http://www.medonet.pl/zdrowie-na-co-dzien,artykul,1652113,1,10-objawow-ukrytego-nowotworu,index.html
10 objawów ukrytego nowotworu
Powszechnie wiadomo, że złośliwość nowotworów przejawia się także w tym, że trudno je wykryć. Rozpoznanie stawiane jest często dopiero wtedy, gdy zmiana jest już zaawansowana, a nawet rozsiana. Istnieją jednak pewne objawy i schorzenia, które mogą zdradzać obecność nowotworu w organizmie. Nie należy ich bagatelizować, ponieważ szybkie wykonanie badań diagnostycznych może pomóc we wczesnym wykryciu raka.
Objawy te, zwane rewelatorami nowotworów albo zespołami paraneoplastycznymi (paranowotworowymi), mogą pojawiać się na każdym etapie choroby, a bywa, że są one jej pierwszym objawem. Częstość ich występowania u chorych nowotworowych sięga 20%. Mogą one pojawiać się w miejscach niezwiązanych z lokalizacją guza, a wywoływane są przez różnego rodzaju substancje wytwarzane przez nowotwór lub też są wynikiem reakcji immunologicznej związanej z obecnością „obcych” dla organizmu komórek rakowych. U chorych z już postawionym rozpoznaniem ponowne wystąpienie objawów może wskazywać na wznowę procesu nowotworowego.
Zespołów paraneoplastycznych jest kilkadziesiąt, nie sposób wymienić tutaj wszystkich. Zalicza są do nich także tak niespecyficzne objawy jak gorączki, swędzenie skóry, utrata masy ciała czy anemia. Nowotwory złośliwe mogą manifestować się między innymi za pomocą objawów skórnych, zaburzeń hormonalnych, mięśniowo-szkieletowych, nerkowych czy też neurologicznych. Poniżej omówiono 10 bardzo charakterystycznych zespołów, które może zauważyć każdy z nas, a które powinny wzbudzić naszą czujność i skłonić do wykonania dodatkowych badań.
Rogowacenie ciemne złośliwe (łac. acanthosis nigricans) to zmiany skórne, które najczęściej umiejscawiają się symetrycznie w fałdach i zagięciach skóry okolicy twarzy i szyi, dołów pachowych oraz zgięciach stawowych, a czasami w okolicy odbytu. Są szorstkie w dotyku (co wynika z nadmiernego rogowacenia skóry) i przybierają ciemniejszą barwę, a skóra sprawia wrażenie jakby była zabrudzona. Czasami w obrębie przebarwień obserwuje się brodawki. Objaw ten pojawia się najczęściej w przebiegu raka żołądka (około 60% przypadków), może jednak zwiastować obecność raka wątroby, trzustki, płuc, piersi, jajnika, nerek, pęcherza moczowego i innych nowotworów. Pamiętać należy także, że rogowacenie ciemne ma swoją postać wrodzoną (pojawiającą się u dzieci), a także bywa wtórne do innych nienowotworowych schorzeń takich jak otyłość czy cukrzyca.
Zapalenie skórno-mięśniowe/zapalenie mięśniowe - to choroba, w której zmianom skórnym towarzyszy zapalenie mięśni (czasami jako jedyny objaw) z ich postępującym rozpadem, odczuwanym przez chorego jako osłabienie siły mięśniowej. Zaczynają się problemy z chodzeniem po schodach, podnoszeniem rąk podczas wykonywania codziennych czynności (czesanie, ubieranie). Zmiany skórne przybierają kilka postaci: fioletowatego rumienia wokół oczu, zaczerwienienia skóry dekoltu i szyi układającego się w tzw. objaw szala, rumieniowych grudek lokalizujących się w okolicach stawów rąk, łokci, kolan. Badania pokazują, że nawet u 40% chorych z objawami zapalenia skórnomięśniowego stwierdzana jest obecność nowotworu. Są to zwykle raki płuca, żołądka, piersi, jajnika, macicy, szyjki macicy, pęcherza moczowego, trzustki, a także chłoniaki.
Zespół Lesera-Trelata to określenie odnoszące się do nagłego pojawienia się wysypu dużej ilości brodawek łojotokowych (brodawek starczych) oraz/lub powiększenia już istniejących brodawek. Charakterystyczną cechą jest towarzyszący nasilony świąd. Objaw ten współistnieje najczęściej z rakami przewodu pokarmowego (żołądka, jelita grubego, wątroby, trzustki). Bywa jednak również zwiastunem nowotworów hematologicznych, raka piersi i płuc.
Pęcherzyca paraneoplastyczna i pemfigoid to dwie choroby skórne charakteryzujące się powstawaniem na skórze oraz błonach śluzowych bolesnych nadżerek oraz/lub pęcherzy wypełnionych płynem surowiczym bądź krwią. Choć obie choroby mają swoją postać czysto autoimmunologiczną (wynikającą z obecności specyficznych dla danej choroby przeciwciał zaangażowanych w proces prowadzący do wytworzenia pęcherzy), to nawet w kilkunastu procentach wiążą się występowaniem nowotworów złośliwych: chłoniaków, białaczek (w przypadku pęcherzycy) oraz nowotworów innych narządów wewnętrznych, takich jak płuco, żołądek, prostata, jajnik czy macica (w przypadku pemfigoidu).
Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych i inne zakrzepice pojawiające się w żyłach głębokich kończyn dolnych lub górnych czy w obrębie naczyń zaopatrujących narządy układu pokarmowego (w żyle wrotnej, wątrobowej, śledzionowej) zawsze powinny budzić czujność i skłonić do dalszej diagnostyki. Wiadomo bowiem, że obecność nowotworu wiąże się ze zwiększoną krzepliwością krwi. Wędrujące, nawracające zapalenie żył jest typowym objawem raka trzustki, jednak za zakrzepicą może kryć się praktycznie każdy inny nowotwór (płuc, piersi, przewodu pokarmowego i inne).
Zespół Cushinga będący wynikiem zaburzeń hormonalnych ze wszystkimi swoimi następstwami w postaci nadciśnienia, cukrzycy, osteoporozy, rozstępów skórnych, centralną otyłością, bawolim karkiem z częstością kilku procent związany jest z nowotworami złośliwymi umiejscowionymi poza przysadką i nadnerczami. Wynika on z produkcji hormonu stymulującego nadnercza lub substancji chemicznych do niego podobnych przez rakowiaki oskrzela, grasicy, trzustki czy raka rdzeniastego tarczycy.
Zespół rakowiaka objawia się nagłymi uderzeniami gorąca, zaczerwienieniem skóry twarzy z towarzyszącymi biegunkami, uczuciem szybkiego bicia serca, skokami ciśnienia. Objawy są skutkiem działania serotoniny - hormonu produkowanego w nadmiarze przez komórki nowotworowe. Poza samymi rakowiakami hormon ten bywa produkowany przez raka płuca, trzustki, żołądka.
Moczówka prosta to również zaburzenie mogące wynikać z zaburzonej przez nowotwór gospodarki hormonalnej. Podstawowym objawem jest oddawanie olbrzymich ilości bardzo rozcieńczonego moczu oraz bardzo nasilone pragnienie. Zaburzenie to może mieć wiele przyczyn zaburzających działanie tzw. hormonu antydiuretycznego. W niektórych przypadkach winowajcą okazuje się rak oskrzela oraz znacznie rzadziej rak prostaty, pęcherza moczowego lub trzustki.
Zespół Lamberta-Eatona to zaburzenie neurologiczne wynikające z mechanizmów immunologicznych zapoczątkowanych przez obecność komórek nowotworowych, co prowadzi do postępującego niszczenia struktur układu nerwowego, odpowiedzialnych za stymulację włókien mięśniowych. Objawia się to postępującym osłabieniem mięśni kończyn dolnych, męczliwością mięśni, zanikaniem odruchów mięśniowych, obejmującym coraz to wyższe partie ciała. Zajęte mogą być także mięśnie okoruchowe. Wystąpić mogą bóle mięśniowe i ich sztywność. Częste są także zaburzenia potencji oraz uczucie suchości w ustach. Około połowa chorych z tego typu objawami okazuje się mieć raka i jest to najczęściej rak płuca.
Zapalenie kłębuszków nerkowych nawet w 20% przypadków może być pierwszym objawem obecności nowotworu. Wskutek uszkodzenia kłębuszków nerkowych dochodzi do postępującego upośledzenia funkcji nerek i ich niewydolności. Pojawia się nadciśnienie, a w wyniku tracenia znacznych ilości białka przez nerki rozwinąć się mogą obrzęki. Chorzy zauważają czasem pienienie się moczu (wynikające z obecności niewystępującego w warunkach prawidłowych w moczu białka) lub jego krwiste zabarwienie. Wśród nowotworów, które najczęściej powodują tego typu zaburzenia, wymienia się chłoniaki, białaczki, nowotwory przewodu pokarmowego, raka płuca, czerniaka i inne.
Tekst: lek. Paulina Jurek
1