ZAGADNIENIA OGÓLNE

1. Przedmiot i zakres zainteresowań pedagogiki specjalnej

PEDAGOGIKA SPECJALNA jest nauka szczegółową. Jej przedmiotem jest opieka, terapia, kształcenie, wychowanie osób z odchyleniami od normy, najczęściej jednak mniej sprawnymi lub niepełnosprawnymi bez względu na rodzaj stopień i złożoność objawów oraz przyczyn zaistniałych anomalii, zaburzeń trudności lub ograniczeń. Jej celem jest rewalidacja społeczna dzieci upośledzonych, chorych, niedostosowanych społecznie lub w inny sposób odchylonych od normy.

2. Interdyscyplinarność pedagogiki specjalnej

Studia w zakresie pedagogiki specjalnej mają charakter interdyscypli­narny, obejmują bowiem - oprócz wiedzy, jaką powinien posiadać każdy humanista pedagog - także wiedzę z zakresu medycyny, psychologii kli­nicznej, teorii i organizacji kształcenia specjalnego oraz umiejętności z zakresu nauczania i wychowania dzieci o konkretnym upośledzeniu (konkret­nej niesprawności), jak również w zakresie wszystkich terapii stosowanych w odniesieniu do dzieci niepełnosprawnych.

3. Historyczne uwarunkowania pedagogiki specjalnej

4. Subdyscypliny pedagogiki specjalnej oraz czołowi przedstawiciele pedagogiki specjalnej

Subdyscypliny:

W polskiej pedagogice specjalnej ukształtowały się - jak twierdzi A. Hu-lek (1989, s. 21) przez dodawanie kolejnych kategorii dzieci upośledzonych - następujące subdyscypliny funkcjonujące w uniwersytetach i wyższych szkołach pedagogicznych:

1. Logopedia - obejmująca teorię i praktykę rehabilitacji mowy,

1. Oligofrenopedagogika - traktująca o teoretycznych i metodycznych aspektach kształcenia (rehabilitacji) osób upośledzonych umysłowo,

2. Pedagogika korekcyjna - zajmująca się badaniami, stymulacją i tera­pią dzieci z mikrozaburzeniami rozwojowymi,

3. Pedagogika resocjalizacyjna - obejmująca teoretyczne i metodyczne zagadnienia postępowania resocjalizacyjnego,

4. Pedagogika terapeutyczna - traktująca o teoretycznych i metodycz­nych problemach pracy pedagogicznej z osobami chorymi.

5. Praca socjalna - ukierunkowana na instytucjonalną i środowiskową rehabilitację i funkcjonowanie osób niepełnosprawnych,

6. Surdopedagogika - zajmująca się teoretycznymi i metodycznymi za­gadnieniami rehabilitacji osób niesłyszących i słabo słyszących,

7. Tyflopedagogika - obejmująca teoretyczne i metodyczne problemy rehabilitacji osób niewidzących i słabo widzących.

.Przeedstawiciele:

- Maria Grzegorzewska

- M. Stefanowska

- J. Korczak

- W. Łuniewski

- M. Wawrzynowski

- J. Doroszewski

5. Formy postępowania terapeutyczno - wychowawczego

• Wczesna, rozwinięta diagnoza i interwencja - badania lekarskie w czasie ciąży, uwarunkowania genetyczne, psychohigiena życia, stymulacja pozytywna w czasie ciąży

• wielostronna stymulacja i uaktywnianie - pobudzanie, wzmacnianie, wzbogacanie zainteresowań i aktywności twórczej a także często ukrywanych i potencjalnych zdolności umożliwiające skuteczne wypełnianie zadań życiowych. Według Marii Grzegorzewskiej akcja dynamiczna działa wybitnie rewalidacyjnie, a mianowicie, „wzmaga aktywność danej upośledzonej jednostki, jej inicjatywę, twórczość, zapał do pracy, siłę woli w przezwyciężaniu trudności, a nawet często pasję do walki z nimi.

• Usprawnienie to postępowanie maksymalnie rozwijające zadatki i siły biologiczne organizmu, które są najmniej uszkodzone, jego celem jest poprawa lub utrzymanie na zadowalającym poziomie przede wszystkim sprawności fizycznej, a szczególnie wydolności i tolerancji wysiłku.

• Korektura (korekcja, korygowanie) Odnosi się do jakiegoś niesprawnego, nieprawidłowego działania określonych narządów, układów, zmysłów, np. narządów artykulacyjnych, postawy ciała, zaburzeń w pisaniu (dysgrafii, dysortografii) itd., jest wszechobecna w działaniach terapeutyczno-edukacyjnych

• Kompensacja to złożony proces uzupełniania, wyrównywania braków oraz zastępowania (substytucji) deficytów rozwojowych, narządów i przystosowywania się na innej możliwej drodze. Polega on na odtwarzaniu czynności całego narządu ruchu, zmysłu lub poszczególnych jego części za pomocą środków zastępczych organizmu ludzkiego

• Indywidualizacja jest to najogólniej biorąc uwzględnianie w procesach rozwojowo-edukacyjnych jednostkowych właściwości człowieka, wynikających z fizycznych i psychicznych dyspozycji oraz sytuacji społeczno-wychowawczych w każdej fazie jego osobowej egzystencji.

• Profilaktyka - jest działaniem zmierzającym do stworzenia odpowiednich warunków rozwojowych edukacyjnych, szczególnie dla dzieci i młodzieży, oraz zapobiegania różnym zjawiskom, chorobom i urazom, które mogą prowadzić w konsekwencji do niepełnej sprawności organizmu lub dysfunkcji jego narządów.

• Prewencja - obejmuje różnego rodzaju działania prozdrowotne (szczepienia, badania okresowe, przekrojowe), opiekuńcze (prenatalne i postnatalne) oraz edukacyjne (dotyczące żywienia, bhp, zanieczyszczenia, zatrucia środowiska), nastawione na zapobieganie uszkodzeniom fizycznym, dysfunkcjom intelektualnym, psychicznym i narządów zmysłów (prewencja podstawowa); obejmuje też działania zapobiegające trwałym uszkodzeniom funkcjonalnym lub trwałej niepełnosprawności (prewencja wtórna).

• Wspieranie i pomaganie

6. Drogi oddziaływań rewalidacyjnych wg M. Grzegorzewskiej

1. Kompensacja to zastąpienie jakiegoś braku innym czynnikiem lub funkcją, to zasadniczy czynnik terapeutyczno-wychowawczy w zakresie rewalidacji. Działanie kompensacyjne zmierza w kierunku wyrównywania braków przez rozwój funkcji zastępczych. Celem tego działania jest dążenie do tego, by upośledzenie w określonej dziedzinie nie spowodowało niedorozwoju całej osobowości Kompensacja może mieć różny charakter, należy ją rozpatrywać z punktu widzenia potrzeb danego osobnika.

2. Drugim czynnikiem zasadniczym w akcji rewalidacyjnej jest korektura jakiegoś niesprawnego działania, zaburzonej funkcji organicznej, psychicznej czy psychospołecznej np. korektura wyrazistości mowy u głuchego. Ważna jest konieczność współdziałania psychicznego w odbywanych ćwiczeniach. Innym polem działania w akcje korygowania są niedostatecznie adekwatne wyobrażenia i pojęcia osób niepełnosprawnych. Korekturę zaczyna się od poprawienia funkcji najmniej zaburzonych. Należy uwzględnić wszystkie uszkodzenia lecz nie równocześnie. Ustalenie kolejności zależy od indywidualnych właściwości psychofizycznych.

3. Wzmacnianie i usprawnianie to także droga do pełniejszego rozwoju jednostki upośledzonej np. jeśli uszkodzenie organów poznawczych nie jest całkowite, należy dążyć do maksymalnego wykorzystania pozostałych możliwości rozwoju. Jakość i siła wzmocnienia zależy od dokonywanej korekty. Upośledzenie umysłowe ma charakter totalny uszkadza wszystkie funkcje organizmu, ale niektóre z nich są tylko osłabione i do przywrócenia równowagi wymagają odpowiednich pobudzeń.

4. Do czynników zasadniczych w akcji rewalidacyjnej należy akcja dynamizowania, która wybitnie wzmaga aktywność upośledzonej jednostki, jej inicjatywę, zapał do pracy, siłę woli. Wyzwala to własny dynamizm jednostki. Drogą do wyzwalania dynamizmu jednostki jest stwarzanie jej takich warunków by mogła realizować własne potrzeby o charakterze społecznym, intelektualnym artystycznym czy moralnym.

Zatem działalność rewalidacyjna to stosowanie takich metod i form w oparciu o wymienione wyżej podstawowe zasady, które umożliwią optymalne usprawnienie psychofizyczne i społeczne jednostki upośledzonej.

7. System kształcenia osób o specjalnych potrzebach edukacyjnych

8. Autonomia osób niepełnosprawnych

Autonomia oznacza przede wszystkim niezależność jednostki od kogoś lub od czegoś, a więc zakłada, że ludzkie „ja" osiąga się w procesie indywiduacji oraz z udziałem innych osób. Dojrzewanie psychiczne człowieka można rozpatrywać jako przechodzenie od stanu społecznej zależności do stanu niezależności lub współzależności, od racji otoczenia do racji własnego działania w zakresie formowania celów i zadań życiowych

9. Za i przeciw integracji w szkole

ZA:

• Nauczyciel akceptuje dziecko niepełnosprawne nie jako dziecko specjalne, ale jako dziecko obarczone większymi trudnościami rozwojowymi. Przydziela mu zadania na równi ze zdrowymi, włącza je we wszystkie zajęcia bez szkody dla zdrowia, stosuje te same nagrody, kary, przyznaje mu role, udziela pomocy specjalistycznej, wspiera je zachętą i wiarą, zauważa jego zdolności i osiągnięcia. Objaśnia dzieciom zdrowym, jak skutecznie udzielać pomocy.

• Szkoła integracyjna wspiera rodziców, udziela porad i pomocy specjalistycznej.

• Zapewniona jest opieka medyczna, ułatwiony dostęp do zajęć korekcyjno-usprawniających i urządzeń, np. wind, podjazdów, zapewniona jest pomoc dydaktyczna (rehabilitacja, logopedia).

• Mała liczba uczniów w klasie, różnice wieku i odmienność wpływają na dobrą współpracę i porozumienie; innowacyjne metody realizowania zadań dydaktyczno-wychowawczych, bogactwo i różnorodność pomocy dydaktycznych, nietypowa ocena.

• Dzieci chore i niepełnosprawne nabywają wiele umiejętności i wiadomości, odnajdują równowagę psychiczną, pokonują lęk przed nowym środowiskiem, dowiadują się, że kalectwo nie dyskryminuje ani nie stawia na uprzywilejowanej pozycji. Przestają stawiać siebie po stronie roszczeniowej i unikać odpowiedzialności za własny los.

• Kontakty w społeczności szkolnej przygotowują dzieci niepełnosprawne do życia w normalnym świecie, pozwalają poznawać postawy społeczne.

• Integracja pozytywnie wpływa na zachowanie niepełnosprawnych, a także na ich osobowość. Są kochane, akceptowane, odnoszą sukcesy, aktywnie uczestniczą w zabawach i zajęciach wraz ze sprawnymi kolegami.

• Stawiane wymagania zmuszają do mobilizacji, kształtują realny obraz samego siebie.

• Integracja pozytywnie wpływa na dzieci zdrowe, które akceptują specyfikę i odmienność upośledzonych kolegów, pozbywają się strachu i obcości przed dziećmi kalekimi.

• Poprawia sprawność ruchową dzieci sprawnych inaczej, poszerza zainteresowania, rozwija mowę i wyobraźnię.

PRZECIW:

• Podczas selekcji kandydatów do szkoły masowej dobrze integrują się dzieci bez emocjonalnych zaburzeń w zachowaniu. Przyjęte mogą być takie jednostki, które zdołają sprostać pracy, jaka je czeka. Adaptacja do szkoły może więc stanowić dla dziecka stres, zwłaszcza na początku integracji.

• Niejednoznaczne i nie zawsze pozytywne nastawienie społeczeństwa ogranicza i utrudnia integrację, podobnie nieuzasadnione uprzedzenia dzieci zdrowych i ich rodziców. Wszystko to prowadzi to do zakłóceń w interakcjach.

• Dziecko uświadamia sobie swoją inność, ma poczucie niższej wartości i wycofuje się z aktywnych prób nawiązania kontaktu.

• W szkole integracyjnej angażuje się rodziców przez cały czas pobytu dziecka w szkole (dotyczy to głównie niepełnosprawnych ruchowo). Rodzice opiekują się dziećmi w czasie przerw i po lekcjach. Brakuje fachowej opieki pielęgnacyjnej, np. pielęgniarki, która zmieniałaby wkłady i myła potrzebujące takiej pomocy dzieci. Rodzice poświęcają swój czas, zaniedbują rodzinę i pracę dla jednego dziecka, z którym przebywają w szkole.

• Zajęcia specjalistyczne organizowane dla dzieci chorych nie dają możliwości wyzbycia się poczucia inności, gdyż dzieci zdrowe nie biorą w nich udziału, co nie daje możliwości konfrontacji ze zdrowymi.

• Dzieci chore nie utrzymują poza szkołą kontaktów towarzyskich z dziećmi zdrowymi. Duża odległość pozbawia je możliwości spotykania się z przyjaciółmi z klasy.

• Po zajęciach szkolnych są zapomniane, rzadko zaprasza się je na urodziny, do kina. Mają utrudniony dojazd i możliwość poruszania się.

OLIGOFRENOPEDAGOGIKA

1. Pojęcie oligofrenii oraz klasyfikacja

Oligofrenia jest to zahamowanie lub upośledzenie rozwoju psychicznego wrodzone albo bardzo wcześnie nabyte prowadzące często do zaburzeń w przystosowaniu społecznym.

Klasyfikacja

nazwa	Wechsler	Termana Merrill
Pogranicze upośledzenia umysłowego	70-84	83-68
Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim	55-69	67-52
Upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym	40-54	51-36
Upośledzenie umysłowe stopnia znacznego	25-39	35-20
Upośledzenie umysłowe stopnia głębokiego	0-24	19-0

2. Profilaktyka upośledzeń umysłowych

Przed upośledzeniem umysłowym w wielu przypadkach można się ustrzec dzięki odpowiednim nawykom i profilaktyce. Należy zwrócić szczególną uwagę na następujące czynniki: szczepienia profilaktyczne, wczesne wykrycie choroby i jej leczenie, odpowiednia dieta i zapobieganie niedożywianiu oraz środowisko pedagogiczne i kulturowe.

3. Wybrane postacie którym towarzyszy niedorozwój umysłowy

Zespół wad rozwojowych, które występują u osób z dodatkowym chromosomem przy 21 parze autosomów. Dzieci z zespołem Downa najczęściej rodzą matki po 35 roku życia

cechy charakterystyczne

• niski wzrost

• małpia bruzda na dłoniach

• szerokie, skośnie rozstawione oczy

• nos spłaszczony

• duży język

• mięśnie i więzadła często wiotkie

• rozwój motoryczny i umysłowy opóźniony

• występują wrodzone wady serca i niedrożność układu pokarmowego

1. Charakterystyka osób z inteligencją niższą niż przeciętna - notatki

2. Funkcjonowanie osób z upośledzeniem w stopniu lekkim, umiarkowanym i głębokim

3. Metody nauczania dzieci w szkolnictwie specjalnym

Metoda Ośrodków Pracy

Metoda ośrodków pracy wyprowadzona w Polsce w latach 20-tych przez prof. Marię Grzegorzewską , wywodzi się z metody ośrodków zainteresowań opracowanych przez belgijskiego lekarza i pedagoga Ovide'a Decroly'ego. U podstaw tej metody i metody ośrodków zainteresowań leżało dość powszechne przekonanie, że podstawowym zadaniem szkoły jest przygotowanie wychowanków do życia w społeczeństwie: przygotowanie do życia przez życie. Oznaczało to nie tylko mocne powiązanie szkoły z życiem , lecz nawet wprowadzenie do niej toczącego się wokół bogatego życia .

Podstawowe założenia metody Decroly'ego to:

• zasada wychowania do życia przez życie

• uznanie zainteresowania dziecka za podstawowy czynnik doboru materiału do nauczania poszczególnych klas

• całościowe ujmowanie materiału nauczania bez rozbijania go na oddzielne przedmioty w czasie opracowywania zjawisk występujących w życiu.

Podstawowe założenia metody ośrodków pracy są następujące :

• zapewnienie każdemu dziecku dostępnego mu w jego wieku i we współczesnych warunkach optymalnego wszechstronnego rozwoju psychofizycznego (dać im rzetelną wiedzę o otoczeniu , wychowywać moralnie przede wszystkim na uspołecznieniu i zapewnić im taką sprawność organizmu , by nawet w nieprzewidywalnych warunkach mogły sobie radzić )

• ukształtowanie aktywnej postawy zmierzającej do ciągłego pokonywania trudności zapoznanie dzieci ze współczesnym życiem i otoczeniem oraz z najważniejszymi przemianami jakie zachodziły i zachodzą w przyrodzie technice, kulturze i w samym człowieku zintegrowanie oddziaływania pedagogicznego obejmujące nauczanie, wychowanie ukierunkowujące i interwencyjne oddziaływania na występujące u dzieci dodatnie i ujemne odchylenia rozwojowe oraz nauczanie całościowe.

Wprowadzenie metody ośrodków pracy do szkół specjalnych spowodowało, że rozkład materiału nie jest opracowywany według przedmiotów, lecz tematyki występującej w ośrodkach pracy. Dobór tematyki ośrodków pracy czerpie się z otaczającego dziecko środowiska przyrodniczego, zmieniającego się w różnych porach roku oraz środowiska społecznego. Tematyka ośrodków pracy w zależności od stopnia klasy (I-III) ulega rozszerzeniu.

Metoda ośrodków pracy odpowiada dążeniom rozwojowym dzieci z trudnościami. Stara się umożliwić dostępny im optymalny rozwój psychofizyczny : dać rzetelna wiedzę o otoczeniu, wychować ich, przygotować do udziału w życiu kulturalnym i w przeobrażeniach zachodzących w otoczeniu

1. Orzecznictwo i klasyfikacja uczniów do szkół specjalnych

2. Fazy akceptacji niepełnosprawności u własnego dziecka

I faza szoku, zwana również okresem wstrząsu emocjonalnego, charakteryzuje się paraliżem zdolności rodziców do działania. Trwa zwykle kilka dni, chociaż może się znacznie wydłużyć. W fazie tej równowaga psychiczna rodziców ulega załamaniu. Często pojawiają się takie objawy jak: obniżony nastrój, niekontrolowane reakcje i stany nerwicowe. Silne emocje przeżywane przez rodziców znacząco wpływają na relacje interpersonalne, pojawiają się nieporozumienia, kłótnie, wzajemna wrogość i pretensje. Przeżywają również ambiwalentne uczucia wobec siebie i dziecka: miłość i nienawiść, czułość i odrzucenie czy wstyd i zażenowanie.

II faza rozpaczy, zwana okresem depresji, rodzice najczęściej są zrozpaczeni, przygnębieni i bezradni, chociaż przeżywane emocje nie są gwałtowne. Rodzice mają poczucie niespełnionych nadziei spowodowanych rozbieżnością między aktualnym stanem dziecka a swoimi wyobrażeniami na jego temat. Są niedoinformowani, nie wiedzą dokładnie na czym polega choroba dziecka, jakie są ograniczenia, a jakie są możliwości. Dlatego też, w tym okresie przepełnieni są negatywnymi emocjami i przeciążeni obowiązkami, a w ich życiu uczuciowym dominuje poczucie winy, lęk, osamotnienie i silne poczucie krzywdy.

III faza pozornego przystosowania, w której uruchamiają się różne, często podświadome mechanizmy obronne, chroniące przed napięciami nie do zniesienia, poprzez deformację obrazu realnej rzeczywistości zgodnie ze swoimi pragnieniami. Tymi mechanizmami najczęściej są: rezygnacja oraz negacja przez zaprzeczenie i wypieranie faktu niepełnosprawności dziecka, prowadząca często do działań zastępczych, dających poczucie aktywnego przeciwdziałania sytuacji. Niejednokrotnie, jako mechanizm obronny występuje również agresja kierowana na: samego siebie - mająca na celu zmniejszenie napięcia, dziecko - unikanie kontaktu, lub też specjalistów i społeczeństwo. Dlatego też stosowanym sposobem radzenia sobie jest unikanie kontaktów, rozmów, wychodzenia z domu czy korzystania z placówek. Okres ten może trwać bardzo długo. W trakcie jego trwania rodzice poddają się apatii, przygnębieniu lub pesymizmowi, zapominając, że dziecko potrzebuje ich miłości.

IV faza konstruktywnego przystosowania się, zwana okresem orientacji, która polega na pełnej akceptacji dziecka i własnej sytuacji jako rodzica, a także na umiejętności korzystania z doświadczeń własnych i cudzych. U rodziców zaczynają dominować uczucia pozytywne, a kontakty z dzieckiem powoli przynoszą satysfakcję. Rodzice dostrzegają postępy dziecka i sprawia im to radość.

3. Możliwości zawodowe osób niepełnosprawnych umysłowo

4. Czas wolny osób z niepełnosprawnością intelektualną

SURDOPEDAGOGIKA

2. Alternatywne metody porozumiewania się osób głuchych

czaty na stronach internetowych, forum, komunikatory, wideorozmowy, telefony komórkowe, zestawy słuchawkowe, pętla intuktofonicznej

3. kompensacyjna rola dotyku wibracyjnego oraz przewodnictwa kostnego u osób głuchych

4. Współczesne tendencje w opiece nad dzieckiem niesłyszącym i słabosłyszącym

5. Technologie wspomagające osoby z dysfunkcją słuchu

. Nowoczesne aparaty słuchowe są to niewielkie urządzenia wzmacniające i odpowiednio do wady słuchu korygujące dźwięki w zakresie częstotliwości akustycznych związanych z ludzką mową. Produkowane są najczęściej w formie zausznej lub wewnątrzusznej.

Implanty slimakowe są urządzeniami wszczepianymi chirurgicznie do ucha wewnętrznego. Zabieg przeprowadzany jest dla osób, którym nie pomagają aparaty słuchowe. Proteza składa się z 2 części: części wszczepianej w ucho wewnętrzne i cześci zewnętrznej przytwierdzonej do ciała. Część zewnętrzna to mikrofon, procesor mowy i transmiter. Część wewnętrna - implant i elektrody przewodzące sygnały elektryczne. Do implantu trzeba się przywyczaić, trwa to od kilku miesięcy do kilku lat.

Innym bardzo ciekawy rozwiązaniem technicznym jest system FM . Składa się ona z dwóch części - nadajnika i odbiorników czyli małych wsuwek zakładanych na aparaty zauszne. Dzięki temu głos jest wysyłany bezpośrednio do aparatów. W starszych, tańszych wersjach trzeba było zakładać pętlę (odbiornik) na szyję. TX3 (stereo) jest bardzo wygodny i nie ma już tych problemów.

6.

1. pojęcie choroby przewlekłej

czynnik lub choroba o długotrwałym przebiegu i najczęściej słabym nasileniu objawów. Np. przez choroby przewlekłe rozumiemy choroby trwające miesiącami lub latami, przebiegające zwykle z mało gwałtownymi, niezbyt nasilonymi objawami. Przeciwieństwem choroby przewlekłej jest choroba ostra - występująca nagle, o burzliwym przebiegu, nasilonych objawach i trwająca od kilku godzin do kilku tygodni"

2. Mechanizmy obronne

Człowiek chory przewlekle, pomimo poważnych ograniczeń dąży do zachowania względnej sprawności fizycznej i podejmuje próby przystosowania się do nowej sytuacji życiowej dzięki uruchomieniu mechanizmów obronnych. Sprzyjają one zmniejszeniu poczucia zagrożenia i podwyższeniu pozytywnej samooceny. Sękowska(1978) dzieli mechanizmy obronne na pozytywne i negatywne. Do negatywnych zalicza: agresję, regresję, ucieczkę, projekcję, rezygnację i tłumienie, natomiast wśród mechanizmów pozytywnych wyróżnia: racjonalizm, kompensację i transformację.
Agresja ma postać uporu lub negatywizmu. Specyficznym jej rodzajem jest autoagresja, wyrażająca się np. w myślach samobójczych. Regresja oznacza bierne nastawienie; człowiek oczekuje pomocy i wsparcia niemal w każdej sytuacji. Ucieczka jest kolejną formą samoobrony. Projekcja wiąże się z obwinianie otoczenia za swoje cierpienie. Rezygnacja objawia się apatią i biernością, natomiast tłumienie wiąże się z dużym napięciem i owocuje zaburzeniami zachowania o podłożu neurotycznym.
Jeśli chodzi o mechanizmy o charakterze obronnym to: racjonalizacja pomaga w rozumieniu obiektywnej oceny własnej sytuacji i odkrywaniu nowych możliwości, kompensacja z kolei jest dążeniem do osiągnięcia sukcesów w dziedzinach dostępnych choremu, transformacja polega na zmianie hierarchii wartości i celów życia, co skłania człowieka do aktywnej i doskonalszej samorealizacji.

3.Zaspokajanie potrzeb dzieci przewlekle chorych

Dziecięca potrzeba poznawania świata jest jednym z podstawowych źródeł motywacji zachowań i właściwie wystarczy jej nie hamować, a dziecko samo będzie szukało stymulacji poznawczej. Potrzeby behawioralne dzieci dotyczą według autora potrzeby ruchu, aktywności fizycznej.

Wśród potrzeb uczuciowych chorego dziecka na plan pierwszy wysuwa się potrzeba otrzymywania miłości, a z nią ściśle powiązana jest potrzeba szacunku dla dziecka - pacjenta (co może się wyrażać np. poprzez uznawanie prawa małego pacjenta do informowania go o chorobie). Dziecko otoczone aprobatą i szacunkiem będzie się czuło bezpiecznie, co pozwoli wyeliminować w pewnym zakresie napięcie psychiczne, jakie wywołuje w nim choroba i rola społeczna pacjenta.

Potrzeba wyrażania radości życia u chorych dzieci jest przytłumiona, zwłaszcza w ostrym okresie choroby. Wystarczy jednak niewielka poprawa stanu zdrowia, aby dziecko zapragnęło wyrażać w sposób dynamiczny swoje emocje, podejmować aktywność o charakterze zabawowym, szukać okazji do ruchu, czyli zaspokajać również potrzeby behawioralne, które tu rozpatrywane są w wymiarze właśnie ruchu fizycznego

4. Funkcjonowanie osób z niepełnosprawnością ruchową

7. notatki

8

---