SYSTEM FINANSOWY I INFLACJA
System finansowy jest to zbiór instytucji, norm regulacyjnych i ochronnych państwa oraz reguł rynkowych podejmowanych i realizacji decyzji finansowych
System jest niezbędny do funkcjonowania gospodarki rynkowej
pieniężnego odzwierciedlenia, stymulowania i oceniania realnych procesów produkcji, konsumpcji, inwestowania, współpracy z zagranica i dokonywania racjonalnych wyborów ekonomicznych przez przedsiębiorstwa
Do podmiotów systemu finansowego zalicza się
- banki: centralny i komercyjny
- dysponenci funduszy publicznych
+budżet centralny
+budżety regionalne
-pozabudżetowe fundusze publiczne
-fundusze ubezpieczeń społecznych
-giełdy, biura maklerskie, fundusze powiernicze itp.
System finansowy obsługuje podmioty gospodarki rzeczowo - pieniężnej czyli
- przedsiębiorstwa
- jednostki i zakłady sektora publicznego
- gospodarstwa domowe
- otoczenie zewnętrzne z którym współpracuje gospodarka narodowa
Zakres oddziaływania systemu finansowego dotyczy:
- przepływu dóbr i pieniędzy miedzy przedsiębiorstwami ( producenci ) a gospodarstwami domowymi ( konsumenci )
- przepływ pieniądza miedzy przedsiębiorstwami a budżetami centralnymi, regionalnymi, lokalnymi; ustala zobowiązania wobec budżetów, sposoby ich realizacji i sankcji
- przepływów pieniądza miedzy gospodarstwami domowymi a bankami; ustala on warunki gromadzenia oszczędności; banki udzielają również rożnych kredytów
- przepływ pieniądza miedzy gospodarstwami domowymi a budżetami które zasilają gospodarstwa w dochody z tytułu wynagrodzeń; ustala on poziom i dynamikę wynagrodzeń, warunki ich płatności i wstrzymania.
- przepływ pieniądza miedzy budżetem centralnym a bankiem centralnym, który zasila budżet w środki pieniężne, dokonuje operacji na dużą skale
System budżetowy państwa pozwala gromadzić środki pieniężne i rozdysponowywać je na realizacje celów sektora publicznego gospodarki narodowej.
Budżet państwa stanowi zestawienie roczne
1. Ex ante i ex post - dochodów i wydatków związanych przez władze państwowa ( rząd ), określonych zadań ekonomicznych ( ochrona praw własności, równowaga ekologiczna, ograniczanie bezrobocia, zrównoważony bilans płatniczy)
2. społecznych ( rozwój edukacji, kultury, nauki, techniki, bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne, zapewnienie sprawiedliwości)
Od 1991 r. rozdzielono budżet od budżetu gmin, natomiast budżety regionalne (województw) połączono z budżetem centralnym
Pozyskiwanie dochodów przez budżet polega na tym ze opiera się na przymusie prawnym; są one przejmowane definitywnie i bezzwrotnie.
Pozyskiwanie dochodów do budżetu i rozdysponowanie wydatków należy do władzy ustawodawczej ( sejm ) i władzy wykonawczej ( rząd )
Głównymi źródłami dochodów budżetu są:
dochody z własności publicznej
majątku publicznego
podatki i opłaty o charakterze przymusowym
pożyczki zaciągane przez państwo u podmiotów krajowych i zagranicznych lub na rynku finansowym - pieniężnym i kapitałowym
Budżet spełnia trzy rodzaje funkcji: ekonomiczne, zarządzania i społeczne
FUNKCJE EKONOMICZNE
- fiskalna - ściąganie od podmiotu podatków,
- redystrybucyjna - określa udział budżetu we wtórnym podziale dochodu narodowego.
- alokacyjna - zapewnia dopływ środków na finansowanie określanych potrzeb publicznych,
- równowagi gospodarczej - wpływ na kształtowanie się globalnego popytu i globalnej podaży,
- wzrost gospodarczy - inwestycje budżetu ( w kapitał ludzki, naukę ) pobudzają rozwój ekonomiczny
FUNKCJE ZARZADZANIA
- planowanie - przewidywanie ex ante poziomu i struktury dochodów i wydatków budżetowych,
- administrowanie - konsekwentna i sprawna realizacja ex post zaplanowanego budżetu ( realizacja wydatków i dochodów ),
- kontrola - ma na celu przeciwdziałanie zjawiskom niegospodarności, korupcji w gospodarowaniu środkami budżetowymi
FUNKCJE SPOLECZNE:
- uspołecznienie procesu podejmowania decyzji w procesie budowania budżetu, jak i jego realizacji ( udział w procesie decyzyjnym przedstawicieli grup społecznych)
- negocjacyjno- polityczne - rozstrzyganie sporów i konfliktów dotyczących decyzji budżetowych
- wychowanie społeczeństwa - pobudzające zainteresowanie sprawami publicznymi, funkcjonowaniem rożnych dziedzin sektora publicznego i sposobami jego finansowania
STRUKTURA BUDZETU PANSTWA
Za podstawę oceny redystrybucji D.N. przyjmuje się stopę redystrybucji, która wyraża relacje wydatków lub dochodów publicznych budżetu państwa do PKB lub DN wytworzonego w danym roku.
ROWNOWAGA BUDZETOWA
Oznacza zdolność systemu budżetowego państwa do sfinansowania w ciągu roku z uzyskanych dochodów wszystkich wydatków - uznanych ex ante za uzasadnione przez władzę ustawodawcza danego kraju.
DLUG PUBLICZNY
To suma deficytów budżetowych okresów poprzednich. Jest finansowym zobowiązaniem władz z tytułu zaciągniętych pożyczek na pokrycie deficytów budżetowych. Pożyczki nie są wiec dochodami budżetowymi, lecz stanowią wpływ środków na pokrycie deficytów. Deficyt budżetowy pokrywają środki uzyskane przez budżet w formie zaciąganych kredytów ( krótko, średnio i długoterminowych)
INFLACJA I JEJ SKUTKI
Inflacja oznacza zjawisko wzrostu poziomu cen dóbr w pewnym okresie. Inflacja występuję gdy rośnie ogólny poziom cen, a nie ceny pojedynczych dóbr/usług.
DEFLACJA
To zjawisko spadku ogólnego poziomu cen - prowadzi do ograniczenia produkcji.
STAGFLACJA
Oznacza wzrost ogólnego poziomu cen, któremu odpowiada stagnacja PKB.
INFLACJA PRZEJAWIA SIĘ W DWOCH FORMACH
- JAWNEJ ( cenowej ) - to sytuacja w której nie ma administracyjnego ograniczenia wzrostu cen,
- UKRYTA ( stłumiona ) - pojawia się sporadycznie w określonych okresach gospodarczych. Charakteryzuje się luką inflacyjna, czyli nadwyżki popytu nad podażą; prowadzi to do: sprzedaży spod lady, rozdzielnictwa, czarnego rynku.
INFLACJA UMIARKOWANA
Jest to wzrost cen nie przekraczający rocznie 10 %
INFLACJA GALOPUJACA
To wzrost cen rzędu dwucyfrowego
HIPERINFLACJA
Trzycyfrowy wzrost cen który uniemożliwia sterowanie procesami ekonomicznych. W tej sytuacji pieniądz przestaje spełniać swoje funkcje i następuje ucieczka pieniądza na rzecz wymiany naturalnej.
DEPRECJACJA
Spadek siły nabywczej pieniądza; za te sama liczbę jednostek pieniądza można nabyć mniej towarów / usług
APRECJACJA - wzrost siły nabywczej pieniądza
MIERNIKI INFLACJI - indeks wzrostu cen dóbr konsumpcyjnych tzw. INDEKS WZROSTU KOSZTÓW UTRZYMANIA ( Consumer Price Index - CPI )
W pomiarze bierze się pod uwagę tzw. Koszyk towarów konsumpcyjnych
* wyniki zależne są od wyboru dóbr / usług w koszyku - reprezentatywnych dla społeczeństwa
SKUTKI INFLACJI
Inflacja powoduje negatywne skutki ekonomiczne, społeczne i polityczne.
spadek płac realnych
spadek realnych emerytur, rent i świadczeń socjalnych
zmniejszenie realnej wartości majątku przedsiębiorstw
amortyzacja nie wystarcza na zakup nowych srodków trwałych
różnica czasowa miedzy zaplata a otrzymanym świadczeniem ( odroczenie spłat )
transfer a sektorem prywatnym; gospodarstw domowych i przedsiębiorstw
szybciej osiągane są progi podatkowe, pomimo że dochody realne nie rosną
w czasie inflacji zyskują właściciele dóbr rzeczowych ( ziemi, budynków ), tracą posiadacze majątku wyrażanego w postaci pieniężnej.
POLITYKA PRZECIWDZIALANIA INFLACJI:
1. POLITYKA ADMINISTRACYJNEGO OGRANICZENIA WZROSTU PALC I CEN.
Polityka taka w dłuższym okresie jest nieskuteczna. Wymaga rozbudowanego systemu nadzoru co wywołuje dodatkowe koszty. Zniesienie ograniczeń placowych i cenowych powoduje
2. POLITYKA PIENIEZNA - zgodnie z teoria monetarystów zjawiska inflacji nie występują jeśli wzrost nominalnej podaży pieniądza nie będzie przekraczał dynamiki PDB. Sterowanie podążą pieniądza jest domena banku centralnego. Skuteczność polityki pieniężnej w zwalczaniu inflacji zależy od równoczesnego prowadzenia POLITYKI FISKALNEJ PLACOWEJ I CENOWEJ
3. POLITYKA FISKALNA - ma na celu obniżenie inflacji poprzez oddziaływanie na trone popytowa.
4. POLITYKA PLACOWA - place to podstawowy
POLITYKA CENOWA