby psychiczne:

endogenne - czynniki wewnętrzne, dziedziczne

egzogenne - czynniki zewnętrzne np.: po wypadku

wolność - przeszkadzają silne emocje

MICE:

M (money) - każdego można przekupić

I (ideology) - jeśli jest nieprzekupny, zrobi coś dla idei

C (sumienie) - jeśli i to nie działa to może ktoś jest uzależniony - sumienie

(alkohol, pieniądze, orientacja seksualna / „korek, worek i

rozporek”)

E (ego) - wybujałe ambicje

WYKŁAD III (07.11.2006 r.)

Mobbing

W krajach UE mobbingowanych jest ok. 15 mln ludzi. Bardzo wielu lekarzy popełnia z tego powodu samobójstwa. Mobbing jest zły bo nie traktuje człowieka jako celu, tylko jako środek. Brak jest poszanowania równości, wolności .

Badania nad mobbingiem zapoczątkowano w Szwecji w latach 80 XX wieku Hienz Leyman. Pierwotnie pojęcie mobbing stosowane było przez naukowców do opisania agresywnych zachowań dzikich zwierząt wobec jakiegoś osobnika. Hienz Leyman jako pierwszy użył tego określenia do opisania przemocy w pracy.

Mobbing

1. wszelkie patologiczne działania w miejscu pracy bądź związane z pracą, polegają na wrogim, nieetycznym nękaniu jednej, lub kilku osób przez pracodawcę lub współpracowników, naruszając godność człowieka

2. ang. mobb - tłum, motłoch atak, napadający na innych (z biologii: zwierzęta eliminują słabsze gatunki)

3. Mobbing występuje, gdy:

• ludzie spędzają dużo czasu ze sobą - miejsce (więźniowie, wojsko, szpitale, szkoły, miejsce pracy)

• częstotliwość (zachowania regularne, trwające minimum 6 miesięcy)

• działania mobbingowe (gesty, słowa, zachowanie, postawy)

Bullying - terror fizyczny i psychiczny. Mobbing stosowany w szkołach

Mobbe - agresor + poszkodowany + obserwatorzy = mobbing

Double mobbing - mobbing rodzinny (nieświadomy), na początku rodzina się stara pomóc, wysłuchuje, później, gdy to trwa długo rodzina myśli, że ta osoba jest temu winna

Mobbing ze względu na mobbera:

• Mobbing horyzontalny (poziomy) - koledzy, jeden kolega przeciwko drugiemu koledze

• Mobbing wertykalny zstępujący - przełożony, szef przeciwko podwładnym

• Mobbing wertykalny wstępujący - pracownicy wobec pracodawcy

• Mobbing mieszany - koledzy + przełożony

Mobbing ze względu na cel mobbera:

• Mobbing perwersyjny - zniszczenie drugiego człowieka

• Mobbing taktyczny (bossy??) - zmuszenie do dymisji osoby, której chce się pozbyć z pracy

• Mobbing zinstytucjonalizowany - manipulowanie podwładnym, eksploatowanie ich, zmuszenie do lęku, strachu i poczucia wina pracowników

Cechy agresora:

• samouwielbienie (narcyzm)

• pewne cechy psychopatyczne-nie potrafiące inaczej funkcjonować w grupie jak niszczyć

• tendencje perwersyjno - narcystyczne - osoby, które traktują instrumentalnie innych nie odczuwając żadnych wyrzutów sumienia z powodu wykorzystania i poniżenia ofiar.

• Osoby niespełnione, sfrustrowane

• Aroganckie zachowania i postawy

Cechy ofiary:

• zdolny

• inteligentny

• wrażliwy

• kompetentny

• 36 - 45 rok życia

• częściej kobiety (rozwiedzione, samotne matki)

• młodzi ludzie rozpoczynający pierwszą pracę

• Osoby bardzo sumienne i silnie zaangażowane w pracę

Powody braku reakcji obserwatorów:

nie wiedzą o co chodzi

boją się, by nie podzielić losu ofiary

Przyczyny mobbingu:

zła atmosfera w pracy (zła organizacja, skostniały system zarządzania, zmiany przepisów, nieporadne zarządzanie)

Przebieg mobbingu:

Wybór osoby uwiedzenie ofiary (nie bezpośredni nacisk, lecz zafascynowanie sobą, manipulacje) ofiara chce zaspokoić pragnienia mobbera zauważenie, że coś jest nie tak przez ofiarę inicjacja - ofiara tak się stara, żeby mobber ją docenił (wściekłość mobbera) zła komunikacja (odmowa komunikacji wprost np.: brak odpowiedzi dla ofiary, przekaz mętny, unikowy, dyskwalifikowanie jej, zmuszanie, by przyznała się do fikcyjnej swojej bezwartościowości, pogardliwe odzywki, westchnienia, obraza, dzielenie ludzi izolacja ofiary od grupy dolegliwości fizyczne ofiary (alkohol, środki na sen) poszukiwanie odpowiedzi dlaczego tak jest awanturnictwo ofiary eskalacja dokuczań (robienie z ofiary kozła ofiarnego, czarnej owcy, wmawianie, że wszystkie problemy są przez nią, dręczenie bardziej jawne i widoczne, utrudnianie jej warunków pracy, brukanie jej godności, izolowanie pogardliwe zwroty, wyzywanie choroba PTSD ofiary - zespół stresu pourazowego (nerwica pourazowa) zaburzenia lękowo - depresyjne choroby psychiczne zaostrzenie konfliktu, groźby fizyczne (głuche telefony, wybijanie szyby, nekrologi w gazetach) odejście z pracy szukanie pomocy u lekarzy, terapeutów

Fazy mobbingu:

• Faza ,,0”- zła atmosfera w pracy, silna hierarchia, brak dobrego zarządzania, pracownicy, którzy ,,donoszą” na innych maja wysokie stanowiska. Szukanie ofiary

• Faza ,,1” - znalezienie ofiary, mobbingowe uwiedzenie ofiary, manipulacje słowne i pozasłowne

• Faza ,,2” - inicjacja, ofiara stara się uzyskać aprobatę mobbera. Mobber nie odpowiada na żadne pytania, nie rozmawia że swoją ofiara. dyskryminuję ofiarę- chce żeby sama przyznała się do tego, że jest bezwartościowa. Jest to tak zwana perwersyjna komunikacja. Kolejna cecha perwersyjnej komunikacji jest chęć skłócenia że sobą ludzi. Zaniżenie poczucia własnej wartości ofiary.

Pojawiają się somatyczne objawy mobbingu:

• Bezsenność

• Silne bóle brzucha i żołądka

• Sięganie po alkohol

• Niekontrolowane wybuchy emocji

• Faza ,,3” - eskalacja, do 3 fazy dochodzi wówczas, gdy ofiara chce wyjaśnić sytuacje, zadaje pytania. Podczas tego dochodzi u niej do neikontrolowanego wybuchu emocji. w oczach mobbera uchodzi ona za szalana. Kiedy zostanie to nagłośnione rozpoczyna się 3 faza. izolowanie od grupy, utrudnianie pracy, zatajanie informacji potrzebnych do wykonywania pracy, działania wymierzone wprost w ofiarę.

PTSD ofiary - zespół stresu pourazowego:

• Wzrost lub spadek masy ciała

• Choroby dermatologiczne

• Choroba wrzodowa

• Migrena

• Faza ,,5” - eksterminacja, zaburzenia lękowo - depresyjne, przemoc fizyczna, integracja w życie rodzinne, pogróżki, zamieszczanie nekrologów w gazetach

Nieetyczność -> złe traktowanie człowieka

Etyczność ofiara ma prawo obrony

Działania antymobbingowe:

• najpierw uzasadniona teza, że jest się ofiarą mobbingu

• zapobieganie pierwszym objawom

• wsparcie psychologiczne, przyjacielskie i rodzinne

• cierpliwość (czas gra na korzyść ofiary)

• nie poddawać się zniechęceniu (to nie jest wina ofiary)

• nie można brać urlopów i zwolnień

• przekonanie, że nie jest się jedyną osobą na świecie mobbingowaną

• opór przeciw mobberowi (pomoc szukana w miejscu pracy)

• zbieranie dokumentów świadczących o mobbingu

• prowadzenie kalendarium wydarzeń

• prowadzenie kalendarium zdrowia

• szukanie sojuszników

• składanie doniesień o działaniach mobbingowych

• pomoc w Stowarzyszeniach Antymobbingowych

• podejmowanie środków prawnych- kodeks cywilny9art. 23, 24, 215), kodeks karny, kodeks pracy( art. 281, 283)

Przyczyny mobbingu:

przyczyny społeczne:

wzrost bezrobocia, lek przed utrata pracy

sztywne struktury społeczne

WYKŁAD IV (14.11.2006 r.)

Norma moralności

Kryteria dobra i zła moralnego:

• eudajmonizm - (Arystoteles) szczęście bądź nieszczęście, człowiek dąży do zdobycia określonego dobra - szczęścia, jeśli wybiera zło to dlatego, że uważa to za dobro; wada: czy moje działanie nie unieszczęśliwia drugiego?. Rozwinął się w nowożytności dzięki Kantowi.

Typy eudajmonizmu:

• eudajmonizm perfekcjonistyczny - dane czyny, działania są moralnie dobre, dlatego, że udoskonala człowieka; szczęście = doskonałość, sprawia, ze stajemy się lepsi i bardziej szczęśliwsi

• eudajmonizm hedonistyczny - czyn jest moralnie dobry, gdyż sprawia mi przyjemność; dobro = coś co maksymalizuje przyjemność

• deontonomizm (gr. deon - powinność) - (Kant) nakaz odpowiedniego autorytetu = dobro; rozkaz i jego wykonanie najważniejsze.

Typy deontomizmu:

• deontoomnizm heteronomistyczny - kryterium dobra czy zła znajduje się poza mną np.: prawo, dekalog, prezydent, rząd, król; dobro zgodne z prawem

• deontonomizm autonomistyczny - to ja decyduje co jest dobre a co złe., a dokladnie robi to moje sumienie, mój stan

• personalizm - działanie - jest pogodzeniem deontonizmu i eudajmonizmu, afirmacją drugiego człowieka, dobro drugiego człowieka, czyn dobry to taki czyn, który będzie uznawał dobro adresata mojego działania, normą jest dobro drugiego człowieka. Nie można dbaac o dobro drugiego człowieka samemu nie żyjąc dobrze.

Imperatywy u Kanta

1. Postępuj zawsze tak, byś społeczeństwa, tak w twej osobie jak i w osobie drugiego człowieka, używał zawsze jako celu a nie środka

2. Postępuj zawsze według takiej maksymy, z której chciałbyś uczynić powszechnie obowiązujące prawo.

Kłamstwo - zawsze złe (świadome i wolne wprowadzenie kogoś w błąd)

Nieprawda - gdy ktoś nie ma prawa do informacji

WYKŁAD V (21.11.2006 r.)

Biokorupcja

Korupcja - nadużywanie stanowiska celem uzyskania prywatnych korzyści.

Biotechnologia - jest dyscyplina nauk technicznych wykorzystujących praktyczne zastosowanie teorii naukowych - biologicznych na skale przemysłową

Wiek XX - transgeniczne rośliny, zwierzęta, odkrycie sekwencji genów, modyfikacja wirusów

Rozwój nauki w dziedzinie genetyki, biotechnologii (najbliższe 20 lat, ogromne zyski):

• sektor farmaceutyczny (neurofarmakologia) - odkrycie nowych leków psychotropowych (niwelacja stresów i złego nastroju), szczepionek (przeciw chorobom dotychczas nieujarzmionym np: przeciwko rakowi szyjki macicy, żółtatce typu C )

• pozyskiwanie komórek macierzystych - pobierane z zarodków(znajdują się w 5-dniowej zygocie) lub dorosłego człowieka(ale trudno jest je odnaleźć wśród komórek somatycznych) można z nich wyprodukować komórki i wkrótce tkanki

• diagnoza prenatalna - terapia genowa linii zarodkowej (zamiana genów chorych na zdrowe, które będą przekazywane dalej potomstwu; wkrótce „programowanie dzieci” czyli ustalanie genowo cech dziecka

Biowładza - władza utrzymująca się dzięki biotechnologii, zakłady farmaceutyczne posiadają własny lobbistów, którzy wpływają na decyzje polityczne, legislacyjne i urzędy

W Parlamencie UE debata - UE za. 02.2006 r. - ustawa antylobbingowa ale nie działa poprawnie - Polska

Grupy biointeresu - ogromny wpływ na polityków, prawników, parlamentarzystów, ministrów, urzędników; działalność biokorupcyjna, firmy krajowe i zagraniczne

Istota biokorupcji - polega na ustrojowej wymianie dóbr lub usług między przedstawicielami polityki, wysokimi urzędnikami, przedstawicielami wymiaru sprawiedliwości a grupami interesu. Jest to zjawisko stosunkowo nowe.

Rodzaje biokorupcji:

biokorupcji pionowa wstępująca (oddolna) - korumpowanie urzędników różnego szczebla zatrudnionych w różnych sektorach a decydujących w danej sprawie przez grupy interesu. Grupy interesu wychodzą z tymi propozycjami przekazując odpowiednie korzyści.

biokorupcji pionowa zstępująca - politycy, urzędnicy szukają firm i domagają się od nich korzyści, lub tworzą sztuczne przeszkody, które tylko oni mogą pokonać i za odpowiednie zyski likwidują przeszkody.

biokorupcji mieszana - wszystkie zainteresowane podmioty; będzie trwało tak długo, aż będzie utrzymana współpraca z korumpowanym i korumpującym

1. W jaki sposób polityka może kontrolować biotechnologie?

2. W jaki sposób decyzja polityczna wpływa na uregulowania rynku biotechnologicznego?

3. Czy system antykorupcyjny jest w stanie przeciw działać tym praktykom?

Przyczyny korupcji:

• mentalność ludzi, społeczne przyzwolenie

• niskie zarobki

• zbyt duża władza spoczywa w rękach jednej osoby

• brak kontroli wewnętrznych urzędników

WYKŁAD VI (28.11.2006 r.)

Podejmowanie decyzji

Podejmowanie decyzje dokonuje się we wnętrzu człowieka. Dialog pomiędzy rozumem(władza poznawcza) a wolą (władza porządawczą )

W człowieku dialog między władzą poznawczą (rozumem) a pożądawczą (wolą):

Najpierw rozum (poznający dobro) zrodził się pomysł, by osiągnąć dany cel wola (znalezienie upodobania w tym celu) rozum namyśla się nad środkami potrzebnymi do osiągnięcia tego celu wola przyzwala na te środki rozum wybiera najlepszy środek wola akceptuje

Rozum i wola wzajemnie się przeplatają, każdy akt woli jest przeniknięty aktem rozumu i vice versa; człowiek jest wolny, gdy każdy wybór zawiera w sobie pierwiastek intelektualny, cechą człowieka jest rozumna wolność- wolność jest wolnościa wtedy gdy wyrasta z rozumu i ejst przez rozum prowadzona;

roztropny jest ten, kto potrafi dostrzec dobro i prawidłowo je wybrać (roztropność jest środkiem między skrajnościami) to człowiek dojrzały. Człowiek roztropny nie postepuje skrajnie

Decyzja polityczna zawiera 4 poziomy:

poziom racjonalny (rozumowy) - racjonalizacja decyzji politycznej, roztropne rozważenie danych w określonej sytuacji politycznej, logiczne analizowanie celu

poziom emocjonalny - osobowość, emocje, stresy, frustracje wpływają na podejmowanie decyzji politycznych

poziom społeczny - nie tylko dane, osobowość ale i oczekiwania społeczne wpływają na podjęte decyzje

poziom organizacyjny - inne podmioty polityczne, interesy tych podmiotów wpływają na podjęte decyzje

Cechy decyzji (każda decyzja rozumna by była optymalna musi spełniać następujące kryteria):

• Kryterium aksjologiczne - zgodna z systemem wartości partii i społeczeństwa np.: jeżeli w społeczeństwie istnieje monogamia to polityk nie powinien normować poligamii

• Kryterium prakseologiczne- skuteczności- tak, by osiągnąć przy minimum wysiłku maksimum efektu

• Kryterium społeczne - musi być dostosowana do grupy społecznych i ich wiadomości

Metoda czarnej skrzynki - nie wiemy co dzieje się w ośrodku decyzyjnym, ale znamy dane wejściowe i dane wyjściowe. Porównując te dane możemy powiedziec dlaczego ośrodek decyzyjny podjął taka decyzję.

Biopolityka - bada biopsychiczne podstawy zachowań politycznych, wyjaśnienie jak osobowość, cechy charakteru, czynniki zewnętrzne, emocje wpływają na podjęcie decyzji politycznej

Biologiczne czynniki wewnętrzne:

• zdrowie: choroba szefa partii źle wpływa na całą partię, decyzje są mało elastyczne i konserwatywne, w partii występuje podejrzliwość

• płeć: mężczyźni myślą bardziej logiczniej a kobiety emocjonalnie, walczący i hierarchicznie usposobieni; kobiety emocjonalne, współpracujące, horyzontalne

• wiek: im starszy, to wzrasta tendencja do irytacji, emocjonalizacji, większej pewności siebie

• zmęczenie: im większe tym, nieumiejętna racjonalizacja czasu, osłabiona zdolność percepcji, rozdrażnienie, mało optymalne decyzje, brak świezości mysli, utrudniony kontakt z otoczeniem

Biologiczne czynniki zewnętrzne:

• skoki ciśnienia czyli te związane z pogodą, atmosfera

naciski społeczeństwa czyli ataki polityczne, krytyka polityka

Wpływ osobowości na podejmowanie decyzji:

• konformista - zaspokajanie społeczeństwa, niskie poczucie swojej wartości

• autokrata - ograniczanie demokracji

• neurotyk - zmiana stanów emocjonalnych, zalękniony, przewrażliwiony, decyzja

zależy od humoru

WYKŁAD VII (05.12.2006 r.)

Dobro i słuszność

Intencja działającego + całe działanie

Trzy źródła moralności:

• cel przedmiotowy - co chcę osiągnąć, co robię, co wykonuje

• cel podmiotowy (intencja) - dlaczego ktoś postępuje tak a nie inaczej

• okoliczności - wpływają w mniejszym lub większym stopniu na moje decyzje

O dobroci czynu decyduje zarówna dobra intencja jak i słuszne postępowanie.

Czy dobry cel uświęca złe środki? - NIE

czyn o złożonym działaniu - wypadkowa czynów prostych

Czasami mamy dobry cel ale złe środki do jego osiągnięcia np. matka jest we wczesnym stadium ciąży, lekarze wykryli u niej nowotwór narządów rodnych: cel - ratowanie kobiety, środek - zabicie dziecka

akt zamierzenia bezpośredniego - każde działanie świadome, w którym człowiek zamierza osiągnąć określony cel sam w sobie bez względu na zewnętrzne okoliczności-> po trupach do celu

akt zamierzenia pośredniego - każde świadome działanie w którym człowiek wie, że powstanie dodatkowy skutek będący wynikiem zewnętrznego oddziaływania. Pojawia się skutek dobry i zły

Zasada o podwójnym skutku - wolno spełnić czynność, z której wynika podwójny skutek - dobry i zły - o ile spełniają się następujące warunki:

• sama czynność jest dobra lub obojętna

• skutek dobry nie wynika z pośrednictwa skutku złego, ale wcześniej od niego lub równocześnie, intencja działającego musi być zwrócona ku dobru, które podmiot chce osiągnąć

• skutek zły, choć przewidywany nie jest zamierzony przez sprawcę czynu, ale tolerowany, dopuszczony

• zachodzi przyczyna odpowiednio ważna, proporcjonalnie wielka

Cel dobry uświęca dobre środki.

Cel dobry uświęca obojętne środki.

Cel zły deprawuje obojętne środki.

Cel dobry nie uświęca złych środków

WYKŁAD VIII (12.12.2006 r.)

Mózg

Nauki o mózgu:

• nauka o zdolnościach poznawczych

• neurofarmakologia

• genetyka populacyjna

Politycy chcą manipulować mózgami, czyli co można dobrego zrobić badając mózg.

Konsekwencją jest gromadzenie wiedzy o genach i zachowaniu (prawica - geny (nie chcą zmieniać tego jak jest np.: Hitler; lewica - zachowanie (na drodze do sprawiedliwości społecznej nie może nic stać) (podczas I wojny światowej w USA sprawdzanie inteligencji żołnierzy - głupsi murzyni i Żydzi, getta dla nich, by nie wymieszały się geny, później badania kwestionowane, gdyż według naukowców powodem był inny klimat, styl życia i odżywianie).

Genetyka behawioralna - badane osoby nie spokrewnione, wychowujące się razem i bliźnięta jednojajowe w różnych środowiskach i porównuje się ich zachowanie, poddawanie ich testom, przeglądanie kariery itp.: bliźnięta jednojajowe zawsze zachowują się podobnie; po urodzeniu tzw. prenatalne środowisko matki ma wpływ na ludzi ogólne badania ludzi zaktóre zachowanie są odpowiedzialne geny a za które zachowanie

Antropologia między kulturowa - badania różnych kultur, jeżeli są podobieństwa to muszą być genetyczne

Wyższe cechy:

• inteligencja - 1994 r. „Krzywa dzwonowa”; inteligencja jest w większości dziedziczna (60 - 70%), czarni mniej inteligentni niż biali; inteligentne dzieci łączyć z inteligentnymi, mniej inteligentne mają dużo mniejsze szanse

efekt Flina - w każdym kraju wzrasta iloraz inteligencji nie może być genetycznie, gdyż wzrasta za szybko, czyli musi być czynnik środowiskowy: wyżywienie, edukacja; o inteligencji świadczy ilość połączeń synaptycznych między neuronami

• przestępczość - włoski lekarz, kryminaliści inna budowa fizyczna niż inni: nie dziedziczy się przestępczości lecz skłonność do ich popełniania, ale może się ujawnić we współudziale czynników środowiskowych; słaba samokontrola

• seksualność

WYKŁAD IX (19.12.2006 r.)

• seksualność - (lata 90 w USA) silne korzenie biologiczne, nie otoczenie itp.: feminiści: różnice tylko zewnętrzne; genetycy: umysły kobiet i mężczyzn różnią się; 1979 r. „Ewolucja ludzkiej seksualności”,

„Psychologia różnic między płciami” - nie istnieje różnica między chłopcami a dziewczętami, różnice tylko w określonych dziedzinach - warunkowane przez elementy biologiczne; lewica - biologiczne uwarunkowanie homoseksualizmu w przeciwieństwie do prawicy (dobrowolny wybór).

Paradygmaty homoseksualne:

warunkowanie genetyczne - obecnie nie odkryto tego genu, który za to jest odpowiedzialny tzw. genu warunkującego -> mitochondria zawsze pochodzą od matki, są tam geny, które mają wyeliminować mężczyzn a tym samym zwiększyć liczbę kobiet - zabójcy mężczyzn

liźnięcie hormonalne mózgu w okresie płodowym (zależy ile jakich hormonów przejdzie przez mózg) jeżeli:

chłopiec + zbyt dużo testosteronu = ADHD

chłopiec + zbyt mało testosteronu = homoseksualny osobnik

dziewczynka + zbyt dużo estrogenu = ADHD

dziewczynka + zbyt dużo estrogenu = homoseksualny osobnik

• różnice w budowie mózgu (wadliwa budowa chromosomu X)

Homoseksualizm zdarza się wszędzie.

Transseksualizm - wszyscy twierdzą, że jest warunkowany genetycznie; są to zaburzenia polegające na nie spójności między płcią psychiczną a biologiczną (nie są homoseksualistami, zazwyczaj); czasami przez wychowanie kiedy córka wychowywana jest jak syn a syn jak córka (odraza do seksualności)

Leczenie transseksualizmu:

Terapia psychiatryczna - ubieranie zgodne z płcią psychiczną

Terapia hormonalna

Chirurgiczna zmiana płci

Transwestyta - jedno z zaburzeń identyfikacji płciowej. Polega na identyfikowaniu się z płcią przeciwną po przez noszenie ubrań charakterystycznych dla płci przeciwnej. Transwestyta odczuwa przyjemność poprzez noszenie ubrań płci przeciwnej do płci biologicznej. Przebiera się dla przyjemności

Semestr II

WYKŁAD X (20.02.2007 r.)

• subiektywizm - podejście do kwestii etycznych, w którym ostatecznym kryterium jest sumienie (1. przeżycia emocjonalne; 2. człowiek powinien dążyć do realizacji potrzeb; 3. przeżywanie określonych wartości)

• Sumienie

1. to przeżycia emocjonalnie dobre czyli miłe, złe czyli przykre

2. człowiek powinien dążyć do realizacji swoich potrzeb bo to co realizujemy jest dobre a to czego nie realizujemy jest złe

3. sumienie to przezywanie określonej wartości

socjologizm - opinia publiczna, społeczna, wychowanie, kultura ocenia co jest moralnie dobre a co nie

hedonizm, utylitaryzm - to co dostarcza przyjemność jest dobre; Epikur - moralnie dobre przyjemności duchowe; wiek XIX Mill i Bentham - istotą postępowania człowieka jest uzyskiwanie maksymalnego pożytku i korzyści - dobro, oraz unikanie cierpienia - dobro

socjobiologizm - zgodność postępowania z własnymi popędami

WYKŁAD XI (06.03.2007 r.)

Uzależnienie - coś, co przestaje służyć człowiekowi zgodnie z przeznaczeniem, a służy samo sobie; natrętne, nawykowe zachowanie ograniczające wolną świadomość i powodujące przykucie pragnienia do określonego produktu; patologiczny związek, który ma uszkadzające konsekwencje w życiu

Rodzaje uzależnień:

• przyciągające - działanie, by zbliżyć się do określonej rzeczy, osoby, by być bezpiecznym

• odpychające - ten sam efekt ale przez unikanie czegoś

• chemiczne (toksyczne) - np.: alkohol, narkotyki, nikotyna

• poza chemiczne - np.: Internet, telefon komórkowy, seks, gry, jedzenie, druga osoba

Cechy czynności uzależniających:

• ciągłość - kontinuum danego zachowania

• odciąganie od pozostałych zajęć

• nieprzyjemność

• pozbawienie możliwości wyboru

Techniki samo-oszukiwania się, że nie jest się uzależnionym:

• zaprzeczanie i tłumienie

• racjonalizacja (wynajdywanie fałszywych usprawiedliwień)

• ukrywanie

• opóźnianie zerwania z nałogiem

Etapy uzależnienia:

1. nauka danego zachowania

2. nabieranie wprawy-coraz częstsze podejmowanie danej czynności

3. dominacja nałogu- nałóg to jedyny sposób na rozwiązanie problemu

4. konsekwencje negatywne (osoba próbuje uciec)

5. kryzys (możliwość albo wyjścia z nałogu albo trwania)opcja wyjścia z nałogu

6. powstrzymywanie się od nałogu

7. wybór innych metod rozwiązywania problemów

8. zdrowienie i rozwój

pasywne przyznanie się do nałogu - bezradność, agresja, myślenie, że nic się nie da zrobić

poczucie mocy - po krótkiej przerwie w nałogu przeświadczenie, że kontroluje się swoje życie

Można odziedziczyć skłonność do jakiegoś uzależnienia (psychologiczne uwarunkowanie uzależnień), duży wpływ ma rodzina i sposób wychowania w niej.

WYKŁAD XII (13.03.2007 r.)

Alkoholizm

W Polsce uzależnionych pije 90% mężczyzn i 70% kobiet. Na każdego Polaka przypada 11 l spirytusu. Pije 60% - 15 latków i 80% 17 - latków, a 30% z nich upiło się kiedyś. Alkoholu nadużywa 3 mln ludzi w Polsce, 1,7 mln jest pijanych każdego dziennie a 1,5 mln jest uzależnionych.

Alkohol oddziałuje na całego człowieka. Picie alkoholu jako możemy rozpatrywać jako akt lub jako czynność, nałóg. Alkohol zakłóca działanie świadomości i wolności. Odpowiedzialność za wprowadzenie alkoholu do organizmu.

Gradacja dawek alkoholu:

• dawka niepozorna (minimalna ilość alkoholu np. czekoladki, cukierki z alkoholem)

• dawka mała (do 25 g alkoholu w ciągu doby np. kieliszek wódki, piwo wino)

• dawka średnia (26 - 70 g alkoholu w ciągu doby np.3 piwa, 3 lampki wina, 3 kieliszki wódki)

• dawka duża (ponad 70 g alkoholu w ciągu doby-4 kieliszki wódki, 4 piwa, 4 lampki ina)

Stany upicia się:

• upicie zupełne - poważne wykroczenie moralne; całkowite lub częściowe zakłócenie świadomości moralnej

• upicie niezupełne - częściowe zaburzenie świadomości i wolności

• konsumpcyjne zażywanie alkoholu - świadome zażywanie dawki alkoholu powodującej lepszy humor

• upicie się - picie, upijanie się, ale nie musi być chorobą alkoholową

Przyczyny alkoholizmu:

• dostępność alkoholu, niska cena itp.:

• czynniki socjo - kulturowe (reklama, obyczaje, postawy wobec pijących, oblewanie wydarzeń osobistych )

• frustracje, ból istnienia

• czynniki biologiczne - poprawa funkcjonowania organizmu-początkowo

Fazy uzależnienia alkoholowego:

• przed alkoholowa - alfa alkoholizm (picie towarzyskie) - osoba zauważa, że alkohol czasem wpływa na nią faktycznie, ale nie zauważa tego jako zagrożenia, działa rozprężająco, zwiększa się tolerancja na alkohol

• beta alkoholizm - występują palimpsesty, czyli tzw. „urwanie się filmu”; picie potajemne, natrętne myśli o piciu, lęki czy alkoholu nie zabraknie, więc picie samemu przed wyjściem na imprezę, zaczyna się wstyd, unikanie rozmów o alkoholu; trwa od 0,5 roku do 5 lat

• ostra, krytyczna, gamma alkoholizm - pijący po 1 kieliszku musi pić dalej; próby usprawiedliwienia picia, naciski bliskich pijący na trochę się powstrzymuje, wszystko kręci się wokół alkoholu, chwiejny emocjonalnie, użala się nad sobą, myśli o ucieczce ze środowiska, gdzie żyje, kłótnie z rodziną, gromadzenie alkoholu, utrata szacunku do siebie, zaburzenia emocjonalne np.: chorobliwa zazdrość, awantury, częste picie do samego rana

• chroniczna - delta alkoholizm - spada tolerancja na alkohol, wyprzedaż rzeczy z domu, drgawki kończyn, załamanie

Skutki alkoholizmu:

• wyniszczenie organizmu (zanik wyższych uczuć, zanik komórek nerwowych)

• zaburzenia psychiczne (psychozy, epilepsje, histerie, delirium tremens - majaczenie alkoholowe, halucynacje, uronienia zmysłowe, dotykowe, wzrokowe, psychoza Korsakowa)

• zaburzenia somatyczne (układ krążenia, wątroba, nerki, układ nerwowy)

Leczenie:

chemiczne - detox wszywki

psychiczne - psychoterapia (udaje się u 30%, u kolejnych 30% poprawa, a u 40% nie daje rezultatów)

WYKŁAD XIII (20.03.2007 r.)

O ochronie życia poczętego

UNESCO:

Powszechna Deklaracja o Genomie Ludzkim i Prawach Człowieka - 1997 r.

Powszechna Deklaracja o Danych Genetycznych - 2003 r.

Projekt Powszechnej Deklaracji o Normach Uniwersalnych w Bioetyce - 2005 r.

Rada Europy:

• Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej w Kontekście Zastosowań Biologii i Medycyny - 1997 r. (dokument prawny i etyczny)

• Protokół Dodatkowy o Zakazie Klonowania - 1998 r.

• Protokół Dodatkowy o Zakazie Transplantacji Organów i Tkanek - 2002 r.

• Protokół Dodatkowy ds. Badań Naukowych na Człowieku - 2005 r.

• ( w przygotowaniu: Protokół Dodatkowy o Ochronie Embrionu i Płodu Ludzkiego)

W nich:

• „Każda osoba musi być chroniona, jej godność i tożsamość.”

• „Prymat i dobro jednostki ważniejsze od dobra społeczeństwa”

• „Sprawiedliwy dostęp do opieki zdrowotnej na wysokim poziomie”

Polska zazwyczaj podpisuje te deklaracje, konwencje i protokoły, lecz ich nie ratyfikuje.

W Polskim ustawodawstwie nie uregulowane są sprawy:

zapłodnienia „in vitro”

macierzyństwa zastępczego(surrogatka) - kobieta rodzi dziecko rodzicom a później je im przekazuje na podstawie zawartej umowy

zakaz: Francja, Niemcy

nieuregulowane: Polska

możliwość: Węgry, Anglia, Belgia

diagnozy preimplantacyjnej - polega na pobraniu z zygoty jednej komórki i sprawdzeniu czy dziecko będzie zdrowe czy nie

ludzkich embrionów do celów eksperymentalnych

terapii genowej, zarodkowej

klonowania

WYKŁAD XIV (27.03.2007 r.)

Fanatyzm i przemoc

Pochodzenie słowa fanatyzm:

• fanum - w starożytności, pogańska świątynia i wszystko co z nią związane

• fanaticus - w starożytności, coś co należy do świątyni

• fanatyczny - w starożytności, kapłani pogańscy, którzy oszukiwali ludzi przepowiadając przyszłość

• fanatycy - w XVIII i XIX w., religie nazywają się tak wzajemnie

Fanatyzm - nieustępliwe i bezkrytyczne przekonanie o słuszności idei, doktryny, drogi postępowania, co jest czasem niezgodne ze zdrowym rozsądkiem, prawda tylko po stronie fanatyka, nawraca on ludzi na swoją stronę; dogmatyczność, nietolerancja, dyskryminacja, kieruje się emocjami a nie rozumem, przejawia się przez terroryzm wobec inaczej myślących

Rodzaje fanatyków:

• osoby schizoidalne - żyjące we własnym świecie, nie utrzymuje kontaktu z ludźmi, charakteryzuje się marzycielstwem, lubią samotność

• paranoicy - myślą, że padli ofiarą spisku i niesprawiedliwości, że ktoś ich podsłuchuje podgląda, nie wierzą nikomu i niczemu, są nadwrażliwi i nielogicznie myślą, błędnie odczytują wszystko, stosują mechanizm projekcji czyli wszystko odczytują na odwrót

• osoby nie radzące sobie z własnymi problemami

• osoby wychowane w sposób autorytarny

• osoby szukające przyczyny niepowodzeń w siłach zewnętrznych

• osoby interpretujące historię jako miejsce walki dobra i zła

Łączy się z przemocą i zmierza do zniszczenia przeciwnika:

• zniesławienie ofiary

• obwoływanie się charyzmatycznym przywódcą

Przeciwdziałanie fanatyzmowi:

• krytyczne myślenie

• dialog

• pluralizm poglądów

etyka dyskursu - dochodzenie do konsensusu społecznego (np.: Okrągły Stół), poszukiwanie minimum etycznego

WYKŁAD XV (03.04.2007 r.)

Sumienie - własne ja, odpowiedzialność moralna, centrum osobowe (gr.) syneidesis - współwiedza z drugą osobą:

• u ludów prymitywnych pojęcie dobra i zła, we wnętrzu człowieka coś, co to określa

• starożytny Egipt - skala wartości; serce = sumienie

• starożytna Grecja (gr.) synoida - współświadomość, wiedzieć o czymś z kimś, być z kimś za coś odpowiedzialnym;

• Sokrates - wewnętrzne ja (gr.) daimonion

• Pitagoras wymyślił rachunek sumienia, współświadomość może być z bóstwem lub społeczeństwem

• starożytny Rzym (łac.) conscientia - współwiedza

• Cycero - sumienie - wrodzone prawo (negatywne znaczenie - lęk przed popełnieniem zła

• Seneka - w człowieku żywy duch, który jest świadkiem działania

• etyka pozachrześcijańska - Filon z Aleksandrii - sumienie to współwiedza z bogiem

• starożytność chrześcijańska - świadomość samego siebie, przekonanie, że powinienem postępować tak, a nie inaczej; także znaczenie religijne: sumienie - podstawowe centrum osoby, moje ja; sumienie sytuacyjne - zastosowanie norm i zasad moralnych do konkretnych sytuacji

• św. Augustyn - prawo Boga = prawo naturalne na ziemii, sumienie - człowiek poznaje kim jest, a prawa naturalne są celem, do którego zmierza

• św. Tomasz - sumienie aktualne (synderesis) i podstawowe (syneidesis); sumienie przeduczynkowe - działanie ostrzegawcze ze strony współwiedzącego Boga, sumienie uczynkowe - nie przejmuje się głosem Boga, sumienie pouczynkowe - akceptacja bądź potępienie przez siebie; sumienie akt rozumu

• św. Bonawentura - sumienie - emocja, która skłania człowieka do postępowania dobrego, a zaniechaniu zła

• wiek XVI - XVIII

• Kartezjusz - sumienie - predyspozycja woli człowieka

• Darwin - nie ma sumienia, są instynkty

• Kant - sumienie wewnętrzne, któremu trzeba być wiernym oraz imperatywom kategorycznym (wykład IV)

• wiek XIX i początek XX - nie ma czegoś takiego jak wartości obiektywne

WYKŁAD XVI (24.04.2007 r.)

Skąd się wzięło sumienie:

• dzięki oddziaływaniu świata zewnętrznego (paradygmat heteronomiczny)

• model ekonomiczny - (Marks) człowiek istotą pustą, nie ma skłonności i zdolności, a wszystko zostaje nadane przez grupy

• model socjologiczny - (Durkheim) człowiek istotą pustą, a społeczeństwo określa zasady dobra i zła

• model biologiczny - nie ma sumienia, jest instynkt

• model socjo - biologiczny - (Wilson) najważniejsze są geny, od nich wszystko zależy

• dzięki samo refleksji o samoświadomości (paradygmat autonomiczny)

• dzięki środowisku i samoświadomości (paradygmat heteronomiczno - autonomiczny)

WYKŁAD XVII (08.05.2007 r.)

Transplantacja - metoda terapeutyczna polegająca na pobraniu z organizmu człowieka lub zwierzęcia tkanki lub ukrwionego narządu i wszczepieniu choremu pacjentowi

Rodzaje transplantacji:

• autotransplantacje - pobieranie części tkanki skóry i wszczepienie jej w innym miejscu w tym samym organizmie

• homotransplantacje - pomiędzy bliźniakami jednojajowymi, później także ludźmi zbliżonymi genetycznie

• xsenotransplantacje (heterotransplantacje) - organy od zwierzęcia wszczepiane człowiekowi (w zasadzie zaprzestano ich, gdyż stwarzają one czasem duże zagrożenia)

cytrosporyna - biorą ten preparat ludzie po przeszczepach, gdyż zmniejsza on ryzyko odrzucenia

Od osób żywych pobierane są tylko organy podwójne.

Odbywały się również próby przeszczepiania organów od zwierząt ale ze względu, na to że często zwierzęta moje w swoich organizmach różnego rodzaju wirusy nie jest to możliwe. Bo w zetknięciu się z organizmem człowieka uaktywniają się i mogą doprowadzić nawet do śmierci.

Zasady transplantacji:

• całościowości - każda część służy całości

• integralności własnego ciała - człowiek nie powinien naruszać tej integralności

• solidarności - współodczuwanie i współpomaganie innym

Od zmarłych (po śmierci mózgu, zgoda domniemana, gdy nie zastrzegł, że nie chce).

Ciało zmarłego należy do państwa.

Polska Ustawa Transplantacyjna - zgoda domniemana w przypadku gdy człowiek nie złożył, za swojego życia sprzeciwu w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów (w obecności dwóch świadków, lekarza lub sprzeciwu sądowego) domniemają, że jego chęcią było przekazanie organów do przeszczepu. Jeżeli chcemy aby nasze organy zostały wykorzystane do transplantacji, musimy wyrazić pisemną zgodę. W Polsce lekarze pytają rodzinę czy można pobrać organy do przeszczepu ale nie musza tego robić.

Między pobraniem narządu a wszczepieniem nie może być dłuższy czas niż 12 godzin.

Śmierć - kiedy następuje?

1. w wyniku zatrzymania oddechu, brak wyczuwania pulsu (do lat 60 XX wieku)

2. moment śmierci - moment śmierci mózgu (1968 r. Uniwersytet Harwarda)

niedotlenie mózgu następuje w ciągu 6-7 minut obumiera wtedy mózg czyli substancja szara opowiedziana np. za myślenie

22

---