Tabela 1. Rola lasotwórcza gatunków drzew i krzewów w typach siedliskowych lasu.

Gatunek	Typ siedliskowy lasu
		4BMśw2	6Lw1	6LG	8BMwyż
Brzoza brodawkowata	D	D	D	D
Brzoza omszona	P	P	D	D
Buk zwyczajny	-	-	G I-II bonitacja	D
Czeremcha zwyczajna	-	P	-	-
Czereśnia ptasia (trześnia)	-	P	P	P
Dąb szypułkowy	G III-IV bonitacja	G I-II bonitacja	-	D
Grab pospolity	P	D	D	D
Grusza pospolita	P	P	P	P
Jabłoń dzika	P	P	-	P
Jałowiec pospolity	P	-	-	P
Jarząb pospolity	P	P	P	P
Jarząb mączny	-	-	-	-
Jesion wyniosły	-	D	P	-
Jodła zwyczajna	-	G II bonitacja (D)	G I-II bonitacja	G III-IV bonitacja
Kalina zwyczajna	-	P	-	-
Klon jawor	P	P	D	P
Klon pospolity	P	P	D	P
Klon polny	-	P	-	-
Kruszyna pospolita	P	P	P	P
Leszczyna zwyczajna	P	P	P	P
Lipa drobnolistna	P	D	P	P
Lipa szerokolistna	-	P	P	P
Modrzew europejski	D	-	D	D
Olsza czarna	-	D	-	D
Olsza szara	-	-	-	D
Sosna zwyczajna	G I-II bonitacja	-	-	G II-III bonitacja
Świerk pospolity	-	P	G I-II bonitacja (D)	D
Topola biała	-	-	-	-
Topola czarna	-	-	-	-
Topola osika	P	D	D	D
Wiąz górski	-	P	P	-
Wiąz szypułkowy	-	D	P	-
Wiąz polny	-	P	P	-
Wiciokrzew suchodrzew	P	P	P	P
Wierzba biała	-	P	-	-
Wierzba iwa	-	P	-	-

Tabela 2. Gospodarcze typy drzewostanów i rola hodowlana gatunków.

Kraina/TSL	GTD	Gatunki	Rola hodowlana
						Produkcyjna	Pielęgnacyjna	Biocenotyczna
4/BMśw2	dębowo-sosnowy	So; Dbb; Dbsz Md; Brz; Klpos Kljw; Lpdr; Jbł; Grusza; Oś; Jrzb	So; Dbb; Dbsz Md	Klposp; Kljw; Brz; Lpdr	Jbł; Grusza; Oś; Jrzb
6/Lw1	grabowo-dębowy	Dbsz; Gb; Wz-y; Jd; Js; Klposp; Kljw; Lpdr; Olcz; Jbł; Grusza; Czereśnia	Dbsz; Jd; Js	Klposp; Kljw; Lpdr; Wz-y; Gb	Jbł; Lpdr; Grusza; Czereśnia

6/LG	jodłowo-bukowy	Jd; Bk; Św; Md; Klposp; Kljw; Lpdr; Lesz; Wz-y; Gb; Grusza; Czereśnia	Jd; Bk; Św; Md	Kjposp; Kljw; Wz-y; Lpdr; Lpsz;	Gb; Grusza; Czereśnia; Wz-y
8/BMwyż	jodłowo-sosnowy	So; Jd; Md; Św; Bk; Dbb; Kljw; Lpdr; Lesz; Brz; Jabłoń; Grusza; Czereśnia	So; Jd; Św; Bk; Md	Kljw; Lpdr; Lpsz; Bk; Brz; Dbb	Jabłoń; Grusza; Czereśnia

Ad3. Wymagania ekologiczne gatunków.

Sosna zwyczajna (Pinus silvestris)

1) W y m a g a n i a t e r m i c z n e : gatunek o dużych zdolnościach przystosowawczych pod względem temperatury (od -50*C w klimacie podbiegunowym do +40*C w klimacie ciepłym); odporny na przymrozki.

2) W r a ż l i w o ś ć n a o p a d y : szerokie przystosowanie od rejonów o skrajnie małych ilościach opadów (150mm) do obszarów o opadach bardzo intensywnych; do wieku ok. 50 lat gatunek wrażliwy na okiść śniegową z powodu małych zdolności regeneracyjnych oraz wzroście na wysokość.

3) W y m a g a n i a ś w i e t l n e : gatunek bardzo światłożądny, tylko w młodym wieku znosi niewielkie ocienienie; im suchsze i mniej żyzne siedlisko tym wymagania pod względem światła wzrastają.

4) W y m a g a n i a g l e b o w e:

- z a s o b n o ś ć: do prawidłowego rozwoju wymaga gleb świeżych, przewiewnych i dosyć głębokich; na glebach zbyt zasobnych wytwarza drzewo szerokosłoiste, mało trwałe i słabe,

- w i l g o t n o ś ć : najlepsze warunki na glebach średnio wilgotnych o małych wahaniach wilgotnościowych, źle znosi okresowe zalewania

- s t r u k t u r a: sprzyjające warunki na glebach powstałych ze świeżych piasków, piasków gliniastych i glin lekkich, o prostej strukturze

5) W y m a g a n i a k l i m a t y c z n e: typowy gatunek klimatu kontynentalnego

6) Z a g r o ż e n i a o d z w i e r z y n y: gatunek wrażliwy na zgryzienia, które powodują deformację oraz spałowanie,które w skrajnych przypadkach prowadzi do obumierania,

7) C z y n n i k i g r z y b o w e: w okresie uprawy i młodnika narażona na działanie huby korzeniowej i opieńki (szczególnie na gruntach porolnych); w starszym wieku nękana przez wszelkiego rodzaju huby (czyrenie itp.) powodujące zgnilizny drewna; wprowadzana na prawidłowych siedliskach jest bardziej odporna.

8) S z k o d l i w e o w a d y: gatunek narażony na działanie różnego rodzaju szkodników zarówno pierwotnych jak i wtórnych; w fazie uprawy najgroźniejszy jest szeliniak sosnowiec, w okresie młodnika są to zwójki : pędóweczka, odroślóweczka i sosnóweczka; w starszych klasach wieku najgroźniejszymi szkodnikami owadzimi są: boreczniki, brudnica mniszka; barczatka sosnówka itp. są to szkodniki które w okresie gradacji doprowadzają do zamierania drzewostanów.

9) Z a n i e c z y s z c z e n i a p r z e m u s ł o w e: gatunek wrażliwy na oddziaływania zanieczyszczeń, w rejonach o dużej ich intensywności sosna obumiera.

Świerk pospolity (Picea abies )

1) W y m a g a n i a t e r m i c z n e: gatunek odporny na mroźne zimy ale cierpi od późnych przymrozków.

2) W r a ż l i w o ś ć n a o p a d y: świerk wymaga odpowiedniej wilgotności, więc w rejonach o mniejszych opadach atmosferycznych wybiera obniżenia terenu; w drzewostanie nie cierpi od okiści lecz na luzie przy bardziej szerokiej koronie ulega złamaniom itp.

3) W y m a g a n i a ś w i e t l n e: w młodym wieku gatunek cienioznośny, lecz do prawidłowego wzrostu potrzebuje dostępu światła.

4) W y m a g a n i a g l e b o w e:

- z a s o b n o ś ć : optymalne warunki świerk ma a glebach świeżych,głębokich, średnio zasobnych, niezbyt kwaśnych o średniej zawartości związków mineralnych

- w i l g o t n o ś ć: pasują mu gleby o średnio głębokim poziomie ruchomej wody gruntowej, gleby o korzystnym bilansie wodnym

- s t r u k t u r a: optimum uzyskuje na glebach powstałych z glin spiaszczonych, o agregatowej strukturze o mniej lub bardziej trwałych zgrupowaniach różnej wielkości cząstek glebowych

5) W y m a g a n i a k l i m a t y c z n e: odpowiedni dla świerka jest klimat chłodny lecz dosyć wilgotny, o średnim okresie wegetacyjnym.

6) Z a g r o ż e n i a o d z w i e r z y n y: narażony na zgryzanie i spałowanie ze strony jeleniowatych przez okres dłuższy niż sosna.

7) C z y n n i k i g r z y b o w e: podobnie jak u sosny zagrożeniem jest w młodszych klasach wieku huba korzeniowa i opieńka a następnie różne huby.

8) S z k o d l i w e o w a d y: jak u sosny w młodości szeliniak a w starszych klasach wieku osnuja świerkowa oraz szkodniki wtórne jak korniki.

9) Z a n i e c z y s z c z e n i a p r z e m y s ł o w e: gatunek wrażliwy lub bardzo wrażliwy na zanieczyszczenia przemysłowe jak większość iglastych gdyż nie zrzuca aparatu asymilacyjnego na okres spoczynku i nie pozbywa się wraz z nim części zanieczyszczeń.

Jodła pospolita (Abies alba)

1) W y m a g a n i a t e r m i c z n e : jodła wymaga minimum 3-y miesięcznego bez mrozowego okresy wegetacyjnego, gatunek wrażliwy na mrozy, spadki temperatury poniżej -30*C są dla niej bardzo szkodliwe, wrażliwa na późne przymrozki, jednak z powodu rozwijania się pączka szczytowego nieco później od bocznych przymrozki nie powodują bardzo dużych strat , wraz ze wzrostem wilgotności powietrza wzrasta odporność na niskie temperatury. W Polsce jodła ma północno-wschodni zasięg spowodowany nieodpornością na mroźne zimy.

2) W r a ż l i w o ś ć n a o p a d y: wymaga dużej wilgotności powietrza, ze względu na głęboki system korzeniowy dobrze znosi susze glebowe, mało wrażliwy na okiść.

3) W y m a g a n i a ś w i e t l n e: jeden z najbardziej cieniolubnych gatunków, wraz ze wzrostem zwiększa się zapotrzebowanie na światło.

4)W y m a g a n i a g l e b o w e:

- z a s o b n o ś ć: optymalne warunki uzyskuje na glebach głębokich ze znaczną zawartością części spławianych, świeżych i oglejonych , o odczynie zarówno kwaśnym jak i zbliżonym do obojętnego

- w i l g o t n o ś ć : gatunek wymagający stałej wilgotności gleby, nie znosi zalewania

- s t r u k t u r a: optimum na glebach wytworzonych z glin szkieletowych lub pyłów gliniastych o strukturze prostej

5) W y m a g a n i a k l i m a t y c z n e: rośnie w klimacie umiarkowanie chłodnym i wilgotnym, unika klimatu kontynentalnego.

6)Z a g r o ż e n i a o d z w i e r z y n y: narażona na zgryzanie lecz jeżeli nie powtarza się ono systematycznie to nie ponosi szczególnych strat ze względu na zdolności regeneracyjne; spałowanie powoduje powstawanie martwicy lub obumieranie; najlepsze zabezpieczenia to grodzenie upraw.

7)C z y n n i k i g r z y b o w e: narażona na powstawanie zgnilizny korzeni w wyniku opieńki, w późniejszym wieku zagrożona jest ze strony rdzy igieł, wszelkich nekroz osłabiających aparat asymilacyjny.

8) S z k o d l i w e o w a d y: wszelkie owady iglastych, oraz jodłowce: krzywozębny, kolcozębny i woroncowa.

9) Z a n i e c z y s z e n i a p r z e m y s ł o w e: gatunek bardzo wrażliwy i nie odporny na działanie zanieczyszczeń, co powoduje zamieranie całych kompleksów leśnych (Góry Świętokrzyskie).

Modrzew (Larix)

1) W y m a g a n i a t e r m i c z n e: gatunek o wysokiej tolerancji na niskie i wysokie temperatury, odporny na przymrozki i mroźne zimy.

2)W r a ż l i w o ś ć n a o p a d y: modrzew jest gatunkiem o największej transpiracji (680mm w ciągu roku), wielkość przyrostu jest uzależniona od ilości opadów, źle znosi wahania wilgotności.

3) W y m a g a n i a ś w i e t l n e: gatunek wybitnie światłożądny, unika ocienienia bocznego, pod okapem drzewostanu nie wykształca on typowego cienistego igliwia i traci zdolność normalnego wzrostu.

4)W y m a g a n i a g l e b o w e:

- z a s o b n o ś ć : średnie wymagania żyznościowe, dobre warunki rozwojowe stwarzają mu gleby głębokie, niezbyt głębokie, morenowe; gatunek nie przywiązujący wagi do odczynu gleby

- w i l g o t n o ś ć : gatunek wymagający gleb o głębszym zwierciadle wód gruntowych, potrzebuje średniej wilgotności gleby, nie toleruje zalewania

- s t r u k t u r a: gleby przewiewne z dużą ilością części szkieletowych, dobrze rośnie na piaskach gliniastych, glinach spiaszczonych, dostatecznie żyznych

5)W y m a g a n i a k l i m a t y c z n e: naturalnym klimatem jest kontynentalny, o wczesnym lecie, suchym powietrzu i umiarkowanych opadach; nie toleruje zalewania i zagłębień tereny gdzie brak jest ruchu powietrza.

6) Z a g r o ż e n i a o d z w i e r z y n y: największym zagrożeniem jest spałowanie przez jeleniowate, które jest eliminowane poprzez grodzenie modrzewia.

7)C z y n n i k i g r z y b o w e: głównymi zagrożeniami dla gatunku jest osutka powodująca przedwczesna opadanie igieł; jak również wszelkie chlorozy, oraz szara pleśń powodująca więdnięcie pędów.

8) S z k o d l i w e o w a d y : głównym zagrożenim jest pochwik modrzewiowiec powodujący zmniejszenie przyrostu masy drzewnej, jak również wskaźnica modrzewianeczka oraz w młodości szeliniak.

9) Z a n i e c z y s z c z e n i a p r z e m y s ł o w e: modrzew jest średnio wrażliwy lub wrażliwy na zanieczyszczenia, jednocześnie zalecany do wprowadzania w rejonach przemysłowych ze względu nz swoją odporność na imisje.

Dąb bezszypułkowy i szypułkowy (Quercus)

1) W y m a g a n i a t e r m i c z n e:dęby wymagają dużo ciepła , bezszypułkowy jest mniej odporny na mroźne zimy w związku z czym unika tych terenów, gdyż powodują one u niego zamieranie wierzchołków, pękanie pni i fałszywą twardziel; obydwa gatunki ze względu na możliwość wykształcenia tzw pędów świętojańskich są w miarę odporne na działanie przymrozków poźnych.

2)W r a ż l i w o ś ć n a o p a d y: bez specjalnych wymagań co do ilości opadów, okiść nie wyrządza szkód gdyż dęby mają duże zdolności regeneracyjne.

3)W y m a g a n i a ś w i e t l n e: w młodości gatunki dobrze rosnące z bocznym ocienieniem lecz z dostępem światła do pączka szczytowego, dąb bezszypułkowy ze względu na bardziej gęstą koronę jest mniej światłożądny od szypułkowego.

4)W y m a g a n i a g l e b o w e:

- z a s o b n o ś ć : dąb bezszypułkowy jest mniej wymagający od szypułkowego wymaga gleb mniej zasobnych i żyznych ,dobre warunki ma na glebach świeżych, natomiast dąb szypułkowy najlepiej rośnie na glebach brunatnych, czarnoziemach i madach

- w i l g o t n o ś ć : dąb szypułkowy potrzebuje gleb wilgotnych o niezbyt głębokim poziomie wód gruntowych, natomiast bezszypułkowy gleb słabo i umiarkowanie wilgotnych

- s t r u k t u r a: dąb szypułkowy najlepiej rośnie na piaskach gliniastych mocnych, glinach lekkich, średnich i ciężkich o strukturze słabo szkieletowej, natomiast bezszypułkowy na piaskach i żwirach akumulacji wodnolodowcowej, luźnych i słabo gliniastych piaskach.

5) W y m a g a n i a k l i m a t y c z n e: dąb szypułkowy jest bardziej odporny na mrozy więc występuje w przeciwieństwie do bezszypułkowego w klimacie kontynentalnym wschodnim, natomiast bezszypułkowy bardziej w klimacie oceanicznym.

6)Z a g r o ż e n i a o d z w i e r z y n y: głównym zagrożeniem jest zgryzanie powodujące przy dużej intensywności powstawanie form krzaczastych, duże szkody powoduje zwierzyna drobna poprzez ścinanie całych drzewek oraz ogryzanie ich z kory.

7)C z y n n i k i g r z y b o w e: w młodym wieku problemem jest mączniak który powoduje przedwczesne opadanie liści i skracania się pędów, w starszych klasach wieku szkody wyrządzają: opieńka(w pewnym stopniu przyczynia się do zamierania drzewostanów dębowych w ostatnich latach) , oraz wszelkie huby powodujące zgnilizny.

8)S z k o d l i w e o w a d y: w ostatnich latach głównym zagrożeniem jest opiętek 2-kropkowy przyczyniający się do zamierania drzewostanów dębowych, poważnymi szkodnikami są zwójki oraz brudnica nieparka i paśniki.

9)Z a n i e c z y s c e n i a p r z e m y s ł o w e: dęby są jednymi z bardziej odpornych na zanieczyszczenia przemysłowe w związku z czym są zalecane do rekultywacji terenów przemysłowych.

Buk zwyczajny (Fagus sylvatica)

1)W y m a g a n i a t e r m i c z n e : gatunek wrażliwy na przymrozki późne, cierpi z powodu dużych mrozów.

2)W r a ż l i w o ś ć n a o p a d y: optymalne ilości opadów to 600-1200mm rocznie, a spowodowane to jest dużym zapotrzebowaniem na wilgotne powietrze; w okresie młodnika ulega szkodom ze strony okiści śniegowej.

3)W y m a g a n i a ś w i e t l n e: gatunek cienioznośny, do ok. 30 lat może rosnąć w zacienieniu, z powodu cienkiej kory zbyt silne światło powoduje u buka zgorzel słoneczną czyli porażenie miazgi.

4)W y m a g a n i a g l e b o w e:

- z a s o b n o ś ć: gatunek dobrze rośnie na glebach bogatych w składniki mineralne, próchnicę oraz wapń; najlepsze gleby to brunatne, płowe i rędziny

- w i l g o t n o ś ć: buk lubi gleby umiarkowane i wilgotne, bez wody gruntowej w zasięgu korzeni; nie toleruje skrajności czyli nie odpowiadają mu gleby zbyt wilgotne i suche, jak również cierpi z powodu zalewania

- s t r u k t u r a: dobre warunki rozwojowe stwarzają dla buka siedliska powstałe na utworach piaszczysto-gliniastych z gliną lub marglem w podłożu

5)W y m a g a n i a k l i m a t y c z n e: typowy przedstawiciel klimatu atlantyckiego.

6)Z a g r o ż e n i a o d z w i e r z y n y: buk jest narażony na zgryzanie i spałowanie przez zwierzynę, odpowiednim zabezpieczeniem jest grodzenie upraw oraz stosowanie repelentów.

7)C z y n n i k i g r z y b o w e: wiele gatunków grzybów pasożytujących na buku min rak gruzełkowaty buka (otwarte obrzęki na gałęziach), nekroza kory buka (kora zasycha, pęka , zamiera i wydzielany jest w tym miejscu płyn), antraknoza buka, psiarek obrzeżony, skórnik pomarszczony.

8)S z k o d l i w e o w a d y: gatunki żerujące na gatunkach liściastych min brudnica nieparka, skoczono bukowiec powodujący obumieranie i opadanie liści.

9)Z a n i e c z y s z e n i a p r z e m y s ł o w e: buk jest gatunkiem średnio odpornym na zanieczyszczenia , ustępuje tylko dębom i olszy czarnej, zalecany do wprowadzania w rejonach przemysłowych.

Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior)

1)W y m a g a n i a t e r m i c n e: gatunek najbardziej z naszych gatunków wrażliwy na przymrozki wiosenne, lubi tereny ciepłe, nie toleruje ostrych zim, duże mrozy powodują u niego pękanie kory.

2)W r a ż l i w o ś ć n a o p a d y: potrzebuje dużych ilości opadów, w terenach górskich dobrze rośnie na siedliskach suchszych, odporny na działanie śniegu.

3)W y m a g a n i a ś w i e t l n e: tylko we wczesnej młodości znosi lekkie ocienienie lecz wraz z wiekiem staje się gatunkiem wybitnie światłożądnym.

4)W y m a g a n i a g l e b o w e:

- z a s o b n o ś ć: gatunek wymagający gleb próchnicznych, zasobnych w składniki mineralne , gleb głębokich, nie toleruje zakwaszenia

- w i l g o t n o ś ć: rośnie na glebach wilgotnych do mokrych, z wodą przepływową, toleruje krótkie zalewania

- s t r u k t u r a: odpowiadające mu siedliska to te powstałe na marglach, madach, gleby torfowo-murszowe, oglejone czarne ziemie, gleby dobrze przewietrzone o strukturze szkieletowej

5) W y m a g a n i a k l i m a t y c z n e: optimum uzyskuje jesion w rejonach klimatu wilgotnego terenów niżowych.

6)Z a g r o ż e n i a o d z w i e r z y n y: jak u większości liściastych narażony na zgryzanie i spałowanie.

7)C z y n n i k i g r z y b o w e: wszelkiego rodzaju nekrozy liści a w ostatnich latach choroby kompleksowe powodujące zamieranie jesionu w całym kraju.

8)S z k o d l i w e o w a d y: pasożyty gatunków liściastych min jesionowiec pstry.

9)Z a n i e c z y s z c z e n i a p r z e m y s ł o w e: gatunek słabo odporny lecz zalecany do wprowadzania w rejonach przemysłowych.

---