Rynkiem kapitałowym w szerokim znaczeniu określa się strumienie finansowe przepływające od jednostek lokujących kapitał do inwestorów, z przeznaczeniem ich na finansowanie inwestycji. Kapitał jest przemieszczany za pośrednictwem banków i innych instytucji finansowych lub przez rynki papierów wartościowych. W węższym znaczeniu rynek kapitałowy jest utożsamiany z rynkiem papierów wartościowych (głównie akcji i obligacji).
Rynek kapitałowy jest rynkiem, na którym podmioty gospodarcze pozyskują środki na realizację przedsięwzięć wymagające dłuższego okresu finansowania: przedsiębiorstwa na realizację inwestycji, a państwo na pokrycie deficytu budżetowego.
Na rynku kapitałowym jest wiele rodzajów inwestorów, którzy angażują swój kapitał w celu jego pomnożenia.
Do podstawowych kryteriów klasyfikacji inwestorów można zaliczyć:
rozmiary kapitału i profesjonalizm zarządzania nimi
okres inwestowania
źródło pochodzenia kapitału
Inwestorów według wielkości kapitału i profesjonalizmu zarządzania kapitałem można podzielić na dwie podstawowe grupy:
inwestorzy indywidualni ( nieprofesjonalni )
inwestorzy instytucjonalni ( profesjonalni )
Inwestorami instytucjonalnymi mogą być:
banki:
centralny, wykonujący swoje ustawowe zadania np. oferowanie i skupowanie od banków instrumentów finansowych, interwencje na rynkach walutowych
komercyjne, które szukają dla siebie możliwości dobrych inwestycji np. środki uzyskane z rynki kapitałowego przeznaczają na zwiększenie wykonywanych przez siebie operacji aktywnych ( zwiększenie akcji kredytowej )
inwestycyjne
instytucje posiadające „wolne” środki finansowe, które wykorzystują w celu osiągnięcia coraz większych zysków:
fundusze inwestycyjne ( instytucje zbiorowego inwestowania )
fundusze inwestycyjne typu venture capital ( fundusze wysokiego ryzyka )
fundusze ubezpieczeniowe i emerytalne
inne
BANK
To instytucja finansowa, której zadaniem jest obsługa obiegu pieniądza oraz skupianie wolnych kapitałów finansowych i oszczędności (przyjmowanie depozytów) i przekształcanie ich w kapitały funkcjonujące (udzielanie kredytów). Bank jest instytucją samodzielną i samo finansującą się, działającą w oparciu o prawo bankowe i własny statut. Dochodem banku jest różnica między wpływami z odsetek od udzielanych kredytów oraz pobieranych prowizji i opłat za wykonywane usługi a odsetkami płaconymi od złożonych w nim depozytów. Bank może również pełnić funkcję banku korespondenta dla innych banków.
SYSTEM BANKOWY
System bankowy to ogół instytucji finansowych oraz norm prawnych, ustalających organizację, zakres i zasady, w których najważniejszą rolę odgrywa bank centralny. Współczesny system bankowy obejmuje następujące główne rodzaje banków:
bank centralny (Narodowy Bank Polski),
- banki komercyjne.
BANK CENTRALNY
Bank centralny (Narodowy Bank Polski) - to instytucja, która w imieniu państwa prowadzi politykę pieniężną, pomaga innym bankom i nadzoruje ich działalność, jest bankiem państwa i strażnikiem wartości pieniądza.
Do zadań banku centralnego należą:
- prowadzenie działań służących stworzeniu podstaw do długotrwałego rozwoju gospodarczego państwa poprzez stabilność monetarną oraz stabilność systemu finansowego w kraju.
- kontrola ilości pieniądza w gospodarce za pomocą polityki monetarnej
- utrzymywanie płynności banków komercyjnych poprzez udzielanie im kredytów (kredytodawca ostatniej instancji)
- zarządzanie długiem państwa i przechowywanie jego wkładów
- finansowanie wydatków budżetu
W ramach zadań wykonywanych dla stabilności krajowego systemu finansowego BC(NBP) współuczestniczy w sprawowaniu nadzoru bankowego, stosując rozmaite środki oddziaływania na banki komercyjne w celu kontroli warunków kredytowania i przepływu pieniądza. Realizuje to za pomocą:
- zmiany oprocentowania udzielanych kredytów refinansowanych bankom komercyjnym (stopy redyskontowa i lombardowa),
- zmiany wysokości stopy gotówkowej rezerw dla banków komercyjnych,
- regulacji ilości pieniądza w obiegu poprzez prowadzenie skupu papierów wartościowych,
- wykup i sprzedaż złota oraz walut wymienialnych i dewiz,
- bezpośredniej kontroli zasadności udzielanych kredytów przez banki komercyjne.
W rozwiniętej gospodarce rynkowej bank centralny odgrywa kluczową rolę pełniąc trzy podstawowe funkcje:
- banku emisyjnego,
- banku banków,
- centralnego banku państwa.
- banku gospodarki narodowej
*Centralny bank państwa
Narodowy Bank Polski prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, a także rachunki bankowe rządu, centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych, państwowych jednostek budżetowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze, udziela państwu pożyczek
*Bank banków
Bank centralny prawuje nadzór nad działalnością innych banków. Oznacza to np. kontrolę przestrzegania prawa przez banki komercyjne lub wyrażanie zgody na działalność na terenie kraju banków zagranicznych. Ponadto BC bywa kredytodawcą ostatniej instancji, czyli pożycza gotówkę bankom, które utraciły płynność (mają kłopoty z wypłacalnością). Chodzi o niedopuszczenie ich do bankructwa, utraty wkładów przez gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, spadku popytu, recesji i bezrobocia.
*Bank emisyjny
Bank emisyjny jest jedyną instytucją mającą wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych, będących prawnym środkiem płatniczym w kraju. BC określa wielkość emisji oraz moment wprowadzenia pieniądza gotówkowego do obiegu, za którego płynność odpowiada. Ponadto, organizuje on obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu.
*Bank gospodarki narodowej
Reguluje podaż pieniądza, utrzymując ją na poziomie dostosowanym do aktualnych potrzeb gospodarki, zapewnia dostępność i określa warunki kredytowania oraz reguluje wartość wymienną waluty. Działania te zmierzają do zapewnienia wewnętrznej stabilności gospodarki i jej rozwoju.
Bank centralny stosuje trzy narzędzia za pomocą których może wpływać na podaż pieniądza, są to:
rezerwy obowiązkowe
operacje otwartego rynku
stopa dyskontowa
BANKI KOMERCYJNE
Banki komercyjne - to pośrednicy finansowi, którym państwo udzieliło licencji na działalność polegającą na udzielaniu kredytów i przyjmowaniu depozytów, włączając w to wkłady, w których ciężar mogą być wystawiane czeki.
Banki komercyjne to przedsiębiorstwa nastawione na zysk, które przechowują cudze pieniądze, płacąc właścicielom odsetki. Zgromadzone wkłady pożyczają przedsiębiorstwom, konsumentom i państwu.
Banki komercyjne zajmują się różnymi czynnościami bankowymi. Prowadzą rachunki bieżące (czekowe) dla przedsiębiorstw i różnych instytucji publicznych, a więc organizują niemal cały obrót bezgotówkowy za pomocą czeków i przelewów. Przyjmują wkłady terminowe, które mogą być wycofane po upływie czasu, na jaki zostały złożone, lub za uprzednim wypowiedzeniem.
BK lokują część swoich pieniędzy w papiery wartościowe i zajmują się dyskontowaniem weksli.
Warto też wspomnieć o stopie rezerw obowiązkowych - to minimalna relacja rezerw gotówkowych do wkładów, jaka koniecznie muszą utrzymać banki komercyjne na mocy decyzji BC.
Wśród banków tych można wyróżnić banki detaliczne (ang. retail banks) nastawione przede wszystkim na obsługę osób fizycznych i małych firm oraz tzw. banki hurtowe (ang. wholesale banks) obsługujące wyłącznie średnie i duże podmioty gospodarcze. Ponadto banki komercyjne świadczą także usługi z zakresu skupu i sprzedaży walut, wynajmowania sejfów do przechowywania kosztowności i papierów wartościowych, a także prowadzą własne biura maklerskie.
Istnieje duża różnorodność banków komercyjnych. Możemy je podzielić według dwóch podstawowych przekrojów: zakresu działalności oraz formy własności. Ze względu na funkcje dzielimy banki na:
- banki uniwersalne,
- banki inwestycyjne,
- banki specjalistyczne.
Z punktu widzenia form własności, polskie prawo bankowe dopuszcza tworzenie i działalność banków:
- państwowych,
- spółdzielczych,
- w formie spółek akcyjnych (w tym spółek Skarbu Państwa z udziałem kapitału zagranicznego),
- oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych.
BANKI INWESTYCYJNE
Banki inwestycyjne to instytucje finansowe zajmujące się bezpośrednim transferem oszczędności na rynek pieniężny i kapitałowy. Do podstawowych usług świadczonych przez banki inwestycyjne można zaliczyć:
- emisje papierów wartościowych na rynku kapitałowym i pieniężnym,
- tworzenie i zarządzanie funduszami inwestycyjnymi,
- doradztwo i zarządzanie finansami,
- działalność brokerska - obrót papierami wartościowymi na rynku wtórnym na zlecenie klientów,
- działalność dealerska - obrót papierami wartościowymi na rynku wtórnym,
- działalność badawcza i analityczna,
- obrót produktami ubezpieczeniowymi,
- leasing,
- faktoring.
FUNDUSZE INWESTYCYJNE
Fundusze inwestycyjne są jednym z instytucjonalnych podmiotów działającym na rynku kapitałowym. Ich idea opiera się na koncepcji połączenia środków finansowych inwestorów indywidualnych w celu ich wspólnego inwestowania na rynku kapitałowym bądź, szerzej, finansowym. Wspólne inwestowanie oznacza, że środki finansowe poszczególnych inwestorów są lokowane w papiery wartościowe, a wynikające z tego korzyści lub straty dzieli się między inwestorów zgodnie z ich udziałami.
Do podstawowych zalet funduszy inwestycyjnych należą:
profesjonalne zarządzanie - połączenie środków w jednym funduszu umożliwia wszystkim inwestorom korzystanie z profesjonalnego zarządzania aktywami
płynność - inwestujący mogą „spieniężyć” całość lub część swoich udziałów w dowolnym momencie
dywersyfikacja - czyli taki skład portfela inwestycyjnego, który redukuje ryzyko inwestycji i zwiększa prawdopodobieństwo osiągnięcia zysków
lokata dowolnej kwoty - inwestor ma możliwość zainwestowania każdej sumy pieniędzy w jakimkolwiek czasie, gdyż firma stale oferuje udziały
zabezpieczenie kredytu - jednostki udziałowe mogą stanowić zabezpieczenie kredytu bez konieczności ich umarzania
możliwość wyboru funduszu - towarzystwa oferują możliwość lokaty w ramach tzw. rodziny funduszy zarządzanych przez siebie
wysokie bezpieczeństwo inwestycji - towarzystwo poddane jest nadzorowi specjalnych organów ( w Polsce - KPWiG ) oraz nadzorowi publicznemu poprzez obowiązek publikacji wybranych danych
niższe koszty transakcji - przez kupno ( sprzedaż ) relatywnie dużych pakietów walorów możliwe jest zaoszczędzenie znacznych sum z prowizji maklerskich
Celami funduszu mogą być wyłącznie:
ochrona realnej wartości aktywów funduszu
osiąganie dochodów z lokowania aktywów funduszu
wzrost wartości aktywów funduszu w wyniku wzrostu wartości lokat
Uczestnikami funduszu inwestycyjnego są:
osoby fizyczne
osoby prawne
jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które za opłaty wnoszone do funduszu nabywają jednostki uczestnictwa
Organem funduszu inwestycyjnego jest towarzystwo funduszy inwestycyjnych, które zarządza funduszem i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi.
Dnia 21 lutego 1998 r. weszła w życie ustawa o funduszach inwestycyjnych, która oparta jest na koncepcji dwu odrębnych podmiotów. Jednym z nich jest towarzystwo funduszy inwestycyjnych, drugim natomiast fundusz inwestycyjny.
Zgodnie z nowelizacją ustawy, towarzystwa funduszy inwestycyjnych mogą tworzyć pięć rodzajów funduszy:
fundusze otwarte
specjalistyczne fundusze otwarte
fundusze zamknięte
specjalistyczne fundusze zamknięte
fundusze mieszane
Fundusz otwarty ( powierniczy ) jest instytucją emitującą jednostki uczestnictwa, które może nabyć każdy uczestnik. Jednostki uczestnictwa są emitowane w miarę wzrostu popytu. W przypadku otwartego funduszu nie ma ograniczenia liczby uczestników. Uczestnikami funduszy powierniczych są inwestorzy posiadający niewielki kapitał oraz niewielką znajomość rynków. Zamiast zarządzać bezpośrednio papierami wartościowymi, inwestor zwraca się do wybranego funduszu powierniczego, który kupuje dla swoich członków papiery wartościowe. Każdy klient posiada część zarządzanego wspólnie pakietu papierów wartościowych.
Fundusz zamknięty działa jak spółka akcyjna lokująca pieniądze na rynku i zarządzająca nimi. Uczestnik funduszu posiada jego certyfikaty inwestycyjne - papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu, dające podobne prawa majątkowe jako akcje zwykłe. Pewną odmianą funduszu zamkniętego w Polsce są Narodowe Fundusze Inwestycyjne.
Fundusze specjalistyczne otwarte stanowią szczególną formę funduszy otwartych. Podstawowa różnica polega na tym, że statut funduszu może ograniczyć krąg uczestników oraz wprowadzić dodatkowe warunki, w jakich uczestnik może żądać odkupienia jednostek uczestnictwa, a w szczególności określać termin, w jakim to odkupienie może nastąpić.
Fundusze mieszane emitują certyfikaty inwestycyjne i wykupują je na żądanie uczestnika funduszu. Odkupywanie certyfikatów powinno następować z częstotliwością nie mniejszą niż raz w roku.
Fundusze specjalistyczne zamknięte emitują certyfikaty inwestycyjne. Które nie podlegają obowiązkowi wprowadzenia do obrotu publicznego. Fundusz ten charakteryzuje się ponadto najmniej restrykcyjnymi ograniczeniami inwestycyjnymi. Jako jedyny może również inwestować w nieruchomości, przy czym wartość poszczególnych lokat tego typu w chwili ich nabycia nie może przekraczać 10% wartości aktywów funduszu.
Różnice pomiędzy funduszami otwartymi i funduszami zamkniętymi
Forma |
Fundusz zamknięty |
Fundusz otwarty |
Jednostki uczestnictwa |
- emituje certyfikaty inwestycyjne - fundusz nie może nabyć własnych certyfikatów |
- emituje jednostki uczestnictwa - fundusz może umorzyć jednostki uczestnictwa |
Uczestnicy |
posiadacze certyfikatów, których jest ograniczona liczba |
nieograniczona liczba uczestników, którzy nie są akcjonariuszami |
Wycena jednostki uczestnictwa |
cena certyfikatów ustalona na giełdzie |
dokonywana codziennie przez fundusz |
Przystąpienie |
zakup certyfikatu w ofercie publicznej lub na giełdzie |
zakup jednostek uczestnictwa w biurze maklerskim |
Stowarzyszenie Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych zaleca następującą klasyfikację funduszy ze względu na kryterium dokonywana lokat:
fundusze akcyjne (inwestują przede wszystkim w akcje spółek dopuszczonych do publicznego obrotu)
fundusze zrównoważone, inaczej hybrydowe (inwestują zarówno w akcje, jak i papiery dłużne)
fundusze obligacji (inwestują przede wszystkim w papiery wartościowe o stałym dochodzie, takie jak: bony i obligacje skarbowe oraz instrumenty dłużne emitowane przez przedsiębiorstwa i władze samorządowe)
fundusze rynku pieniężnego inwestują w instrumenty takie jak: bony skarbowe oraz krótkoterminowe papiery dłużne innych emitentów)
Fundusze inwestycyjne typu venture capital
Venture capital oznacza sumy zainwestowane przez wyspecjalizowane instytucje finansowe w nowe przedsięwzięcie gospodarcze, które to przedsięwzięcie jest narażone na zwiększone ryzyko. Samo pojęcie venture capital jest tłumaczone na język polski jako kapitał udziałowy. Według J. Węcławskiego venture capital to kapitał własny. Wnoszony na ograniczony okres przez inwestorów zewnętrznych do małych i średnich przedsiębiorstw dysponujących innowacyjnym produktem, metodą produkcji bądź usługa, które stwarzają wysokie ryzyko niepowodzenia inwestycji, ale jednocześnie, w przypadku sukcesu przedsięwzięcia, wspomaganego w zarządzaniu przez inwestorów, zapewniają znaczący przyrost wartości zainwestowanego kapitału, który jest realizowany przez sprzedaż udziałów.
Główny obszar lokat kapitałowych funduszy inwestycyjnych typu venture capital:
Wspieranie działalności gospodarczej firm o dużym potencjale wzrostu
Finansowanie zaawansowanych prac nad zastosowaniem nowoczesnych technologii
Wprowadzenie do produkcji nowych lub zmodernizowanych produktów
Unowocześnienie przedsiębiorstw i działania prywatyzacyjnego.
Inwestycje typu venture capital można podzielić ze względu na procedurę zaangażowania środków na bezpośrednie i pośrednie.
Bezpośrednie inwestycje venture capital to zakup akcji lub udziałów w przedsiębiorstwie bezpośrednio przez właściciela środków finansowych, bez korzystania z pośrednictwa funduszy inwestycyjnych. Inwestorami są najczęściej osoby prywatne lub grupy osób połączonych więzami towarzyskimi lub rodzinnymi. Ze względu na ograniczenia dotyczące wielkości posiadanych środków finansowych osoby te inwestują głównie w przedsięwzięcia na etapie zasiewów lub startu (fazy obarczone największym ryzykiem). Na tym etapie zapotrzebowanie firm na kapitał jest na tyle małe, że z powodzeniem finansowanie tych faz mogą wziąć na siebie prywatni, nie zinstytucjonalizowani inwestorzy. Zwłaszcza, że fundusze typu venture capital przenoszą punkt ciężkości swoich inwestycji na firmy dojrzalsze.
Inwestorzy tego typu są określani pojęciem business angels (inaczej angel financing lub private placement).
Pośrednie inwestycje zdecydowanie przeważają w praktyce venture capital, przynajmniej jeśli chodzi o całkowity wolumen zainwestowanych środków. Są one dokonywane przez wyspecjalizowane fundusze inwestycyjne, którymi najczęściej kierują powołane specjalnie do tego celu spółki zarządzające. Fundusze otrzymują od kapitałodawców określone środki w celu inwestowania ich, przy zachowaniu założonych przez wkładających kapitał kryteriów, w przedsiębiorstwa dające szanse na ponadstandardowe zwiększenie wartości. Najczęstszym horyzontem czasowym jest okres 10 lat, który pozwala funduszowi dokonać akwizycji właściwych projektów, zainwestować środki i dokonać we właściwym czasie dezinwestycji. Fundusze te z reguły dokonują inwestycji w różne przedsięwzięcia i poprzez rozproszenie środków zabezpieczają się przed nadmiernym ryzykiem.
Specyficznym przykładem funduszu venture capital jest fundusz zorientowany na projekt.
Inwestowanie zorientowane na projekt jest obarczone wieloma wadami:
- okres od pozyskania atrakcyjnego projektu do zgromadzenia pełnego kapitału może okazać się na tyle długi, że spowoduje zestarzenie się projektu i utratę cech, które świadczyły o jego unikalnej przewadze;
- brak jest pewności, czy uda się pozyskać wystarczającą ilość środków dla rozpoczęcia inwestycji, co powoduje zamrożenie częściowo już zgromadzonych środków;
- w przypadku przedłużającego się procesu akwizycji kapitału istnieje konieczność zapewnienia finansowania przejściowego;
- nim zostanie zapewnione finansowanie projektu istnieje konieczność ujawnienia wielu aspektów projektu, co może spowodować wykorzystanie ich przez konkurencję;
- nie zapewnia rozproszenia ryzyka.
Jednakże na rynkach, gdzie fundusze venture capital mają ustabilizowaną pozycję przeważa finansowanie nastawione na fundusz. W tym przypadku fundusz dokonuje akwizycji kapitału bez z góry określonego celu, na jaki środki te zostaną przeznaczone. Jest to tak zwany “fundusz ślepy” (blind pool) Nie oznacza to, że nie mogą istnieć ogólne ograniczenia w ramach funduszu dotyczące strategii inwestycyjnej, dopuszczalnego ryzyka, oczekiwanej minimalnej stopy zwrotu z inwestycji, niepożądanych branż itp. Ograniczenia takie pojawiają się często w funduszach, które część środków pozyskały ze źródeł publicznych.
Inwestorzy tworzący fundusz venture capital
Kapitał typu venture pochodzi z różnych źródeł. Możemy wyróżnić pięć podstawowych grup inwestorów:
- osoby indywidualne,
- przedsiębiorstwa,
- banki,
- towarzystwa ubezpieczeniowe / fundusze emerytalne,
- instytucje publiczne.
Towarzystwa venture capital finansują np. wybrane nowe przedsięwzięcia gospodarcze, jak również zasilają już istniejące firmy poprzez finansowanie operacji (formy finansowania):
management buy-out, tzn. wykup przedsiębiorstwa przez jego kadrę zarządzającą
management buy-in, tzn. wykup udziałów danej firmy przez zarząd innej w celu przejęcia zarządu nad nią
leveraged buy-out, tzn. wykup wszystkich udziałów firmy za kredyt zabezpieczony tymi udziałami
Przedsięwzięcia venture capital wymagają tzw. „gorącego” kapitału, który przyczyni się do:
wspomagania i sanacji przedsiębiorstw nierentownych, zainwestowany kapitał ma spowodować, że firma stanie się w stosunkowo krótkim czasie zyskowna
wspomagania przedsiębiorstw będących w początkowej fazie rozwoju
zasilania kapitałem przedsiębiorstw ekspansywnych tzn. takich, które ciągle wzmacniają swoją pozycje na rynku
zasilania kapitałem projektu wykupu przedsiębiorstwa przez jego zarząd lub partnera zewnętrznego
Fundusze ubezpieczeniowe i emerytalne
Są to firmy ubezpieczeniowe prywatne, spełniające funkcje publiczne w ramach norm prywatnych uwzględniających mechanizm rynkowy i interes publiczny ( finansowanie leczenia obywateli, zapewnienie dochodów emerytom i rencistom). Regulacje prawne stwarzają korzystne warunki dla osób ubezpieczających się wśród których szczególne znaczenie mogą mieć ulgi podatkowe.
Środki te, pochodzące ze składek zapewniają tym firmom znaczne zasoby finansowe, które są
przedmiotem kapitalizacji. Są one lokowane na rynku kapitałowym głównie w papiery wartościowe. Efektywne operowanie tym kapitałem na rynku papierów wartościowych przynosi firmom ubezpieczeniowym zyski, pomnażające fundusze ubezpieczeniowe i emerytalne.
Należy jednak podkreślić, że chociaż firmy ubezpieczeniowe i emerytalne należą do najbardziej znaczących inwestorów na rozwiniętych rynkach kapitałowych, mają pewne ograniczenia w decyzjach inwestycyjnych. Wiąże się spełnieniem przez nie funkcji publicznych i konieczności ograniczenia ryzyka inwestycyjnego ze względu na wykorzystanie środków finansowych wnoszonych do funduszy ubezpieczeniowych i rentowych przez osoby fizyczne. Ich zasady działania w każdym państwie określają przepisy prawne, a interesy ogólnospołeczne reprezentują właściwe organy rządowe. W aspekcie ekonomicznym ogranicza samodzielności instytucji ubezpieczeniowej o emerytalnej sprowadzają się najczęściej ingerencji państwa w kwestie wysokości składek ubezpieczeniowych i lokat funduszów w papiery wartościowe.
W wielu państwach fundusze te zobowiązane są inwestować większość swoich zasobów
w bezpieczne papiery wartościowe (głównie obligacje państwowe), stosować zasady
inwestowania w papiery o zróżnicowanym ryzyku oraz unikać inwestycji zbyt ryzykownych,
np. w niektórych krajach nie mogą one inwestować w instrumenty pochodne (kontrakty
terminowe).
Fundusze Ubezpieczeniowe
Są one formą lokowania środków pieniężnych klientów w różnego rodzaju instrumenty finansowe np.: akcje, obligacje, lokaty.
Gwarantowany UFK (Ubezpieczeniowe Fundusze Kapitałowe) - jest funduszem ostrożnego inwestowania. Inwestuje głównie w bez- pieczne instrumenty finansowe. Skład portfela inwestycji jest oparty w 100%o papiery dłużne. Jest on przeznaczony dla inwestorów preferujących bezpieczeństwo środków zainwestowanych.
Zrównoważony UFK - jest funduszem zrównoważonego ryzyka. Strategia inwestycyjna funduszu zakłada podejmowanie ograniczonego ryzyka w celu uzyskania wyższej (ponad przeciętnej) dochodowości inwestycji. Jest przeznaczony dla osób akceptujących pewien poziom ryzyka, lecz oczekujących w dłuższym okresie czasu ponadprzeciętnych zysków.
Agresywny UFK - jest funduszem, w którym udział akcji notowanych na giełdzie jest aktywnie zarządzany i może przejściowo dochodzić do 50%. Długoterminowe ryzyko inwestycyjne jest ograniczone poprzez staranny dobór portfela spółek giełdowych i jego szerokie zróżnicowanie. Jest przeznaczony dla osób akceptujących nawet bardzo wysoki poziom ryzyka, lecz oczekujących w dłuższym okresie czasu wysokich zysków.
W Polsce system emerytalny oparty jest na trzech filarach gromadzenia środków na przyszłą emeryturę:
* I filar to ZUS (jest obowiązkowy). ZUS jest tylko jeden - nie masz wpływu na jego wybór.
* II filar to otwarty fundusz emerytalny OFE (jest obowiązkowy) dla osób urodzonych po 31.12.1968r. MUSISZ go wybrać.
* III filar (jest nieobowiązkowy) są to wszystkie inne metody odkładania kapitału na emeryturę.
Przy wyborze funduszu emerytalnego należy brać pod uwagę:
* stabilność inwestowania funduszu emerytalnego
* wyniki inwestycyjne w długim okresie
* koszty uczestnictwa
Ewentualnie dodatkowo:
* doświadczenie funduszy emerytalnych na rynkach finansowych
* wielkość funduszu emerytalnego
* ilość członków
* ocenę funduszu emerytalnego przez niezależnych ekspertów i instytucje
Do korzyści z przystąpienia do Funduszu emerytalnego należy zaliczyć:
* pieniądze w OFE są inwestowane, uzyskuje się z funduszu wysokie stopy zwrotu
* indywidualne konto ze stałym dostepem
* fakt, ze składki do Funduszu emerytalnego stanowią część środków, które pracodawca wpłaca do ZUS
* środki zgromadzone na koncie podlegają dziedziczeniu, nigdy nie przepadają
Każdy członek funduszu ma w funduszu emerytalnym indywidualny rachunek, na którym odnotowana jest ilość jego jednostek rozrachunkowych. Wartość jednostki rozrachunkowej ustalana jest każdego dnia roboczego w oparciu o wartość aktywów funduszu. Pozwala to członkowi funduszu na stały wgląd w wysokość zgromadzonych środków.
Środki gromadzone w funduszu emerytalnym są własnością członków (z podstawowym ograniczeniem tego prawa w zakresie możliwości wypłaty, która co do zasady nastąpi po osiągnięciu przez członka wieku emerytalnego).
Ograniczenia:
Obowiązek inwestowania określonej części posiadanego kapitału w rządowe papiery wartościowe
Konieczność dywersyfikacji inwestowanego kapitału
Zakaz dokonywania transakcji na rynkach mających charakter spekulacyjny
Innymi instytucjami prowadzącymi działalność lokacyjna na rynku kapitałowym są różnego rodzaju podmioty inwestujące wolne środki pieniężne w zakup papierów wartościowych w celu pomnożenia kapitału. Są to:
przedsiębiorstwa
organy samorządu terytorialnego (miejskie i gminne)
różne instytucje i organizacje publiczne