Pytania:
Grzybopływki patogeniczne dla roślin
Ochrona przed hubą korzeni z uzasadnieniem
Predyspozycjoniści i patogeniści - historia fp
Ochrona drzew przed mączniakiem prawdziwym dębu z uzasadnieniem zalecanego postępowania
Hyphomycetes- stanowsiko systematyczne, charakterytyka i przykłady
Obronność roślin przed chorobami
Budowa i FUNKCJONOWANIE owocników u grzybów workowych (albo podstawkowych)
Sposoby dokonywania infekcji (=wnikania patogenów do rośliny)
Ochrona drzew przed opieńkową zgnilizna korzeni z uzasadnieniem
Rozprzestrzenianie się patogena w roślinie, w fazie inkubacji
Objawy huby sosny, z podziałem na grupy objawów chorób roślin
Fizyczna metoda ochrony roślin- charakterystyka i zastosowanie w leśnictwie
Fitoplazmy i spiroplazmy jako patogeny roślin i ich znaczenie w leśnictwie
Peronosporales - stanowisko systematyczne, charakterystyka i przykłady
Źródła infekcji - wymienić i podać przykłady
Biologiczna metoda ochrony roślin przed chorobami - definicja, charakterystyka i zastosowanie Wirusy pato dla roślin- charakterystyka
Mączniak prawdziwy Db - systematyka i cykl rozwojowy
Zamieranie dębów - sytuacja w AmPn i Europie
Metoda chemiczna ochrony - def, i zastosowanie w leśnictwie
Bakterie patologiczne dla roślin
Zgnilizny drewna- podział, szkodliwość, przykłady
Objawy holenderskiej z podziałem objawów
Grzybopływki pato dla roślin
Barwice, podział szkodliwość, przykłady
Porównać ochronę [przed opieńką i hubą korzeni
Kwarantanna w ochronie roślin przed chorobami
Nicienie jako patogeny roślin - podać tego obiekta kwarant
Objawy rdzy wejmutkowo-porzewczkowej + podział na grupy objawów
Uredinales- stanowsiko systematyczne, charakterytyka i przykłady
Russulales- stan syst, char, przyk
Mikoryzy- podział na katergotie, budowa, znaczenie
Rdze występujące na drzewach i krzewach leśnych - wymienić choroby i patogeny, zaznaczyć 1/2dopmowe i pełno/ułomniocyklowe
Objawy - podział, defeinicja każdej gryupy i przykłady
Bakterie bez ścian komórkowych- patogeny roślin
Etiologia holenderskiej wiązów i żółtaczki wiązów
Fitopatologia ogólna
Symptomatyka - nauka o objawach chorób
Objawy
zewnętrzne i wewnętrzne;
makroskopowe i mikroskopowe;
objawy istotne ( stale związany z występowaniem danej jakości), objaw nieistotny (nie wykazuje tej stałości)
Istotne:
Pierwotne (występujące jako pierwsze na roślinie), wtórne (występują po pierwotnym)
Swoisty- specyficzny (związany tylko z daną chorobą), nieswoisty
Objaw właściwy = reakcja rośliny- gospodarza na działanie patogena:
Więdnięcia
Przebarwienia
Nekrozy + objawy następcze po nekrozach (ponekrotyczne- np. zgnilizna)
Zniekształcenia
Plastyczne - zmiany objętości, np. rak
Zwykłe- zmiana położenia, np. skrzywiony pęd i zwisające liście - monilioza wiśni
Rany
Wydzieliny (niezestalające się lub zestalające się
Objawy niewłaściwe - oznaka etiologiczna - części ciała patogena widoczne makroskopowo na powierzchni rośliny
Grzyby -> zarodnikowanie, grzybnia, owocniki
Bakterie -> wycieki bakteryjne
Rośliny wyższe -> rośliny, np. jemioła
Obraz choroby (syndrom) = zespół objawów choroby rozpatrywanych w określonym stadium choroby danej rośliny
Przykład- obraz choroby na sośnie porażonej przez Armillaria obscura : właściwe objawy- więdnięcie pędów, przebarwienie niekształtne igieł i pędów, nekroza częściowa (igły), opadanie igieł - objaw ponekrotyczny, zniekształcenia zwykłe (położenia pędów), zniekształcenia plastyczne (niedorozwój pędów)
Przebieg choroby (patogeneza) - szereg kolejno następujących po sobie obrazów choroby
Etiologia- nauka o przyczynach chorób
Nauka o chorobach infekcyjnych
Ochrona roślin przed chorobami
Definicja choroby rośliny:
Wg K. Mańki - odpowiednio silnie zakłócony przez czynniki zewnętrzne proces fizjologiczny, na tyle długotrwały, że prowadzący do nieodwracalnych zmian strukturalnych (wyrażających się objawami) tego organizmu, a tym samym do śmierci lub nienormalnego rozwoju danej rośliny
Wg Karola Zalewskiego: Roślina zdrowa -> obfity plon dobrej jakości; chora - niski plon złej jakości
Ogólny podział objawów chorobowych:
Zewnętrzne i wewnętrzne
Makroskopowe i mikroskopowe (anatomia patologiczna)
Istotne i nieistotne
Istotne- zawsze przy danej chorobie
Mogą być istotne lub nie - np. więdnięcie przy holenderskiej ch. Wiązów- jest, a przy opieńkowej zgniliźnie- nie
Pierwotne i wtórne
Pierwotne- pierwsze się pojawiają
Wtórne- są wynikiem warunków stworzonych przez pierwotne (np. więdnięcie-->nekroza)
Specyficzne i niespecyficzne
Specyficzne- dla danej choroby; owocnik - zawsze specyficzny
Właściwe i niewłaściwe
Właściwe - reakcja rośliny - gospodarza na czynnik chorobotwórczy
Więdnięcia - spada turgor, plazmoliza - dotyczy najczęściej "soczystych" narządów
Wynik: zakłócenie procesów: pobierania (choroby korzeni, susza fizjologiczna), przewodzenia i transpiracji - objawy niespecyficzne
Charakter:
Fizjologiczne - gdy lekko przywiędnie, brak nekrozy i wraca do stanu normalnego
Patologiczne - gdy nie wracają do stanu normalnego, poddane czynnikom chorobotwórczym natury biotycznej
Choroby:
Holenderska choroba wiązów
Powodowana przez grzyby Ophiostoma ulmi oraz O. novo-ulmi, workowce z otoczniami otwartymi,
Przebieg: kwiecień/maj - ogłodek (Scolythus scolythus) - dokonują żeru uzupełniającego na wiązach - są wektorami Ophiostoma ulmi - na ciele przenoszą zarodniki, które wnikają do pędów, gdzie kiełkują i wnikają do naczyń. Bytując w naczyniach - rozprzestrzeniają się, lecz głównie bytują w miejscu infekcji. Wytwarzają toksyny zatruwające roślinę - ale nie jest to powód zamierania/więdnięcia. Wiązy broniąc się przed patogenami wytwarzają wcistki i substancje gumowe. Zatykane są naczynia- więdnie część od miejsca zakażenia.
Dwa przebiegi: nagły - liście zamierają nie zdążąc się przebarwić/ łagodniejszy - liście zdążą się przebarwić i zamrzeć
Drzewo zamiera po serii rokrocznych ataków. Zarodniki - w chodnikach larwalnych ogłodków - tylko w zamarłych drzewach.
Ochrona - usuwanie zamarłych wiązów, kłody - jeśli musimy pozostawić, to należy okorować.
Więdnięcie drzew liściastych - powodowana przez Verticilium alboatrum .
Powoduje zatykanie naczyń grzybnią - więdnięcie.
Przebarwienia - każde odchylenie w zabarwieniu rośliny, w porównaniu do rośliny zdrowej
Niekształtne i kształtne: (niekształtne- tendencje do powiększania się na cały narząd, brzeg plam - niewyraźny)
Jednorodnie kształtne - tej samej wielkości i kształtu
Niejednorodnie kształtne - różnią się między sobą wielkością, kształtem bądź jednym i drugim
Powierzchniowe i wgłębne:
Plastyczno - zwykłe poziom plamy +/- równy ---====----
Plastyczno- wklęsłe - poziom plamy lekko się zagłebia---vvvv----
Plastyczno- wypukłe - poziom plamy lekko wypukły - lekka narośl ---
Nekrotyczne
Etiologiczne
Przykłady:
Pasożytnicza zgorzel siewek buka - powodowana przez grzybopływki Phytophtora cactorum. - przebarwienia niekształtne
Barwica drewna- sinizna. Ceratocystis pini, Discula bruneotingens.
Smołowa plamistość liści klonu - w środku czarne- przebarwienie etiologiczne - nagromadzenie strzępek patogena (czarne- strzępki przetrwalnikowe- skleroty) obwódka- przebarwienie nekrotyczne- pod wpływem patogena tkanka zamiera- Rhintisma acerinum.
Plamistość nerwobrzeżna platana - sprawca Apiognomonia errabunda.
Nekrozy -obumarcia
Podział:
Lokalna - część liścia/igły
Częściowa - część narządów - np. rocznik igieł, część liści
Całkowita - cała roślina obumiera
Objawy ponekrotyczne:
Przedwczesne zrzucanie narządów
Usychanie nekrotycznych narządów
Wykruszanie się nekrotycznych tkanek
Powstawanie w martwych tkankach substancji trujących
Powstawanie zgnilizny
Powstawanie raków drzewnych
Przykłady:
Nekroza lokalna- dziurkowatość liści czereśni
Nekroza całkowita- pasożytnicza zgorzel siewek sosny - (!)- Fusarium oxysporum, Rhizoctonia solani,
Nekroza częściowa - wiosenna osutka sosny (Lophoderium pinastri- ubiegłoroczne igły opadają; rdza kory sosny zwyczajnej - zamiera część drzewa (Cronartium flaccidum, Endocronartium pini, u wejmutki - Cronartium ribicola) - przy rdzach - też zniekształcenia. Uredinales - pasożyty bezwzględne.
Zniekształcenia - odchylenie w rozwoju rośliny w porównaniu do rośliny zdrowej
Podział:
Zwykłe - zmiana
Kształtu, Pokroju, Symetrii, Struktury
Plastyczne - zmiana wymiarów:
Skarłowacenia,
Wybujałości
Dziwotwory:
Staśmienia łodygi (fasciato), Skręty łodygi (torsio), Przerosty (prolificatio), Nowotwory (cecydia)
Przykłady:
Skrętak sosny - staśmienie jest niespecyficzne (rzadko się pojawia, objaw nieistotny) Melampsora pinitorqua - czasem jeszcze proliferacyjne pączkowanie
Rak jodły (rdza jodły i goździkowatych)- może wystąpić czarcia miotła. Melampsorella caryophylacearum
Czarcie miotły brzozy - zewnętrzniaki workowe -rodzaj Taphrina . Cały rząd Taphrinales - pasożyty bezwzględne.
Zniekształcenie- rdzeń mimośrodowy, nadnaturlanie zwiększone przyrosty na jednym promieniu, po 12 latach - konkretna deformacja strzały - od rdzy kory sosny - suchoczub - bo do strefy zainfekowanej rośnie, powyżej - zamiera.
Rany:
Przerwanie ciągłości tkanek w wyniku działania czynnika zarówno mechanicznego, jak i biotycznego.
Podziały:
Wewnętrzne i zewnętrzne
Gładkie i szarpane
Wąskie i szerokie (jak brzegi ran się stykają- wąska, jak nie- szeroka)
Zasklep (callus) - prosty i złożony
Prosty - taki, w którym zasklep składa się tylko i wyłącznie z tkanki korkowej. Zasklep złożony składa się na początku z miękiszu drzewnego, który różnicuje się następnie na tkanki spotykane w normalnym narządzie
Raki drzewne:
Otwarte i zamknięte (otwarte- widać blizny po pierścieniach zasklepowych)
Prawidłowe i nieprawidłowe (jeśli widzimy koncentryczne blizny po pierścieniach zasklepowych - prawidłowy, jeśli są poszarpane, zachodzą na siebie, nieregularne - nieprawidłowy)
Rak - złożony obraz chorobowy: rana, która się goi- zasklep, nekroza i wykruszanie się tkanek gojących
Zaczyna się od rany, jest zabliźniana, następnie callus ulega nekrozie, wykrusza, następnego roku znów tkanka zasklepowa, ale i rana się powiększa, bo callus się wykruszył. Co roku rana się powiększa.
Przykłady:
Rak gruzełkowy drzew liściastych - Nectria spp. (N. galigena, cohinea, ditisima)
Rak występuje w rdzy jodły i goździkowatych - może się pojawić, jeśli pęd jest blisko pnia i pień wniknie w zniekształcenie.
Rak modrzewia - jeśli chora strefa jest blisko pnia i wrośnie- jest rak.
Rak bakteryjny topoli - powodowany przez Xanthomonas populi - małe raki na gałęziach, wycieki śluzu, czerwone plamki w drewnie
Rak tarczowaty topoli
Wydzieliny:
Roślina wydziela substancje płynne - wyszukać przykłady:
Przykłady:
Porażenie przez opieńkową zgniliznę korzeni drzew- wycieki żywiczne przy szyi korzeniowej (grzyby rodzaju Armillaria, najgroźniejszy A. ostoyae =obscura). Najważniejsza gospodarczo choroba drzew. Wyciek żywicy - odróżnia od huby korzeni - przy hubie nie występuje. Grzybnia - u opieńki - gruba opilśń między korą a drewnem, huba- delikatny nalot grzybni między korą a drewnem - schodzi pod dotykiem palca. Huba 1 wieloletni owocnik - huba; opieńka - jednoroczny, grzybek:) Sznury grzybni - ryzomorfy - opieńka - kolejny objaw nieswoiste.
Wycieki śluzowe u buka
Wyciek żywicy u sosny może być też wynikiem porażenia przez Cronartium flaccidum.
Niewłaściwe (etiologiczne) - wynik działania patogena (zarodniki, grzybnia, śluz bakteryjny itp. )
Światło zakażonego naczynia z wcistkami i grzybnią Ophiostoma ulmi
Pasożyt bezwzględny - tylko i wyłącznie na żywych organizmach może się rozwijać.
Pasożyt względny - może się rozwijać po śmierci żywiciela
Etiologia-w
14 lutego 2012
10:29
Etiologia- nauka o przyczynach chorób
Abiotyczne (nieożywione) - czynniki chorobotwórcze nieinfekcyjne - okiść, grad, niedobory itp.
Czynniki pogodowe -Niskie, wysokie temperatury, wyładowania atmosferyczne, gwałtowne wiatry, opady śniegu deszczu, gradu
Zaopatrzenie w wodę - deficyt lub nadmiar wody
Czynniki pokarmowe, zaburzenia w odżywianiu
Skażenie środowiska, trujące substancje w glebie, wodzie, powietrzu
Biotyczne (ożywione, organiczne)- czynniki chorobotwórcze infekcyjne (zakaźne)
Wirusy
Objawy: mozaiki, chlorozy, tasiemki
Budowa - z mikry - kształty, wymiary,
Początki obserwacji - XVII w. - obrazy pstrości kwiatów tulipana (Tulip Mosaic Virus)
Namnażanie, infekcja - z mikro
Przenoszenie się - z mikro; Identyfikacja- też z mikro
Ochrona
Leczenie - termoterapia
Zapobieganie - nierozprzestrzenianie
Bakterie
Objawy - przebarwienia, plamistości ->nekrozy, więdnięcia, wycieki bakteryjne,
Budowa (kształt pałeczkowaty + promieniowce - tylko te powodują choroby roślin) , systematyka ( G- Agrobacterium, Pseudomonas, Xanthomonas, Erwina; G+ Bacillus, Clavibacter,…), rozmnażanie, infekcja, identyfikacja- z mikro
Przenoszenie - z rośliny na roslinę, z roku na rok (zimowanie w gospodarzu, na narzędziach, konstrukcji szklarni)
Ochrona:
Higiena roślin
Środki oparte na Cu (tlenochlorek miedzi- Miedzian)
Antybiotyki (niedopuszczone; hortocyna- siarczan streptomycyny - kiedyś dopuszczano)
Ochrona biologiczna (Agrobacterium tumefaciens vs. A. radiobacter K84 - Polagrocyna - blokuje niszę ekologiczną, nieszkodliwa)
Bakterie- promieniowce- (II G+właściwe, Bacillus, Clavibacter, Streptomyces), w większości saprotrify, Streptomyces scabies- parch zwykły ziemniaka (ochrona- obniżanie pH--> nowa forma przystosowana- S. acidi-scabies- nieskuteczne zalecenie [Presja selekcyjna])
Fitoplazmy - podobne do mikoplazm:
Objawy - żółtaczki, czerwienienie, drobnienie liści, zahamowanie wzrostu, profliferacja pędów, czarcie miotły, sterylność kwiatów
Budowa - brak ściany komórkowe, 3-warstwowa błona, rybosomy, nić DNA, kształt: pleomorficzne: kuliste, jajowate, rurkowate do nitkowatych, wymiary - śr 175-250nm, rozmnażanie- podział, pączkowanie, identyfikacja- serologiczne, biologia molekularna
Infekcje: jedynie naturalnie (zimowanie w gospodarzu, rozmnażanie wegetatywne), wektory - skoczki
Fitoplazma nekrozy łyka wiązu (fitoplazma żółtaczki wiązu) - Scaphoideus luteolus- skoczek przenoszący
Fitoplazma proliferacji jabłoni
Ochrona: zdrowy materiał rozmnożeniowy, zwalczanie wektorów, termoterapia
Spiroplazmy
Objawy: drobnienie liści, zahamowanie wzrostu
Budowa- brak ściany komórkowej, rybosomy, nić DNA, kształt: jak fitoplazmy + spiralne, ale nie pleomorficzne; średnica spiralnych 100-200nm, dł 3-5μm,
Rozmnażanie- podział
Infekcja- naturalna+ wektory
Identyfikacja- serologiczne, biologia molekuralna, morfologiczne
Ochrona: zdrowy materiał rozmnożeniowy, zwalczanie wektorów
Grzyby
Systematyka, cechy, cykle- z mikry
Ascomycota, klasa Taphrinomycetes (szpetczaki)- nagie hymenium workowe, bez owocnika: palisada prymitywnych worków (żółte plamy na liściach topoli i orzecha), wszystkie z klasy - pasożyty bezwzględne; Taphrina deformans - kędzierzawka brzoskwini - czerwone i pomarszczone liście.
Ascomycetes- owocniki
Cleistothecium - otocznia zamknięta która znika przy uwalnianiu worków
Lub otocznia zamknięta która nie rozpuszcza się, ale pęka - rząd Erysiphales - mączniaki prawdziwe
Peritheciumm- otocznia otwarta- twór na szczycie szyjki krótkiej/długiej/jajowatej, rzędy - Ophiostomales, Sordariales.
Pseudothecium - rząd Pleosporales.
Apothecium - miseczka, rząd Helotiales.
Basidiomycota
Klasa: Urediniomycetes- rdzaki - brak owocników podstawka wyrasta z teliospory; promycelium + sporidia
Klasa: Ustilaginomycetes- głowniaki -brak owocników, podstawka wyrasta z teliospory; promycelium (przedgrzybnia, zamiasta podstawki) + sporidia
Klasa: Basidiomycetes - podstawka wyrasta z grzybni, hymenium podstakwowe (warstwa lub "gleba")
Grzyby mitosporowe (anamorficzne)
Klasa: Hyphomycetes [niegdyś: strzępniaki]
Brak owocników!
Rząd: Agonomycetes - brak zarodników, wytwarzają skleroty, Rhizoctonia solani, (zgorzel siewek) Sclerotium cepivorum,(ogrodnictwo)
Rząd: Hyphomycetales - zarodniki konidialne na luźno rozmieszczonych trzonkach konidialnych, np. Penicillium spp.
Rząd: Stubellales- trzonki konidialne skupione, pionowo ("snopek")
Rząd: Tubercularies -trzonki konidialne skupione, poziomo ("poduszeczka") =sporodochia; Fusarium spp.
Klasa: Coelomycetes
Owocniki:
Acervulus = warstwiak
Picnidium = piknida
Rośliny wyższe
Rośliny nasienne
Półpasożyty - jemioła Viscum album
Nabrzmienie gałęzi, gdzie rośnie- objaw właściwy - zniekształcenie kształtu i wybujałość
Wiscyna- substancja w jagodach jemioły - obklejają sobie nią ptaki dzioby i nogi i roznoszą nasiona
Wypuszcza do drewna korzeń korowy, z którego do słojów wchodzą ssawki i pobierają wodę i sole mineralne
Jemioły karłowate (Arceuthobium spp.) - obiekt kwarantannowy A, z AmPn,
Pasożyty
Cuscuta epithymum - kanianka macierzankowata, pasożyt na roślinach zielnych, ciekawostka a nie problem
Zaraza czerwona Orobanche lutea, nie ma znaczenia gospodarczego, może być lokalnie istotnym patogenem pomidorów na plantacjach - zmniejszają plon.
Nicienie
Królestwo - Animalia, Typ - Nematoda
Bursaphelenchus xylophilus - węgorek sosnowiec (obiekt kwarantannowy) przenosi się przez żerdzianki,
Nauka o chorobach infekcyjnych
14 lutego 2012
11:01
Stadia choroby infekcyjnej:
Zakażenie (infekcja) - okres od zetknięcia się zarazka z rośliną- gospodarzem do nawiązania z tym ostatnim trwałego stosunku pasożytniczego (moment, gdy patogen zaczyna się odżywiać i rozrastać/namnażać)
Wylęganie (inkubacja)- od końca infekcji do wystąpienia na roślinie gospodarzu pierwszych objawów (pierwotnych)
Ujawnienie się choroby (symptomacja/ wybuch choroby) - od pojawienia się pierwszego symptomu do śmierci bądź wyzdrowienia rośliny
Dotąd = choroba właściwa
Wyzdrowienie - powrót rośliny gospodarza do normalnych funkcji fizjologicznych
Wyrównanie - odrobienie strat poniesionych przez roślinę- gospodarza wskutek przebytej choroby
Zasadnicze znaczenie mają 2-3 pierwsze fazy, infekcja + inkubacja -> rozstrzygnięcie
Rola:
Rośliny - gospodarza
Roślina- gospodarz - roślina, na której może pasożytować patogen lub roślina na której aktualnie pasożytuje
Roślina - gospodarz --> odporność (obronność)
Odporność - zdatność vs skłonność gospodarza
Brak zdatności - obronność bierna (aksenia, niegościnność)- jej cechy przejawiają się fenotypowo u rośliny przed lub w trakcie kontaktu z patogenem - nie pojawiają się nowe cechy ani procesy (np. bariery strukturalne lub chemiczne) . Nie nadaje się na gospodarza
Jest to obronność preinfekcyjna i niespecyficzna
Brak skłonności --> odporność czynna - odporność, rezystencja, jej cechy pojawiają się fenotypowo dopiero po zaatakowaniu rośliny, postinfekcyjnie uruchamiają się mechanizmy zapobiegające opanowywaniu tkanek gospodarza przez patogena ( np. tworzenie się w zakażonych tkankach związków trujących dla patogena - fitoaleksyny). Postinfekcyjna i specyficzna - odpowiednie związki dla odpowiednich patogenów.
Tolerancja- pewna forma odporności na chorobę polegająca na tym, że roślina nie choruje (nie ma objawów choroby i nie ma widocznych szkód) mimo, iż jest opanowana przez patogena. Bywa też rozumiana jako zdolność rośliny do wydania normalnego lub nieznacznie zmniejszonego plonu mimo silnego porażenia przez patogen.
Indukowana odporność - odporność wywołana w podatnej na chorobie roślinie przez zadziałanie na nią jakimś czynnikiem zewnętrznym, ożywionym lub nieożywionym.
Patogena
Infekcja
Drogi/wrota infekcji
Drogi infekcji - miejsca wnikania patogenów do roślin: dowolne miejsce na liście, łodydze, owocu lub innym podlegającym infekcji organie rośliny albo specjalnie drogi czyli wrota infekcji (brama infekcji)
Wrota infekcji - specjalne drogi wejścia patogenów do rośliny, łatwo dostępne, jak szeroko otwarte wrota - np. zranienia, organy nie pokryte kutykulą oraz naturalne otwory (szparki, przetchlinki, hydatody, miejsca wyrastania korzeni bocznych). Łatwiejsze do wniknięcia
Wirusy - rany
Bakterie - rany, naturalne otwory + miejsca nieokryte tkanką okrywającą
Grzyby - rany, naturalne otwory + miejsca nieokryte tkanką okrywającą + nieuszkodzona tkanka okrywająca
Inkubacja -> generalizacja
Generalizacja - przemieszczanie się i wzrost patogena w roślinie w stadium inkubacji i stadiach późniejszych, prowadzące do opanowania rośliny lub jego części (np. przemieszczanie się wirusów w tkankach przewodzących roślin lub rozprzestrzenianie się Ophiostoma ulmi w naczyniach wiązów chorych na holenderską chorobę wiązu - tzw. Porażenie systemiczne)
Podział:
Nekrotrofy (w tym pertotrofy - muszą szybko zabić żywiciela) - pasożyty fakultatywne
Patofaza
Saprofaza - po zabiciu gospodarza
Nekrotrofy/ pertotrofy:
Nekrotrofy -przykład - Phellinus pini -(sprawca huby sosny) grzybnia żyje wyłącznie w twardzieli - powoduje zgniliznę, nie dostanie się do wnętrza twardzieli jeśli twardziel nie będzie odsłonięty
Pertotrofy - szara pleśń - Botrytis cinerea . Zarodnik opada na powierzchnię, strzępka kiełkowa wchodzi do szparki oddechowej, atakuje komórkę poniżej, wydziela toksyny, aby zabić komórkę i mieć co jeść, zabijać następne komórki itd.
Fazy na przykładzie Venturia inaequalis - patofaza - plamy na liściach, owocach, potem opadają liście i owoce, na opadającym liściu - saprofaza - aby przetrwać zimę.
Biotrofy - pasożyty obligatoryjne - mączniak prawdziwy dębu Microspharera alphitoides - przykład. Kiedy liść jest już wyeksploatowany, wytwarza otocznie zamknięte - przetrwalniki do następnego sezonu wegetacyjnego( u innych częsciej), ale generalnie zimuje w pączkach (ten - dębowy).
Szerzenie się
Po drogach określonych bądź bezwładnie
Po drogach określonych - np. huba sosny Phellinus pini- w twardzieli, Ophiostoma ulmi - wyłącznie w naczyniach wiązu,
Bezwładnie - Botryris cinerea
W sposób aktywny lub bierny
Aktywny - Botrytis cinerea - sam wrasta i atakuje - osobiście penetruje porażony organ
Bierny - wirusy. Unosi się prądom płynów w rurkach sitowych
Agresywność patogena - zdolność zarazka do zakażenia i zasiedlenia gospodarza, a następnie wyzyskania go do wyżywienia i rozmnażania się
Patogeniczność - zdolność patogena do wywołania choroby
Wirulencja = agresywność + patogeniczność, jedno i drugie nie jest z drugim związane
Źródło infekcji - miejsce, w którym przebywa patogen z którego dokonuje infekcji ( np. opadłe liście, chora roślina), jak również forma tego patogena ( np. rodzaj zarodników grzyba)
Źródła materiału zakaźnego:
Zakażona roślina- gospodarz
Stadium saprotroficzne patogena poza żywym gospodarzem
Stadium przetrwalnikowe patogena
Przenoszenie się patogena od źródeł infekcji do gospodarza
Czynne (autonomiczne)
Bierne (przez wektory: antropochoria, fitochoria, zoochoria, anemochoria, hydrochoria)
Środowiska
Wpływ środowiska na roślinę-gospodarza:
Dyspozycja chorobowa
Genotypowo okreslony stopień podatności czy skłonności do ulegania danej chorobie poszczególnych roślin-gospodarzy
Predyspozycja chorobowa:
-wahanie zakresu dyspozycji chorobowej powodowane przez wpływy środowiska zewnętrznego
Wpływ środowiska na patogena:
Odżywienie
Odległość
Pasaż
Mikroorganizmy towarzyszące (metoda szeregów biotycznych K. Mańki)
(Na przykładzie Armillaria ostoyae)
Czasu
Model piramidy (Browing, Simons i Torres)
Siła inwazyjna patogena, gęstość inokulum, liczbowy próg infekcyjny, potencjał inokulacyjny - w badaniach próba określenia ilości - pojęcia historyczne
Potencjał inokulacyjny - "ilość" lub "objętość" (nasilenie) choroby, którą patogen zdolny jest spowodować w określonym czasie, po pokonaniu oporu stawianego mu przez środowisko i odporność rośliny- gospodarza.
Ilość/objętość odzwierciedla geometryczny model piramidy - podstawa- trójkąt - boki: odporność gospodarza, wirulencja patogena i warunki środowiska; wysokość piramidy = upływ czasu.
Epifitoza - (epi - na demos- ludzie, phyton- roslina, zoon-zwierzę - z greki). Epidemia- na ludziach, epizootia - na stworkach, epifitoza- na roślinach.
Epifitoza- charakteryzuje się opanowaniem przez daną chorobę znacznej części masy tkankowej rośliny-gospodarza, występującego w skupieniach na określonym obszarze.
Epifitoza - może dotyczyć zarówno pola, d-stanu, RDLPu, jeśli zajmie kilka krajów, rozszerza się kontynenty itd.- pandemia.
Warunki wystąpienia epifitozy (muszą wszystkie):
Monokultura podatnych roślin
Obfitość agresywnego patogena
Warunki sprzyjające patogenowi, a nie sprzyjające roślinie
Przyczyny wygasania:
Przetrzebienie gospodarza
Zwiększenie odporności gospodarza
Osłabienie agresywności patogena
Stadia epifitozy:
Ognisko pierwotne
Początek epifitozy (1-3-5% roślin)
Narastanie epifitozy
Kulminacja epifitozy
Wygasanie epifitozy
Ćwiczenia- choroby:
Porek brzozowy Piptoporus betulinus
Basidiomycota-- kl. Hymenomycetes -rz. Aphyllophorales - rodz. Polyporaceae
Gospodarz: tylko brzozy
Objawy właściwe: Zgnilizna brunatna- objaw ponekrotyczny
Etiologia- grzyb rozprzestrzeniający się w drewnie, owocniki najpierw kuliste, potem konsolowate.
Warunki sprzyjające - osłabienie drzew, zacienienie, wilgotność
Ochrona: natychmiastowe usuwanie porażonych drzew z d-stanu
Znaczenie: ma znaczenie w obiegu węgla- "dobija" stare brzozy
Opieńkowa zgnilizna korzeni -
Armillaria ostaoyae. Opieńka ciemna
Gospodarz - sosny, świerki, (drzewa lisciaste- A. mellea).
Objawy właściwe: opóźniony rozwój, przebarwienia(chloroza, lekkie przebarwienie na żółto i dalej brunatnienie) atrofia igliwia, niedorozwój pędów, obfite wycieki żywiczne , które sklejają się z ziemią, zgnilizna biała korzeni i pędu
Etiologia- ryzomorfy, gruby oplot z grzybni wokół korzeni, owocniki na martwych pniakach (październik, wrzesień)
Systematyka-
Warunki sprzyjające: osłabienie drzew, ubita górna warstwa gleby, pozostawianie świeżych pniaków i korzeni
Ochrona: d-stany rodzinne, unikanie iglastych po liściastych, usuwanie chorych i obumarłych drzew, korowanie pniaków w celu szybszego ich obeschnięcia
Znaczenie: bardzo znaczne gospodarcze
Błyskoporek podkorowy
Inonotus obliquus
Gospodarz - na brzozie i osice, czasem olsze, klony, graby, wiązy
Objawy właściwe: zgnilizna biała
Etiologia: osobniki wegetatywne pod korą, przypominają raka lub narośl, brązowa, przypominająca koks powierzchnia, na pniu i korzeniach
Systematyka -
Warunki sprzyjające- ???
Ochrona - zabezpieczanie ran i usuwanie drzew porażonych
Znaczenie - niewielkie?
Huba korzenia
Heterobasidion annosum s.l. (3 gatunki)
Gospodarz- drzewa iglaste, gł. So
Objawy właściwe: zgnilizna biała jamkowata korzeni i dolnych partii pnia, przebarwienie pnia na fioletowoczerwono we wczesnym stadium, zgnilizna i w końcu dziuplastość pni, u So głównie atakuje biel, zabija starsze drzewa, młodsze w sumie też.
Objawy etiologiczne : inokulum w pniakach, owocniki w wilgotniejszych siedliskach, rozsiewa zarodniki, które trafiają do gleby, gdzie z deszczówką dociera do korzeni - infekcja poprzez rany - kiełkuje i wrasta w korzeń. Inny sposób infekcji - poprzez zrosty korzeniowe - gniazda z powodu zabicia poszczególnych osobników. ;- sznury grzybniowe, delikatne płaty grzybni pod korą
Systematyka Basidiomycetes - kl Hymenomycetes - Aphyllophorales
Warunki sprzyjające - So, Św, monokultury i grunty porolne (lubi wysokie pH, dużo N w glebie)
Ochrona - usuwanie drzew zaatakowanych z korzeniami, pniaki okorowywać, usuwanie drzew najcięższych, opryski pniaków -odpowiednia baza rozwojowa dla grzyba, nieużytki i grunty porolne- najpierw zalesić liściastym przedplonem.
Znaczenie- duże gospodarczo, powoduje spore straty
Choroby drzew leśnych
28 lutego 2012
10:34
Opis chorób drzew:
Nazwa polska choroby
Nazwa łacińska patogena
Pozycja taksonomiczna patogena
Roślina- gospodarz i objawy
Etiologia
Warunki sprzyjające
Ochrona
Znaczenie gospodarcze
Infekcyjna zgorzel siewek drzew
Rhizoctonia solani, Rhizoctonia spp. Fusarium oxysporum, F. culmorum, F. avenaceum, Fusarium spp.Alternaria alternata, Borytis cinerea, Phytophthora cactorum, Phytium ultimum
Taksonomia:
Phytium, Phtyophthora - Podkrólestwo Chromista, gr Oomycota kl Oomycetes, rz Phythiales -zgnilakowce; rodzina Phythiaceae- zgnilakowate
Rhizoctonia solani: grzyby mitosporowe - kl. Hyphomycetes, rz Agonomycetales rodzina Agonomycetaceae; forma doskonała - Thanatephorus cucumeris -anamorfa R. solani - Basidiomycetes, podklasa Agaricomycetidae, rząd: Ceratobasidiales, rodzina Ceratobasidiaceae
Fusarium, Cylindrocarpon, Alternaria, Botrytis - Hyphomycetes
Fusarium, Culidrocarpon - rząd: Tubercularies -podkładkowe
Alternaria, Botrytis -rz Hyphomycetales, rodziny: a- Dematiaceae - ciemnobarwne, b- Moniliaceae - jasnobarwne
Gospodarz - siewki drzew leśnych ( w okresie wschodów i ok. 6 tygodni po wzejściu)
Objawy:
Zgorzel przedwschodowa - przebarwiony kiełek, pustre miejsca na uprawie/ w szkółce po siewie
Zgorzel powschodowa - poprzewracane siewki, przewężenie przy szyjce korzeniowej - charakterystyczne!, gnicie korzenia,
Etiologia
Rhizoctonia solani: strzępki, anastomozy - połączenie między strzępkami róznych grzybni,
Fusarium oxysporum - konidia, chlamydospory,
Phytophthora cactorum- zoosporangia, oospory, przebarwienia niekształtne na liściach i liścieniach buka - objawy??
Grzyby glebowe - gleba- infekcja-choroba-inokulum w glebie
F. oxysporum groźny w niskich T (np. 12st C), w wyższych (20-23) R. solani
C. destructans- nie tylko siewki, ale starsze korzenie drzew też
Fusarium i cylindrocarpum - cała siewka
R. solani - korzeń + szyja, porażenie siewów- placowe, także zgorzel przedwschodowa
Jak indywidualnie rozproszone - grzyby fuzarioidalne
Warunki sprzyjające:
Kiełkowanie i wschody - predyspozycje siewek:
Wyczerpanie zapasów z liścieni a niewystarczająca jeszcze synteza węglowodanów -> głodzenie węglowodanowe - stres => skutki: osłabienie rośliny, węglowodany indukują ekspresję genów kodujących enzymy włączone w odpowiedź komórki roślinnej na atak patogenów -> powszechna podatność siewek na zgorzel infekcyjną
Niekorzystne warunki środowiska - wysoka wilgotność, niska temperatura, przeschnięcie gleby, nadmiar N w glebie: R. solani - wysoka T, <70% pH gleby <5.8; Fusarium - niższa T, duża wilgotność gleby i powietrza, Pythium, Pythophthora - T<20, wilg >70 pH>5,8
Ochrona:
Profilaktyka dyspozycyjna- uodpornienie roślin na zakażenie:
Wybór miejsca pod szkółkę- unikać zbyt ciężkich i zbyt piaszczystych gleb, dostosować pH (4,5-5,5 iglaki), osłona przed wiatrami, położenie mało narażone na utratę woy, staranne siewy (termin, głębokość, gęstość, azot w normie), rodzimy materiał siewny dobrej jakosci
Profilaktyka infekcyjna:
Chemiczne zaprawianie materiału siewnego (zaprawy: Sadoplon 75WP, Dithane NeoTec 75GW, Maxim o25 FS)
Dezynfekcja gleby - metody chemiczne, fizyczne (rzadziej - parowanie gleby)
Chemiczna - w inspektach, pod osłonami - fungicydy stałe (Sadoplon 75 WP) płynne lub gazowe, izolowane podłoże (pojemniki, folia), Sadopkon 75WP - 20kg/ha w 5000lwody, dezynfekować podłoża 2-3 tyg [przed siewem, polewając. Środek działa słabiej w T<12st C.
Zredukowanie/usunięcie materiału zakaźnego
Metody biologiczne - saprotroficzne grzyby antagonistyczne i grzyby mikoryzowe (biopreparaty, szczepionki mikoryzowe - Hebeloma crustuliniforme) - wprowadzanie do gleby lub lepsze warunki ich rozwoju w glebie
Naturalny biopreparat - ścioła i gleba ze starego d-stanu
Częste stosowanie chemii w szkółkach - biologiczna degradacja gleb (eliminacja grzybów antagonistycznych i mikoryzowych)
Zabiegi lecznicze - opryskiwanie/podlewanie chorych siewek fungicydami (1-szy zabieg pierwsze wschody, potem co 7-10dni w miarę potrzeby):
Cylindrocarpon, Fusarium, Rhizoctonia - Sadoplon 75 WP, Thiram Granulfo 80 WG
Rhizoctonia - Dithane NeoTec 75GW
Phythium - Previcur Energy 840 SL
Znaczenie gospodarcze:
duże
Osutka wiosenna sosny
Lophodermium pinastri, L.seditiosum (młode do 5 lat), L. conigenum, L. pini-excelsae, L. staleyi
Taksonomia: gr: Ascomycota, kl Ascomycetes rz: Rhytismatales rodzina: Rhytismataceae
Gospodarz: igły P. sylvestris i niektórych innych sosen, So wszelkiego wieku, zwłaszcza młode
Objawy: na zeszłorocznych rocznikach - nekrozy igieł, usychanie - czasem, czubek lekko w dół,
Etiologia: zakażenia od wiosny do jesieni, poprzez szparki wnika grzybnia i lokuje się w igłach. Czasem już jesienią mogą być lekkie przebarwienia, wiosną igły na brązowo i opadają. Na opadniętych igłach - miseczki, a w nich worki z ascosporami.
Warunki sprzyjające - łagodna jesień i zima, deszczowa późna wiosna i lato
Ochrona:
Chemiczna - w szkółkach opryski fungicydami:
Amistar 250 SC (środek wgłębny i systemiczny)
Dithane NeoTec 75GW (kontaktowy)
Falcon 460 EC (środek układowy)
Polyram 70 WG (kontaktowy)
Jakość, dobra przyczepność do igieł, dopasowanie terminów zabiegów do rytmu rozwojowego sosny i patogena
Hylotechniczna - sąsiedztwo szkółki, zdrowe sadzonki ->uprawa, uprawy mieszane
Znaczenie gospodarcze: b. duże
Osutka jesienna sosny
Lophoderma pinastri, Lophoderma spp. Sclerophoma pythiphila, Cycloneusma minus
Taksonomia:
Lophoderma gr: Ascomycota, kl Ascomycetes rz: Rhytismatale rodzina: Rhytismataceae
Cycloneusma minus- rząd Helotiales
S. pythiophila - mitosporowe, kl Coelomycetes, rz: Spaeropsidales
Gospodarz; igły So i rzadko innych sosen
Objawy: podobne
Etiologia; - od końca wiosny do późnej jesieni - zakażenie igieł przez zarodniki workowe/konidialne. Konbiec jesieni/zima- igły brunatnieją (piknidia), jesień następnego roku - opadanie na ziemię na opadłych igłach - miseczki i piknidy
Warunki sprzyjające- skażenie powietrza (SO2), nasłonecznienie, zaburzenia troficzne (też mikotroficzne)
Ochrona- luźna struktura d-stanu
Znaczenie gospodarcze- niewielkie
Zamieranie pędów sosny
Gremmeniella abietina, Cenangium ferruginosum
Taksonomia:
Gr Ascomycota, kl: Ascomycetes, podklasa Leotiomycetidae rząd Helotiales, rodzina Helotiaceae
Roślina-gospodarz i objawy: drzewa iglaste- bez ograniczeniam wieku (So, Socz, Św)
ObjawyL nekroza i przebarwienie pączków; czarcie miotły - niespecyficzne,
Etiologia: ascospory/konidia, wrota infekcji, długa inkubacja
Po roku- piknidy, po 2- miseczki
Grzybnia w zakażonych niegdyś drzewach
Monokultury so/św
Warunki sprzyjające- duża wilgotność powietrza, duży zakres temperatur
Ochrona- cięcia sanitarne, rozluźnianie zwarcia (przepływ powietrza), fungicydy w szkółkach- przy okazji osutki wiosennej
Znaczenie gospodarcze- bardzo duże
Huba korzeni
Heterobasidion annosum (Basidiomycotina->Basidiomycetes->Agaricomycetidae->Russulales->Bondarzewiaceae)
Typy P, S, F- sosnowe, świerkowe, jodłowe -> odrębne gatunki: H. annosum sensu stricto - P, H. parviporum -S, H. abietinum- F.
Drzewa iglaste i liścaste (do ok.. 10 roku życia- najgroźniejsze, potem po 50-60 roku życia)
Etiologia:
Zakażenie zranionego drzewa- przez basidiospory + zrastające się korzenie - grzybnia przerasta też z chorych korzeni do zdrowych
Grzybnia opanowuje korzenie i odziomki -> biała jamkowata zgnilizna drewna -> śmierć drzewa (trawi ligninę, która jest brązowa, więc zostaje białe)
Objawy właściwe: zahamowanie wzrostu, przerzedzenie koron, chloroza i brunatnienie igieł, zamieranie, zgnilizna biała jamkowata drewna.
Objawy etiologiczne - owocniki u podstawy pnia- konsolowate, brunatne od góry, biały rurkowaty hymenofor (od spodu) + zaokrąglony biały brzeg
Rozpostarte na powierzchni korzeni białe owocniki resupinatowe
Na szyi korzeniowej - między korą a drewnem białe delikatne płaty grzybni
Ochrona: hylotechniczna, mechaniczna, chemiczna, biologiczna, fizyczna. Domieszki liściaste do d-stanów iglastych, dbamy o stan sanitarny lasu, zabezpieczanie ran na świeżo ściętych pniakach przed zakażeniem, preparaty chemiczne lub biologiczne (Phlebiopsis gigantea).
Opieńkowa zgnilizna korzeni drzew (opieńka)
Armillaria spp. - kompleks opieńkowy - opieńka miodowa
Armillaria mellea sensu latu (s.l)
Sensu stricto (s.s.)
Dla nas - Armillaria obscura (= A. ostoyae)- opieńka ciemna w strefie borealnej!
A. borealis, A. bulbosa, A. cepistipes
Systematyka: Basidiomycotina => Basidiomycetes=> Agaricomycetidae => Agaricales => Marasmiaceae
Gospodarz: liściaste i iglaste (do ok.. 30 roku życia i >60-70)
Objawy: zahamowanie wzrostu pędów, przebarwienia, delikatna chloroza (przykurzenie, przyszarzenie), żółknięcie, brunatnienie, zamieranie igieł i pędów.
WIĘDNIĘCIE PĘDÓW (różne stadia rozwoju)
Zamieranie drzew, obfite wycieki żywicy przy szyi korzeniowej
Etiologiczne: białe płaty grzybni między korą a drewnem zamierających drzew
Czarne, błyszczące ryzomorfy pod korą lub w glebie
Owocniki kapeluszowe w skupieniach (zazwyczaj u podstawy pnia)
Etiologia:
Zakażenie korzeni - ryzomorfy
Przerwana/przecięta ryzomorfa - liczne, bardzo infekcyjne rozgałęzienia
Zarodniki podstawkowe? Nie znamy znaczenia
Grzybnia opanowuje korzenie i odziomki
-> biała zgnilizna drewna -> zmniejszenie przyrostu -> śmierć drzewa
A. obsura- poraża zwłaszcza żywe iglaste i pniaki po liściastych (nie sadzić iglastych po liściastych)
Ochrona:
Przebudowa litych iglastych d-stanów na liściaste
Nie zakładamy iglastych po liściastych
Dbałość o stan sanitarny lasu
Ograniczenie mechanicznego przygotowania gleby przed zakładaniem upraw, coby nie przecinać ryzomorf
Pniaki - biopreparaty : iglaste- Phlebiopsos gigantea, liściaste - pleurotus ostreatus (boczniak ostrygowaty) i Hypholoma fasciculare.
Huba sosny - Phellinus pini
Podgr: Basidiomycotina, kl Hymenomycetes, podkl: Holobasidiomycetidae, rząd: Aphyllophorales rodzina Mucronoporaceae
So i inne iglaste 30-40lat (gdy wytwarza się twardziel gałęziowa)
Objawy:
Owocniki - prawdziwe i ślepe
Zgnilizna biała jamkowata
Łamanie się strzał
Pustowatość strzał- dziuple- wycieki żywicy
Etiologia:
Zakażenie odkrytej twardzieli (obłamane gałęzie) (Zarodniki podstawkowe)
Grzybnia przerasta twardziel bardzo wolno (18cm/rok maks.)
Opanowuje gałęzie i strzałe
Biała jamkowata zgnilizna drewna - strata cennego surowca
Z wiekiem większy przyrost miąższości zgnilizny bo coraz więcej twardzieli
Ochrona:
Unikanie ran (odkryta twardziel)
Usuwanie (strącanie) owocników
Usuwanie rozpieraczy (szeroka twardziel gałęziowa), drzew z osobnikami i dziuplastych (TP)
Podkrzesywanie przed wytworzeniem twardzieli gałęziowej
Znaczenie gospodarcze- bardzo duże
Rdza kory sosny zwyczajnej (obwar)
Cronartium flaccidum (C. asclepiadeum)
Endocronartium pini
Podgr: Basidiomycotina, Kl Teliomycetes, rz: Uredinales
Roślina gospodarz:
So - C. flaccidum i E. pini
+ rośliny zielne z 10 rodzin C. flaccidum
(np. ciemiężyk wielokwiatowy, piwonie i in.)
Objawy i etiologia:
Ecja- pęcherzyki z ecjosporami na porażonych gałęziach co roku, powodują przeżywiczenia, powyżej - wszystko zamiera
Mimośrodowość -
Liść z urediniami - 2. gospodarza
Cronartium flaccidium- rdza pełnocyklowa dwudomowa - 0, I, II, III, IV, V -ogarnąć z Mańki
Endocronartium pini - rdza ułomnocyklowa, jednodomowa 0, I, IV - też z Mańki, bardziej niebezpieczne
Warunki sprzyjające:
Monokultury sosnowe
Zaniedbania trzebieżowe i sanitarne
Podatność/odporność drzew
Ochrona:
Usuwanie chorych drzew lub pędów 15-40 lat, wiosną, zanim zaczną się pojawiać ecjospory
Domieszki innych gatunków do d-stanów
Znaczenie gospodarcze - rosnące
Rdza kory wejmutki (rdza wejmutkowo - porzeczkowa)
Cronartium ribicola
Podgromada Basidiomycotina, kl Teliomycetes, rz: Uredinales
Roślina gospodarz:
Sow, i inne 5-igielne + porzeczki (Ribes spp.)
Objawy i etiologia:
Rdza pełnocyklowa, dwudomowa - ogarnąć z Mańki cykl
Patogen może odbywać roczny rozwój jedynie na porzeczce- zimuje w stadium uredinium
Z Mańki - tabelka przy systematyce - na egzaminie bywają- stadia zarodnikowania i utwory
Objawy - pod liści porzeczki brązowe dredy
Na sośnie- ecja- białe- przezywiczenie
Warunki sprzyjające:
Monokultury wejmutki + sąsiedztwo plantacji porzeczek
Zaniedbania sanitarne i trzebieżowe
Podatność/odporność drzew
Ochrona wejmutki
Tępienie porzeczek w odległości do 500m od d-stanów sosen 5-igłowych
Opryskiwanie antybiotykami (Actidioine)- w USA
W Europie: fungicydy - tępienie wejmutek w pobliżu plantacji porzeczek
Znaczenie gospodarcze - w zależności od kontynentu
Przyczepka falista
Rhizina undulata
Eumycota, Ascomycotina, Discomycetes, Helotiales
Roślina-gospodarz i objawy
Sadzonki i młode drzewa iglaste
Zamieranie sadzonek + owocniki
Pożarzyska - grzyb pyrofilny
Rizoktonie wewnątrz owocnika
Brunatna pleśń śniegowa
Herpotrichia juniperi (H. nigra)
Ascomycotina, Pyrenomycetes, Sphaeriales
Gospodarz- drzewa iglaste, młode
Objawy
Pędy oblepione grzybnią- jak szarą watą
Etiologia
Warunki sprzyjające:
Wysoka wilgotność powietrza (>90%)
Opt T 15st, min -5, wzrost w 0st C
Zalegająca pokrywa śnieżna -> przestrzenie wokół pędów
Szkodliwość- lokalnie duża, zwłaszcza w rejonach górskich i N Europa
Ochrona:
Uprawy- nie przygniatanie do ziemi przy wysadzaniu sadzonek
Szkółki - wysokość, sztuczne osłony przeciwśnieżne, rzadkie siewy, opryskiwanie przed zimą lub dezynfekcja gleby
Fytoftoroza drzew iglastych (ozdobnych)
Phytophthoa cinnamomi
Mastigomycotina- Oomycetes - Peronosporales
Młode drzewa iglaste
Objawy: niespecyficzne: więdnięcie pędów, chloroza, brunatnienie i nekroza aparatu asymilacyjnego i pędów, zamieranie całych drzewek, brunatne przebarwienia drewna pod korą u podstawy strzałki
Etiologia:
Oospory, zoosporangia, konidia lub zoospory. Przywleczenie inokulum na importowanych roślinach
Phytophthora ramorum - od zamierania dębów
Phythophthora citricola- kwarantannowana, nie ma jej jeszcze w Polsce
Ochrona
Starszych drzew przed Phythophthora spp.
Ocena występowania patogena w glebie
Wybór gatunków drzew do zalesiania
Zdrowy materiał szkółkarski!
Monitoring wody w szkółkach
Nie ubijać gleby
Nie przenosić maszyn w szkółkach
Zwalczać owady defoliujące (osłabiają drzewa)
Odnowienie raczej naturalne niż sztuczne
Rak jodły
Melampsorella caryophyllacearum
Podgromada - Basidiomycotina, kl Teliomycets, rz: Uredinales
Roślina gospodarz i objawy:
Jodła + Caryophyllaceae
Raki i czarcie miotły (na niej igły małe, grube, ułożone okółkowo)
Rdza pełnocyklowa, dwudomowa - ogarnąć z Mańki stadia
Rak na pniu =>zgnilizna
Warunki sprzyjające:
Monokultury jodły + chwasty Caryophyllaceae
Zaniedbania trzebieżowe i sanitarne
Podatność/ odporność drzew
Ochrona
Cięcia sanitarne
Rozluźnianie struktury d-stanów, zwłaszcza młodych
Znaczenie gospodarcze:
Niewielkie jako rdzy (lokalnie dokuczliwe)
Znaczne jako bramy infekcji dla grzybów powodujących zgnilizny drewna
Rak modrzewia
Lachnellula willkommii
Eumycota- Ascomycotina- Discomycetes - Helotiales
Roślina gospodarz- modrzew
Objawy:
Rak otwarty, mimośrodowość
Na krókopędach jak powstanie - może być rak pnia => zgnilizna
Miseczki - ładne:P
Warunki sprzyjające:
Monokultury modrzewia, przegęszczenie
Zaniedbania trzebieżowe i sanitarne
Podatność (L. decidua)/odporność (mogą zapaść też -L. siberica, L. leptolepis, L. polonica, L. eurolepis)
Ochrona - cięcia sanitarne, rozluźnianie struktury d-stanów zwłaszcza młodych
Znaczenie gospodarcze - duże jako brama infekcji dla grzybów powodujących zgnilizny pnia
Rdza gruszy i jałowca
Gymnosporangium sabinae
Podgromada Basidiomycotina, kl: Teliomycetes, rz: Uredinales
Roslina gospodarz: jałowiec i grusza
Objawy:
Na gruszach oczojebne plamy pomarańczowe, na jałowcach - zgrubienia z ecjami
Rdza ułomnocyklowa, dwudomowa
Ochrona:
Grusze- opryskiwanie fungicydami, usuwanie jałowców z pobliża grusz
Jałowce- usuwanie grusz, okrywanie w całości włókniną
Mączniak prawdziwy dębu
Micospharea alphitoides
Gr Ascomycota, kl Ascomycetes, Erysiphales, Erysiphaceae
Dąb w każdym wieku. Na górnej i czasem spodniej stronie liści. Mączyste, biały naloty + czarne kleistotecja. Zimuje w pączkach w postaci grzybni i atakuje pierwsze, delikatne listki. Nekrozy i zniekształcenia młodych liści i pędów.
Etiologia - grzybnia zapuszcza ssawki do komórek skórki. Naloty z konidiami, klejstotecia - bez znaczenia infekcyjnego.
Warunki sprzyjające: zagęszczenie młodych roślin oraz młode podatne tkanki. Konidia - powstają w ciepły, słoneczny dzień, kiełkują - rosa w nocy.
Ochrona - szkółki - opryskiwanie - preparaty siarkowe i in. (wrażliwe na S). Nie plewić ->chwasty są barierą dla konidiów + ocienienie. Łubin żółty w międzyrzędziach - bariera dla konidiów+ ocienienie. Siewy jesienią lub b. wczesną wiosną. Szkółki z dala od d-stanów Db (źródło inokulum)
Pleśniak Db
Rossellinia quercina
Ascomycota- Pyrenomycetes-Spheriales
Dąb 1-20 lat i inne gatunki liściaste i iglaste
Objawy - przy szyi korzeniowej czarne grudki
Infekcja - rizoktonie (sznury grzybniowe), grzybnia, askospory
Zimowanie- skleroty, otocznie, grzybnia
Ochrona- selekcja negatywna ew. dezynfekcja gleby (szkółki)
Zamieranie Dębów w Ameryce Pn
Ceratocystis fagacearum (Ascomycota- Ascomycetes - Microascales)
Wektor: Pseudopityophtorus minutissimus + P. pruinosus (oak bark beetle)
Objawy - przebarwienie naczyń,
Etiologia: wektory + zrosty korzeniowe -> choroba naczyń (tracheomikoza)
Ochrona: cięcia sanitarne + w promieniu 15m, herbicyd na pniaki, korowanie kłód i pniaków, opierścieniowanie chorych drzew, rowki izolujące, krąg dołków z Vapamem
Kwarantanna C. fagacearum i wektory -A1
Zamieranie Db w Europie (Mańka lubi)
Kompleks chorobowy (czynniki abiotyczne: mroźne zimy 1928/9, 1942/3, 1978/9), obniżanie się lustra wód gruntowych, podtapianie/zalewanie korzeni, susze), biotyczne: owady, Armillaria spp. Collybia spp., Phythophtora spp., Ophiostoma spp.
Objawy
Holenderska choroba wiązów
Ophiostoma ulmi, O. novo-ulmi, (Ascomycetes- Ophiostomales- Ophiostomataceae)
f. Bezpłciowa - Graphium ulmi (mitosporowe- Hyphomycetes, Stilbellales -> Stilbellaceae)
Wiązy od kilku lat do starości
Objawy - przerzedzone korony, chorągiewkowatość - wygięty w kształt ślimaczka końcówki liści, defoliacja, nekroza (może być z zabarwieniem zielonym- w szybkim przebiegu choroby). Objawy specyficzne- brunatnienie naczyń (objawy wewnętrzne) - przez grzyba i wcistki i gumy.
Przebieg chroniczny lub ostry.
Etiologia: wektor - Scolytus scolytus, S. multistriatus, przenoszą konidia w czasie żeru uzupełniającego.
Ochrona: zwalczanie wektorów (2 generacje w roku) - wykładanie i korowanie pułapek, mniej podatne gatunki wiązów i odporniejsze kultywary, usuwanie chorych i zamarłych drzew, ogławianie drzew.
Nekroza łyka wiązu (żółtaczka wiązu)
Fitoplazma nekrozy łyka wiąza Elm phloem necrosis phytoplasma
Mollicutes - fitoplazmy i spiroplazmy
Wiązy od kilku lat do starości
Obiekt kwarantannowy A1- Ameryka Pn
Wektor- Scaphoideus luteolus - amerykański pasiaty skoczek wiązowy
Objawy - wszystko żółknie, łyko - nekrozy.
Więdnięcie drzew liściastych - Werticilioza
Verticillium alboatrum
Hyphomycetales- Moniliaceae
Drzewa liściaste- wszelki wiek, zwłaszcza w szkółkach (Holandia- Klon)
Zamierają od zewnątrz blaszki liściowe, zamieranie naczyń
Mikrosklerocja- są mikro. Infekcja - odcinanie gałęzi - przebarwienia i nekroza -> na obumierających tkankach - mikroskelrocja -> kiełkują, atakują końcówki korzenia -> itd.
Guzowatość korzeni
Agrobacterium tumefaciens
Alphaproteobacteria => Rhizobiales - Rhizobiaceae, kat I, gr IV
Perytrychialnie urzęsina pałeczka 1-6 rzęsek
Ponad 800 gatunków roślin, zwłaszcza drzewa i krzewy liściaste, wszelki wiek, zwłaszcza w szkółce
Objawy: guzowate narośla na korzeniach lub szyi korzeniowej, niekiedy na częsciach nadziemnych, młode- kuliste, gładkie, miękkie, jasnokremowe; stare- zdrewniałe, chropowate, brunatne, w końcu pękają - wysypują się z nich bakterie, które czekają potem w glebie na nowych żywicieli.
Kom. Bakteryjna ma plazmid Ti, który przenosi plazmid do DNA roślinnego, które produkuje guzy (hiperplazja i hipertrofia) - sprytne:) Woda w glebie (irygacja)- wektor. Infekcja- przez zranienie.
Ochrona = profilaktyka
Gleba- odpowiednie zakwaszenie
Szkółki - odpowiednie zmianowanie (zboża i kukurydza)
Korzenie przed wysadzeniem zaprawiać (biopreparat -Polagrocyna, preparaty miedziowe)
Antraknoza (plamistość zgorzelowa = nerwobrzeżna platana)
Apiognomonia errabunda -Ascomycotina-Pyrenomycetes- Spheriales
=Siscula quercina (Deuteromycotina > Ceolomycetes -> Melanconiales)
Platan i inne liściaste
Objawy - nekrozy wzdłuż nerwów, rozlewając się potem na całą blaszkę liściową. Warstwiaki, otocznie
Warunki sprzyjające- wilgotny i niezbyt ciepły kwiecień i maj -> nasilenie infekcji przez askospory i konidia
Ochrona - niszczenie opadłych liści, opryskiwanie preparatami benzimidazolowymi
Smołowata plamistość liści klonu
Rhintisma acerinum, R. salicinum
Ascomycotina - Discomycetes, Phacidiales
Objawy i etiologia: czarne plamy - skupienia worków,
Gruzełek cynobrowy
Nectria cinnabarina (Pyrenomycetes - Sphaeriales)
Pędy zdrewniałe drzew liściastych
Objawy i etologia: jaśniejsze- poduszeczki z konidiami, ciemniejsze- podkładki workowe z perytecjami. Powodują zgnilizne białą
Rak gruzełkowy (Nectria galligena [=Pyrenomycetes > Sphaeriales)
Rak,
Zewnętrzniaki workowe
Taphrina spp. (Ascomycotina- Hemiascomycetes- Taphrinales)
Worki bezpośrednio na substracie
Zaraza ogniowa (ulubiona Mańki)
Erwinia amylovora (Rhizobiales, Rhizobiaceae), kI, gr IV
Perytrychialnie urzęsina pałeczka
Drzewa i krzewy liściaste - kwiaty, młode pędy, gałęzie, pień i owoce
Brunatnienie, czernienie kwiatów, owoce- nekrotyczne plamny, wycieki (białe -> żśółte, pomarańczowe, bursztynowe krople śluzu bakteryjnego); gałęzie- czernieją (+śluz bakteryjny); zamieranie gałęzi -> zamieranie liście -> zaraza ogniowa
Grubsze konary i pnie- zamieranie
Etiologia: wycieki bakteryjne - źródło dalszych zakażeń, wektory: woda, owady, wiatr; brama infekcji: drobne rany, znamiona słupków i miodniki.
Warunki sprzyjające - duża wilgotność powietrza + wysoka temperatura -> objawy pierwotne 4-5 dni od zetknięcia z zarazkami
Ochrona:
Kwarantanna A2
Usuwanie i niszczenie chorych drzew lub ich części
Opryski przed i po kwitnieniu środkami miedziowymi
Lub siarczanem streptomycyny (w PL: Hortocyna)
Zgnilizny i barwice drewna
Zgnilizny:
Rozkład ścian komórek prowadzący do rozpadu tkanki drzewnej
Zgnilizna - objaw ponekrotyczny, nekroza + zniekształcenie struktury + przebarwienie (ew. zapach) - dotyczy bardziej innych elementów niż drewno (owoce, liście, itp. )
Zgnilizna drewna - zjawisko oraz nazwa grupy chorób o takich objawachL rozkład ścian komórek drewna -> rozpad tkanki drzewnej. Zgnilizna = przebarwienie + utrata twardości i spoistości. Enzymy ligninolityczne + celulolityczne + pektolityczne.
Podstawczaki z klasy Basidiomycetes: Fomes, Phellinus, Heterobasidion i inne huby, oraz opieńki Armillaria spp.
Podział: (gatunek patogena + skład enzymów)
Formy: biała jednolita, brunatna, destrukcyjna, korozyjna
Materia włóknista lub kostkowata, krucha
Wczesna ->średnia -> późna
Leśna (zdrowicowa, słabicowa, martwicowa)
Składowa/domowa (sucha/stroczkowa)
Brunatna (= destrukcyjna, czerwona)
Biała jednolita
Biała jamkowata (=destrukcyjna, korozyjna, pstra, kieszonkowa)
Budowa ściany kom - celuloza 51% (biała, budowa łańcuchowa), hemicelulozy 23% (budowa łańcuchowa), lignina ok. 23% - budowa amorficzna, brunatna
Sprawcy:
Biała jamkowata: huba korzeni i huba sosny
Biała jednolita: Armillaria spp., Pleurotus ostreatus - boczniak ostrygowaty, Fomes fomentarius…….
Brunatna: Piptoporus betulinus,Dedalea quercina, Laetiporus sulphureus huba siarkowa, Fistulina hepatica ozorek pospolity (chroniony), Fomitopsis pinicola- pniarek obrzeżony, Phaelous schweinitzii,
Budowa owocników:
Monomityczna- tylko strzępki generatywne
Dimityczne-generatywne + szkieletowe
Trimityczne - doczytać
Etiologia- grzyby - patogeny ranowe, wektory: woda, wiatr
Warunki sprzyjające- rany
Ochrona: unikanie zranień, zabezpieczanie miejsc zranionych (wygładzanie powierzchni, zabezpieczanie chemiczne/biologiczne), usuwanie owocników????
Zgnilizny dotyczą także drewna konstrukcyjnego - po IIWŚ, po powodziach,
Barwice:
Zmiany naturalnego zabarwienia drewna, nie związana z rozkładem ścian komórkowych, a przynajmniej nie w sposób znaczny
Czynniki -biotyczne- grzyby (enzymatyczny rozkład treści komórkowych):
Sinizna - Ceratocystis spp. (Ascomycota, Ascomycetes, Microascales), Discula pinicola, Sclerophoma pythophila (Coelomycetes)
Brunatnienie - Discula brunneo-tingens
Zielenienie - Chlorosplenium aeruginosum (anamorfa, jego telemorfa- Chlorociboria aeruginosa)
Czynniki abiotyczne- tlen atmosferyczny- zmiana barwy ściętego drewna olszy na żółtopomarańczową
Etiologia: patogeny ranowe, bezpośredni kontakt lub wektory (woda, wiatr, owady)
Warunki sprzyjające- odsłonięte, wilgotne (20-80%) drewna, temperatura- zależnie od gatunku patogena
Ochrona: Unikanie narażania na zakażenie, zabezpieczenie miejsc odsłoniętych fungicydami, "bezpieczna wilgotność"
Ochrona roślin
6 marca 2012
11:50
Szeroko pojęta dziedzina życia gospodarczego i społecznego
Współczesna OR= IPM (integrated pest management)
EEE- Ekonomia (skuteczność i opłacalność), Ekologia (nieszkodliwość dla środowiska), Etyka (akceptacja społeczna)
IPM to całościowy, multidyscyplinarny system działania, łączący na bazie zasad ekologicznych i ekonomicznych wszystkie metody ochrony roślin przed znanymi dziś plagami koegzystującymi w agroekosystemie lub hyloekosystemie. (Wg Glassa)
IPM - łączne wykorzystywanie różnych dostępnych metod i sposobów zwalczania agrofagów z wykorzystaniem metod agrotechnicznych, odmian odpornych, wrogów naturalnych oraz biologicznych i chemicznych metod ochrony w celu skutecznego, bezpiecznego i opłacalnego obniżenia populacji agrofagów do poziomów, przy którym nie wyrządzają one już szkód gospodarczych. (wg FAO)
IPM będzie od 2014 obowiązującym standardem w UE.
6 zasad IPM wg Apple'a:
Identyfikacja chorób
Określenie jednostki manipulacyjnej
Opracowanie strategii ochrony
Ustalenie ekonomicznego progu strat
Rozwijanie technik ostrzegawczych (monitoringowych)
Opracowanie opisowych i prognostycznych modeli
Taktyka ochrony roślin przed chorobami (=metody)
Profilaktyka (dyspozycyjna/infekcyjna) + terapia
Metoda hodowli odpornościowej
Tylko do roślin rolniczych i ogrodniczych
Uzyskiwanie na drodze hodowli odmian odpornych na choroby
Metoda agrotechniczna ->hylotechniczna
Metoda agrotechniczna - prawidłowe wykonywanie zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych lub nieznacznym ich modyfikowaniu w celu ochrony roślin przed chorobami; na ogół prowadzi do niszczenia źródeł infekcji lub ograniczenia w inny sposób kontaktu rośliny z patogenem i zmniejszenia predyspozycji chorobowej rośliny. Zdrowy materiał rozmnożeniowy, dobór rośliny do gleby i stanowiska w płodozmianie.
Hylotechniczna- agrotechniczna zastosowana w gospodarce leśnej
Metoda kwarantanny
Cel - niedopuszczenie do zawleczenia groźnych patogenów, szkodników i chwastów z kraju do kraju (kwarantanna zewnętrzna) lub ograniczenie rozprzestrzeniania się ich wewnątrz kraju (kwarantanna wewnętrzna). Nadzór - Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) - odpowiedzialni za nadzór fitosanitarny -podstawa prawna - ustawa o ochronie roślin z dnia 18 grudnia 2003r. + towarzyszące rozporządzenia.
Do metody kwarantannowej - rozporządzenie z 26.03.2004 + załącznik - tzw. "lista kwarantannowa" - patogeny, szkodniki i chwasty - oficjalna nazwa - "Wykaz organizmów szkodliwych podlegających obowiązkowi zwalczania".
Lista kwarantannowa A- takie, które jeszcze nie wjechały, a są groźne
Metoda biologiczna
Istota biologicznej metody ochrony roślin przed chorobami opiera się na koncepcji, w myśl której czynniki fitopatologiczne należy unicestwić lub ograniczyć ich aktywność za pomocą czynników ożywionych nie będących sprawcami chorób roślin (K.Mańka2005)
Zabiegi- redukcja gęstości inokulum lub chorobotwórczych uzdolnień patogena w jego fazie aktywnej lub uśpionej, dokonywana za pomocą jednego lub więcej organizmów, uwarunkowana naturalnie lub przez manipulowanie środowiskiem, gospodarzem bądź organizmem antagonistycznym, albo introdukcją jednego bądź więcej organizmów antagonistycznych.
Przyczynek: książka Rachel Karson "Silent spring" 1962
Historia:
Połowa XIX wieku - nadpasożytnictwo wśród grzybów- Tuberculina maxima na ecjach Cronartium ribicola (ochrona P.strobus przed rdzą kory wejmutki). Pracochłonne, nie weszło do praktyki
Lata 20. XX wieku - antagonizm między mikroorganizmami - zielony nawóz (ścięta trawa)- zabezpiecza bulwy ziemniaka przed Streptomyces scabies
Po II WŚ - kształtowanie warunków środowiska, by nie sprzyjały rozwojowi patogena i tym samym ograniczały jego szkodliwe oddziaływanie na roślinę
Dzisiaj: Antagonizm to łącznie: konkurencja o pokarm i przestrzeń, antybioza (amensalizm), pasożytnictwo i nadpasożytnictwo oraz drapieżnictwo.
Biopreparaty (Contans- na Slcerotinia; PG, PG-Biofood , PG-Poszwald - Phlebiopsis gigantea - na Heterobasidion annosum, Armilllaria spp., Polagrocyna PC- na Agrobacterium tumefaciens).
PG - do 2010 był do obrotu, teraz - pod nazwą produkty do rozkładu pni drzew leśnych.
Kształtowanie warunków środowiska:
Środowisko - w fitopatologii - trzeci czynnik (obok patogena i gospodarza) kształtujący patogenezę i epifitozę. W szerokim znaczeniu - wszystko, co nie jest patogenem ani gospodarzem a ma wpływ na przebieg choroby
Inne organizmy żywe (wektory, czynniki powodujące zranienia, pośredni żywiciele, inne gatunki współwystępujące z patogenem)
Nieożywione (T, opady, światło, wilgotność, odczyn i zasobność podłoża)
"oporne gleby" - takie, na których z niewyjaśnionych przyczyn zapewniają zdrowie rosnącym na nich roślinom, pomimo obecności w nich patogenów roślin. (być może w wyniku występowania w nich organizmów antagonistycznych lub/i składu i struktury gleby)
Występowanie organizmów nie jest przypadkowe - czynniki środowiska wpływają na ukształtowanie się struktury ilościowej i jakościowej fungicenozy.
Można więc traktować zbiorowiska grzybów jako wykładnik warunków środowiska, a wpływ zbiorowiska grzybów na patogena - wykładnik wpływu warunków środowiska na tegoż patogena.
Metoda szeregów biotycznych - określenie wpływu środowiska na wzrost patogena -> kształtowanie środowiska ->ograniczenie wzrostu patogena.
Metoda mechaniczna
Niszczenie chorych roślin lub ich części (likwidowanie pierwszych ognisk chorób zakaźnych)
Mechaniczne usuwanie patogena z gospodarza
Niszczenie ekonomicznie mniej ważnych roślin-gospodarzy (w przypadku rdzy dwudomowych)
Czasem uważana też za element metody agrotechnicznej (tu tzw. chirurgia drzew= arborystyka)
Metoda fizyczna
Stosowanie czynników fizycznych (niska/wysoka T, promieniowanie, regulacja wilgotności substratu) Cel: zniszczenie/ograniczenie inokulum, czasem wyleczenie
Rzadko w lasach, jak już- Ciboria batschiana - termoterapia żołędzi. Także poza lasami - termoterapia roślin zawirusowanych.
Metoda chemiczna
Stosowanie związków chemicznych (nieorganicznych lub organicznych), tzw. środków ochrony roślin powodujących zabicie patogena lub istotne upośledzenie jego rozwoju
Wszystkie razem = pestycydy, grzyby - fungicydy, bakterie - bakteriocydy, wirusy- wirycydy, nicienie-nematocydy
Rezultat= zabezpieczenie roślin przed zakażeniem, zniszczenie lub ograniczenie inokulum, czasem wyleczenie chorej rośliny.
Sposoby stosowania pestycydów:
Opylanie - już rzadko
Opryskiwanie
Zamgławianie - średnica kropel mniejsza
Zaprawianie nasion
Sztyft
Wuchtę innych
Klasy toksyczności:
I- silne trucizny
II-trucizny
III-środki szkodliwe
IV- praktycznie nieszkodliwe dla zdrowia
Okres karencji - prawnie zagwarantowany czas, który musi upłynąć od zastosowania ŚOR do zbioru plonu ( na ogół od kilku dni do dwóch tygodni), w którym następuje obniżenie zawartości środka w roślinie do poziomu nieszkodliwego dla zdrowia ludzkiego
Warunki skuteczności pestycydów
PIORiN - ustawa o ochronie roślin + rozporządzenia
Dopuszczenie ŚOR do obrotu i stosowania w danym kraju:
Badania przedrejestracyjne (co, na co, w jakiej postaci, substancje biologicznie czynne)
W Polsce - w Instytut Ochrony Roślin - Poznań, na podstawie ich badań ministerstwo rejestruje.
Pestycydy - trzeba wykazać ich zalety: (u fungicydów)
Fungitoksyczność i selektywność (selektywność ->presja selektywna->uodpornienie patogena)
Nieszkodliwość dla ludzi, roślin-gospodarzy oraz zwierząt
Zwilżalność i przyczepność
Zdolność do redystrybucji
Niska cena
Łatwość stosowania
Trwałość
Standardowa jakosć
Zagrożenia:
Mogilniki
Fitotoksyczność (przebarwienia i zniekształcenia liści)
Lista leśnych - ŚOR i produkty do rozkładu pni drzew leśnych zalecane do stosowania w leśnictwie, wyd IBL (www.lasy.gov.pl/dokumenty/gospodarka-lesna/ochrona_lasu/srodki-ochrony-roslin-2011)
Historia fitopatologii
8 maja 2012
10:36
Okres starożytny:
Informacje o chorobach roślin - Teofrast z Eresus (IV/III w.p.n.e. uczeń Platona, "ojciec botaniki") "Historia plantarum"- drzewa, zboża i strączkowe- przy opisie roślin często opisy chorób, okoliczności - są dobre wnioski i wiele błędów
Patologia humoralna Hipokratesa -rozwój rozumienia choroby, teoria równowagi soków
Autogenizm (Arystoteles) - zahamowanie (mikra)
Pliniusz Starszy - "Historia naturalis" - I w.n.e.
Średniowiecze
Pierwsza ilustracja z objawami chorób roślin- Księga dzieł bożych - św. Hildegarda z Bingen - Niemcy dorabiają ideologię
Ibn-al.-Awam (X w.) - ziemianin arabski (drzewa i winorośl)- opisy
Nowożytność
Pstrość kwiatów tulipana - Breughel XVII wiek
Mikroskop
Obalenie teorii samorództwa:
F. Redi 1668 - 3 retorty, tylko w otwartej wylęgły się muchy
L. Pasteur - XIX wiek, w odniesieniu do mikroorganizmów (->mikra)
Rozwój mikologii - Włochy XVII/XVIII wiek
Wiedeń - wykłady z fitopatologii - Franciszek Unger 1833
Antoni de Bary (ojciec fitopatologii)- grzyby głowniowe - praca doktorska
(uczeń -> J. Rostafiński -> B. Namysłowski -> K. Zalewski)
J. Kuhn - podręcznik fitopatologii rolniczej 1858
II poł. XIX wieku- dużo dzieł fitopatologicznych - szwaby
Ojciec fitopatologii leśnej - Robert Hartig
Szkoły:
Szkoła patogenistów:
Anton de Bary, R. Hartig i in.
Jak jest patogen i roślina - roślina musi zachorować
Szkoła predyspozycjonistów
Paul Sorauer, Marshal Ward, Paul Graebner
Predyspozycje rośliny, ochrona przed patogenami
W tym czasie - WSR im. Haliny w Żabikowie - zalążek WR-L na UP =>Wl, J. Rivoli - wykłady: Encyklopedia leśnictwa (w tym - informacje o chorobach drzew leśnych) 1873-5
1880- Szęsny Kudelka- "Choroby roślin gospodarskich"
1912 J. Trzebiński "Choroby roślin uprawnych"
1908 K. Miczyński - Oddział Chorób Roślin w AR w Dublanach
1912 E.Janczewski- Dział Ochrony Roślin - Krakowskie Towarzystwo Rolnicze (kierownik B. Namysłowski)
1904- Stacja Ochrony Roślin - Warszawskie Towarzystwo Ogrodnicze (1912- kierownik J. Trzebiński)
Po 1918
Wydział Ochrony Roślin w Państwowym Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach (J. Trzebiński)
Państwowy Instytut Naukowo-Rolniczy w Bydgoszczy ( L. Garbowski - "Zarys Fitopatologii Ogólnej")
Uniwersytety
Uniwersytet Poznański - Karol Zalewski - Katedra Botaniki Ogólnej i Fitopatologii, przedmiot - Choroby roślin