1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Siarczan(VI) ołowiu(II) [siarczan ołowiawy]

Wzór konstytucyjny: PbSO₄

Wzór sumaryczny: O₄PbS

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
siarczan(VI) ołowiu(II)	100	1335-32-6	215-63-03	T	61-20/22-33

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Substancja niepalna.

Zagrożenie toksykologiczne: Siarczan(VI) ołowiu(II) jest toksyczny w stosunku do całego organizmu. Po ciężkich zatruciu może nastąpić zgon. Uznany przez IARC za substancję rakotwórczą.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Substancja zagrażająca żywym organizmom. W wodzie słabo rozpuszczalny, stąd zagrożenie jest stosunkowo niewielkie. Trwały w środowisku.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego siarczanem(V) ołowiu(II) środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Ratujący muszą zadbać również o własne bezpieczeństwo.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Zapewnić dopływ świeżego powietrza. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji półleżącej.
2.	Zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	W przypadku zatrucia drogą pokarmową przepłukać usta, a następnie spowodować wymioty. Podawać doustnie 10% roztwór tiosiarczanu sodu lub 10% roztwór siarczanu magnezu oraz mleko, świeże białko, roztwór albuminy. (W ramach procesu leczenia jest wskazane spożywanie dużej ilości tartych owoców, surowej wątroby i stosowanie kąpieli siarkowych z domieszką tiosiarczanu sodu).
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Substancja niepalna.
Środki gaśnicze:	Zgodne z naturą pożaru sąsiednich obiektów.
Zalecenia szczegółowe:	Brak.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się siarczanu(VI) ołowiu(II) do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skażenia środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze. Chronić źródła wody oraz kanalizację. W czasie działań oczyszczających unikać wzbijania się pyłu.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwolnionym siarczanem(VI) ołowiu(II). Stosować ubrania ochronne z tkanin zwartych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, ochrony dróg oddechowych przed pyłami. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P3).
Zalecenia szczegółowe:	Starać się odciąć źródło skażenia środowiska (uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym). Nie wolno używać wody do usuwania pozostałości.
Zabezpieczenie środowiska:	Chronić źródła wody oraz kanalizację. W czasie działań oczyszczających unikać wzbijania się pyłu. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze. Skażony grunt podlega wymianie.
Metody utylizacji:	Unieszkodliwianie na drodze chemicznej - zgodnie z wymogami przepisów prawa.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania siarczanu(VI) ołowiu(II) nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z substancją stałą i w postaci roztworów, unikać wdychania pyłów, par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci, pod ścisłym, stałym nadzorem.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Siarczan(VI) ołowiu(II) jest substancją niepalną, mało aktywną chemicznie.
Magazynowanie:	Przechowywać w oryginalnych, właściwie oznakowanych i zamkniętych opakowaniach, w magazynie materiałów toksycznych wyposażonym w instalację wentylacyjną. Przechowywać w odpowiednio zabezpieczonych pomieszczeniach, szafach lub sejfach. Siarczan(VI) ołowiu(II) przechowywany jest w czystych, suchych, zaciemnionych pomieszczeniach zamkniętych, w temperaturze 5-15^oC i wilgotności 20-60%, w opakowaniach szklanych, plastikowych i metalowych. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać siarczan(VI) ołowiu(II), który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy siarczan(VI) ołowiu(II) odstawiany jest do wskazanego przez służbę ochrony środowiska miejsca, celem utylizacji.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania siarczanu(VI) ołowiu(II). Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Ręce:	Rękawice z tworzywa sztucznego, szczelnego.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie.
Drogi oddechowe:	Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z pyłami (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2).
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zażywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się niebezpiecznych stężeń pyłów siarczanu(VI) ołowiu(II), wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.

Najwyższe dopuszczalne stężenie ołowiu i jego związków nieorganicznych w Polsce:

Nazwa chemiczna	NDS(mg/m^3)	DSB (mg/l)
ołów i jego związki nieorganiczne (w przeliczeniu na ołów)	0,05	0,6

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi siarczanu(VI) ołowiu(II).

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 303,26 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych siarczan(VI) ołowiu(II) jest stałą substancją krystaliczną, barwy białej, występującą w postaci proszku. Siarczan(VI) ołowiu(II) występuje w przyrodzie jako minerał anglezyt.
9.3	Temperatura topnienia: 1000^oC - równocześnie z rozkładem.
9.4	Gęstość: 6,29 g/cm^3 (20^oC)
9.5	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Siarczan(VI) ołowiu(II) praktycznie nie rozpuszcza się w wodzie (0,045 g/l wody w 20^oC). Rozpuszcza się w roztworze octanu i winianu amonu.
9.6	Inne: Siarczan(VI) ołowiu(II) otrzymywany jest przez wytrącanie rozcieńczonym kwasem siarkowym(VI) z roztworu octanu lub azotanu ołowiu(II). Stosowany do wyrobu bieli ołowianej i innych farb zawierających ołów, celem nadania im czystego odcienia, do wytwarzania ołowiu gąbczastego, barwnych lakierów, jak również do celów litograficznych.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	W warunkach normalnych, przy zachowaniu zasad prawidłowego przechowywania, siarczan(VI) ołowiu(II) jest chemicznie stabilny.
Właściwości korozyjne:	Brak.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie pyłów, spożycie, kontakt pyłu z oczami, kontakt ze skórą.

Informacja ogólna: Siarczan(VI) ołowiu(II) w szczególności może powodować uszkodzenie nerek. Po narażeniu kumuluje się w ustroju

Ocena działania rakotwórczego:

IARC - Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem

ołów i nieorganiczne związki ołowiu

Dowód działania u zwierząt doświadczalnych - wystarczający.

Dowód działania u ludzi - niewystarczający.

Ocena ogólna - czynnik przypuszczalnie rakotwórczy u ludzi (grupa 2B).

Umiejscowienie lub rodzaj nowotworów: Układ trawienny i układ oddechowy (dowód niewystarczający).

Substancja toksyczna, mutagenna, czynnik przypuszczalnie rakotwórczy dla ludzi, Nota 1.

Działanie miejscowe:

Wdychanie pyłów: Szybko pojawia się ból w płucach, a ponadto ból brzucha i zaparcie, ból głowy i ospałość. W ciężkich przypadkach utrata przytomności i drgawki. Po 2-3 dniach może pojawić się niedomoga nerek.

Spożycie: Szybko pojawia się ból brzucha i zaparcie, ból głowy i ospałość. W ciężkich przypadkach utrata przytomności i drgawki. Po 2-3 dniach może pojawić się niedomoga nerek. Mogą wystąpić objawy methemoglobinemii.

Kontakt z oczami: Pojawia się zaczerwienienie, swędzenie i łzawienie. Może nastąpić poparzenie chemiczne.

Kontakt ze skórą: Zaczerwienienie i wysypka pojawia się po krótkim narażeniu.

Zatrucia ostre ołowiem: Zatrucia ostre siarczanem(VI) ołowiu(II) należą do rzadkości. Spotykane są wśród robotników przemysłowych. Mogą występować także jako skutek działania par tlenku ołowiu(II) w dużych stężeniach. Zatrucia te polegają głównie na zmianach w ośrodkowym układzie nerwowym.

Zatrucia przewlekłe ołowiem: Zatrucia przewlekłe siarczanem(VI) ołowiu(II) poprzedzane są okresem wchłaniania siarczanu(VI) ołowiu(II) - tzw. „nosicielstwem ołowiu”. Obejmuje on szereg charakterystycznych objawów, które mogą występować pojedynczo lub łącznie i są uważane za przejaw krążenia ołowiu w organizmie. Najczęściej spotykane są następujące zespoły objawów zatrucia ołowiem:

• kolka ołowiowa polegająca na kurczach mięśni gładkich jelita. Ulegają one skurczom tonicznym, którym towarzyszą silny ból, obfite poty, bladość i zatrzymanie stolca. Mogą również wystąpić wymioty. Tętno jest zwolnione, wzrasta ciśnienie krwi. Napad kolki ołowiowej poprzedza zwykle dłuższe zaparcie stolca, słodkawy smak w ustach i brak łaknienia,

• niedokrwistość ołowiczna może występować samodzielnie lub jako objaw towarzyszący innym objawom zatrucia. Jest to niedokrwistość niedobarwliwa, ze wskaźnikiem mniejszym od jedności. Liczba czerwonych krwinek spada do około 3 000 000, a zawartość hemoglobiny do 60%,

• ołowiczne porażenie prostowników - jednym z objawów jest osłabienie prostowników wskutek zmian w ubarwieniu mięśni wyprostowanych przedramienia. Niedowładem, a później porażeniem, jest ogarnięty niemal wyłącznie nerw promieniowy górnych kończyn, rzadziej dolnych. Stanom tym nie towarzyszą bóle ani zaburzenia czuciowe. Po pewnym czasie następuje zanik mięśni.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Działanie na organizmy wskaźnikowe:

Ryby: W bardzo miękkich wodach związki ołowiu działają na ryby silnie toksycznie. Podczas retencjonowania wód powierzchniowych, pozostających pod wpływem wód dołowych, o zawartości 0,1 do 0,4 mg/dm³ Pb wyginęły różanki, cierniki i pstrągi.

Rośliny: Sole ołowiu(IV) dodawane do gleby w małych dawkach sprzyjają procesom nitryfikacyjnym, hamują zaś proces amonifikacji. Przy stężeniach powyżej 50 mg/dm³ wyginęły w ciągu 8 dni wszystkie rośliny doświadczalne. Szkodliwe skutki zależą od gatunku rośliny, własności gleby i postaci związku ołowiu. Większe szkody występują przypuszczalnie w glebach kwaśnych, mniejsze w obojętnych lub alkalicznych.

Mikroorganizmy: Mikroorganizmy uczestniczące w tlenowym rozkładzie substancji organicznych wykazują objawy zatrucia, jeżeli stężenie ołowiu wynosi bądź przekracza 0,1 mg/dm³. Toksyczne działanie na Flagellata i Infusoria rozpoczyna się przy 0,5 do 1,0 mg/dm³, zaś na inne bakterie przy 1,0 mg/dm³.

Stopień zagrożenia wód: duży.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 06 04 05 - odpady zawierające inne metale ciężkie.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 07 - opakowania z metalu,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	1794
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	8
14.3	Grupa pakowania:	II
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	80
14.5	Numer indeksowy (EC):	082-001-00-6
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	61-62-20/22-33
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	53-45
14.8	Nalepki ostrzegawcze wg ADR/RID Nr 8 i 6.1:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Normą PN ISO 11014-1; 1998, „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC (Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacją materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi siarczanu(VI) ołowiu(II), bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy siarczanu(VI) ołowiu(II). Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy zamieścić następujące informacje:

Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja toksyczna.”
Symbole zagrożenia
R 20/22	Działa szkodliwie przez drogi oddechowe i po połknięciu.
R 33	Niebezpieczeństwo kumulacji w ustroju.
R 61	Może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki.
R 62	Możliwe ryzyko upośledzenia płodności.
Symbole bezpieczeństwa
S 45	W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeżeli to możliwe, pokaż etykietę.
S 53	Unikać narażenia - przed użyciem zapoznać się z instrukcją.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Siarczan(VI) ołowiu(II)
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
T	Substancja toksyczna.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
80	Materiał żrący.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 8-II		Materiał żrący - niebezpieczny.
Numer ONZ: 1794		Siarczan ołowiawy.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 20.12.02 Strona/stron 8/8
Nazwa:	SIARCZAN(VI) OŁOWIU(II)

Siarczan(VI) ołowiu(II)

---