POLITYKA SPOŁECZNA - ZALICZENIE

USTAWA O SYSTEMIE UBEZP. SPOŁECZNYCH

1. System ubezpieczeń społecznych ma charakter zamknięty. Tylko 4 rodzaje ubezpieczeń wchodzą :

- ubezpiecz. Emerytalne

- - „- rentowe

- -„- chorobowe

- -:- wypadkowe

2. Zasady konstrukcyjne nie są wyrażone wprost, ale w ZASADZIE POWSZECHNOŚCI ,PRZYMUSU, ODPŁATNOŚCI.

3. Ubezpieczeniom społecznym podlega wiele podmiotów , nie tylko pracownicy.

4. Zasada powszechności pod względem przedmiotowym - przewiduje szeroki katalog ubezpieczeń (świadczeń)

5. Zasada przymusu - co do zasady nikt nie może zwolnić z obowiązku ubezpieczenia społecz.

6. Zasada odpłatności - obowiązek odprowadzenia składek

7. Zasada równego traktowania- bez względu na płeć , stan cywilny, stan rodzinny

8. Podmioty realizujące zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych :

- ZUS

- Otwarte Fundusze Emerytalne

- Zakłady Emerytalne

- płatnicy składek albo jednostka organizacyjna , albo osoba fizyczna zobowiązania do comiesięcznego naliczania, pobierania i przekazywania składek na ubezpieczenie społeczne.

9. UBEZPIECZONY - osoba fizyczna tylko!!!, która podlega jednemu z 4 ubezp. Społ.

TYTUŁ UBEZP. - stosunek prawny np. stosunek cywilno - prawny, praca, albo pewna sytuacja faktyczna, np. pobieranie wynagrodzenia, z którym ustawodawca łączy obowiązek podlegania bezp.. społ. Lub tylko stwarza taka możliwość. Płatnikiem zasiłku jest pracodawca, który zatrudnia co najmniej 20 pracowników.

9. Zasady podlegania ubezpieczeniu emerytalno rentowemu : ART. 6,7,9,10

- Art. 6. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

  1)   pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów;

  2)   osobami wykonującymi pracę nakładczą;

  3)   członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanymi dalej "członkami spółdzielni";

  4)   osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4;

  5)   osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi;

  6)   ⁽¹⁰⁾ posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004 r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej, zwanymi dalej "posłami i senatorami";

¹⁰⁾ Art. 6 ust. 1 pkt 6 zmieniony przez art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 24 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.09.111.918) z dniem 14 lipca 2009 r.

  7)   osobami pobierającymi stypendium sportowe, zwanymi dalej "stypendystami sportowymi";

  7a)  pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej;

  8)   osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;

  9)   ⁽¹¹⁾ osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy, zwanymi dalej "bezrobotnymi";

¹¹⁾ Art. 6 ust. 1 pkt 9:

- zmieniony przez art. 4 pkt 2 ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.07.115.793) z dniem 1 lipca 2007 r.

- zmieniony przez art. 9 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.09.6.33) z dniem 1 lutego 2009 r.

9a)  ⁽¹²⁾ osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, zwanymi dalej "osobami pobierającymi stypendium";

¹²⁾ Art. 6 ust. 1 pkt 9a:

- zmieniony przez art. 5 pkt 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.07.176.1243) z dniem 26 października 2007 r.

- zmieniony przez art. 9 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.09.6.33) z dniem 1 lutego 2009 r.

  9b)  ⁽¹³⁾ osobami pobierającymi stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych i niepozostawania w zatrudnieniu;

¹³⁾ Art. 6 ust. 1 pkt 9b dodany przez art. 9 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.09.6.33) z dniem 1 lutego 2009 r.

  10)  duchownymi;

  11)  żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego oraz żołnierzy pełniących okresową służbę wojskową;

  12)  osobami odbywającymi służbę zastępczą;

  13)  (uchylony);

14)  (uchylony);

15)  (uchylony);

16)  (uchylony);

17)  (uchylony);

18)  (uchylony);

  18a) funkcjonariuszami Służby Celnej;

  18b) (uchylony);

  19)  osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego;

  20)  osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy;

  21)  osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia.

2. Zasady podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym osób rezygnujących z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem, za które ośrodek pomocy społecznej opłaca składkę, regulują przepisy o pomocy społecznej.

2a. Za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne wójt, burmistrz lub prezydent miasta opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy odpowiadającej wysokości świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych przez okres niezbędny do uzyskania okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) odpowiednio 20-letniego przez kobietę i 25-letniego przez mężczyznę, jednak nie dłużej niż przez 20 lat.

2b. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta nie opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne, jeżeli podlega ona obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z innego tytułu na podstawie ustawy lub na podstawie odrębnych przepisów.

2c. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, jeżeli przyznał osobie świadczenie pielęgnacyjne, może wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o udzielenie informacji o przebiegu ubezpieczenia oraz za jaki okres za tę osobę powinien opłacać składkę na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

3. (uchylony).

3a. (uchylony).

4. Osoby określone w ust. 1 pkt 4 nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat. !!

5. (uchylony).

6. (uchylony).

Dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalnemu podlegają wyłącznie!!! Podmioty określone w ustawie.

Art. 7. Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje:

  1)   małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą;

  2)   osobom, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 i 2;

  3)   obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą w podmiotach zagranicznych oraz obywatelom polskim wykonującym pracę w podmiotach zagranicznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa;

  !!4)   studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu;

  5)   alumnom seminariów duchownych, nowicjuszom, postulantom i juniorystom do ukończenia 25 roku życia;

  6)   ⁽¹⁴⁾ wnioskodawcom odbywającym na podstawie nieodpłatnych umów cywilnoprawnych staż adaptacyjny w postępowaniu w sprawie uznania kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego lub działalności - w rozumieniu przepisów o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej;

¹⁴⁾ Art. 7 pkt 6 zmieniony przez art. 36 ustawy z dnia 18 marca 2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz.U.08.63.394) z dniem 2 maja 2008 r.

  7)   ⁽¹⁵⁾ posłom do Parlamentu Europejskiego wybranym w Rzeczypospolitej Polskiej.

Zawsze jest na teście:::!!!

Art. 9. 1. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 10, 18a, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

1a. Ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.

1b. Jeżeli ubezpieczeni, o których mowa w ust. 1a, spełniają jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z więcej niż jednego innego tytułu, stosuje się do nich odpowiednio ust. 2.

1c. ⁽¹⁷⁾ Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Mogą one jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów.

¹⁷⁾ Art. 9 ust. 1c dodany przez art. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. (Dz.U.09.71.609) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 2009 r.

1d. ⁽¹⁸⁾ Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 18a, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów.

¹⁸⁾ Art. 9 ust. 1d dodany przez art. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. (Dz.U.09.71.609) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 2009 r.

2. Osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 7.

2a. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 - prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 - podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi również z tytułu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4.

2b. ⁽¹⁹⁾ Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania pracy nakładczej podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2.

¹⁹⁾ Art. 9 ust. 2b dodany przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. (Dz.U.09.8.38) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 marca 2009 r.

3. Osoba prowadząca kilka rodzajów działalności pozarolniczej jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z jednego wybranego przez siebie rodzaju działalności.

4. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 18a, mające ustalone prawo do emerytury lub renty, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

4a. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 4b.

4b. Osoby, o których mowa w ust. 4a, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli umowa agencyjna, umowa zlecenia lub inna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowa o dzieło, została zawarta z pracodawcą, z którym pozostają równocześnie w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy.

4c. ⁽²⁰⁾ Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury.

²⁰⁾ Art. 9 ust. 4c dodany przez art. 2 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. (Dz.U.05.169.1412) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 2008 r.

5. ⁽²¹⁾ Osoby, o których mowa w art. 6, niewymienione w ust. 4 i 4c mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym.

²¹⁾ Art. 9 ust. 5 zmieniony przez art. 2 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. (Dz.U.05.169.1412) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 2008 r.

6. ⁽²²⁾ Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8 i 19, i osoby przebywające na urlopach wychowawczych podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

²²⁾ Art. 9 ust. 6 zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. (Dz.U.09.71.609) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 2009 r.

6a. ⁽²³⁾ Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9, 9a, 9b, 11 i 12, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

²³⁾ Art. 9 ust. 6a zmieniony przez art. 9 pkt 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.09.6.33) z dniem 1 lutego 2009 r.

6b. ⁽²⁴⁾ Pracownik, który łączy dodatkowy urlop macierzyński lub dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu na zasadach określonych w art. 182¹ Kodeksu pracy, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, z obu tytułów.

²⁴⁾ Art. 9 ust. 6b dodany przez art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.08.237.1654) z dniem 1 stycznia 2009 r.

7. Duchowni spełniający warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej podlegają ubezpieczeniom z tytułu tej działalności.

8. Osoby pozostające w stosunku służby, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 8 ust. 15 pkt 6, spełniające jednocześnie warunki do podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, mogą być dobrowolnie objęte tymi ubezpieczeniami na swój wniosek.

Art. 10. Osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi oraz osoby, o których mowa w art. 7 pkt 3, mogą po ustaniu tych ubezpieczeń kontynuować je dobrowolnie, jednakże wówczas, gdy okres tego ubezpieczenia przekracza 10 lat, nie obowiązuje gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia, w wypadku gdy stan własnego konta ubezpieczonego nie będzie go zapewniał.

10. Wyjątek od zasady powszechności :

Art. 5. 1. Ubezpieczenie społeczne rolników, jeżeli nie podlegają oni obowiązkowi ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy, regulują odrębne przepisy.

2. Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

11. Obowiązek podlegania ubezpieczenia społ. Aktualizuje się z chwilą powstania ubezpieczenia i trwa aż do jego ustania.

12. Art. 13. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach:

  1)   pracownicy - od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku;

  2)   osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorcy - od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy;

  2a)  (uchylony);

  3)   członkowie spółdzielni - od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy na rzecz spółdzielni do dnia zakończenia jej wykonywania;

  4)   ⁽²⁶⁾ osoby prowadzące pozarolniczą działalność - od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej;

²⁶⁾ Art. 13 pkt 4 zmieniony przez art. 7 pkt 1 ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.08.141.888) z dniem 20 września 2008 r.

  5)   osoby współpracujące - od dnia rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej albo umowy zlecenia do dnia zakończenia tej współpracy;

  6)   posłowie i senatorowie - od dnia nabycia prawa do uposażenia do dnia utraty tego prawa;

  7)   stypendyści sportowi - od dnia spełnienia warunków, o których mowa w art. 8 ust. 12, do dnia zaprzestania spełniania tych warunków;

  8)   osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania - od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy do dnia zakończenia wykonywania tej pracy;

  9)   ⁽²⁷⁾ bezrobotni - od dnia nabycia prawa do zasiłku, świadczenia integracyjnego lub stypendium do dnia utraty prawa do nich;

²⁷⁾ Art. 13 pkt 9 zmieniony przez art. 4 pkt 4 ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.07.115.793) z dniem 1 lipca 2007 r.

9a)  osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9a - od dnia nabycia prawa do stypendium do dnia utraty prawa do niego;

  9b)  ⁽²⁸⁾ osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9b - od dnia nabycia prawa do stypendium do dnia utraty prawa do niego;

²⁸⁾ Art. 13 pkt 9b dodany przez art. 9 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.09.6.33) z dniem 1 lutego 2009 r.

10)  duchowni - od dnia przyjęcia do stanu duchownego do dnia wystąpienia z tego stanu, a w przypadku alumnów seminariów duchownych, nowicjuszów, postulantów i juniorystów - od dnia ukończenia 25 lat;

  11)  żołnierze niezawodowi w służbie czynnej oraz osoby odbywające służbę zastępczą - od dnia powołania lub skierowania do tej służby do dnia zwolnienia z tej służby;

  12)  osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 18a - od dnia nawiązania stosunku służby do dnia zwolnienia ze służby;

  13)  osoby pozostające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego - od dnia spełnienia warunków, o których mowa w art. 9 ust. 6, do dnia zaprzestania spełniania tych warunków;

  14)  osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 20 - od dnia nabycia prawa do świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego, wynagrodzenia przysługującego w okresie świadczenia górniczego lub w okresie stypendium na przekwalifikowanie do dnia utraty tego prawa;

  15)  pobierający stypendium słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej - od dnia uzyskania statusu słuchacza do dnia utraty tego statusu;

  16)  osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 21 - od dnia nabycia prawa do świadczenia szkoleniowego do dnia utraty tego prawa.

13. Art. 14. 1. Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, z zastrzeżeniem ust. 1a.

1a. Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4.

2. Ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają:

  1)   od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony;

  2)   od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7 i 10; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a;

  3)   od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

2a. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, jeżeli za część miesiąca został pobrany zasiłek, ubezpieczenie chorobowe ustaje od dnia następującego po dniu, za który zasiłek ten przysługuje. (nie ma ubezpieczenia dobrowolnego jeśli nie ma wniosku, ubezpieczenie jest sformalizowane)

3. Za okres opłacania składek uważa się także okres pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków.

Nie ma dobrowolnego ubezpieczenia społ. Z tytułu wypadku , albo jest obowiązkowe albo wcale się nie podlega.

13. Zasady podlegania ubezpieczeniu społecznemu :

- obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe art.6

Pojęcie PRACOWNIKA: osoba fizyczna pozostająca w stosunku pracy. Źródła nawiązania stosunku pracy : umowa o pracę , umowa cywilno -prawna, mianowanie, wybór, powołanie

Art. 8. 1. Za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a.

2. Jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 - dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca.

2a. Za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

3. Za osobę wykonującą pracę nakładczą uważa się osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę nakładczą.

4. Za członka spółdzielni uważa się członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną oraz spółdzielni kółek rolniczych, zajmujących się produkcją rolną, działających zgodnie z art. 138-178 oraz art. 180 § 3 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze , który wykonuje pracę na rzecz spółdzielni na innej podstawie niż stosunek pracy lub wytwarza na jej rzecz produkty rolne w prowadzonym przez siebie gospodarstwie.

5. Na równi z członkiem spółdzielni, o którym mowa w ust. 4, traktuje się inne osoby, które wykonują pracę w spółdzielni lub w gospodarstwie rolnym spółdzielni na innej podstawie niż stosunek pracy, niebędące jej członkami i wynagradzane według zasad obowiązujących członków spółdzielni, w tym kandydatów na członka spółdzielni.

6. Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

  1)   osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych;

  2)   twórcę i artystę;

  3)   osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:

a)  w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

b)  z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;

  4)   wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;

  5)   ⁽¹⁶⁾ osobę prowadzącą niepubliczną szkołę, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.

¹⁶⁾ Art. 8 ust. 6 pkt 5 dodany przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. (Dz.U.09.8.38) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 marca 2009 r.

7. Za twórcę, o którym mowa w ust. 6 pkt 2, uważa się osobę, która tworzy dzieła w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, urbanistyki, literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, choreografii i lutnictwa artystycznego oraz sztuki ludowej, będące przedmiotem prawa autorskiego.

8. Za artystę, o którym mowa w ust. 6 pkt 2, uważa się osobę wykonującą zarobkowo działalność artystyczną w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii, a także w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów i kaskaderów.

9. Uznanie działalności za twórczą lub artystyczną i ustalenie daty jej rozpoczęcia następuje w formie decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, działającej przy ministrze właściwym do spraw kultury.

10. Minister właściwy do spraw kultury w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego powołuje, w drodze rozporządzenia, komisję, o której mowa w ust. 9, oraz szczegółowo określa jej zadania, a także skład i tryb działania.

11. Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

12. Za stypendystę sportowego uważa się osobę pobierającą stypendium sportowe, z wyjątkiem osób uczących się lub studiujących, jeśli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu.

13. Za osobę duchowną uważa się duchownego oraz członków zakonów męskich i żeńskich Kościoła Katolickiego, innych kościołów i związków wyznaniowych, z wyjątkiem alumnów seminariów duchownych, nowicjuszów, postulantów i juniorystów, którzy nie ukończyli 25 roku życia.

14. Na równi z zatrudnieniem na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej uważa się zatrudnienie obywateli polskich za granicą w polskich przedstawicielstwach dyplomatycznych i urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i innych misjach lub misjach specjalnych, a także w innych polskich placówkach, instytucjach lub przedsiębiorstwach, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

15. Za osobę w stosunku służby uważa się żołnierzy zawodowych oraz funkcjonariuszy:

  1)   Policji;

  2)   Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu;

2a)  Centralnego Biura Antykorupcyjnego;

  3)   Straży Granicznej;

  4)   Państwowej Straży Pożarnej;

  5)   Służby Więziennej;

  6)   Służby Celnej;

6a)  Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego;

  7)   Biura Ochrony Rządu.

14. UMOWA ZLECENIE - pracownik nie ma obowiązku osobistego wykonywania pracy.

def .PRACOWNIK: Oznacza osobę fizyczną zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę^[1]. Tym samym ustawodawca zdefiniował pojęcie pracownika poprzez wskazanie aktów kreujących stosunek pracy, a także zespół cech, które warunkują istnienie stosunku pracy^[2]

Pracownikiem jest tylko osoba wykonująca pracę w ramach stosunku pracy. Zatem nie może być pracownikiem osoba, która np. świadczy pracę odpłatnie, a praca ta jest wykonywana w ramach przepisów prawa cywilnego, np. na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia czy też innych rodzajów umów cywilnoprawnych nienazwanych. Jednakże wykonywanie pracy w warunkach odpowiadających stosunkowi pracy może być uznane za stosunek pracowniczy, nawet jeśli strony stosunku zawarły umowę o innej nazwie. Pracownikiem w rozumieniu prawa pracy może być wyłącznie pełnoletnia osoba fizyczna, jednak pod pewnymi warunkami pracownikiem może być osoba, która nie ukończyła 18 lat, nie może być natomiast pracownikiem osoba prawna (np. spółka, instytucja, stowarzyszenie).

15. Umowa o dzieło jest co do zasady tytułem bezp..społ. emerytalno -rentowego z wyjątkiem gdy jest zawarta z własnym pracodawcą lub podmiotem trzecim a dzieło wykonujemy na rzecz własnego pracodawcy.

Każda umowa zlecenia jest podstawą ubezpieczenia społ. Emeryt. Rentowego nawet pod tytułem darmym.

16. Art. 12 3. Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 (osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi)

, jeżeli wykonują pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy. Uchylony z dniem 01.01.2010 r. !!!

17. Kolizja tytułów ubezpieczenia : gdy jeden ubezpieczony pozostaje równocześnie w kilku tytułach ubezpieczonych wymienionych w art. 6 .

Art. 9. 1. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 10, 18a, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

1a. Ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.

1b. Jeżeli ubezpieczeni, o których mowa w ust. 1a, spełniają jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z więcej niż jednego innego tytułu, stosuje się do nich odpowiednio ust. 2.

1c. ⁽¹⁷⁾ Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Mogą one jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów.

¹⁷⁾ Art. 9 ust. 1c dodany przez art. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. (Dz.U.09.71.609) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 2009 r.

1d. ⁽¹⁸⁾ Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 18a, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów.

¹⁸⁾ Art. 9 ust. 1d dodany przez art. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. (Dz.U.09.71.609) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 2009 r.

2. Osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 7.

2a. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 - prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 - podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi również z tytułu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4.

2b. ⁽¹⁹⁾ Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania pracy nakładczej podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2.

¹⁹⁾ Art. 9 ust. 2b dodany przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. (Dz.U.09.8.38) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 marca 2009 r.

3. Osoba prowadząca kilka rodzajów działalności pozarolniczej jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z jednego wybranego przez siebie rodzaju działalności.

4. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 18a, mające ustalone prawo do emerytury lub renty, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

4a. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 4b.

4b. Osoby, o których mowa w ust. 4a, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli umowa agencyjna, umowa zlecenia lub inna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowa o dzieło, została zawarta z pracodawcą, z którym pozostają równocześnie w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy.

4c. ⁽²⁰⁾ Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury.

²⁰⁾ Art. 9 ust. 4c dodany przez art. 2 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. (Dz.U.05.169.1412) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 2008 r.

5. ⁽²¹⁾ Osoby, o których mowa w art. 6, niewymienione w ust. 4 i 4c mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym.

²¹⁾ Art. 9 ust. 5 zmieniony przez art. 2 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. (Dz.U.05.169.1412) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 2008 r.

6. ⁽²²⁾ Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8 i 19, i osoby przebywające na urlopach wychowawczych podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

²²⁾ Art. 9 ust. 6 zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. (Dz.U.09.71.609) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 2009 r.

6a. ⁽²³⁾ Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9, 9a, 9b, 11 i 12, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

²³⁾ Art. 9 ust. 6a zmieniony przez art. 9 pkt 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.09.6.33) z dniem 1 lutego 2009 r.

6b. ⁽²⁴⁾ Pracownik, który łączy dodatkowy urlop macierzyński lub dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu na zasadach określonych w art. 182¹ Kodeksu pracy, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, z obu tytułów.

²⁴⁾ Art. 9 ust. 6b dodany przez art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.08.237.1654) z dniem 1 stycznia 2009 r.

7. Duchowni spełniający warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej podlegają ubezpieczeniom z tytułu tej działalności.

8. Osoby pozostające w stosunku służby, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 8 ust. 15 pkt 6, spełniające jednocześnie warunki do podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, mogą być dobrowolnie objęte tymi ubezpieczeniami na swój wniosek.

MAMY 3 ZASADY;

- zasada tytułu z pierwszeństwem art. 9 ust. 1 ,1a,1b, 1c, 1 d . Zasada tytułu z pierwszeństwa : spośród wszystkich tytułów wymienionych w art. 6 ustawodawca nadaje pierwszeństwo . Mają one charakter zamknięty : stosunek pracy, umowy cywilno prawne zawarte z własnym pracodawcą, podmiotem trzecim byleby praca była wykonywana na rzecz własnego pracodawcy, członkowstwo w spółdzielni. Jeżeli zbiegają się tytuły z pierwszeństwa to oba rodzą obowiązek odprowadzania składek na ubezp.społeczne emerytalno -rentowe, poza wyjątkiem określonym w art. 19 ustawy tj. gdy mamy do czynienia z sytuacja przekroczenia maksymalnej rocznej podstawy wymiaru składek. Jeżeli natomiast tytuł z pierwszeństwa zbiega się z innym tytułem to co do zasady obowiązek odprowadzania składek istnieje z tytułu pierwszeństwa. Pozostałe tytuły mogą być podstawą do dobrowolnego ubezpieczenia emerytalno rentowego, chyba że podstawa wymiaru składek z tytułu pierwszeństwa jest niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę.

- zasada tytułu pierwszeństwa w czasie art. 9 ust. 2 ,2a, 2b . Zasada ta ma zastosowanie tylko wtedy gdy zbiegają się ze sobą następujące tytuły : umowa o pracę nakładczą, umowy cywilno prawne, prowadzenie pozarolniczej działalności, bycie posłem i senatorem , bycie duchownym. Wówczas obowiązek odprowadzania składek istnieje od tytułu , który powstał jako pierwszy, chyba, że podstawa wymiaru składek z umowy zlecenia lub umowy o pracę nakładcza w przypadku zbiegu z działalnością na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczą jest niższa niż najniższa obowiazująca nas z tytułu tej działalności.

- zasada wyboru art. 9 ust.3 . Dot. Zbiegu różnych rodzajów działalności poza pozarolniczej , ubezpieczony wybiera i to on decyduje , który z tych rodzajów działalności będzie podlegał obowiązkowi odprowadzenia składek . W przypadku pozostałych zasad nie ma możliwości wyboru!

18. Art. 10. Osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi oraz osoby, o których mowa w art. 7 pkt 3, mogą po ustaniu tych ubezpieczeń kontynuować je dobrowolnie, jednakże wówczas, gdy okres tego ubezpieczenia przekracza 10 lat, nie obowiązuje gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia, w wypadku gdy stan własnego konta ubezpieczonego nie będzie go zapewniał.!!!

19. Art. 11. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12.

2. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10.

20. Art. 22. 1. Stopy procentowe składek wynoszą:

  1)   19,52 % podstawy wymiaru - na ubezpieczenie emerytalne, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4;

  2)   ⁽⁴⁵⁾ 6,00 % podstawy wymiaru - na ubezpieczenia rentowe;

⁴⁵⁾ Art. 22 ust. 1 pkt 2 zmieniony przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. (Dz.U.07.115.792) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 lipca 2007 r.

  3)   2,45 % podstawy wymiaru - na ubezpieczenie chorobowe;

  4)   od 0,40 % do 8,12 % podstawy wymiaru - na ubezpieczenie wypadkowe.

21. Zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne

Art. 15. 1. Wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe wyrażone są w formie stopy procentowej, jednakowej dla wszystkich ubezpieczonych.

2. Stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana dla poszczególnych płatników składek i ustalana w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i skutków tych zagrożeń.

Art. 16. 1. ⁽²⁹⁾ Składki na ubezpieczenia emerytalne:

²⁹⁾ Art. 16 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. (Dz.U.07.115.792) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 lipca 2007 r.

  1)   pracowników,

  2)   osób wykonujących pracę nakładczą,

  3)   członków spółdzielni,

  4)   zleceniobiorców,

  5)   posłów i senatorów,

  6)   stypendystów sportowych,

  7)   pobierających stypendium słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,

  8)   osób wykonujących odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

  9)   osób współpracujących ze zleceniobiorcami,

  10)  funkcjonariuszy Służby Celnej,

  11)  ⁽³⁰⁾ osób odbywających służbę zastępczą

³⁰⁾ Art. 16 ust. 1 pkt 11 zmieniony przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.09.22.120) z dniem 11 lutego 2009 r.

- finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek.

1a. ⁽³¹⁾ Składki na ubezpieczenia emerytalne osób pobierających świadczenie szkoleniowe po ustaniu zatrudnienia finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek.

³¹⁾ Art. 16 ust. 1a zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. (Dz.U.07.115.792) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 lipca 2007 r.

1b. ⁽³²⁾ Składki na ubezpieczenia rentowe osób, o których mowa w ust. 1 i 1a, finansują z własnych środków, w wysokości 1,5 % podstawy wymiaru ubezpieczeni i w wysokości 4,5 % podstawy wymiaru płatnicy składek.

³²⁾ Art. 16 ust. 1b dodany przez art. 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. (Dz.U.07.115.792) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 lipca 2007 r.

2. Składki na ubezpieczenie chorobowe podlegających temu ubezpieczeniu osób, wymienionych w ust. 1 pkt 1-4, 8, 9 i 11 finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni.

3. Składki na ubezpieczenie wypadkowe osób wymienionych w ust. 1 pkt 1 i 3-10, osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, bezrobotnych pobierających stypendium oraz osób pobierających stypendium finansują w całości, z własnych środków, płatnicy składek.

4. Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe:

  1)   osób prowadzących pozarolniczą działalność,

  2)   osób, o których mowa w art. 7 i 10,

finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni.

5. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe żołnierzy niezawodowych pełniących czynną służbę, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego oraz żołnierzy pełniących okresową służbę wojskową, finansowane są z części budżetu państwa, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

5a. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chorobowe i wypadkowe osób współpracujących finansuje w całości z własnych środków osoba prowadząca pozarolniczą działalność.

6. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób rezygnujących z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem finansują w całości ośrodki pomocy społecznej.

6a. (uchylony).

6b. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne finansuje w całości wójt, burmistrz lub prezydent miasta.

7. (uchylony).

7a. (uchylony).

8. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem Zakładu.

9. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bezrobotnych finansują w całości powiatowe urzędy pracy z Funduszu Pracy.

9a. ⁽³³⁾ Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających stypendium w okresie szkolenia, stażu i przygotowania zawodowego, kierowanych przez podmioty inne niż powiatowe urzędy pracy, finansują w całości, z własnych środków, podmioty kierujące.

³³⁾ Art. 16 ust. 9a zmieniony przez art. 5 pkt 3 ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.07.176.1243) z dniem 26 października 2007 r.

9b. ⁽³⁴⁾ Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9b, finansują w całości powiatowe urzędy pracy z Funduszu Pracy.

³⁴⁾ Art. 16 ust. 9b dodany przez art. 9 pkt 6 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.09.6.33) z dniem 1 lutego 2009 r.

10. Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 10 podlegających obowiązkowo tym ubezpieczeniom, finansują:

  1)   duchowni - w wysokości 20 % składki oraz Fundusz Kościelny - w wysokości 80 % składki;

  2)   Fundusz Kościelny - w wysokości 100 % składki za członków zakonów kontemplacyjnych klauzurowych, misjonarzy w okresach pracy na terenach misyjnych.

10a. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe duchownych, o których mowa w art. 9 ust. 1a, finansuje Fundusz Kościelny, zgodnie z ust. 10 pkt 1, w części obliczonej od różnicy podstawy wymiaru składek określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5 i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy.

11. Składki na ubezpieczenia chorobowe, emerytalne i rentowe duchownych podlegających dobrowolnie tym ubezpieczeniom finansują w całości, z własnych środków, ubezpieczeni.

12. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 20, finansuje w całości budżet państwa.

22. Składka to : świadczenie pieniężne o charakterze bezzwrotnym, przymusowym, odpłatnym i celowym.

23. Art. 18. 1. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12.

1a. W przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło.

2. W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3, nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków.

3. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

4. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe:

  1)   posłów i senatorów - stanowi kwota uposażenia,

  2)   stypendystów sportowych - stanowi kwota stypendium,

  2a)  słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej - stanowi kwota stypendium,

  3)   ⁽³⁸⁾ bezrobotnych - stanowi kwota zasiłku, świadczenia integracyjnego lub stypendium,

³⁸⁾ Art. 18 ust. 4 pkt 3 zmieniony przez art. 4 pkt 5 ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.07.115.793) z dniem 1 lipca 2007 r.

  4)   osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 20 - stanowi kwota świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie świadczenia górniczego lub w okresie stypendium na przekwalifikowanie,

  5)   żołnierzy niezawodowych pełniących czynną służbę, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego oraz żołnierzy pełniących okresową służbę wojskową, z zastrzeżeniem pkt 6 - stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w grudniu roku poprzedniego, ustalonego na podstawie odrębnych przepisów, z zastrzeżeniem ust. 9 i 10,

  5a)  duchownych - stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie odrębnych przepisów, zwana dalej "kwotą minimalnego wynagrodzenia", z zastrzeżeniem ust. 9 i 10,

  6)   żołnierzy odbywających nadterminową służbę wojskową - stanowi kwota uposażenia,

  7)   osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 21 - stanowi kwota świadczenia szkoleniowego,

  8)   osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9a - stanowi kwota stypendium,

  9)   ⁽³⁹⁾ osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9b - stanowi kwota stypendium,

³⁹⁾ Art. 18 ust. 4 pkt 9 dodany przez art. 9 pkt 7 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.09.6.33) z dniem 1 lutego 2009 r.

- łącznie z kosztami uzyskania i kwotą podatku, o których mowa w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych.

4a. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8, stanowi przysługujące im wynagrodzenie za pracę.

4b. Przepis ust. 4a stosuje się odpowiednio do ubezpieczonych wykonujących w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania pracę w ramach stosunku pracy.

4c. Podstawę wymiaru składek dla duchownych będących ubezpieczonymi, o których mowa w art. 9 ust. 1a, stanowi różnica pomiędzy kwotą minimalnego wynagrodzenia a kwotą podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni lub służby.

4d. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 12, stanowi świadczenie pieniężne ustalone na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o służbie zastępczej (Dz. U. Nr 223, poz. 2217 oraz z 2005 r. Nr 180, poz. 1496).

5. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób rezygnujących z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem stanowi kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie ustalona według odrębnych przepisów, z zastrzeżeniem ust. 9.

5a. ⁽⁴⁰⁾ Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych stanowi kwota tego świadczenia.

⁴⁰⁾ Art. 18 ust. 5a zmieniony przez art. 4 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.08.237.1654) z dniem 1 stycznia 2009 r.

5b. ⁽⁴¹⁾ Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi kwota 60 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, z zastrzeżeniem ust. 14. Składka w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału.

⁴¹⁾ Art. 18 ust. 5b dodany przez art. 4 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.08.237.1654) z dniem 1 stycznia 2009 r., z tym że zgodnie z art. 16 w okresie od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe osób stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku kalendarzowym ustalona zgodnie z przepisami o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

6. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego stanowi kwota tego zasiłku.

7. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, oraz ubezpieczonych podlegających dobrowolnie tym ubezpieczeniom, o których mowa w art. 7 i 10, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia, z zastrzeżeniem ust. 3, 9 i 10.

8. ⁽⁴²⁾ Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

⁴²⁾ Art. 18 ust. 8 zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 października 2008 r. (Dz.U.08.220.1417) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 grudnia 2008 r., z tym że zgodnie z art 2 ustawy zmieniającej, art. 18 ust. 8 stosuje się do składek należnych za okres od dnia 1 stycznia 2009 r.

9. Za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu.

10. Zasady zmniejszania najniższej podstawy wymiaru składek, o których mowa w ust. 9, stosuje się odpowiednio w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku.

11. Na wniosek ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 10, podstawa wymiaru może być wyższa niż określona w ust. 4 pkt 5a i ust. 4c. Składkę od podstawy wymiaru w części przewyższającej kwotę minimalnego wynagrodzenia finansują duchowni, instytucje diecezjalne lub zakonne.

12. W podstawie wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe członków służby zagranicznej nie uwzględnia się dodatku zagranicznego i innych świadczeń przysługujących członkom służby zagranicznej wykonującym obowiązki służbowe w placówce zagranicznej.

13. (uchylony).

14. ⁽⁴³⁾ Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w ust. 5b, nie może być wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy.

orzeczenia sądów

projekty ustaw

⁴³⁾ Art. 18 ust. 14 dodany przez art. 4 pkt 2 lit. c) ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.08.237.1654) z dniem 1 stycznia 2009 r.

Art. 18a. 1. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 % kwoty minimalnego wynagrodzenia.

2. Przepisy ust. 1 nie mają zastosowania do osób, które:

  1)   prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;

  2)   wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

ZNAC OBA TE ARTYKUŁY!

USTAWA

z dnia 25 czerwca 1999 r.

o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1. 1. Świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą przysługują osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887, z późn. zm.¹⁾), zwanym dalej "ubezpieczonymi".

2. Świadczenia pieniężne z tytułu następstw wypadków przy pracy i chorób zawodowych określa odrębna ustawa.

Art. 2. Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanego dalej "ubezpieczeniem chorobowym", obejmują:

  1)   zasiłek chorobowy;

  2)   świadczenie rehabilitacyjne;

  3)   zasiłek wyrównawczy;

  4)   (uchylony);

  5)   zasiłek macierzyński;

  6)   zasiłek opiekuńczy.

Art. 3. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

  1)   tytuł ubezpieczenia chorobowego - zatrudnienie lub inną działalność, których podjęcie rodzi obowiązek ubezpieczenia chorobowego lub uprawnienie do objęcia tym ubezpieczeniem na zasadach dobrowolności w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;

  2)   płatnik składek - płatnika składek na ubezpieczenie chorobowe w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;

  3)   wynagrodzenie - przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe;

  4)   ⁽¹⁾ przychód - kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe ubezpieczonego niebędącego pracownikiem, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 % podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe;

¹⁾ Art. 3 pkt 4 zmieniony przez art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.07.115.792) z dniem 1 lipca 2007 r., z tym że w okresie od dnia 1 lipca 2007 r. do dnia 31 grudnia 2007 r. przychodem jest kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe ubezpieczonego niebędącego pracownikiem, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 15,71 % podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe - zob. art. 5 ustawy zmieniającej.

  5)   wypadek w drodze do pracy lub z pracy - zdarzenie, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia chorobowego uznane za wypadek na zasadach określonych w przepisach o emeryturach i rentach z FUS.

orzeczenia sądów

Rozdział 2

Zasiłek chorobowy

Art. 4. 1. Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego:

  1)   po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu;

  2)   ⁽²⁾ po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.

²⁾ Art. 4 ust. 1 pkt 2 zmieniony przez art. 5 pkt 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.08.237.1654) z dniem 1 stycznia 2009 r.

2. Do okresów ubezpieczenia chorobowego, o których mowa w ust. 1, wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

3. Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:

  1)   absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych;

  2)   jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;

  3)   ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;

  4)   posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.

orzeczenia sądów

Art. 5. (uchylony).

Art. 6. 1. Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

2. Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność wykonywania pracy:

  1)   ⁽³⁾ w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;

³⁾ Art. 6 ust. 2 pkt 1 zmieniony przez art. 58 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U.08.234.1570) z dniem 1 stycznia 2009 r.

  2)   z powodu przebywania w:

a)  stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego,

b)  stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych;

  3)   wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.

projekty ustaw

Art. 7. Zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:

  1)   nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego;

  2)   nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

orzeczenia sądów

Art. 8. ⁽⁴⁾ Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 - nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży - nie dłużej niż przez 270 dni.

⁴⁾ Art. 8 zmieniony przez art. 5 pkt 2 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.08.237.1654) z dniem 1 stycznia 2009 r.

Art. 9. 1. Do okresu, o którym mowa w art. 8, zwanego dalej "okresem zasiłkowym", wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak również okresy niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2.

2. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni.

3. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresu niezdolności do pracy przypadającego w okresach, o których mowa w art. 4 ust. 1.

Art. 10. (uchylony).

orzeczenia sądów

Art. 11. 1. Miesięczny zasiłek chorobowy, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, wynosi 80 % podstawy wymiaru zasiłku.

1a. Miesięczny zasiłek chorobowy, z zastrzeżeniem ust. 2, za okres pobytu w szpitalu wynosi 70 % podstawy wymiaru zasiłku.

2. Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 100 % podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli niezdolność do pracy lub niemożność wykonywania pracy, o której mowa w art. 6 ust. 2:

  1)   przypada w okresie ciąży;

  2)   powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów;

  3)   powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy.

3. (uchylony).

4. Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

5. Ilekroć przy ustalaniu prawa do zasiłku chorobowego lub jego wysokości okres jest oznaczony w miesiącach, za miesiąc uważa się 30 dni.

Art. 12. 1. Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia. Okresy te wlicza się do okresu zasiłkowego.

2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje również za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie:

  1)   urlopu bezpłatnego;

  2)   urlopu wychowawczego;

  3)   tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.

3. Okresów niezdolności do pracy, o których mowa w ust. 2, w których zasiłek nie przysługuje, nie wlicza się do okresu zasiłkowego.

orzeczenia sądów

Art. 13. 1. Zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy:

  1)   ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy;

  2)   kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby;

  3)   nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia, w przypadkach określonych w art. 4 ust. 1;

  4)   ⁽⁵⁾ jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego;

⁵⁾ Art. 13 ust. 1 pkt 4 zmieniony przez art. 23 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U.09.97.800) z dniem 1 lipca 2009 r.

  5)   podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało po wyczerpaniu prawa do zasiłku chorobowego.

orzeczenia sądów

Art. 14. Ubezpieczonemu będącemu pracownikiem, odsuniętemu od pracy w trybie określonym w art. 6 ust. 2 pkt 1, z powodu podejrzenia o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej, zasiłek chorobowy nie przysługuje, jeżeli nie podjął proponowanej mu przez pracodawcę innej pracy niezabronionej takim osobom, odpowiadającej jego kwalifikacjom zawodowym lub którą może wykonywać po uprzednim przeszkoleniu.

Art. 15. 1. Zasiłek chorobowy nie przysługuje ubezpieczonemu za cały okres niezdolności do pracy, jeżeli niezdolność ta spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego.

2. Okoliczności, o których mowa w ust. 1, stwierdza się na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.

Art. 16. Ubezpieczonemu, którego niezdolność do pracy spowodowana została nadużyciem alkoholu, zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres pierwszych 5 dni tej niezdolności.

Art. 17. 1. Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje w przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane.

3. Okoliczności, o których mowa w ust. 1 i 2, ustala się w trybie określonym w art. 68.

orzeczenia sądów

Rozdział 3

Świadczenie rehabilitacyjne

Art. 18. 1. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy.

2. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.

3. O okolicznościach, o których mowa w ust. 1 i 2, orzeka lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

4. Od orzeczenia lekarza orzecznika ubezpieczonemu przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w terminie i na zasadach przewidzianych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

5. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia lekarza orzecznika w terminie i na zasadach przewidzianych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

6. Orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie wniesiono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stanowi podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego.

7. ⁽⁶⁾ Świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego lub do świadczenia przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz do urlopu dla poratowania zdrowia, udzielonego na podstawie odrębnych przepisów.

⁶⁾ Art. 18 ust. 7 zmieniony przez art. 23 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U.09.97.800) z dniem 1 lipca 2009 r.

Art. 19. 1. Świadczenie rehabilitacyjne wynosi 90 % podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy, 75 % tej podstawy za pozostały okres, a jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży - 100 % tej podstawy.

2. Dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia podlega waloryzacji według następujących zasad:

  1)   jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w I kwartale kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w III kwartale w stosunku do I kwartału ubiegłego roku kalendarzowego;

  2)   jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w II kwartale kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w IV kwartale w stosunku do II kwartału ubiegłego roku kalendarzowego;

  3)   jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w III kwartale kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w I kwartale tego roku kalendarzowego w stosunku do III kwartału ubiegłego roku kalendarzowego;

  4)   jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w IV kwartale kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w II kwartale tego roku kalendarzowego w stosunku do IV kwartału ubiegłego roku kalendarzowego.

3. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w terminie do ostatniego dnia każdego kwartału kalendarzowego, wskaźnik waloryzacji, obliczony według zasad określonych w ust. 2, obowiązujący w następnym kwartale.

akty wykonawcze z Dz.U. i M.P.

Art. 20. Przepis art. 53 § 5 Kodeksu pracy stosuje się odpowiednio do pracownika pobierającego świadczenie rehabilitacyjne, jeżeli zgłosi on swój powrót do pracodawcy niezwłocznie po wyczerpaniu tego świadczenia, choćby nastąpiło to po upływie 6 miesięcy od rozwiązania stosunku pracy.

Art. 21. Ilekroć w przepisach o ubezpieczeniu społecznym, o ubezpieczeniu zdrowotnym, o emeryturach i rentach, a także w przepisach, które uzależniają uprawnienia od dochodu rodziny, jest mowa o zasiłku chorobowym, należy przez to rozumieć również świadczenie rehabilitacyjne.

Art. 22. Do świadczenia rehabilitacyjnego stosuje się odpowiednio przepisy art. 11 ust. 4 i 5, art. 12, art. 13 ust. 1, art. 15 i 17.

orzeczenia sądów

Rozdział 4

Zasiłek wyrównawczy

Art. 23. 1. Zasiłek wyrównawczy przysługuje ubezpieczonemu będącemu pracownikiem ze zmniejszoną sprawnością do pracy, wykonującemu pracę:

  1)   w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji zawodowej,

  2)   u pracodawcy na wyodrębnionym stanowisku pracy, dostosowanym do potrzeb adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy,

jeżeli jego miesięczne wynagrodzenie osiągane podczas rehabilitacji jest niższe od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ustalonego w myśl art. 36-42.

2. O potrzebie przeprowadzenia rehabilitacji zawodowej orzeka wojewódzki ośrodek medycyny pracy lub lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

3. Zasiłek wyrównawczy przysługuje przez okres rehabilitacji zawodowej w warunkach, o których mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 4.

4. Prawo do zasiłku wyrównawczego ustaje:

  1)   z dniem zakończenia rehabilitacji zawodowej i przesunięcia do innej pracy, nie później jednak niż po 24 miesiącach od dnia, w którym ubezpieczony będący pracownikiem podjął rehabilitację;

  2)   jeżeli z uwagi na stan zdrowia ubezpieczonego będącego pracownikiem rehabilitacja zawodowa stała się niecelowa.

5. O okolicznościach, o których mowa w ust. 4 pkt 2, orzeka lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

6. Do orzeczeń lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, o których mowa w ust. 2 i 5, mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 18 ust. 4 i 5.

Art. 24. 1. Zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem ustalonym w myśl art. 36-42 a miesięcznym wynagrodzeniem osiągniętym za pracę w warunkach rehabilitacji zawodowej.

2. Jeżeli ubezpieczony będący pracownikiem przepracował tylko część miesiąca wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, zasiłek wyrównawczy za ten miesiąc przysługuje w wysokości różnicy między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem ustalonym w myśl art. 36-42, zmniejszonym o jedną trzydziestą część za każdy dzień tej nieobecności, a wynagrodzeniem osiągniętym w tym miesiącu.

Art. 25. ⁽⁷⁾ Zasiłek wyrównawczy nie przysługuje ubezpieczonemu będącemu pracownikiem, uprawnionemu do emerytury lub, renty z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

⁷⁾ Art. 25 zmieniony przez art. 23 pkt 3 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U.09.97.800) z dniem 1 lipca 2009 r.

Art. 26. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb ustalania zasiłku wyrównawczego.

Rozdział 5

(uchylony).

Rozdział 6

Zasiłek macierzyński

Art. 29. 1. ⁽⁸⁾ Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego:

⁸⁾ Art. 29 ust. 1 zmieniony przez art. 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. (Dz.U.06.221.1615) zmieniającej nin. ustawę z dniem 19 grudnia 2006 r.

  1)   urodziła dziecko;

  2)   przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia, i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia;

  3)   przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem, dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia.

2. Przepis ust. 1 pkt 2 i 3 stosuje się odpowiednio do ubezpieczonego.

3. W przypadku gdy prawo do zasiłku macierzyńskiego powstało w okresie urlopu wychowawczego, zasiłek macierzyński przysługuje za okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego, która przypada po porodzie.

4. W razie śmierci ubezpieczonej lub porzucenia przez nią dziecka zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonemu-ojcu dziecka lub innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny, jeżeli przerwą zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

4a. W razie skrócenia okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego na wniosek ubezpieczonej-matki dziecka po wykorzystaniu przez nią zasiłku za okres co najmniej 14 tygodni, zasiłek ten przysługuje ubezpieczonemu-ojcu dziecka, który uzyskał prawo do urlopu macierzyńskiego lub przerwał działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

5. ⁽⁹⁾ Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, z zastrzeżeniem ust. 3 i 6.

⁹⁾ Art. 29 ust. 5 zmieniony przez art. 5 pkt 3 lit. a) ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.08.237.1654) z dniem 1 stycznia 2009 r.

5a. ⁽¹⁰⁾ Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego.

¹⁰⁾ Art. 29 ust. 5a dodany przez art. 5 pkt 3 lit. b) ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.08.237.1654) z dniem 1 stycznia 2009 r.

6. W przypadku, o którym mowa w ust. 4 i 4a, okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego zmniejsza się o okres wypłaty tego zasiłku ubezpieczonej-matce dziecka.

7. ⁽¹¹⁾ Wysokość zasiłku macierzyńskiego pomniejsza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym pracownik łączy korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu na zasadach określonych w art. 182¹ Kodeksu pracy.

projekty ustaw

¹¹⁾ Art. 29 ust. 7 dodany przez art. 5 pkt 3 lit. c) ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.08.237.1654) z dniem 1 stycznia 2009 r.

Art. 29a. ⁽¹²⁾ Zasiłek macierzyński przysługuje również ubezpieczonemu-ojcu dziecka przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego przysługującego pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko.

¹²⁾ Art. 29a dodany przez art. 5 pkt 4 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.08.237.1654) z dniem 1 stycznia 2009 r.

Art. 30. 1. Zasiłek macierzyński przysługuje również w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży:

  1)   wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy;

  2)   z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, zasiłek macierzyński przysługuje za okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego, która przypada po porodzie.

3. Ubezpieczonej będącej pracownicą, z którą rozwiązano stosunek pracy w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy i której nie zapewniono innego zatrudnienia, przysługuje do dnia porodu zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

4. Ubezpieczonej będącej pracownicą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, z którą umowa o pracę na podstawie art. 177 § 3 Kodeksu pracy została przedłużona do dnia porodu - przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia.

Art. 31. 1. Miesięczny zasiłek macierzyński wynosi 100 % podstawy wymiaru zasiłku.

2. Do zasiłku macierzyńskiego stosuje się odpowiednio przepisy art. 11 ust. 4 oraz art. 12 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 i 3.

Rozdział 7

Zasiłek opiekuńczy

Art. 32. 1. ⁽¹³⁾ Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

¹³⁾ Art. 32 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2008 r. (Dz.U.08.93.582) zmieniającej nin. ustawę z dniem 14 czerwca 2008 r.

  1)   dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:

a)  nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,

b)  porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,

c)  pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej;

  2)   chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;

  3)   innym chorym członkiem rodziny.

2. Za członków rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt 3, uważa się małżonka, rodziców, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat - jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.

3. Za dzieci w rozumieniu ust. 1 i 2 uważa się dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci obce przyjęte na wychowanie i utrzymanie.

orzeczenia sądów

projekty ustaw

Art. 32a. ⁽¹⁴⁾ 1. W przypadku określonym w art. 180 § 6¹ Kodeksu pracy ubezpieczonemu-ojcu dziecka przysługuje dodatkowo, niezależnie od zasiłku określonego w art. 32, zasiłek opiekuńczy w wymiarze do 8 tygodni, jeżeli przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

¹⁴⁾ Art. 32a dodany przez art. 5 pkt 5 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.08.237.1654) z dniem 1 stycznia 2009 r.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do innego ubezpieczonego członka najbliższej rodziny.

Art. 33. 1. Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres:

  1)   60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi, o których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 i 2;

  2)   14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad innymi członkami rodziny, o których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 3.

2. Zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się niezależnie od liczby członków rodziny uprawnionych do zasiłku opiekuńczego oraz bez względu na liczbę dzieci i innych członków rodziny wymagających opieki.

Art. 34. Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat.

Art. 35. 1. Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80 % podstawy wymiaru zasiłku.

2. Do zasiłku opiekuńczego stosuje się odpowiednio przepisy art. 11 ust. 4 oraz art. 12 i 17.

Postępowanie w sprawach ustalania prawa do zasiłków i zasady ich wypłaty

Art. 61. 1. Prawo do zasiłków określonych w ustawie i ich wysokość ustalają oraz zasiłki te wypłacają:

  1)   płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych, z zastrzeżeniem pkt 2 lit. d;

  2)   Zakład Ubezpieczeń Społecznych:

a)  ubezpieczonym, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych,

b)  ubezpieczonym prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym,

c)  ubezpieczonym będącym duchownymi,

d)  osobom uprawnionym do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia,

e)  ubezpieczonym podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu w Polsce z tytułu zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego.

2. Liczbę ubezpieczonych, o której mowa w ust. 1, ustala się według stanu na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego, a w stosunku do płatników składek, którzy na ten dzień nie zgłaszali nikogo do ubezpieczenia chorobowego - według stanu na pierwszy miesiąc, w którym dokonali takiego zgłoszenia.

3. Jeżeli do wypłaty zasiłku obowiązany jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych, płatnik składek przedkłada zaświadczenie zawierające zestawienie składników wynagrodzenia lub przychodu, stanowiących podstawę wymiaru zasiłku, którego wzór określi, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.

4. Zakład Ubezpieczeń Społecznych kontynuuje po dniu 31 grudnia podjętą wcześniej wypłatę zasiłku, nawet jeżeli od dnia 1 stycznia płatnik składek jest zobowiązany, zgodnie z ust. 1, do wypłaty zasiłków.

akty wykonawcze z Dz.U. i M.P.

Art. 62. 1. Zaświadczenie lekarskie ubezpieczony jest obowiązany dostarczyć nie później niż w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania płatnikowi zasiłków, z uwzględnieniem ust. 2.

2. Ubezpieczony, o którym mowa w art. 61 ust. 1 pkt 2 lit. a, obowiązany jest dostarczyć zaświadczenie lekarskie w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania płatnikowi składek, który przekazuje je niezwłocznie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, podając datę dostarczenia tego zaświadczenia przez ubezpieczonego.

3. Niedopełnienie obowiązku określonego w ust. 1 i 2 powoduje obniżenie o 25 % wysokości zasiłku przysługującego za okres od 8 dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia zaświadczenia lekarskiego, chyba że niedostarczenie zaświadczenia nastąpiło z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego.

Art. 67. 1. Roszczenie o wypłatę zasiłku chorobowego, wyrównawczego, macierzyńskiego oraz opiekuńczego przedawnia się po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje.

2. (uchylony).

3. Jeżeli niezgłoszenie roszczenia o wypłatę zasiłku nastąpiło z przyczyn niezależnych od osoby uprawnionej, termin 6 miesięcy liczy się od dnia, w którym ustała przeszkoda uniemożliwiająca zgłoszenie roszczenia.

4. Jeżeli niewypłacanie zasiłku w całości lub w części było następstwem błędu płatnika składek, o którym mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, albo Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, roszczenie o wypłatę zasiłku przedawnia się po upływie 3 lat.

orzeczenia sądów

Art. 68. 1. Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz płatnicy składek, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, są uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem oraz są upoważnieni do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich.

2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Lekarskiej, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich.

Kodeks pracy

Świadczenia przysługujące w okresie czasowej niezdolności do pracy

Art. 92.

§ 1. Za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek:

1) choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną - trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego - pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu,

2) wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży - w okresie wskazanym w pkt 1 - pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia,

3) poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów - w okresie wskazanym w pkt 1 - pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.

§ 1¹. Skreślony

§ 2. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1, oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

§ 3. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1:

1) nie ulega obniżeniu w przypadku ograniczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego,

2) nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego.

§ 4. Za czas niezdolności do pracy, o której mowa w § 1, trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Art. 180. § 1. Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

  1)   16 tygodni przy pierwszym porodzie,

  2)   18 tygodni przy każdym następnym porodzie,

  3)   26 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

§ 2. Pracownicy, która wychowuje dziecko przysposobione, przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 18 tygodni również przy pierwszym porodzie.

§ 3. Co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego powinny przypadać przed przewidywaną datą porodu, a po porodzie:

  1)   co najmniej 12 tygodni, gdy urlop wynosi 16 tygodni,

  2)   co najmniej 14 tygodni, gdy urlop wynosi 18 tygodni,

  3)   co najmniej 22 tygodnie, gdy urlop wynosi 26 tygodni.

§ 4. Po porodzie przysługuje urlop macierzyński nie wykorzystany przed porodem aż do wyczerpania okresu ustalonego w § 1 i 2.

§ 5. W razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka w okresie pierwszych 6 tygodni życia, urlop macierzyński po porodzie przysługuje w wymiarze 8 tygodni. Pracownicy, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje w takim przypadku urlop macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu.

Art. 181. W razie urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej pracownica, która wykorzystała po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala.

Art. 182. Jeżeli matka rezygnuje z wychowywania dziecka i oddaje je innej osobie w celu przysposobienia lub do domu małego dziecka, nie przysługuje jej część urlopu macierzyńskiego przypadająca po dniu oddania dziecka. Jednakże urlop macierzyński po porodzie nie może wynosić mniej niż 8 tygodni.

Art. 183. § 1. Pracownica, która przyjęła dziecko na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, ma prawo do 14 tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 4 miesięcy życia.

§ 2. Jeżeli pracownica, o której mowa w § 1, przyjęła dziecko w wieku do jednego roku, ma prawo do 4 tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

USTAWA

z dnia 17 grudnia 1998 r.

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Art. 57b.

1. Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną

zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej

działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie

została przerwana. Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy,

mimo że droga została przerwana jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie

przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była

dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza.

2. Za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu

również drogę do miejsca lub z miejsca:

1) innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego;

2) zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych;

3) zwykłego spożywania posiłków;

4) odbywania nauki lub studiów.

3. Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku w drodze do pracy lub z pracy dokonują w karcie

wypadku w drodze do pracy lub z pracy pracodawcy w stosunku do ubezpieczonych,

będących pracownikami, a w stosunku do pozostałych ubezpieczonych podmioty określone

w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu

wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673, z późn. zm.5)).

4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia,

szczegółowe zasady, tryb uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy,

sposób jego dokumentowania, wzór karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz termin

jej sporządzania, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia jednolitości sposobu informowania

o zaistnieniu wypadku.

USTAWA

z dnia 30 października 2002 r.

o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy

i chorób zawodowych

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

Ustawa określa:

1) rodzaje świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

oraz warunki nabywania prawa do tych świadczeń;

2) zasady i tryb przyznawania świadczeń, ustalania ich wysokości oraz zasady

ich wypłaty;

3) zasady różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne

z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń

zawodowych i ich skutków;

4) zasady finansowania prewencji wypadkowej.

Art. 2.

Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) „fundusz wypadkowy” - fundusz wyodrębniony w ramach Funduszu Ubezpieczeń

Społecznych, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 13 października

1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz.

887, z późn. zm.1)), zwanych dalej „przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych”;

2) „lekarz orzecznik” - lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;

2a) „komisja lekarska” - komisję lekarską Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;

3) okres ubezpieczenia wypadkowego - okres podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu,

a także okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu

emerytalnemu przed dniem 1 stycznia 1999 r.;

4) „płatnik składek” - płatnika składek na ubezpieczenie wypadkowe w rozumieniu

przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;

5) „przeciętne wynagrodzenie” - przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce

narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych

w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez

Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, stosowane poczynając od drugiego

kwartału każdego roku przez okres jednego roku;

6) „ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego” -

ustawę z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia

społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60, poz.

636, z późn. zm.2));

7) „ustawa o emeryturach i rentach z FUS” - ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r.

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr

162, poz. 1118, z późn. zm.3));

8) „rok składkowy” - okres obowiązywania stopy procentowej składek na

ubezpieczenie wypadkowe należnych za okres od dnia 1 kwietnia danego

roku do dnia 31 marca następnego roku;

9) „rejestr REGON” - krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej;

10) „rodzaj działalności według PKD” - rodzaj przeważającej działalności zakodowanej

według Polskiej Klasyfikacji Działalności w rejestrze REGON;

11) „ubezpieczony” - osobę fizyczną podlegającą ubezpieczeniu wypadkowemu,

a także osobę, która przed dniem 1 stycznia 1999 r. podlegała ubezpieczeniu

społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyłączeniem osób

podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników;

12) „ubezpieczenie wypadkowe” - ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków

przy pracy i chorób zawodowych w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń

społecznych;

1999 r. Nr 26, poz. 228, Nr 60, poz. 636, Nr 72, poz. 802, Nr 78, poz. 875 i Nr 110, poz. 1256, z

2000 r. Nr 9, poz. 118, Nr 95, poz. 1041, Nr 104, poz. 1104 i Nr 119, poz. 1249, z 2001 r. Nr 8,

poz. 64, Nr 27, poz. 298, Nr 39, poz. 459, Nr 72, poz. 748, Nr 100, poz. 1080, Nr 110, poz. 1189,

Nr 111, poz. 1194, Nr 130, poz. 1452 i Nr 154, poz. 1792 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 41,

poz. 365, Nr 74, poz. 676, Nr 155, poz. 1287 i Nr 169, poz. 1387.

2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1999 r. Nr 110, poz. 1256, z 2000 r. Nr

53, poz. 633 oraz z 2001 r. Nr 99, poz. 1075 i Nr 154, poz. 1791.

13) „uraz” - uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania

czynnika zewnętrznego;

14) „Zakład” - Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Art. 3.

1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną

powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności

lub poleceń przełożonych;

2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na

rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze

między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego

ze stosunku pracy.

2. Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych

w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

1) w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust.

1, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które

nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;

2) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;

3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje

związkowe.

3. Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną

zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia

wypadkowego z danego tytułu podczas:

1) uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą

stypendium sportowe;

2) wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie

odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;

3) pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie;

3a) (uchylony);

4) odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub

przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osobę pobierającą stypendium

w okresie odbywania tego szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego

dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na

podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub przez

inny podmiot kierujący;

5) wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni

kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem

spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych,

pracy na rzecz tych spółdzielni;

6) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub

umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje

się przepisy dotyczące zlecenia;

7) współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej,

umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem

cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;

8) wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności

pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;

9) wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu

działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń

społecznych;

10) wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności

związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi;

11) odbywania służby zastępczej;

12) nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających

stypendium;

13) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub

umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje

się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka

została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy,

lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy,

z którym pozostaje w stosunku pracy;

14) pełnienia przez funkcjonariusza celnego obowiązków służbowych.

4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła

śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.

5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło

ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności

rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe

funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu,

trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w

zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.

6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego

samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

Art. 4.

Za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w art. 2351 Kodeksu pracy.

Art. 5.

1. Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, o których mowa w art.

3 ust. 3, dokonuje w karcie wypadku:

1) podmiot wypłacający stypendium sportowe - w stosunku do pobierających

te stypendia;

2) podmiot, na którego rzecz wykonywana jest odpłatnie praca w czasie odbywania

kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania - w stosunku

do wykonujących tę pracę na podstawie skierowania do pracy;

3) Kancelaria Sejmu w stosunku do posłów i Kancelaria Senatu w stosunku do

senatorów;

4) pracodawca, u którego osoba pobierająca stypendium odbywa staż, przygotowanie

zawodowe dorosłych, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy

lub szkolenie, lub jednostka, w której osoba pobierająca stypendium odbywa

szkolenie - w stosunku do osoby pobierającej stypendium w okresie odbywania

tego stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, przygotowania

zawodowego w miejscu pracy lub szkolenia na podstawie skierowania wydanego

przez powiatowy urząd pracy lub przez inny podmiot kierujący;

5) spółdzielnia produkcyjna, spółdzielnia kółek rolniczych - w stosunku do

członków tych spółdzielni oraz innych osób traktowanych na równi z członkiem

spółdzielni, w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych,

wykonujących pracę na rzecz tych spółdzielni;

6) podmiot, na którego rzecz wykonywana jest praca na podstawie umowy agencyjnej,

umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której

zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia - w

stosunku do wykonujących te umowy;

7) osoba wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia

lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym

stosuje się przepisy dotyczące zlecenia - w stosunku do współpracujących z

tą osobą;

8) Zakład - w stosunku do prowadzących pozarolniczą działalność oraz współpracujących

przy prowadzeniu takiej działalności w rozumieniu przepisów o

systemie ubezpieczeń społecznych;

9) (uchylony);

10) właściwa zwierzchnia instytucja diecezjalna lub zakonna - w stosunku do

duchownych;

11) pracodawca, u którego osoba odbywa służbę zastępczą - w stosunku do odbywających

tę służbę;

12) Krajowa Szkoła Administracji Publicznej - w stosunku do słuchaczy tej

szkoły pobierających stypendium;

13) pracodawca - w stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umowy

agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której

zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo

umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym

osoby te pozostają w stosunku pracy;

14) podmiot, z którym została zawarta umowa agencyjna, umowa zlecenia lub

umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym sto©

suje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowa o dzieło - w stosunku do

osób wykonujących umowę, jeżeli w ramach takiej umowy praca jest wykonywania

na rzecz pracodawcy, z którym osoby te pozostają w stosunku

pracy;

15) podmiot, w którym funkcjonariusz celny pełni służbę - w stosunku do tych

funkcjonariuszy.

2. Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu uległ ubezpieczony

będący pracownikiem, a także stwierdzenie choroby zawodowej u pracownika

następuje w trybie określonym przepisami Kodeksu pracy.

3. W sprawach zgłaszania i stwierdzania chorób zawodowych do ubezpieczonych

wymienionych w art. 3 ust. 3 stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy.

4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia,

tryb uznawania zdarzenia, o którym mowa w art. 3 ust. 3, za wypadek

przy pracy, kwalifikację prawną zdarzenia, wzór karty wypadku i termin jej

sporządzania, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia jednolitości obowiązujących

rozwiązań dotyczących ustalania okoliczności i przyczyn tych wypadków.

Rozdział 2

Rodzaje świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

warunki nabywania prawa do świadczeń, zasady i tryb ich przyznawania,

ustalania ich wysokości oraz zasady ich wypłaty

Art. 6.

1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące

świadczenia:

1) „zasiłek chorobowy” - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy

spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;

2) „świadczenie rehabilitacyjne” - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu

zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub

rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy;

3) „zasiłek wyrównawczy” - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego

wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego

uszczerbku na zdrowiu;

4) „jednorazowe odszkodowanie” - dla ubezpieczonego, który doznał stałego

lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;

5) „jednorazowe odszkodowanie” - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego

lub rencisty;

6) „renta z tytułu niezdolności do pracy” - dla ubezpieczonego, który stał się

niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;

7) „renta szkoleniowa” - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono

celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność

do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy

lub chorobą zawodową;

8) „renta rodzinna” - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty

uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;

9) „dodatek do renty rodzinnej” - dla sieroty zupełnej;

10) dodatek pielęgnacyjny;

11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych

oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

2. Osobom:

1) prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym,

2) duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenia

oraz członkom ich rodzin świadczenia, o których mowa w ust. 1, nie przysługują

w razie wystąpienia w dniu wypadku lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie

świadczeń z tytułu choroby zawodowej zadłużenia z tytułu składek na

ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł do czasu spłaty całości

zadłużenia, z zastrzeżeniem art. 47 ust. 3.

3. Prawo do świadczeń, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2, 4, 5 i 11, przedawnia się,

jeżeli zadłużenie, o którym mowa w ust. 2, nie zostanie uregulowane w ciągu 6

miesięcy od dnia wypadku lub od dnia złożenia wniosku o przyznanie tych

świadczeń z tytułu choroby zawodowej.

4. Osobom, o których mowa w ust. 2, Zakład wypłaca świadczenia w ciągu 30 dni

od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do tych

świadczeń, nie później jednak niż w ciągu 60 dni od spłaty całości zadłużenia.

Art. 7.

Przy ustalaniu prawa do świadczeń wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3, podstawy

wymiaru i ich wysokości, a także przy ich wypłacie, stosuje się odpowiednio przepisy

ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego, z uwzględnieniem

przepisów niniejszej ustawy.

Art. 8.

1. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje niezależnie od

okresu podlegania ubezpieczeniu.

2. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje od pierwszego

dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą

zawodową, z zastrzeżeniem ust. 3.

3. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje za okresy

niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą

zawodową, za które ubezpieczony na podstawie odrębnych przepisów

zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego

prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego

za czas niezdolności do pracy.

4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do świadczenia rehabilitacyjnego.

Art. 9.

1. Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego

przysługują w wysokości 100 % podstawy wymiaru.

2. Podstawę wymiaru zasiłku i świadczenia, o których mowa w ust. 1, stanowi

kwota będąca podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe.

3. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego:

1) pracownikom - stosuje się zasady określone w rozdziale 8 ustawy o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego;

2) członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,

osobom odbywającym służbę zastępczą oraz osobom, o których mowa

w art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - stosuje się

zasady określone w rozdziale 9 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia

chorobowego;

3) pozostałym osobom - stosuje się zasady określone w art. 46, 48 i 52 ustawy

o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego, z tym że przy

ustalaniu podstawy wymiaru uwzględnia się przychód stanowiący podstawę

wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe po odliczeniu kwoty odpowiadającej

11,26 % podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe.

4. Jeżeli niezdolność do pracy ubezpieczonego, o którym mowa w ust. 3 pkt 3, powstała

w pierwszym miesiącu kalendarzowym ubezpieczenia wypadkowego,

podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, z zastrzeżeniem art. 8 ust. 3, stanowi:

1) kwota otrzymanego za ten miesiąc stypendium sportowego - dla ubezpieczonych

będących stypendystami sportowymi,

2) kwota otrzymanego za ten miesiąc stypendium - dla ubezpieczonych będących

słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,

3) kwota otrzymanego za ten miesiąc stypendium - dla ubezpieczonych będących

osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia,

stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały

skierowane przez powiatowy urząd pracy lub inny podmiot kierujący,

4) (uchylony),

5) kwota otrzymanego za ten miesiąc uposażenia - dla ubezpieczonych będących

funkcjonariuszami celnymi

- po odliczeniu kwoty, o której mowa w ust. 3 pkt 3.

5. (uchylony).

Art. 10.

Prawo do zasiłków i świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia wypadkowego

ustalają i świadczenie to oraz zasiłki wypłacają:

1) płatnicy składek, jeżeli są zobowiązani do ustalania prawa do zasiłków w razie

choroby i macierzyństwa i ich wypłaty;

2) Zakład - w pozostałych przypadkach.

Art. 11.

1. Ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe

odszkodowanie.

2. Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu,

które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy.

3. Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności

organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający

6 miesięcy, mogące ulec poprawie.

4. Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy

lub chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji.

5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem

właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe

zasady orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu

oraz tryb postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku i wypłacaniu jednorazowego

odszkodowania, kierując się koniecznością zapewnienia ochrony interesów

ubezpieczonego oraz koniecznością przejrzystości i sprawności postępowania

w sprawie o jednorazowe odszkodowanie.

Art. 12.

1. Jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20 % przeciętnego wynagrodzenia

za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,

z zastrzeżeniem art. 55 ust. 1.

2. Jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek

na zdrowiu będący następstwem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,

który był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie zwiększeniu

co najmniej o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie

zwiększa się o 20 % przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku

na zdrowiu przewyższający procent, według którego ustalone było to odszkodowanie,

z zastrzeżeniem art. 55 ust. 2.

3. Jednorazowe odszkodowanie ulega zwiększeniu o kwotę stanowiącą 3,5-

krotność przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli w stosunku do ubezpieczonego została

orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej

egzystencji wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio, jeżeli wskutek pogorszenia się stanu

zdrowia w następstwie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej w stosunku

do rencisty została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność

do samodzielnej egzystencji.

5. Do ustalenia wysokości jednorazowego odszkodowania, o którym mowa w ust.

1-4, przyjmuje się przeciętne wynagrodzenie obowiązujące w dniu wydania decyzji,

o której mowa w art. 15.

6. Kwoty jednorazowych odszkodowań zaokrągla się do pełnych złotych.

Art. 13.

1. Członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy

lub choroby zawodowej, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Odszkodowanie

to przysługuje również w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy lub

choroby zawodowej rencisty, który był uprawniony do renty z ubezpieczenia

wypadkowego.

2. Członkami rodziny uprawnionymi do odszkodowania są:

1) małżonek, z zastrzeżeniem ust. 3;

2) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte

na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo

i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające

w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty warunki uzyskania renty

rodzinnej;

3) rodzice, osoby przysposabiające, macocha oraz ojczym, jeżeli w dniu śmierci

ubezpieczonego lub rencisty prowadzili z nim wspólne gospodarstwo

domowe lub jeżeli ubezpieczony lub rencista bezpośrednio przed śmiercią

przyczyniał się do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub

ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony.

3. Jednorazowe odszkodowanie nie przysługuje małżonkowi w przypadku orzeczonej

separacji.

Art. 14.

1. Jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest tylko jeden członek

rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, przysługuje ono w wysokości:

1) 18-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, gdy uprawnionymi są małżonek

lub dziecko;

2) 9-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, gdy uprawniony jest inny członek

rodziny.

2. Jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie:

1) małżonek i jedno lub więcej dzieci - odszkodowanie przysługuje w wysokości

ustalonej w ust. 1 pkt 1, zwiększonej o 3,5-krotne przeciętne wynagrodzenie,

na każde dziecko;

©Kancelaria Sejmu s. 11/11

2009-07-28

2) dwoje lub więcej dzieci - odszkodowanie przysługuje w wysokości określonej

w ust. 1 pkt 1, zwiększonej o 3,5-krotne przeciętne wynagrodzenie, na

drugie i każde następne dziecko.

3. Jeżeli obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni

są równocześnie inni członkowie rodziny, każdemu z nich odszkodowanie przysługuje

w wysokości 3,5-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, niezależnie od

odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom zgodnie z ust. 1 pkt

1 lub ust. 2.

4. Jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są tylko członkowie rodziny

inni niż małżonek lub dzieci, odszkodowanie to przysługuje w wysokości

ustalonej według zasad określonych w ust. 1 pkt 2, zwiększonej o 3,5-krotne

przeciętne wynagrodzenie, na drugiego i każdego następnego uprawnionego.

5. Kwotę jednorazowego odszkodowania ustaloną zgodnie z ust. 2 lub 4 dzieli się

w równych częściach między uprawnionych.

6. Do ustalania wysokości jednorazowego odszkodowania przepisy art. 12 ust. 5

stosuje się odpowiednio.

7. Jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci ubezpieczonego lub rencisty, który

zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, pomniejsza się o

kwotę jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku

na zdrowiu, wypłaconego temu ubezpieczonemu lub renciście.

8. Kwotę jednorazowego odszkodowania zaokrągla się do pełnych złotych.

9. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego ogłasza w Dzienniku

Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” wysokość kwot jednorazowych

odszkodowań, o których mowa w ust. 1-4 i art. 12.

Art. 15.

1. Przyznanie lub odmowa przyznania jednorazowego odszkodowania oraz ustalenie

jego wysokości następuje w drodze decyzji Zakładu.

2. Decyzję, o której mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem art. 6 ust. 4, Zakład wydaje w

ciągu 14 dni od dnia:

1) otrzymania orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej;

2) wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

3. Jeżeli w wyniku decyzji zostało ustalone prawo do jednorazowego odszkodowania

oraz jego wysokość, Zakład dokonuje z urzędu wypłaty odszkodowania w

terminie 30 dni od dnia wydania decyzji.

4. Od decyzji przysługuje odwołanie w trybie i na zasadach określonych w przepisach

o systemie ubezpieczeń społecznych.

Art. 16.

1. Stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem

przy pracy lub chorobą zawodową ustala lekarz orzecznik lub komisja lekarska.

W przypadku ustalania prawa do świadczeń, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt

2 i 5-8, lekarz orzecznik lub komisja lekarska ustala również niezdolność do

pracy oraz jej związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, a także

związek śmierci ubezpieczonego lub rencisty z takim wypadkiem lub chorobą.

2. Przy ustalaniu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu oraz jego

związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową stosuje się odpowiednio

przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS dotyczące trybu orzekania o

niezdolności do pracy.

Art. 17.

1. Przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej,

renty rodzinnej i dodatku do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej z tytułu ubezpieczenia

wypadkowego, do ustalenia wysokości tych świadczeń oraz ich

wypłaty stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o emeryturach i rentach z

FUS, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy.

2. Świadczenia, o których mowa w ust. 1, przysługują niezależnie od długości

okresu ubezpieczenia wypadkowego oraz bez względu na datę powstania niezdolności

do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

3. Przy ustalaniu podstawy wymiaru renty nie stosuje się ograniczenia wskaźnika

wysokości podstawy, o którym mowa w art. 15 ust. 5 ustawy o emeryturach i

rentach z FUS.

4. Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy

pracy lub chorobą zawodową, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do

pracy, przywraca się w razie ponownego powstania tej niezdolności bez względu

na okres, jaki upłynął od ustania prawa do renty.

5. Renta rodzinna z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje uprawnionym członkom

rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub

choroby zawodowej.

6. Renta rodzinna z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje również w razie

śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty uprawnionego

do renty z tytułu niezdolności do pracy.

7. Członkom rodziny rencisty uprawnionego do renty z ubezpieczenia wypadkowego,

który zmarł z innych przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa,

przysługują świadczenia określone w ustawie o emeryturach i rentach z

FUS bez względu na długość okresu uprawniającego do przyznania renty z tytułu

niezdolności do pracy na podstawie tych przepisów.

Art. 18.

1. Renta z tytułu niezdolności do pracy i renta szkoleniowa z ubezpieczenia wypadkowego

nie może być niższa niż:

1) 80 % podstawy jej wymiaru - dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy;

2) 60 % podstawy jej wymiaru - dla osoby częściowo niezdolnej do pracy;

3) 100 % podstawy jej wymiaru - dla osoby uprawnionej do renty szkoleniowej.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku ustalenia podstawy wymiaru renty z

uwzględnieniem art. 17 ust. 3.

Art. 19.

1. Jeżeli do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego jest uprawniona sierota

zupełna, przysługuje jej z tego ubezpieczenia dodatek dla sieroty zupełnej na zasadach

i w wysokości określonej w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

2. Osobie uprawnionej do renty z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje dodatek

pielęgnacyjny na zasadach i w wysokości określonej w ustawie o emeryturach

i rentach z FUS.

Art. 20.

1. Renty z ubezpieczenia wypadkowego, dodatek dla sieroty zupełnej oraz dodatek

pielęgnacyjny z tego ubezpieczenia podlegają waloryzacji w terminach i na zasadach

określonych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

2. Renta z tytułu niezdolności do pracy, renta szkoleniowa oraz renta rodzinna z

ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa niż 120 % kwoty najniższej

odpowiedniej renty ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i

rentach z FUS.

Art. 21.

1. Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu,

gdy wyłączną przyczyną wypadków, o których mowa w art. 3, było udowodnione

naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i

zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

2. Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują również ubezpieczonemu,

który, będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających

lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu

do spowodowania wypadku.

3. Jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że ubezpieczony znajdował się w

stanie nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych,

płatnik składek kieruje ubezpieczonego na badanie niezbędne do

ustalenia zawartości alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych

w organizmie. Ubezpieczony jest obowiązany poddać się temu badaniu.

Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające jego

przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczeń, chyba że ubezpieczony

udowodni, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie

się temu badaniu.

4. Koszty badań, o których mowa w ust. 3, zwracane są kierującemu na te badania

przez Zakład, z zastrzeżeniem ust. 5.

5. W przypadkach określonych w ust. 2 koszty badań ponosi ubezpieczony.

6. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia,

sposób dokonywania rozliczeń kosztów, o których mowa w ust. 4,

tryb postępowania, rodzaje dokumentacji niezbędnej do tych rozliczeń oraz termin

ich dokonania, biorąc pod uwagę konieczność niezwłocznego uzyskania

zwrotu poniesionych kosztów kierującemu na takie badania.

Art. 22.

1. Zakład odmawia przyznania świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego w przypadku:

1) nieprzedstawienia protokołu powypadkowego lub karty wypadku;

2) nieuznania w protokole powypadkowym lub karcie wypadku zdarzenia za

wypadek przy pracy w rozumieniu ustawy;

3) gdy protokół powypadkowy lub karta wypadku zawierają stwierdzenia bezpodstawne.

2. Odmowa przyznania świadczeń z powodów, o których mowa w ust. 1, następuje

w drodze decyzji Zakładu.

3. Jeżeli w protokole powypadkowym lub karcie wypadku są braki formalne, Zakład

niezwłocznie zwraca protokół lub kartę wypadku w celu ich uzupełnienia.

Art. 23.

1. Ze środków funduszu wypadkowego są pokrywane koszty skutków wypadków

przy pracy lub chorób zawodowych, związane ze świadczeniami zdrowotnymi z

zakresu stomatologii i szczepień ochronnych, na które ubezpieczony został skierowany

przez lekarza orzecznika na wniosek lekarza prowadzącego, nierefundowane

na podstawie odrębnych przepisów.

2. Ze środków funduszu wypadkowego są pokrywane koszty wyrobów medycznych

będących przedmiotami ortopedycznymi w wysokości udziału własnego

ubezpieczonego określonego w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej

finansowanych ze środków publicznych.

Art. 23a.

1. Świadczenia określone w art. 23 ust. 1 realizowane są przez placówki medyczne

wybrane przez Zakład.

2. Do zamówień na realizację świadczeń, o których mowa w ust. 1, nie stosuje się

przepisów o zamówieniach publicznych. Szczegółowe zasady i tryb udzielania

tych zamówień określi, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw

zabezpieczenia społecznego, uwzględniając równe traktowanie placówek medycznych.

Rozdział 3

Zbieg prawa do świadczeń

Art. 24.

W razie zbiegu uprawnień do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego

z uprawnieniami do świadczeń, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3, z ubezpieczenia

wypadkowego, ubezpieczonemu przysługuje świadczenie z ubezpieczenia

wypadkowego.

Art. 25.

1. W razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku rent przewidzianych w ustawie

wypłaca się rentę wyższą lub wybraną przez tę osobę.

2. Przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio w razie zbiegu u jednej osoby prawa do

renty określonej w ustawie z prawem do renty określonym w przepisach wymienionych

w art. 61.

3. Osobie uprawnionej do renty na podstawie ustawy albo na podstawie przepisów

wymienionych w art. 61, która jest równocześnie uprawniona do świadczeń o

charakterze rentowym na podstawie odrębnych przepisów albo do uposażenia w

stanie spoczynku przyznanego z powodu choroby lub utraty sił albo uposażenia

rodzinnego, wypłaca się jedno świadczenie - wyższe lub przez nią wybrane.

4. Osobie uprawnionej do renty rodzinnej na podstawie ustawy albo na podstawie

przepisów wymienionych w art. 61, która jest równocześnie uprawniona do uposażenia

w stanie spoczynku przyznanego ze względu na wiek, wypłaca się jedno

świadczenie - wyższe lub przez nią wybrane.

Art. 26.

1. Osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego

oraz do emerytury na podstawie odrębnych przepisów wypłaca się,

zależnie od jej wyboru:

1) przysługującą rentę powiększoną o połowę emerytury albo

2) emeryturę powiększoną o połowę renty.

1a. Kwota połowy emerytury, o której mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje połowę łącznej

kwoty emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i emerytury kapitałowej

wypłacanej na podstawie odrębnych przepisów oraz nie może być niższa

niż kwota należnej emerytury kapitałowej, przy czym emerytura kapitałowa wypłacana

jest w pełnej wysokości.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osoby, która nabyła prawo do renty w

zamian za gospodarstwo rolne przekazane na własność Państwa, oraz do osoby

pobierającej uposażenie w stanie spoczynku przyznane ze względu na wiek.

3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli osoba uprawniona osiąga przychód powodujący

zawieszenie prawa do świadczeń lub zmniejszenie ich wysokości określony

w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, niezależnie od wysokości tego przychodu.

4. Osobie, o której mowa w ust. 1 lub 2, przysługuje jeden dodatek pielęgnacyjny -

z ubezpieczenia wypadkowego.

Rozporządzenie z dn. 01.07.2009 vr. W sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy

Protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy

Obowiązki pracodawcy

Po uzyskaniu informacji o wypadku pra­codawca ma obowiązek m.in. ustalić jego okoliczności i przyczyny. Należy podkreślić, że nie ma uregulowanego przepisami trybu zgłaszania wypadku - może to być tylko informacja ustna przekazana kierownikowi przez poszkodowanego lub świadka wypadku. Sposób postępowania pracodawcy w tym zakresie określono w rozporządzeniu Rady Ministrów z 28.7.1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy¹. Podstawą wydania tego rozporządzenia jest art. 237 § 1 pkt 1 KP.

Okoliczności i przyczyny wypadku ustala i dokumentuje powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy. W skład zespołu wchodzą, co do zasady, pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy zatrudnieni przez tego pracodawcę. W zakładzie pracy, w którym nie jest utworzona służba bhp i/lub nie działa społeczna inspekcja pracy pracodawca powołuje dwuosobowy zespół powypadkowy zgodnie z § 4 i 5 UstOkWypR. Członkowie zespołu są równorzędnymi partnerami (żaden z nich nie jest jego przewodniczącym) i wykonują czynności związane z ustaleniem okoliczności i przyczyn wypadku wspólnie.

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. Dalej nazywać go będziemy w skrócie „protokołem powypadkowym”. Termin ten, jeżeli zajdą uzasadnione przeszkody lub trudności w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadku, może ulec przedłużeniu. W treści protokołu należy wówczas podać przyczyny uzasadniające tę zwłokę.

Brak widocznego skutku zdarzenia (wypadku) w postaci urazu pracownika czy nawet jego złego (chwilowego) samopoczucia nie może stanowić usprawiedliwienia zaniechania czynności wyjaśniających to zdarzenie. Jeżeli zachodzi podejrzenie wystąpienia urazu wewnętrznego, należy pracownika skierować do lekarza celem dokładnego zbadania. Pracodawca jest zobowiązany sporządzić protokół powypadkowy także wówczas, gdy pracownik powiadomi o wypadku w późniejszym terminie, mimo że prawo zobowiązuje pracownika do niezwłocznego powiadomienia. Ponieważ jedną z cech charakteryzujących wypadek jest uraz poszkodowanego, wspomniana niezwłoczność dotyczyć będzie momentu po ujawnieniu się tego urazu. Zdarza się, że pracownik powiadamia o wypadku nawet po kilku latach od zdarzenia (często jest już byłym pracownikiem). Oczywiście w takiej sytuacji należy również sporządzić protokół powypadkowy. Z tych powodów warto przeprowadzać postępowanie powypadkowe zawsze wtedy, gdy doszło tylko do groźnego zdarzenia bez widocznego jego skutku (urazu). Jeżeli do urazu nie dojdzie, to i tak dane zebrane w takich postępowaniach posłużą do działań zapobiegawczych.

W przypadku wypadku zbiorowego protokół powypadkowy sporządza się odrębnie dla każdego poszkodowanego w tym wypadku.

^*

Wzór protokołu często ulegał zmianie, a obecnie obowiązujący określono w za­łączniku do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 16.9.2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy², wydanego na podstawie art. 237 § 2 KP. Protokół według tego wzoru sporządza się tylko wtedy, gdy wypadkowi uległ pracownik zatrudniony na podstawie stosunku pracy zgodnie z Kodeksem pracy.

Protokół powypadkowy sporządzony w innej formie (na innym formularzu) stanowi uchybienie formalne i będzie powodem kwestionowania protokołu przez m.in. Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Dopuszczalna jest tylko wersja czarno­-biała formularza (wydruk z komputera na drukarce lub kopia ksero). W druku protokołu przewidziane są obszary (pola) do wpisywania ustaleń dokonanych w postępowaniu powypadkowym. W przypadkach, gdy w polach zabraknie miejsca na pełne opisanie ustaleń - ciąg dalszy opisu należy zamieścić na odrębnej kartce podpisanej przez członków zespołu powypadkowego i dołączonej do protokołu. W wersji elektronicznej protokołu pola te dostosowują się automatycznie do objętości tekstu.

Protokołowi nadaje się kolejny numer wynikający z rejestru wypadków przy ­pracy w zakładzie w danym roku.

Rozporządzenie z dnia 30. 06.2009 r. w sprawi chorób zawodowych

Choroby zawodowe - grupa chorób spowodowanych działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy. Powstają wskutek stałego przebywania ciała w niedogodnej pozycji, systematycznego wykonywania forsownych czynności lub regularnego przebywania w otoczeniu zawierającym czynniki szkodliwe dla zdrowia (hałas, nieodpowiednie oświetlenie, zapylenie, promieniowanie, związki chemiczne, zwiększone obciążenie psychiczne i fizyczne itp.).

Choroby zawodowe występują po dłuższym okresie przebywania w niesprzyjających warunkach, a ich przebieg i leczenie jest równie długotrwałe. Są zazwyczaj chroniczne lub przewlekłe i często prowadzą do trwałej utraty zdrowia. Chorobami zawodowymi mogą być zarówno takie, które dotykają w różnym stopniu całość populacji, jak również choroby charakterystyczne - występujące tylko (lub głównie) w wybranych grupach zawodowych.

Zgodnie z art. 4 Ustawy z 30 października 2002 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, w polskim prawie za choroby zawodowe uważa się jedynie choroby określone w wykazie chorób zawodowych określonym rozporządzeniem Rady Ministrów.

Do chorób zawodowych zalicza się m.in.:

• choroba mikrofalowa

• gorączka metaliczna

• ołowica

• pylica

• rozedma płuc

• zespół cieśni nadgarstka

---