Co to jest biosfera i jakie są jej granice?
Biosfera czyli strefa życia stanowi pogranicze litosfery, atmosfery i prawie całą hydrosferę. W skład biosfery wchodzą wszystkie organizmy żyjące. Biosfera najdalej wykracza w hydrosferę, sięgając największych głębin oceanicznych. Wzwyż, w atmosferę, przenika do około 2000 . Na wysokości kilkunastu kilometrów spotyka się jeszcze nieliczne i bardzo rozpowszechnione bakterie. W litosferę wkracza bardzo nieznacznie, tylko do przypowierzchniowych warstw luźnych skał, szczelin i jaskiń, chociaż na głębokości ok. 2 m spotykane są bakterie beztlenowe. Badaniem biosfery zajmuje się biogeografia. Biogeografia dzieli się na geografię roślin (fitogeografię) i geografie zwierząt (zoogeografię).
W ciągu długiego okresu istnienia życia na Ziemi następowały ogromne zmiany, których konsekwencją jest obecne rozprzestrzenienie życia w biosferze. Na kuli ziemskiej występują zróżnicowane warunki bytowania. Czynniki geograficzne (rozmieszczenie mórz i oceanów, ukształtowanie powierzchni lądów, skład chemiczny wód, klimat, gleby) stwarzają sprzyjające bądź nieodpowiednie warunki życia. Wszystkie organizmy żyjące na określanym terenie tworzą biocenozę, zmieniającą się i uzależniona od warunków geograficznych. Czynniki geograficzne panujące na danym obszarze tworzą środowisko geograficzne. Wyróżnia się biocenozę wodną i lądową.
Biocenozy wodne to biocenozy: morskie, oceaniczne i śródlądowe (jezior, stawów i wód bieżących).
Biocenozy lądowe obejmują biocenozy roślin i zwierząt. Na lądach przeważają biocenozy roślinne, w wodach - zwierzęce.
Wody oceaniczne są głównym środowiskiem biologicznym Ziemi. Warunki życia panujące w wodach oceanicznych są mniej zróżnicowane niż na lądach, a życie możliwe jest nawet na bardzo dużych głębokościach.
Na odmienność warunków życia w wodzie wpływa: temperatura, ciśnienie, przeźroczystość wody, skład chemiczny wody (tlen), zasolenie, głębokość i odległość od lądu. Szczególny wpływ na życie w wodzie ma oświetlenie, głębokość i bliskość lądu. Na tej podstawie wydzielono następujące trzy strefy: przybrzeżną, otwartego morza i głębinową.
Strefa przybrzeżna (litoralna), charakteryzuje się najkorzystniejszymi warunkami dla życia. Rozciąga się wzdłuż wybrzeży kontynentów, wokół wysp i archipelagów. Wody tej strefy są bogate we florę i faunę. Ponieważ obejmuje ona rejon przypływów, może występować tutaj świat organiczny mieszany, lądowy i morski. Większość zwierząt tej strefy prowadzi życie osiadłe, żyjąc na dnie morskim - noszą nazwę bentosu. Niektóre z tych zwierzą są przytwierdzone do dna, inne pełzają po dnie lub żyją w mule. Do zwierząt strefy litoralnej zaliczamy; jamochłony, robaki, pierścienice, szkarłupnie, mszywioły, mięczaki, małże, ramienionogi, gąbki, ślimaki skorupiaki i ryby. Strefa otwartego morza (pelagialna) namieszana jest przez plankton i nekton. W skład planktonu wchodzą glony, pierwotniaki i skorupiaki. Chłodniejsze wody oceaniczne, o większej zawartości tlenu, maja o wiele bogatszy plankton niż morza ciepłe. Do nektonu należą: ryby, kałamarnice, żółwie morskie i ssaki wodne ( wieloryby i delfiny).
Strefa głębinowa (abysalna) to najrozeglejsze ze wszystkich środowisk biologicznych. Obejmuje ona wody głębsze niż 500m. Panuje tam wysokie ciśnienie, jednakowa temp. Wody, brak ruchu wody i światła. Jest strefą najuboższą w życie organiczne.
Biocenozy śródlądowe obejmują obszary jezior, stawów i rzek.
Ogromne bogactwo szaty roślinnej wynika z różnic klimatycznych i glebowych. Klimat i gleby determinują rozmieszczenie roślin na Ziemi, wpływając na jego strefowość. Natomiast warstwowe rozmieszczenie roślinności związane jest z wysokością nad poziom morza.
Że światem roślinnym bardzo silnie związany jest zwierzęcy, który jest uzależniony od roślinności, ponieważ mnóstwo zwierząt jest roślinożerne.
Najdogodniejsze warunki rozwoju roślin i zwierząt występują w klimatach strefy gorącej i cieplej oraz na obszarach położonych na niezbyt dużych wysokościach nad poziomem morza. Są to więc obszary, gdzie najbardziej rozwinęła się fauna i flora.