Dietetyka weterynaryjna - ćwiczenia
13.10.2011 Ogólne zasady żywienia zwierząt
Dietetyka - nauka zajmująca się
Ustaleniem zapotrzebowania energetycznego zwierzęcia
Jaki skład pokarmowy i energia powinny być dostarczone aby pokrywały te potrzeby (patrz wykład)
Ustalenie składu % składników pokarmowych
Wybór sposobu żywienia
Higiena żywienia
Białko (zwierzęta zdrowe 20-25% dobrej jakości [zawierające aminokwasy łatwo strawne (85%) i wysoko przyswajalne]
Tłuszcze 7-15% suchej masy - ważny jest rodzaj kwasów tłuszczowych
Węglowodany 40-50 suchej masy - strawność
Związki mineralne - Na, K, Ca, P, około 0,5% s.m.
Witaminy - rozpuszczalne w wodzie i w tłuszczach 2-3% suchej masy
„Energia krwi” zaangażowana jest w trawienie i transport. Im trudniej strawny pokarm tym angażuje więcej krwi
Kwasy tłuszczowe - linolowy, linolenowy - rozkład wraz z dopełniaczem, prostaglandynami itp. Wpływają korzystnie na zmiany zwyrodnieniowe.
Węglowodany, według łatwości strawności;
Ryż,
Kasza
Makaron - ewentualnie
Ziemniaki - nie powinny być zalecane
Pieczywo - nie powinno być zalecane
Wybór sposobu żywienia
Domowe - świeże składniki, różne smaki, brak binansu energii i % udziału
Karmy gotowe, zbilansowane, pełnoporcjowe
Sposób kombinowany - różnorodność smakowa, niekompletny bilans
Karmy domowe
Zalety |
Wady |
duża możliwość zmienności smaków i zapachów konsystencji karmy |
Konieczność suplementacji związków mineralnych i witamin |
przyjemność dla właściciela |
Dawka niezbilansowana |
obcowanie ze zwierzęciem |
Wymaga systematyczności i nakładu czasu |
Higiena żywienia
Ilość i objętość posiłku; zależy od gatunku, stanu zdrowia zwierzęcia
Konie 3-4
Psy 1-5
Koty - wiele razy do 20
Pory posiłków - stałe
Pies 3 letni 800, 1300, 1800
Czas posiłku i czas między posiłkami
Pies - posiłek trwa 15-30 minut
Atrakcyjność posiłku - temperatura, konsystencja, smak, zapach
Konsystencja miękka, temperatura pokojowa
27.10.2011
Żywienie chorych zwierząt
Zachowanie integralności i odporności przewodu pokarmowego
Zanik błony śluzowej zaczyna się po 48h braku pokarmu
Zanik jelit powoduje przemieszczenie bakterii
Odporność na stres spada po 3-5h
Przy utracie mc powyżej 20% wzrasta śmiertelność
Musimy uwzględnić istniejący, przewidywalny o odmiennej id normalnego przebieg przemiany materii chorych zwierząt. Żywienie ma wspomagać i ułatwiać powrót do zdrowia.
Podczas choroby należy wykorzystywać wszystkie możliwe sposoby dostarczania pokarmu
Żywienie dietetyczne - specjalne diety przy różnych schorzeniach
Żywienie przymusowe
Żywienie sztuczne
Formy żywienia chorych zwierząt;
Stan lekki - żywienie dietetyczne
Stan średni - żywienie przymusowe
Stan ciężki - żywienie sztuczne (wypadki komunikacyjne)
Ad. 1 stan lekki
Leczenie ambulatoryjne (70%). Pacjenci samodzielnie pobierają pokarm.
U pacjentów zachowanym/osłabionym apetytem. Diety lecznicze.
Ad. 2 stan średni
Utrata ponad 10% masy ciała w trakcie 7-10 dni
anoreksja, brak apetytu > 3 dni u kotów > 5-6 dni u psów
Występowanie kacheksji.
Brak odpowiedniej ilości tkanki tłuszczowej lub masy mięśniowej. Pacjenci z chorobami powodującymi bezpośrednią utratę białka/energii (wysiękowa zapalenie otrzewnej, zapalenie opłucnej -szczególnie przy drenażu)
Zwierzęta hospitalizowane, niesamodzielne, zwierzęta z utratą apetytu np. choroby płuc, wątroby, nerek, stany pooperacyjne.
Stosuje się doustne żywienie, przymusowe, doprzełykowe, dożołądkowe, dojelitowe
Żywienie przez zgłębnik
Diety płynne lub miksowe. Kot 60 ml na posiłek 4x na dzień, psy maksymalnie 15 ml/ kg/ początkowo mały posiłek rozcieńczony co 3 godziny. Objętość zwiększamy prze 4 dni.
Wlew ze stałą prędkością 5-10 ml/h zwiększać o 4 ml/godzinę.
W pierwszym dniu tylko płyny, potem przepłukać zgłębnik przed i po użyciu, zabezpieczyć opatrunkiem. W przypadku trudności w podaniu zmniejszyć objętość i podać wolniej. U psów te zgłębniki mogą pozostać 7-10 dni u kota 14. Rana goi się 24-48 godzin.
Powikłania
Zapalenie otrzewnej
Zapalenie tkanki łącznej,
Tworzenie ropni
Przypadkowe usuniecie zgłębnika
Miejscowa martwica skóry
Żywienie doustne - warunek - zachowane połykanie!!!
Preparaty gotowe (diety) dla gatunku, rodzaj schorzenia. Może być mleko, zupy mleczne, kleiki, bulion z jajkiem, wyciągi mięsno warzywne. Odmienny skład i konsystencja ale jest energia i składniki pokarmowe muszą być zapewnione. Łyżeczka, strzykawka.
Żywienie dożołądkowe - możliwe wchłanianie
Zakładana sonda
U zwierząt z chorobami jamy ustnej, gardła, zaburzenia świadomości
Pokarm tylko płynny lub rozrzedzony (diety lecznicze)
Uzupełnia deficyt wody
Sonda nosowo przełykowa
Krótkotrwałe wsparcie żywieniowe 7-10 dni
Specjalnie przygotowane diety
Do podaży płynów
Wady
Wąska średnica, miejscowe podrażnienie nosa
Sonda przełykowo żołądkowa
Żywienie długotrwałe
O większej średnicy
Sonda gardłowo żołądkowa
Anoreksja, u zwierząt niezdolnych do chwytania czy żucia
Zgłębnik doprzełykowy
Wspomaganie zwierząt które nie wymiotują
Idealny dla zwierząt wymagających szybkiego założenia (stłuszczenie wątroby, uraz)
Nie przeszkadza w jedzeniu
Powikłania rzadko
Może być wysunięty bardzo szybko w dowolnym momencie
Diety półpłynne, zagęszczone, miks pokarmów
Przepłukać świeżym napojem gazowanym jeżeli nie jest drożny
Usunąć przez wyciagnięcie, goi się przez ziarninowanie
Zwierzęta mogą zwymiotować małe/miękkie zgłębniki
Zgłębniki dożołądkowe
Przezskórny
Endoskopowo
Bez użycia endoskopu
Zakładane chirurgicznie
Wspomaganie żywienia przy braku łaknienia, ominięcie jamy ustnej gardła przełyku, przy przełyku olbrzymim i zachłystowym zapaleniu płuc, unieruchomienie przy skręcie rozszerzeniu żołądka, przepuklina rozworu przełyku.
Mają dużą średnicę, mogą zostać dłuższy czas, właściciel sam może podawać pokarm.
Żywienie przez zgłębnik
Diety płynne lub miksowe.
Objętość:
Kot 60 ml na posiłek 4x na dzień,
Psy maksymalnie 15 ml/ kg/ początkowo mały posiłek rozcieńczony co 3 godziny.
Objętość zwiększamy prze 4 dni.
Wlew ze stałą prędkością 5-10 ml/h zwiększać o 4 ml/godzinę.
W pierwszym dniu tylko płyny, potem przepłukać zgłębnik przed i po użyciu, zabezpieczyć opatrunkiem.
W przypadku trudności w podaniu zmniejszyć objętość i podać wolniej. U psów te zgłębniki mogą pozostać 7-10 dni u kota 14. Rana goi się 24-48 godzin.
Powikłania:
Zapalenie otrzewnej, zapalenie tkanki łącznej, tworzenie się ropni, posocznica przy przesunięciu lub złym dopasowaniu zagłębnika, przypadkowe wysunięcie zagłębnika, miejscowa martwica skóry
Ad) 3. Stan ciężki
Sztuczne żywienie nie możemy korzystać z drogi pokarmowej mamy silne odwodnienie.
Podajemy;
i.v.
doszpikowo,
dootrzewnowo
s.c.
Płyny muszą być jałowe, ogrzane, trzeba podawac je wolno i wymaga to stałej kontroli.
I.v.
Bezpośrednio do krwi, woda płyny energetyczne, elektrolitowe, aminokwasy, węglowodany, nnkt, emulsje tłuszczowe, związki mineralne, witaminowe, jest kosztowne ,u 10-15% hospitalizowanych pacjentów 1% ratuje życie.
Dootrzewnowo
U szczeniąt kociąt, świnek morskich, przy stanach krytycznych, u wszystkich towarzyszących zwierząt, do 7% odwodnienia.
Doszpikowo
Nagła konieczność uzyskania dostępu do naczyń
Noworodki mają „miękkie kości” zwierzęta egzotyczne, stany krytyczne
Ryzyko zapalenia okostnej, silny ból
Podskórnie
Uzupełnić można wodę, elektroloty, ograniczoną ilość energii, kilka dni do czasu samodzielnego pobierania pokarmu
Podajemy 60-70 ml w 1 miejsce u dużych psów
Powikłania
Zapalenie otrzewnej
Zapalenie tkanki łącznej,
Tworzenie ropni
Przypadkowe usuniecie zgłębnika
Miejscowa martwica skóry
03.11.2011
Żywienie zwierząt z chorobami układu krążenia i układu oddechowego
Dieta lecznicza - mieszanka podstawowych składników pokarmowych uzupełniona o biologicznie aktywne związki mające wspomagać organizm w walce z choroba
Choroby układu krążenia i układu oddechowego
Objawy główne:
Zespół niedotlenienia; słabość, bladość lub zasinienie błon śluzowych, obniżenie ciepłoty części ciała
Zespół obrzęku płuc (niewydolność serca lewego) duszność, zmiany opukowe, osłuchowe
Zespół zastoju żylnego obwodowego (niewydolność serca prawego) wypełnienie żył, opóźnienie wypełniania naczyń włosowatych
Zmienny apetyt - niechęć do jedzenia - brak apetytu
Największe kliniczne problemy w czasie chorób układu oddechowego i krążenia;
Otyłość (lub) wyniszczenie
Duszność i nietolerancja wysiłkowa
Zmniejszenie apetytu
Diety kardiologiczne kierowane są do zwierząt o masie ciała zbliżonej do optymalnej
Główne cele postępowania dietetycznego;
Przywrócić/utrzymać optymalną masę ciała
Kontrolować wagę
Stosować diety lecznicze ze zmodyfikowanym składem jakościowym i ilościowym
Dieta lecznicza w chorobach serca może;
Osłabić rozwój choroby
Zmniejszyć nasilenie objawów
Wpłynąć na zmniejszenie ilości stosowanych leków
Poprawiać jakość życia zwierzęcia
Stosowanie diety leczniczej kardiologicznej
Dieta lecznicza to produkt farmakologiczny
Ma inny skład ilościowy, jakościowy niż diety bytowe
Przepisywana jest przez lekarza weterynarii jak każdy inny lek
Obecnie na rynku 5 dobrych diet leczniczych kardiologicznych
Modyfikacje w diecie kardiologicznej
Składnik |
Modyfikacja |
Dlaczego |
Energia |
1000 kcal na 30 kg |
„energia na objawy” |
Białko |
25-28% suchej masy |
Bardzo dobrej jakości dodatek tauryny |
Tłuszcze |
8-10% |
Dodatek NNKT i wit. E |
Węglowodany |
Więcej |
Około 50% łatwostrawne |
Witaminy |
Grupa B |
Warstewka ochronna dla nerwów, stabilizacja przepływu w tym i w sercu |
|
Rozpuszczalne w wodzie |
2x więcej (krążą we krwi i usuwane są przez nerki - zwiększona diureza- zwiększona utrata tych witamin |
|
Rozpuszczalne w tłuszczach |
Kumulują się w tłuszczach i mogą działać toksycznie |
Związki mineralne |
Na (mniej) |
Powoduje nadciśnienie |
|
K (zależy od stanu pacjenta) |
Wpływa na przewodnictwo bodźców |
|
Mg (więcej) |
Rola w sile skurczu (nie ma zatrucia ) |
Higiena żywienia
Ilość posiłków
4-5-6 (przegrupowanie krwi jest mniejsze, mniejszy spadek ciśnienia perfuzyjnego w nerkach)
Pora - stała
Objętość- mała
Czas posiłku - wydłużony do 30 minut
Czas między posiłkami - nic, brak nagród
Atrakcyjność - zwiększać, poprawiać (dopuszczalne dodatki; jogurt, dżem, miód, olej z ryby)
17.11.2011
Żywienie przy chorobach układu pokarmowego, wątroby i układu moczowego
Ostre zapalenie żołądka
Głodówka, nie podawać wody przez 24 godziny
Po ustąpieniu ostrych objawów
Dieta półpłynna (bulion, przetarte papki)
Skład diety głównie węglowodany, niewielka ilość tłuszczu, ograniczyć białko
Małe porcje kilka razy dziennie (często) przez 3-4 dni
Wracamy do normalnego żywienia włączając pojedynczo nowe składniki (co 2 dni)
Stopniowe ograniczenie liczby posiłków ze zwiększeniem ich objętości w okresie 10-14 dni
Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki
Ograniczenie podaży tłuszczu na korzyść łatwo przyswajalnego białka
Zawartość tłuszczu nie więcej niż 4% węglowodanów 35-40%
Podstawa diety to ; dobrej jakości wołowina, gotowany ryż, dodatki preparatów wapniowych i witaminowych
Biegunka- przyczyny:
Dietetyczne
Nietolerancja pokarmowa
Alergia
Enterotoksemia
Zapalenie w obrebie jelit
Zapalenie na tle infekcji
Inwazje pasożytnicze
Przerost flory bakteryjnej
Choroba zapalna jelit
Inne zaburzenia w obrębie przewodu pokarmowego
Nowotwory jelit
Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki, ostre zapalenie trzustki
Choroby wątroby, nerek
Enteropatia białkogubna
Zaburzenia funkcji
Zespół okrężnicy drażliwej
Atonia jelit(mechaniczna, funkcjonalna)
Choroby układowe
Niedoczynność kory nadnerczy
Nadczynność tarczycy
FeLV, FIV
Postępowanie
Wyrównać odwodnienie
Dieta o wysokiej strawności
Zawartość białka minimum 26% (zalecana strawność 92% i więcej)
Zalecane składniki pokarmowe; ryż, marchew, z niewielką ilością mięsa - pokarmy smaczne
Wywary z siemienia lnianego jako powleczenie błony śluzowej przewodu pokarmowego
Powrót do normalnego żywienia w okresie nie krótszym niż 5-7 dni (karma bytowa, rozmoczona, wilgotna)
Przy nagłej zmianie karmy
Herbata z rumiankiem i dodatkiem soli kuchennej (9-13g NaCl/1 litr) oraz niewielka ilość otrąb do 2%
Alergia
Dieta eliminacyjna - gotowana jagnięcina, ryż, olej roślinny
Enteropatia białkogubna
Wysokostrawne źródło białka (twaróg, kurczak lub inne chude mięso) w połączeniu z wysokostrwanym źródłem węglowodanów (gotowany ryż)
Zaparcia
Świeże mleko
Świeża wątroba
Zwiększona ilość włóknika w pokarmie
Zmniejszona perystaltyka jelit
Podawanie większej ilości otrąb (do około 5%) pasz bogatych w pektyny np. jabłka
Wychudzenie, charłactwo
Stosowana dieta musi działać hamująco na odruch wymiotny i pobudzać apetyt, ułatwiać trawienie
Stosowanie pro- i prebiotyków może mieć korzystny wpływ u pacjentów z zaburzeniami mikroflory jelitowej
Achalazja przełyku;
Częste posiłki o konsystencji półpłynnej
Karmienie w pozycji stojącej na kończynach miednicznych z utrzymaniem tej pozycji 10-15 minut po posiłku
Czasowa gastrostomia i karmienie dożołądkowe
Choroby wrzodowa
Stosowanie odżywiania we wlewie dożylnym
Podawanie wody stopniowo dopiero po upływie 12-24 godzin po ustaniu wymiotów (często w niewielkiej ilości aby nie prowokować wymiotów)
Pokarm łatwostrawny papka po 12-48 h i kontynuujemy 3 dni. Potem stopniowo wracamy do normalnej diety psa
Choroby wątroby
Encefalopatia wątrobowa
Dieta o ograniczonej ilości białka, zawierająca łatwostrawne węglowodany
Zalecane pokarmy; produkty mączne, ziemniaczane i zbożowe
Ornityna arginina
laktuloza
Zapalenie wątroby
Dieta z wysokostrawnym białkiem (podaż wszystkich aminokwasów egzogennych)
Produkty węglowodanowe - ryż i kasza
Łatwo przyswajalne cukry proste (glukoza, fruktoza)
Dieta pełnowatościowa, łatwoprzyswajalna, smakowita, atrakcyjna (dodatek tłuszczu, oleje roślinne)
Stłuszczenie wątroby u kotów
Przede wszystkim polega na podawaniu pokarmu, zapewniającego pokrycie bilansu energetycznego
Ograniczyć zawartość tłuszczu w pokarmie a łatwo strawne węglowodany i białko
Sondę dożołądkową zakłada się na okres do 2 tygodni
Pokarm podaje się początkowo w postaci płynnej 1 kcal/ml
Karmienie dzielimy na 4-6 posiłków
Koty tolerują jednorazową dawkę pokarmu (bolus) 30 ml, po kilku dniach dawki można zwiększyć do 50-80 ml
Antyemetica na 15-30 minut przed karmieniem
Suplementacja witaminy K
Cele leczenia dietetycznego
Odciążenie wątroby
Poprawa funkcjonowania wątroby
Spowolnienie postępowania uszkodzeń
Unikniecie encefalopatii
Wspomaganie procesu odnowy i regeneracji
Zoptymalizowanie metabolizmu tłuszczów
Utrzymanie apetytu i przyjmowanie pokarmów
Choroby układu moczowego
Niewydolnosć nerek
Psy i koty z niewydolnością z towarzyszącym wielomoczem bez objawów azotemii (prawidłowy poziom mocznika i kreatyniny 1,4-2 we krwi) powinny otrzymać dietę o normalnej zawartości białka i fosforu
Gdy występuje azotemia (brak objawów klinicznych) ograniczyć podaż fosforu aby zapobiec hiperfosfatemii i rozwojowi wtórnej nadczynności przytarczyc. Podaż białka prawidłowa
U psów z azotemią i objawami klinicznymi konieczne jest ograniczenie podaży białka i fosforu
Dzienna dawka mięsa to 200g lub mniej. Białko jaja kurzego bardzo odpowiednie, zaspokaja zapotrzebowanie na białko i zawiera mało fosforu. Suplementacja węglanem wapnia- wiąże fosfor.
Korzystnie wpływa dieta wzbogacona w przeciwutleniacze - wit. E i C oraz flawonoidy
Dieta powinna zaspokajać niedobory witamin głównie z grupy B i żelaza. Obecność błonnika wywiera także dobroczynny wpływ na perystaltykę.
Stosowanie diety niskobiałkowej;
Poprawa stanu klinicznego (zmniejszenie nasilenia objawów chorobowych)
Obniżenie stężenia mocznika i kreatyniny we krwi
Zmniejszenie kwasicy metabolicznej przez ograniczenie obciążanie produktami przemian białkowych
Ograniczenie fosforu hamuje rozwój niewydolności nerek
Kamica (urolithiasis)
Zwiększyć ilość wydalanego moczu , stosunek suchej karmy do wody = 1;4-5)
Optymalizacja właściwości pH moczu
Określenie rodzaju kamieni
(przy pH 6,1- wapniowe, 6,4 - struwitowe)
KAMICA STRUWITOWA (kamienie fosforanowo-amonowo-magnezowe)
-obniżenie pH moczu (poniżej 6,5-7)
*kwas askorbinowy
*metionina 0,2-1,0
*chlorek amonu 20mg/kg
-ograniczenie zawartości alkalizująco działających kationów ( Ca, Mg, Na, K)
-zastosowanie niezbędnej, możliwie małej zawartości Mg w karmie (do 5% zawartości popiołu) zapobiega występowaniu tej choroby
- ryby gotowane, ser, ryż
KAMICA MOCZANOWA
-dieta o niskiej zawartości białka, puryn i alkalizująca mocz (pH 7-7,5)
-alkalizacja moczu domowy sposób żywienia- dwuwęglan sodu ok. 1g/5kg m.c. 3xdz
-zwiększyć objętość i częstość oddawania moczu
KAMICA SZCZAWIANOWA
-alkaliczny odczyn moczu
-diety ubogie w wapń i Wit. D3
*bogata w magnez
*dieta bogata we włókno oraz cytrynian potasu
KAMICA CYSTYNOWA
-alkaliczny odczyn moczu
-ograniczyć podawanie cystyn i metioniny
JAK ZWIĘKSZYĆ POBÓR WODY?
*specjalne urządzenia
*doprawianie wody
*dodatek soli do pokarmu
15.12.2011
Dietetyka koni
Wybór metody żywienia
W przypadku gdy hospitalizowany koń nie pobiera 75% dziennej dawki żywieniowej, bądź mimo jej pobierania traci na masie musimy zastanowić się nad doborem metody dożywiania
Wybór metody żywienia zależy od;
choroby zwierzęcia
możliwości szpitala co do przygotowania diety
zasobności portfela właściciela
Żywienie dojelitowe
-wspomagające
-całkowite
Żywienie pozajelitowe
-wspomagające
-całkowite
Wskazania do żywienia dojelitowego u dorosłych koni
Konie które tolerują sondę nosowo-żołądkową, nie mają trwałego refluksu, nie mają przeciwwskazań co do tego sposobu (choroba).
Żywienie możliwe w szpitalu jak i w stajni pacjenta.
Nieskomplikowany sprzęt oraz niska cena.
Biegunka jako najczęstsze powikłanie.
Wskazania do żywienia pozajelitowego u dorosłych koni
Ileus, niedrożność jelit, nieustępująca biegunka, konie z zaleconą kompletną głodówką ( po op jelit).
Konie z chorobami nosa,gardła,przełyku, nie tolerujące sondy.
Konie nie mogące utrzymać głowy w górze oraz konie zalegające
Konieczne stałe monitorowanie poziomu glukozy itp. u pacjenta
Żywienie dojelitowe
Bezpośrednio do enterocytów
Zmniejszone ryzyko sepsy
Możliwe u koni z zachowaną perystaltyką jelit- jeśli refluks ponad 2 litry wówczas odstępujemy od tej metody
Pokarm jest podawany w formie płynnej
Dieta koni jest bogata w włókno strawne (30-60%)
Dieta bez włókna-mniejsza sonda\ biegunki
Dieta z włóknem większy przekrój sondy
Dieta bez włókna może doprowadzić do biegunek gdyż czas wchłaniania z jelit cienkich się wydłuża
Dieta ta jest bogata w cukry które nie są w całości wchłaniane w j. cienkich i przechodzą dalej do jelit grubych gdzie stanowią pożywkę dla bakterii co doprowadza do biegunek i np. ochwatu
Dieta bezwłóknowa nie jest polecana dla koni z kolkami, ochwatem, biegunką oraz koni po operacjach na przewodzie pok.
Dieta bezwłókna
Dekstroza
Glukoza
Maltodekstran
-wysoka strawność oraz dobre wchłanianie w j. cienkich
Suplementacja diety
Olej roślinny 1 szklanka=1980kcal
to jest 1/5 zapotrzebowania dla konia 450kg
- Najczęściej podawane oleje to: słonecznikowy, lniany, kukurydziany
Olej kukurydziany
Zawiera dużo kwasu omega 6 i nie jest polecany dla koni z uogólnionymi zapaleniami
Olej lniany
Jest bogaty w kwasy omega 3
Należy go podawać koniom sztucznie dokarmianym powyżej 7 dni. Zapalenia systemowe zmniejszają się.
Uwaga z kwasami omega 3 u koni z zaburzeniami w krzepnięciu
Aby zapewnić ochronę antyoksydacyjną w czasie podawania oleju należy podawać wit.E
2000-4000 I/U na 1 szklankę oleju
Trójglicerydy
Jeżeli poziom TG w surowicy niższy niż 2,26mmol/l to podajemy 1 szklankę oleju/dz.
Jeśli poziom między 2,26-5,65mmol/l to ˝ szklanki dz.
Jeśli poziom wyższy, konie ze stłuszczeniem wątroby, hipertriglicerydemią - nie podajemy oleju
Białka
Kazeina, laktoalbumina, serwatka, soja -są wysoce strawne i możemy podawać je koniom aby wyrównać zapotrzebowanie na białko
Przepis na dietę dojelitową z włóknem
12,2Mcal
Wymagana dzienna objętość:
900g dextrozy, 900g kazeiny, 2000g siana z lucerny, 21litrów H20, 230g mieszanki mineralnej, olej.
Według potrzeb można zwiększać ilość białka oraz włókna.
Mieszanka mineralna
NaCl-10g
NaHCO3- 15g
KCl-75g
K2HPO4-60g
CACl H2O -45g
MgO- 25g
Żywienie koni wysoce energetycznymi paszami, zbożami, gdzie jest dużo niestrukturalnych węglowodanów, szczególnie u koni w stanie krytycznym doprowadza do biegunek i ochwatu. Jest to ścisłe przeciwwskazanie do ich stosowania!!
Sposoby żywienia dojelitowego
Sonda czasowo
Sonda ,,na stałe'' do nosa bądź wszyta do przełyku
Sonda wszyta
U koni przez dłuższy czas karmionych sztucznie
Powikłania w postaci przetok i zachyłków, hemiplegia
Nie jest to częsta metoda
Sondą konie karmimy 4-6 razy dz.
Zawsze przed podaniem paszy sprawdzamy umiejscowienie sondy
Pasza musi być dobrze zmiksowana oraz mieszana w czasie podawania aby nie zatkać sondy
Początkowo podajemy do 6l na raz w kolejnych dniach do 8l jednorazowo.
Jeśli obecny jest refluks większy niż 6 litrów odstępujemy od tej metody.
Nadmiar płynu odprowadzamy
Po podaniu paszy wlewamy ok. 1 litra wody do sondy w celu jej przepłukania oraz wdmuchujemy niewielką ilość powietrza
Zatykamy sondę
Monitoring pacjenta sztucznie żywionego
CTO co 4-6h
Pomiar wagi pacjenta co 24h
BCS co 24h
Poziom glukozy, początkowo co 6-12h później co 8-24h
Poziom TG co 24h
Poziom elektrolitów co 24h
Monitoring pacjenta sztucznie żywionego
Całkowity poziom CO2co 24h
PCV co 24h
Poziom glukozy oraz ciał ketonowych w moczu co 8- 24h
Sprawdzić położenie sondy przed każdym posiłkiem
Przynajmniej 2xdz. przepłukiwać wenflon (jeśli nie jest używany)
Żywienie poza jelitowe
Infuzję płynnej pozajelitowej diety rozpoczynamy od:
25-30% całkowitej dawki dziennej przez 1-2 pierwsze dni
30-60% całkowitej dawki dziennej przez 2-3 dni
60-100% całkowitej dawki dziennej przez 3-4dni
wykorzystujemy mieszankę aminokwasów, dextrozy, lipidów, oraz elektrolitów
Zawarte jest w niej ok. 8,5%-15% aminokwasów, 0,34-0,6kcal/ml energii, pH 5,3-7,0
Dekstroza
Jest to cukier prosty, podstawowe źródło energii w diecie pozajelitowej
W Polsce najbardziej dostępna jest glukoza 20%
Lipidy
Preparaty lipidowe najczęściej produkowane są z oleju sojowego, słonecznikowego, oleju lnianego
Lipidy są najbardziej energetyczną częścią składową diety pozajelitowej
1,1kcal/ml-10% roztwór
2kcal/ml-20% roztwór
Lipidy są często pomijane w krótkotrwałej diecie pozajelitowej (drogie, powikłania..)
Elektrolity
Możemy je suplementować na dwa sposoby:
W gotowej mieszance
Dodawać oddzielnie ( dokładniej, taniej)
Na, K, Ca, Mg, Cl, P,
Witaminy
Dawka w 10ml: witaminy rozpuszczalne w tłuszczach:
A-1mg, E-10mg, D-mcg, K-150mcg
witaminy rozpuszczalne w H2O:
C-200mg, B1-6mg, B2-3,6mg,
PP-40mg, B6-6mg, B5-15mg,
H- 60mcg, kwas foliowy-600mcg,
B12-5mcg
Mikroelementy
Mikroelementy w 1 ml:
-Zn-5mg, Cu-1mg, Mn- 0,5mg,
Se-60mcg
Ogólne zasady
Pamiętajmy o tym że im czyściej założymy wenflon tym dłużej utrzymamy go w żyle
Wenflon zakładamy najczęściej do żyły szyjnej zewnętrznej bądź brzusznej
Wenflon należy przepłukiwać roztworem heparyny przed i po każdym użyciu
Wiele leków nie jest zgodnych z dietami pozajelitowymi a więc nie należy ich mieszać.
Dietetyka źrebiąt
Ocena pacjenta oraz wprowadzenie diety
U nowo narodzonego źrebięcia zapas glikogenu wystarcza na zaledwie 2 h życia
Źrebięta nie mają zapasu tłuszczu ani substratów energetycznych
Nowo narodzone źrebięta b. szybko umierają bez opieki, powyżej 7 dnia nieco dłużej
Źrebię powinno pobrać pokarm w ciągu
8 h od urodzenia- największa możliwość wchłonięcia przeciwciał z siary
Karmienie strzykawką może doprowadzić do zachłystowego zapalenia płuc więc w szpitalach jest niedozwolone
Sztucznie żywione źrebię należy codziennie ważyć
Wzrost źrebięcia
Zdrowe źrebię w 1 -2 tyg. życia przybiera na wadze 1,4-1,6kg dziennie
Taśmy pomiarowe czy BCS nie skuteczne
Klasyfikacja źrebiąt
Zdrowe nie mogące pobierać pokarmu od matki
Noworodki bądź starsze źrebięta z prawidłowym odruchem ssania lecz anorektyczne
Krytycznie chore, z problemami z ukł. oddechowym , ukł. trawiennym czy problemami neurologicznymi, zaburzenia w odruchu ssania
Kontrola pobrania siary
Prawidłowy poziom IgG w surowicy u źrebięcia, które pobrało siarę wynosi powyżej 8g/L
Zdrowe źrebię dziennie pobiera ok. 25% swojej masy to jest u 50kg źrebięcia ok. 12,5L podczas 1 tygodnia życia
Mleko klaczy 480kcal/L
Źrebię przyjmuje ok. 6000kcal dziennie
Potrzebuje 120kcal na 1kg m.c.
W początkowej fazie laktacji zawartość białka wynosi 2,7%
U źrebiąt z problemami z nerkami i wątrobą taka dieta jest nie wskazana
Mleko klaczy
Zawartość tłuszczu- 1,8%
Źrebięta sztucznie żywione dojelitowo powinny mieć powoli wprowadzany dodatek lipidów 1-2g/kg
Można suplementować witaminy z grupy B 1ml na 1L
Wybór metody żywienia
Tak jak u koni dorosłych
(jeżeli chodzi o żywienie pozajelitowe czy
dojelitowe)
Wybór metody żywienia
Dojelitowe:
Mamka
Sonda
Zaletą tego sposobu jest podawanie karmy bezpośrednio do enterocytów co polepsza funkcjonowanie bariery śluzówkowej i usprawnia działanie ukł. Immunologicznego
Wiadro
Żywienie z wiadra ma wiele zalet: pozwala ćwiczyć odruch ssania, małe ryzyko zachłyśnięcia, szybko źrebięta się uczą, zajmuje mało czasu
Nie wolno na siłę wsadzać głowy źrebięcia do wiadra, źrebaki ze słabym odruchem nie poradzą sobie. Wypływ mleka z nozdrzy
Butelka
Nie jest to polecana metoda,
Grozi zachłyśnięciem, należy stale monitorować źrebię
należy tak dobrać smoczek aby mleko się samo nie lało a źrebię było zmuszone do wykonania pewnego wysiłku w celu pociągnięcia mleka
Jeżeli źrebię nie ma dobrze wykształconego odruchu ssania bądź nie pobiera wystarczającej ilości mleka inna niż przez sondę metoda żywienia dojelitowego nie może być wykorzystana
Mleko
Najlepiej mleko klaczy
Gdy za mało to mieszamy je z mlekiem komercyjnym
Mleko komercyjne
Mleko innych zwierząt ( kozie, krowie)
Preparaty mlekozastępcze ludzkie nie mogą być stosowane dla źrebiąt
mleko kozie bądź krowie może być podawane - jednak czasem powoduje powikłania jelitowe ze względu na wysoką zawartość tłuszczu oraz niską zawartość laktozy
Mleko kozie może być podawane bez żadnych dodatków, niemniej jednak czasami doprowadza do zaparć
Może być podawane 2% mleko krowie z dodatkiem dekstrozy (20g dekstrozy na L)
Miód czy syrop kukurydziany nie powinien być dodawany ze względu na małą aktywność enzymów inwertazy i maltazy w jelitach źrebięcia
Mleko powinno być pasteryzowane!!!
Karmienie zdrowych źrebiąt
Mleko pobiera przez 1-3 min 3-7 razy na godzinę
Zdrowe źrebię w ciągu pierwszych 46h należy karmić co 1h dostarczając mu 10% masy jego ciała, powyżej 48h powinno pobrać już 20% masy. W 2 tyg. życia odstępy w karmieniach można wydłużyć do 4h
Osierocone ź. Powyżej 2 tyg oraz starsze powinny pobierać 15-20% masy ciała w 3-6 karmieniach. W miarę wzrostu źrebięcia częstotliwość karmień można zmniejszyć do 2-4 razy dziennie.Każda zmiana w diecie powinna być wprowadzana powoli (3-5 dni)
Waga sierot powinna być sprawdzana co 2-4 tyg!
Karmienie chorych źrebiąt
Atraumatyczne sondy mogą pozostać w przełyku przez kilka tyg.
Cewnik dla ogierów, alternatywne wyjście nie dłużej niż 2-3dni
Zawsze należy sprawdzić przed karmieniem czy sonda znajduje się w żołądku (nie podwinięta)
Sodę zakładamy pod kontrolą endoskopu
Karmienie za pomocą sondy
Zaczynamy od niewielkiej dawki 5% m.c.
Nadmiar płynu odciągamy
Jeśli nadmiar wynosi więcej niż 20ml u 50kg źrebięcia robimy godzinną przerwę
jeśli po przerwie jest nadal płyn należy rozważyć żywienie pozajelitowe
Przepłukujemy sondę 10-20ml H2O
Podajemy mleko za pomocą pompy lub dużej strzykawki (np. żaneta)
Przepłukujemy sondę
Ilość wody do płukania powinna być monitorowana gdyż stanowi ona część diety źrebięcia
Nietolerancja objawia się 1-2 dnia terapii. Niektórzy klinicyści zalecają w takim wypadku podawanie glutaminy (0,4g/kg/dz w 10- 20ml H2O) niż mleko
Monitorowanie pacjenta
Należy sprawdzać ilość oddawanego moczu
Źrebię powinno oddawać mocz 4-6 razy dziennie
Hiperglikemia czy hypertriglicerydemia są rzadkością w żywieniu dojelitowym ale surowica powinna być badana jeśli istnieje jakiekolwiek podejrzenie o nietolerancji glukozy czy lipidów
Żywienie pozajelitowe
Energia, białka, witaminy
Zaczynamy od 45-50kcal/kg, 3-5g protein
1-3g lipidów
Źrebiętom z problemami z nerkami czy wątrobą zalecana jest niższa zawartość białka
Każda zmiana w składzie powinna być wprowadzana powoli 12-24h
Przykładowa dawka żywieniowa
525ml 50% dekstrozy, 1500ml 10% aminokwasów, 500ml 20% lipidów
Ta dieta daje 50kcal/kg na dzień
Stały dostęp do żyły
Zabezpieczony dostęp
Miękki venflon
Żywienie pozajelitowe
Zakładamy stały dostęp do żyły np. szyjnej zewnętrznej bądź piersiowej bocznej
Zaczynamy od 25% docelowej dawki
W ciągu 24-36h dojść do 100%
Pompa infuzyjna jest tu wskazana aby prowadzić monitoring
Jeśli występują komplikacje zmniejszamy dawkę
Żywienie pozajelitowe
Część klinicystów uważa, iż w momencie wystąpienia powikłań nie należy zmniejszać dawki a podać insulinę (zaczynając od 0,01 IU/kg) niż obniżać dawkę żywieniową
W takim wypadku należy dokładnie monitorować poziom glukozy we krwi
Żywienie pozajelitowe
Hiperglikemia oraz hipertriglicerydemia są najczęstszymi powikłaniami diety pozajelitowej
Hiperglikemia: poziom glukozy we krwi >8,3mmol/L
Hipertriglicerydemia: Tg w surowicy> 2,5mmol/L
Postępowanie
Zmniejszyć dawkę żywieniową do 30%
Insulina
19.01.2012
Dietetyka zwierząt gospodarskich
Część I Świnie
Antybiotyki -regulują mikroflorę p. pokarmowego - ale są zakazane.
Probiotyki - żywe/ martwe. Dostarczane przez nie substancje przyczyniają się do stabilizacji równowagi populacji mikroorganizmów oraz aktywności enzymatycznej przewodu pokarmowego, podawane w różnej postaci periodycznie bądź ciągle. Powszechnie produkowane z bakterii kwasu
mlekowego.
Korzystne efekty;
Wytworzenie własnych enzymów poprawiających strawność pasy (głównie włókna pokarmowego)
Zaopatrzenie w witaminę B
Wzrost aktywności enzymów jelitowych
Stymulacja układu odpornościowego
Redukcja stężenia amin biogennych i amoniaku we krwi
Spadek cholesterolu we krwi i tkankach
Przeciw nowotworowo
Dla młodych narażonych nas stres
Należy pamiętać o odziaływaniu bakterii kwasu mlekowego na antybiotyki, kwasy organiczne, witaminy, mikroorganizmy i odwrotnie
Nie zawsze musi dać efektu
Prebiotki- dodatki paszowe niezawierające mikroorganizmów ale substancje odżywcze, stymulujące rozwój i wzrost naturalnej flory jelitowej, tłumiąc szkodliwe bakterie, mogą być stosowane z probiotykami, mogą zawierać laktozę, mannozę, laktulozę, fruktooligosacharydy
Wyciągi z roślin - są bezpieczne dla ludzi i zwierząt
Enzymy paszowe- wspomagają enzymy własne u zwierząt młodych o dość niskiej aktywności
Nie produkowane przez przewód pokarmowy, pektynaza, celulaza, betaglukonaza, poprawiają one efekty produkcyjne, uważane są za ekologiczne, bezpieczne dodatki. Wyjątkiem są enzymy z drobnoustrojów genetycznie modyfikowanych.
Przeciwutleniacze- zapobiegają efektowi oksydacyjnemu kwasów tłuszczowych
Witamin lipofilnych, jest to tokoferol, flawonoidy, etoksychinolina, metylofenol, estry kwasu galusowego. Bezpieczne dla ludzi i zwierząt stosowane do surowców tłuszczowych witamin i pasz natłuszczonych.
Konserwanty, detoksykanty - kwasy organiczne np. mlekowy, mrówkowy, cytrynowy. Ograniczają rozwój szkodliwej mikroflory, zapobiegają efektowi buforowania paszy w początkowym odcinku przewodu pokarmowego, powoduje wzrost przyswajalności składników pokarmowych, stabilizację mikroflory przewodu pokarmowego, spadek zawartości amoniaku i amin biogennych,
Detoksykanty neutralizują mikotoksyny (kaolin, bentonit, węgiel).
Zioła - wzrost wrażeń smakowych, apetytu, wpływają na motorykę i sekrecję soków trawiennych, mniejsza ilość biegunek działają osłonowo antybakteryjnie i przeciwzapalnie
Część II Przeżuwacze
Najczęściej stosowane pasze to;
kiszonka z kukurydzy, siano kiszonka, wysłodki buraczane, mieszanki zbóż, mieszanki uzupełniające, dodatki mineralno-witaminowe,
Systemy zadawania pasz;
TMR - mieszane w wozie
PMR - pasze treściowe z bazy paszowej w postaci granulatu
Ręczne zadawanie , mieszanie
Najczęstsze błędy
Brak ustalenia zapotrzebowania na składniki pokarmowe w zależności od okresu produkcyjnego
Zła jakość paszy
Oszczędność hodowców
Błędy przy zadawaniu paszy (złe wymieszanie zbyt duża gęstość zwierząt)
Błędy przy tworzeniu grup produkcyjnych
Zły dobór dodatków mineralno-witaminowych
Nadmierne otłuszczenie krów
W gospodarstwach wysoko produkcyjnych dostęp do paszy 16-20 godzi n na dobę.
Stały dostęp do wody szczególnie w laktacji,
Zawartość suchej masy w TMR 40-45%
Najczęstsze schorzenia metaboliczne
Ketoza
Porażenie poporodowe
Kwasica
Syndrom tłustej krowy
Zaleganie poporodowe
Zasadowica
Przemieszczenie trawieńca
Wzdęcie żwacza
Tężyczka hipomagnezemiczna
Kwasica żwaczowa
Głodówka,
Dodatek substancji buforujących (wodorowęglan Na) PWE, flora bakteryjna
Ekstrakty płynu żwacza
Od 2 dnia można dać łąkowe siano później łatwostrawne węglowodany następnie wprowadzać paszę treściwą zielonki, a na końcu kiszonki
Dużo wody cały czas (rozcieńczyć środowisko kwaśne w żwaczu)
Przy prawidłowym pH prawidłowa ilość węglowodanów z NaHCO3
Zasadowica
Łatwo strawne węglowodany
Śruta rośliny okopowe
Dużo wody dobre łąkowe siano, substancje zakwaszające, kwas octowy, mlekowy, kiszonki
Przy wzdęciu
Żeby uniknąć wzdęcia - odpowiednia ilość włókna.
Ograniczyć nadmierne rozdrobnienie
Nie poić po powrocie z pastwiska
Nie podawać pasz objętościowych
Odrzucać pasze pokryte rosą szronem, nasiąknięte wodą
Ograniczyć pasze zawierające saponiny i rośliny motylkowe
Ograniczyć paszy ze zbyt duża ilością wody i lub łączyć z paszami treściwymi