UKŁAD NERWOWY OBWODOWY

Systema narvosum periphericum

1. Układ nerwowy obwodowy:

• nerwy rdzeniowe: 31 par początek w rdzeniu kręgowym

• nerwy czaszkowe: 12 par początek w mózgowiu

• po wyjściu przez otwory w czaszce zaopatrują głowę i częściowo szyję

• nerw X zaopatruje klatkę piersiową i jamę brzuszną

• gałęzie:

• każdy nerw oddaje stopniowo gałęzie

• wyróżniamy: boczne i końcowe

• nazwy nerwów/ gałęzi pochodzą od narządów, które zaopatrują

• zespolenia:

• wymiana włókien przechodzących z jednego nerwu do drugiego

• sploty

• miejsca najobfitszej wymiany włókien między nerwami

• włókna dośrodkowe:

• aferentne/ czuciowe

• od receptorów do ukł. ośrodkowego

• włókna dośrodkowe

• eferentne

• dwie postacie:

• ruchowe unerwiają mięśnie poprzecznie prązkowane

• autonomiczne przekazują impulsy z ośrodkowego ukł. nerwowego do mięśni gładkich i gruczołów

• zwoje

• to zgrupowania komórek nerwowych występujące w przebiegu nerwów

• znajdują się:

• na przebiegu niektórych nerwów czaszkowych

• na korzeniach grzbietowych nerwów rdzeniowych w postaci zwojów rdzeniowych

• w obrębie ukł. autonomicznego

• Nerwy rdzeniowe: Nervi spinales

• 31 par:

• 8 par szyjnych

• 12 par piersiowych

• 5 par lędźwiowych

• 5 par krzyżowych

• 1 para guziczna

• każdy nerw powstaje z połączenia korzenia brzusznego z korzeniem grzbietowym

• 
  
  korzeń brzuszny włókna dośrodkowe

• ruchowe

• autonomiczne

• korzeń grzbietowy włókna dośrodkowe

• czuciowe

• zawiera zwój rdzeniowy

• gałęzie grzbietowe nerwów rdzeniowych:

• zaopatrują:

• głębokie mięśnie grzbietu łącznie z mięśniami karku

• stawy kręgosłupa

• skórę powierzchni tylniej ciała (od kości ciemieniowej aż do końca kości guzicznej)

• gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych:

• unerwiają:

• skórę

• mięsnie przedniej i bocznej strony szyi i tułowia

• kończyny

• powierzchniowe mięśnie grzbietu

• wytwarzają:

• splot szyjny: C₁ -C₄

• splot ramienny C₅ - Th₁

• nerwy międzyżebrowe Th₁ -Th₁₂

• splot lędźwiowo- krzyżowy L₁ -S₀

• Splot szyjny: Plexus cervicalis

• C₁- C₄

• leży bocznie i ku przodowi od wyrostków poprzecznych górnych kręgów szyjnych przed głębokimi mięśniami szyi

• obszar unerwienia:

• gałęzie ruchowe:

• mm. przedkręgowe, mm. podgnykowe

• przepona

• częściowo m. czworoboczny, m. mostkowo- obojczykowo- sutkowy, m. dźwigacz łopatki

• gałęzie skórne

• skóra szyi i sąsiednich cz. barku, klp oraz głowy

• unerwia także:

• osierdzie, opłucną i otrzewną

• Splot ramienny: Plexus brachialis

• C₅ -Th₁

• dzielimy go na dwie części:

• nadobojczykową na szyi

• podobojczykową w jamie pachowej

• obszar unerwienia:

• cała kończyna górna

• mięśnie przyczepiające się do obręczy kończyny górnej (poza m. czworobocznym)

• szyja (mięsnie)

• włókna autonomiczne dla tkanki mięśniowej gładkiej skóry i naczyń oraz dla gruczołów potowych kończyny

• Nerwy międzyżebrowe:

• 12; kierują∟ się do przodu i biegną w ścianie klatki piersiowej i jamy brzusznej układając się przeważnie między żebrami

• Th₁-Th₁₁międzyżebrowe; Th₁₂podżebrowy

• obszar unerwienia:

• ruchowe:

• mięsnie głębokie klp, mięśnie brzucha, cz mięśni grzbietu

• czuciowo:

• skóra przedniej i bocznej ściany tułowia

• stawy żebrowo-kręgowe i żebra

• opłucna (głównie żebrowa i przeponowa)

• otrzewną ścienną (głównie przedniej i bocznej ściany jamy brzusznej, otrzewną przepony)

• Splot lędźwiowy: Plexus lumbalis

• L­₁- L₄

• obszar unerwienia:

• mięśnie w najbliższym sąsiedztwie splotu

• dolne odcinki mięsni brzucha ruchowo

• skóra nad obręczą kończyny dolnej czuciowej

• część wolna kończyny dolnej

• Splot krzyżowy: Plexus sacralis

• S­₁ -S₄ oraz C₀

• obszar unerwienia:

• większa część kończyny dolnej

• narządy miednicy mniejszej, krocze, narządy płciowe zewnętrzne

• skóra i mięśnie okolicy k. guzicznej

• Nerwy czaszkowe: Nervi craniales

• rozpoczynają się w odpowiednich częściach mózgowia

• ich obwodowy obszar rozprzestrzenienia leży głównie w obrębie głowy

• wszystkie nn. wychodzą z powierzchni podstawnej mózgowia

• wyjątek to nerw IV (n. bloczkowy) wychodzi na powierzchni grzbietowej

• n. XI (n. dodatkowy) ma też korzenie wychodzące z górnych segmentów rdzenia kręgowego

I nerwy węchowe n. olfactorii CZUCIOWY

• rozpoczynają się w nabłonku węchowym błony śluzowej pokrywającym okolicę węchową jamy nosowej (małżowina nosowa górna)

• nerwy węchowe (15-20) kierując się ku otworom blaszki sitowej po przebiciu opony twardej od dołu wstępują do opuszki węchowej, z nich powstaje pasmo węchowe ciągnące się ku tyłowi do trójkąta węchowego

II nerw wzrokowy n. opticus CZUCIOWY

• początek w komórkach zwojowych siatkówki

• po przejściu przez kanał wzrokowy do jamy czaszki n. kieruje się ku tyłowi i przyśrodkowo, po czym na siodle tureckim wytwarza skrzyżowanie wzrokowe

• w przedłużeniu skrzyżowania wzrokowego (bocznie od guza popielatego) biegną PASMA WZROKOWE kończące się w ośrodkach podkorowych wzroku

III nerw okoruchowy n. oculomotorius RUCHOWY

• unerwia ruchowo m. dźwigacz powieki górnej oraz prawie wszystkie mięśnie poprzecznie prążkowane gałki ocznej (poza mięśniem skośnym górnym i prostym bocznym)

• włókna przywspółczulne i współczulne m. rzęskowy i m. zwieracz źrenicy

• porażenie:

• powieka górna opada

• gałka oczna kieruje się bocznie i ku dołowi ZEZ ROZBIEŻNY

• źrenica ulega rozszerzeniu, zaburzenia akomodacji oka, brak reakcji na światło

• porażenie wszystkich ruchów (poza odwodzeniem w dół do wewnątrz [słaby])

IV nerw bloczkowy n. trochlearis RUCHOWY

• zaopatruje m. skośny górny

• jądro: w śródmózgowiu; do przodu od wodociągu mózgu, na wys. wzgórków dolnych blaszki pokrywy

• porażenie:

• słaby zez: lekkie odchylenie gałki ocznej ku górze i przyśrodkowo, widzenie podwójne (najsilniej przy patrzeniu w dół oraz przyśrodkowo)

V nerw trójdzielny n. trigeminus MIESZANY

• wyróżniamy dwie części:

• część większa: włókna czuciowe powłoki i części głębokie twarzy

• część mniejsza: włókna ruchowe dla mięśni żuchwy

• 3 gałęzie:

• n. oczny (V₁) czołowy, nosowo-rzęskowy, łzowy

• n. szczękowy (V₂) unerwia górny łuk zębowy

• n. żuchwowy (V₃) czuciowo dla żebów dolnego łuku żebowego

• wychodzi na granicy mostu i móżdżka

VI nerw odwodzący n. abducens RUCHOWY

• zaopatruje m. prosty boczny

• jądro początkowe w obrębie mostu, grzbietowo, na dnie dołu równoległobocznego

• porażenie:

• zez zbieżny

VII nerw twarzowy n. facialis MIESZANY

• włókna ruchowe dla mięśniówki skórnej twarzy i szyi

• włókna czuciowe dla 2/3 przednich błony śluzowej języka

• włókna przywspółczulne (wydzielnicze) dla gruczołu łzowego, ślinianki podżuchwowej i podjęzykowej, małe gruczoły jamy nosowej, podniebienia i jamy ustnej

• porażenie:

• całkowite jednostronne: asymetria twarzy, szpara oka się nie zamyka, brak odruchu mrugania (owrzodzenie rogówki), łzawienie oka, opuszczenie kącika ust

• porażenie czuciowe: utrata smaku w przednich 2/3 języka

• porażenie wydzielania: suchość w jamie ustnej, utrata węchu (anosmia)

VII nerw przedsionkowo- ślimakowy n. vestibulocochlearis CZUCIOWY

• nerw narządów zmysłów znajdujących się w uchu środkowym

• 2 części nerwu:

• część przedsionkowa

• unerwia narząd równowagi położony w przedsionku i kanałach półkolistych

• porażenie: zawroty głowy, nudności, wymioty, zaburzenia równowagi

• część ślimakowa

• unerwia narząd słuchu mieszczący się w ślimaku

• porażenie: osłabienie słuchu/ głuchota

IX nerw językowo-gardłowy n. glossopharyngeus MIESZANY

• obszar zaopatrywania 1/3 tylna języka i gardło

• włókna czuciowe:

• czucie smaku, temperatury, bólu

• nasada języka, część nosowa i ustna gardła

• włókna smakowe:

• 1/3 tylna część języka

• tylna część jamy ustnej i górna część gardła

• włókna ruchowe:

• główny nerw odruchów łykania

• włókna wydzielnicze:

• ślinianka przyuszna, gruczoły policzkowe, gruczoły nasady języka

• porażenie:

• brak czucia w górnej części gardła i tylnej części języka

• ból przy łykaniu

• mowa nabiera dźwięków nosowych (opuszczone podniebienie miękkie)

X nerw błędny n. vagus MIESZANY

• początek w rdzeniu przedłużonym, w bruździe boczno-tylnej

• obszar unerwienia:

• ruchowo:

• mięsnie podniebienia i gardła

• mięśniówka krtani

• czuciowo

• krtań

• opona twarda tylnego dołu czaszki, błona bębenkowa i przewód słuchowy

• przywspółczulnie

• wszystkie trzewia klp i jamy brzusznej

XI nerw dodatkowy n. accessorius RUCHOWY

• obszar unerwienia:

• gałąź zewnętrzna:

• ruchowo zaopatruje m. mostkowo- obojczykowo- sutkowy i m. czworoboczny

• gałąź wewnętrzna:

• łączy się z nerwem błędnym

• gałęzie gardłowe, sercowe i krtaniowe

XII nerw podjęzykowy n. hypoglossus RUCHOWY

• zaopatruje wszystkie mięśnie języka, zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne

• porażenie:

• jednostronne: przy wysunięciu języka odchylenie go w stronę porażoną, częściowy zanik mięśni strony porażonej

• obustronne: całkowite lub prawie całkowite zniesienie ruchów języka, żucia, połykanie i mowa bardzo utrudnione

• UKŁAD AUTONOMICZNY: Systema nervosum autonomicum

• to te części układu nerwowego, które zaopatrują mięśnie gładkie, miesień sercowy i komórki gruczołowe

• reguluje czynność narządów wewnętrznych (z narządami wydzielania wewnętrznego zapewnia homeostazę)

• główne ośrodki układu autonomicznego znajdują się w rdzeniu kręgowym i mózgowiu

• reakcja występuje wolno i trwa długo

• układ autonomiczny:

• część współczulna

• część przywspółczulna

• Właściwości budowy układu autonomicznego:

• Zwoje pnia współczulnego:

• obustronnie wzdłuż kręgosłupa ciągnie się powrózek nerwowy

• ku górze do czaszki, ku dołowi do k. krzyżowej

• zawiera znaczną liczbę zwojów (21-25) zw. zwojami pnia współczulnego

• Neurony przedzwojowe i zazwojowe:

• impuls z ośrodkowego UN do narządu wykonawczego przekazywany jest przez co najmniej dwa neurony: PRZEDZWOJOWY i ZAZWOJOWY

• NEURONY PRZEDZWOJOWE tworzą ośrodki współczulne i przywspółczulne, wychodzą z nich włókna przedzwojowe

• NEURONY ZAZWOJOWE dochodzą do narządów wykonawczych












Hamuje perystaltyką przewodu pokarmowego (rozkurcz mięśni)	Pobudza perystaltykę przewodu pokarmowego (skurcz mięśni)
Hamuje wydzielanie żołądka i jelit	Pobudza wydzielanie żołądka i jelit
Powoduje zatrzymanie moczu (rozkurcz wypieracza, skurcz zwieracza)	Powoduje oddawanie moczu (surcz wypieracza, rozkurcz zwieracza)
Powoduje wytrysk nasienia (skurcz mięśniówki nasieniowodu i pęcherzyka nasiennego)	Powoduje zwód
Skurcz mięśni przywłosowych
Wydzielanie potu

10. Narząd przedsionkowo- ślimakowy:

• narząd ślimakowy narząd słuchu

• narząd przedsionkowy narząd równowagi

• odbiór dźwięków i szmerów:

małżowina uszna przewód słuchowy zewnętrzny błona bębenkowa (drgania)

kosteczki słuchowe błędnik (uch środkowe) pobudzenie komórek zmysłowych

• narząd przedsionkowo- ślimakowy

• 
  
  ucho zewnętrzne

• ucho środkowe

• ucho wewnętrzne wspólne dla obu narządów

• budowa:

• UCHO ZEWNĘTRZNE

• na bocznej powierzchni głowy

• rozpoczyna się małżowiną uszną

• przyjmuje ona fale dźwiękowe

• chrzęstna

• małżowina przechodzi w przewód słuchowy zewnętrzny

• część boczna- chrzęstna, część przyśrodkowa- kostna (k. skroniowa)

• wyścielone skórą

• UCHO ŚRODKOWE

• oddzielone od ucha zewnętrznego błoną bębenkową

• rozpoczyna się obszerną jamą bębenkową

• zawiera łańcuch kosteczek słuchowych

• młoteczek kowadełko strzemiączko

• zwęża się ku przodowi w trąbkę słuchową

• uchodzi do gardła

• wyścielone błoną śluzową

• UCHO WEWNĘTRZNE (BŁĘDNIK)

• między jamą bębenkową od strony bocznej a dnem przewodu słuchowego wewnętrznego od strony przyśrodkowej

• składa się z błoniastych kanałów i pęcherzyków, które mieszczą się w odpowiednich obejmujących je przestrzeniach wewnątrz kości skroniowej

• BŁĘDNIK BŁONIASTY:

• wysłany nabłonkiem płaskim, a miejscami nabłonkiem zmysłowym

• wypełniony jest cieczą wodnistą śródchłonką

• skład się z trzech przewodów półkolistych i czwartego przewodu ślimakowego

• BŁĘDNIK KOSTNY:

• obejmuje błędnik błoniasty odtwarzając jego kształt

• między nim a błędnikiem błoniastym znajduje się przestrzeń przychłonkowa ( poza miejscami zrostu) wypełniona płynam cieczą błędnikową zewnętrzna

• wyróżniamy przedsionek i kanały półkoliste kostne

• ŚLIMAK

• zawiera błoniasty przewód ślimakowy

mmięsień

mmmięśnie

klpklatka piersiowa

Anatomia pielęgniarstwo: Układ nerwowy obwodowy

2

z połączenia powstaje PIEŃ NERWURDZENIOWEGO (wszystkie rodzaje włókien)

należą wyłącznie do narządu słuchu

CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA:

• zwalnia działalność serca, obniża ciśnienie krwi, zmniejsza przemianę materii, zwęża źrenice, przyśpiesza ruchy jelit, zwęża oskrzela

• ukierunkowana na gromadzenie i oszczędzanie energii

• przeważa w nocy

• Ośrodki pień mózgu, odcinek krzyżowy rdzenia kręgowego

CZĘŚC WSPŁÓCZULNA:

• przyspiesz działalność serca, wzmaga ciśnienie krwi i przemianą materii, poszerza oskrzela i źrenice

• działa „mobilizująco”

• zwiększ zużycie energii

• przewaga w ciągu dnia

• Ośrodki: odcinek piersiowy i górne segmenty lędźwiowe

PODZIAŁ UKŁADU AUTONOMICZNEGO

---