Sposoby nabywania wiedzy i umiejętności

1. Imitacja - powtarzanie, trenowanie określonych umiejętności;

2. Modelowanie - podawanie wzorów , obserwacja modelu;

3. Internacjonalizacja - zrozumienie, uwewnętrznienie , doświadczenie osobiste.

System sensoryczny

Podstawowy, odruchowo uaktywniany preferowany zmysł, czyli właściwy nam sposób odbierania i reagowania na informacje przekazywane kanałem wzrokowym, słuchowym lub kinestetycznym. Sposób ten decyduje o tym, jak odbieramy świat, jakiego typu informacje najlepiej pamiętamy i spostrzegamy, czyli jak tworzymy naszą reprezentację świata. System ten determinuje naszą osobistą strategię uczenia się. Wyróżniamy systemy: kinestetyczny, wizualny i audytywny.

NIE NAUCZYSZ SIĘ CZEGOŚ, CO JEST PRZEDSTAWIONE

NIE W TWOIM SYSTEMIE REPREZENTACYJNYM!!!

Style myślenia

1. Konkretne sekwencyjne

Tzw. lewopółkulowcy

2. Abstrakcyjne nielinearne

3. Konkretne nielinearne

Tzw. prawopółkulowcy

4. Abstrakcyjne sekwencyjne

Typ sensoryczny	Jaki jest?	Wypowiada się...	Reakcje fizjologiczne	Jak z nim pracować?
* Wzrokowiec (wizualny) *	*lubi wykresy, tabele, teksty zorganizowane, *uczy się poprzez patrzenie lub obserwację pokazu, *lubi słowa typu: zobacz, cel, perspektywa, obraz obserwować, pokaz, jasny, horyzont, to wygląda, czy to jasne, *lubi opisy, pamięta twarze, zapomina imiona, *lubi robić notatki, *formułuje myśli w postaci obrazów, *koncentrację burzy mu nieporządek i ruch, *lubi robić listy rozwiązań, *lubi wpatrywać się w coś, rysować, *jest ekspresyjny: łatwo płacze lub „zabija wzrokiem”, *nie lubi dużo mówić, *lubi porządek i schludność, *preferuje sztuki wizualne.	Chyba to widzę . To mi dobrze wygląda. Możesz sobie to wyobrazić. Wyobraź się w takiej sytuacji. Jak to widzisz? Ten pomysł wygląda sensownie.	*ruch gałek ocznych w górę; *płytki oddech; *wysoki nosowy głos; *napięte mięśnie; *spoglądanie w górę podczas odbierania informacji.	wykorzystywanie dynamiki całego ciała; zagospodarowanie w pomieszczeniu lekcyjnym miejsc na poziomie oczu w celu umieszczenia tam plakatów; stosowanie taśm video, foliogramów, slajdów, tabel, kolorowych pisaków i kredy; pokazywanie interesujących kolorowych książek; sporządzanie map pamięci, częste zmienianie form pracy, stosowanie różnych pomocy naukowych; umieszczanie kluczowych słów dookoła klasy.

Typ sensoryczny	Jaki jest?	Wypowiada się...	Reakcje fizjologiczne	Jak z nim pracować?
* Czuciowiec (kinestetyczny) ***	*lubi się uczyć poprzez wykonywanie i bezpośrednie zaangażowanie; *lubi czuć emocje, ruch, zapachy i smaki; *lubi słowa: poszło gładko, to mi nie leży, śliska sprawa, zaplatana, świeża myśl; *nie lubi czytać; *lubi wartką akcję; ma kłopoty z ortografią; *najlepiej pamięta to, co sam wykonał; *jego wyobraźnia pracuje w ruchu, musi się poruszać; *lubi cos trzymać, czymś poruszać, manipulować; *podskakuje z zadowolenia, tupie ze złości, gestykuluje; *lubi bliski kontakt z drugim człowiekiem podczas rozmowy; *sam nie jest dobrym słuchaczem.	Czuję to dobrze. To ma dobry smaczek. Nie czuję się z tym dobrze. Łapiesz to? Nie kontaktuje z ... Oprzyj się na czymś innym. To mnie odpycha.	*ruchy gałek ocznych w dół; *głęboki oddech z udziałem żołądka; *niski głos; *duża ruchliwość; *podczas odbierania informacji spoglądanie w dół.	stosowanie mimiki, body language; demonstrowanie pojęć za pomocą gestów i ruchów; przeprowadzanie ćwiczeń rozluźniających; przeprowadzanie ćwiczeń polegających na projektowaniu i konstruowaniu; organizowanie wycieczek i zajęć w terenie; wprowadzanie fizycznego ruchu, np. ruchów Browna - uczniowie zderzają się ze sobą na ograniczonej przestrzeni; rysowanie na boisku map szlaków handlowych i państw.

Typ sensoryczny	Jaki jest?	Wypowiada się...	Reakcje fizjologiczne	Jak z nim pracować?
* Słuchowiec (audytywny) *	*lubi słuchać innych lub siebie; *lubi słowa typu: posłuchaj, rozmowa, to brzmi przekonująco, to daje harmonię, to daje zgrzyt; *lubi dialog i rozmowy; *unika długich opisów; *nie zauważa ilustracji; *porusza ustami i czyta „po cichu”; *powtarza głośno to, co napisał; *dobrze pamięta imiona, zapomina twarze; *zapamiętuje poprzez głośne powtarzanie materiału; *myśli w słowach i dźwiękach; *nie zwraca uwagi na szczegóły; *łatwo się dekoncentruje w wyniku hałasu; *„głośno myśli”, nuci, rozmawia ze sobą; *lubi wypowiedzi typu „potok słów”; *lubi słuchać; *lubi wykłady, *długie wypowiedzi własne; *woli muzykę niż sztuki wizualne; *woli mówić o dziełach sztuki, niż je oglądać.	Słucham cię... Dobrze to dla mnie brzmi. Gdzieś mi to dzwoni. Coś mi to mówi. Jak to powiedzieć? Ten pomysł brzmi bardzo interesująco. To mi nie gra.	*ruchy gałek ocznych na jednym poziomie; *oddech równomierny; *głęboki, czysty, melodyjny ton głosu; *słabe napięcie mięśni; *przechylona głowa podczas odbierania informacji.	prowadzenie dyskusji w parach i grupowych; grupowe przeprowadzanie powtórek; urządzanie „występów gościnnych”; organizowanie mini debat; czytanie z odpowiednią intonacją, rapowanie, rymowanie, deklamacje; prowadzenie zajęć z magnetofonem, próbkami dźwiękowymi; stosowanie mnemoniki, onomatopei; traktowanie muzyki jako źródła relaksu, pobudzenia, wizualizacji oraz pomocy w powtórce materiału.

Siedem rodzajów inteligencji

(wg R. W. Gardnera)

Typ inteligencji	Preferowany zawód	Cechy charakterystyczne
Lingwistyczna *	Pisarz, poeta, dziennikarz, przywódca polityczny	Umiejętność posługiwania się językiem, wzorami, systemami.
Matematyczno-logiczna	Przedstawiciele nauk ścisłych, prawnik, detektyw, księgowy	Umiłowanie precyzji oraz myślenia abstrakcyjnego i ustrukturalizowanego.
Wizualno-przestrzenna	Architekt, malarz, rzeźbiarz, nawigator, fizycy teoretycy, strateg, szachista	Myślenie obrazowe, umiejętne korzystanie z map, diagramów i tabel, wykorzystanie ruchu, towarzyszącego procesowi myślenia.
Muzyczna ♫ ♪	Kompozytor, śpiewak, dyrygent, producent instrumentów muzycznych	Wrażliwość emocjonalna, poczucie rytmu, zrozumienie złożoności muzyki.
Fizyczno-kinestetyczna	Tancerz, aktor, sportowcy, wynalazcy, chirurg, mechanik	Dobre wyczucie czasu, uzdolnienia manualne, duże znaczenie zmysłu dotyku, ruchliwość, dobra organizacja przestrzenna.
Interpersonalna	Polityk, nauczyciel, przywódca religijny, psychoterapeuta, sprzedawca, menadżer	Łatwy kontakt z innymi ludźmi, umiejętności mediacyjne, dobra komunikatywność.
Intrapersonalna	Pisarz, psychoterapeuta, filozof, mistyk	Automotywacja, wysoki poziom wiedzy o samym sobie, silne poczucie wartości.

Kwestionariusz inteligencji wielorakiej

Wypełnij poniższy kwestionariusz, przypisując wartość liczbową każdemu stwierdzeniu, które twoim zdaniem jest prawdziwe w odniesieniu do Ciebie. Jeśli w pełni się z nim zgadzasz postaw cyfrę 5. Jeżeli sądzisz, że nie masz z nim nic wspólnego - wstaw 0. Użyj cyfr od 0 do 5, aby określić stopień prawdziwości poszczególnych stwierdzeń. Wyniki wpisz w odpowiednie pola dla każdego typu inteligencji, a następnie wypełnij koło wielorakiej inteligencji.

1. Posiadam uzdolnienia manualne .....

2. Posiadam dobre wyczucie kierunku .....

3. Posiadam naturalną umiejętność rozwiązywania sporów między przyjaciółmi .....

4. Łatwo zapamiętuję słowa piosenek .....

5. Potrafię wyjaśnić w prosty sposób trudne zagadnienie .....

6. Robię wszystko krok po kroku .....

7. Dobrze znam siebie samego i rozumiem , dlaczego postępuję tak, a nie inaczej .....

8. Lubię ćwiczenia grupowe i spotkania towarzyskie .....

9. Dobrze uczę się, słuchając wykładów i wywodów innych ludzi .....

10. Słuchając muzyki doznaję zmian nastroju .....

11. Lubię krzyżówki, łamigłówki i problemy logiczne .....

12. Tablice, zestawienia i pomoce wizualne odgrywają dla mnie ważną rolę podczas

uczenia się .....

13. Jestem wrażliwy na nastroje i uczucia otaczających mnie ludzi .....

14. Najlepiej uczę się, kiedy muszę wziąć się w garść i zrobić coś samemu .....

15. Zanim zechcę się czegoś nauczyć muszę zobaczyć, jaką będę miał z tego korzyść .....

16. Podczas nauki i rozmyślań lubię spokój i samotność .....

17. Potrafię usłyszeć poszczególne instrumenty w złożonych utworach muzycznych .....

18. Łatwo przychodzi mi wywołanie w wyobraźni zapamiętanych i wymyślonych obrazów .....

19. Posiadam bogaty język i potrafię się nim posługiwać .....

20. Lubię robić notatki .....

21. Posiadam dobre poczucie równowagi i lubię ruch fizyczny .....

22. Potrafię dostrzegać strukturę przedmiotów i związki między różnymi rzeczami .....

23. Potrafię pracować w zespole i korzystać z cudzych doświadczeń .....

24. Jestem dobrym obserwatorem i często zauważam rzeczy uchodzące uwadze innych .....

25. Często bywam niespokojny .....

26. Lubię pracować lub uczyć się niezależnie od innych .....

27. Lubię komponować muzykę .....

28. Potrafię radzić sobie z liczbami i problemami matematycznymi .....

Klucz do kwestionariusza inteligencji wielorakiej

Stwierdzenia Liczba punktów								Suma punktów	Typ inteligencji
5→		9→		19→		20→			Lingwistyczna
6→		11→		22→		28→			Matematyczno-logiczna
2→		12→		18→		24→			Wizualno-przestrzenna
4→		10→		17→		27→			Muzyczna
3→		8→		13→		23→			Interpersonalna
7→		15→		16→		26→			Intrapersonalna
1→		14→		21→		25→			Fizyczno-kinestetyczna

Koło inteligencji wielorakiej

Wpisując wyniki na okręgach w polach odpowiadających poszczególnym typom inteligencji i zaciemniając pola o najwyższych wynikach, otrzymasz graficzny obraz rozkładu swoich typów inteligencji.

Myślenie konkretne sekwencyjne

Jednostka twardo osadzona w rzeczywistości, łatwo zapamiętująca fakty, reguły, zasady, uczy się najlepiej przy wykonywaniu konkretnej pracy, dzielonej na etapy, preferująca pracę w cichych, odizolowanych miejscach.

Myślenie abstrakcyjne nielinearne

Twardo osadzony w rzeczywistości, eksperymentator, gotowy do wypróbowania nowych rozwiązań, potrafi oglądać sprawy z wielu stron, lubi zmiany, lubi pracować projektami.

Myślenie konkretne nielinearne

Myśliciel zdolny do głębokiej refleksji, preferujący świat emocji i uczuć, posiada naturalną umiejętność obcowania i pracy z ludźmi, uczy się przez skojarzenia myślowe, najpierw widzi całość obrazu, potem szczegóły, preferuje w uczeniu się pomoce wizualne.

Myślenie abstrakcyjne sekwencyjne

„Filozof” kochający świat teorii i myśli abstrakcyjnej, lubi tworzyć koncepcje i analizować informacje, ulubione zajęcie to czytanie, woli pracować sam niż w grupie, lubi zorganizowane, zaplanowane dokładnie sytuacje i struktury.

Uczeń posiadający dobrze rozwiniętą inteligencję lingwistyczną będzie:

• Uczyć się, słuchając, pisząc, czytając i dyskutując;

• Nadawać znaczenie słowu pisanemu i mówionemu w toku przekonywania, zabawy, przekazywania informacji, tworzenia pojęć;

• Naśladować lingwistyczne cechy innych;

• Z zapałem rozwijać własne zastosowania i sposoby rozumienia języka;

• Lepiej od innych posługiwać się słowem mówionym i pisanym;

• Uważniej niż inni słuchać;

• Wykazywać dominację audytywnego systemu reprezentacji w komunikowaniu się.

Uczeń posiadający dobrze rozwiniętą inteligencję matematyczno - logiczną będzie:

• Przejawiać zdolności do rozumienia i operowania abstrakcyjnymi symbolami, opisując znaczenie i funkcje konkretnych pojęć i obiektów;

• Posługiwać się już we wczesnym dzieciństwie pojęciami czasu, miejsca, ilości, liczby oraz dostrzegać związki przyczynowo - skutkowe;

• Celować w rozwiązywaniu logicznych łamigłówek i konsekwentnym działaniu;

• Dostrzegać wewnętrzną strukturę różnych złożoności;

• Wykazywać uzdolnienia matematyczne, polegające na formułowaniu wniosków na podstawie szczątkowych informacji, gromadzenia dowodów, szacowania, tworzenia modeli, wysuwania hipotez;

• Poszukiwać harmonii i porządku w swoim otoczeniu.

Uczeń posiadający dobrze rozwiniętą inteligencję

wizualno-przestrzenną będzie:

• Łatwo wyobrażał sobie pożądane sceny;

• Dobrze sobie radził z wykonywaniem i kontrolą ruchów własnego ciała w przestrzeni;

• Przejawiał zdolności do konstruowania, budowania oraz wymyślania obiektów trójwymiarowych bądź też wyobrażania sobie ich w postaci uproszczonej;

• Znał działanie przełożeń, dźwigni, kół napędowych oraz ich wpływu na inne przedmioty;

• Uczył się przez obserwowanie i konstruowanie map pamięci;

• Przewidywał ruch przedmiotów w przestrzeni, np. piłki;

• Posiadał talent do interpretowania i sporządzania wykresów, map i innych pomocy wizualnych.

Uczeń posiadający dobrze rozwiniętą inteligencję muzyczną będzie:

• Rozróżniał układy dźwięków i czerpał przyjemność z eksperymentowania z nimi;

• Odczuwał zmiany brzmienia poszczególnych dźwięków i będzie zdolny wyodrębnić grę poszczególnych instrumentów;

• Reagował na zmiany w muzyce zmianą własnego nastroju;

• Chętnie improwizował i muzykował, stosując różnego rodzaju dźwięki;

• Wykazywał zainteresowanie i zdolności do gry na jakimś instrumencie;

• Posiadał wyczucie rytmu i reagował na muzykę tańcem, grą aktorską lub komponowaniem tekstów;

• Interesował się wszystkim, co dotyczy muzyki, poszukując własnych form i preferencji.

Uczeń posiadający dobrze rozwiniętą inteligencję

fizyczno-kinestetyczną będzie:

• Odbierał wrażenia poprzez dotyk, ruch i kontakt fizyczny;

• Uczył się w trakcie działań praktycznych;

• Wyrażał zadowolenie z wycieczek, budowania modeli, ćwiczeń z podziałem na role, kręcenia filmów kamerą video, kolekcjonowania różnych przedmiotów;

• Wykazywał dobrą kondycję, poczucie czasu, równowagę, zręczność i wdzięk;

• Dbał o rozwój fizyczny, stałe ćwiczył niektórych czynności;

• Demonstrował kreatywność poprzez ekspresję i ruch fizyczny;

• Rzadko pozostawał w bezruchu.

Uczeń posiadający dobrze rozwiniętą inteligencję interpersonalną będzie:

• Postrzegał świat z różnych punktów widzenia;

• Nawiązywał, kształtował i utrzymywał zróżnicowane kontakty społeczne z innymi ludźmi;

• Poznawał i rozumiał myśli, uczucia, poglądy i zachowania innych ludzi;

• Pracował w zespole i pozytywnie wpływał na jego dynamikę;

• Efektywnie komunikował się werbalnie i pozawerbalnie;

• Słuchał, poznawał i reagował na poglądy innych;

• Wywierał wpływ na inne osoby.

Uczeń posiadający dobrze rozwiniętą inteligencję intrapersonalną będzie:

• Świadomy swoich myśli, uczuć i emocji, będzie poszukiwał dla nich wyjaśnienia;

• Podejmował próby poszukiwania odpowiedzi na pytania filozoficzne;

• Miał dokładny obraz samego siebie;

• Konsekwentny w stosowaniu i w życiu zgodnie z własnymi zasadami i przekonaniami;

• Doceniać rozwój i wzrost wewnętrzny;

• Posiadać wysoką automotywację;

• Czerpać przyjemność z czasu poświęconego na spokojną refleksję;

• Chętnie korzystać z czasopism i dzienników.

5

10

15

20

Lingwistyczna

Matematyczno-logiczna

Intrapersonalna

Fizyczno-kinestetyczna

Muzyczna

Wizualno-przestrzenna

Interpersonalna

---