CO TO JEST FILOZOFIA, JAKIE MOŻNA WYRÓŻNIĆ W NIEJ DZIAŁY I CZEGO ONE DOTYCZĄ?
(Na podstawie: Tatarkiewicz Wł., Historia filozofii, t. 1, Filozofia starożytna i średniowieczna, Warszawa 1958.)
Filozofia to nauka dająca pogląd na świat. Nauka posiadająca najobszerniejszy zakres i posługująca się najogólniejszymi pojęciami. Jest to nauka o tym, co dla ludzkości najważniejsze i najcenniejsze.
Przedmiot filozofii ulegał ciągłym przemianom. Były nim m.in.:
przyroda
normy moralne, Bóg i dusza
psychologia - bo w niej upatrywano podstawę poznania
pierwotnie: świat rzeczywisty, później zaś ograniczano się do zjawisk lub myśli ludzkich o świecie.
Filozofowie nie zawsze uznawali filozofię za naukę. Rozważania bowiem dotyczące spraw najogólniejszych łatwiej jeszcze od innych mogą przejść granice tego, co można poznać naukowo. Wg niektórych filozofia była bliższa poezji niż nauce, wg innych - filozofowanie było czynnością praktyczną, gdyż zaspokajało pewne potrzeby, ale nie dawało poznania!
gr. philosophia, od philéō `lubię' + sophía `mądrość' = umiłowanie/miłość mądrości
Grecki wyraz philosophia nie miał początkowo ścisłego znaczenia: oznaczał mądrość w ogóle, wiedzę w ogóle, wykształcenie ogólne.
Wg legendy tego wyrazu użył po raz pierwszy Pitagoras dla zaznaczenia, że mądrość jest rzeczą boską, a jedynie miłość jej jest dostępna dla ludzi.
Gdy rozdzielono wiedzę na wiedzę o zjawiskach i wiedzę o bycie potrzebny był termin na oznaczenie tej drugiej. Wiedzę o bycie Platon nazwał filozofią. Dla Platona filozofia była wiedzą istotniejszą, ogólniejszą, prawdziwszą, trwalszą od innych.
Następca Platona, Arystoteles, dokładniej oddzielił filozofię od innych nauk. Nie wyrzekając się dawnego przedplatońskiego pojęcia filozofii jako obejmującej wszelką wiedzę, wyodrębnił z niej „filozofię pierwszą”, to jest tę, która traktuje o najogólniejszych właściwościach rzeczy, o „bycie jako takim” i szuka dlań „pierwszych zasad i przyczyn”. Przeciwstawił jej wszystkie inne nauki jako szczegółowe.
(Na podstawie wykładów i Tatarkiewicza)
Podział filozofii na 3 działy ustalili greccy uczeni z Akademii Platońskiej w IV w. przed Chr. Działy filozofii:
1. ONTOLOGIA (nauka o bycie - analiza, przedmiotem której jest możliwość istnienia) i METAFIZYKA (stwierdza o istnieniu).
Metafizyka obejmuje: kosmologię, psychologię i teologię.
Przedmiotem badań: świat lub / i Bóg/Absolut, człowiek, dzieła sztuki, idee.
2. EPISTEMOLOGIA (GNOZEOLOGIA) - nauka o poznaniu.
Epistemologia obejmuje:
* teorię poznania - analizuje ona przebieg poznania
* krytykę poznania - ocenia wyniki poznania
Zajmuje się tym, co związane z umysłem:
- Co stwierdza o istnieniu bytu? Poznanie zmysłowe (empiryzm) czy rozumowe (racjonalizm)?
- mówi o granicach poznania, aktach poznania, które są intencjonalne;
- zajmuje się kryteriami prawdy, prawdziwością poznania.
3. AKSJOLOGIA
* Etyka - traktuje o wartościach moralnych (moralność)
* Estetyka - traktuje o wartościach estetycznych (sztuka). W estetyce ważne są pojęcia subiektywizmu i obiektywizmu.
Obecnie: rozwój antropologii filozoficznej.
Z Wiki:
Rozważania na temat istoty i struktury bytu. Terminu filozofia używa się w różnych znaczeniach. Trudno o definicję tego terminu, gdyż zakres rozważań filozoficznych i ich metoda ulegały zmianom w historii, a rozumienie filozofii jest uzależnione od wielu czynników, w tym od przyjętej tradycji filozoficznej.
Filozofowie głównie zajmują się ogólnymi, podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi natury świata i człowieka. Filozofowie rozważają kwestie natury istnienia, rozumienia bytu i rzeczywistości (ontologia, metafizyka, teoria bytu), poznawalności rzeczywistości i prawdy (epistemologia czyli teoria poznania), moralności, powinności i koncepcji wartości (etyka oraz aksjologia czyli teoria wartości), także zagadnienia dotyczące człowieka antropologia filozoficzna, a także kwestie społeczne, prawne, kulturowe, teologiczne i inne.
Etymologia
Słowo "filozofia" (gr. φιλοσοφία, łac. philosophia) pochodzi (prawdopodobnie) od matematyka i filozofa Pitagorasa żyjącego w VI wieku p.n.e. Pierwotnie miało sens dosłowny i oznaczało poszukiwanie, umiłowanie mądrości lub posiadanie mądrości (gr. φιλέω phileo - kochać, σοφία sophia - mądrość)
Intuicja - trzecim źródłem poznania, które znajduje się na granicy mistycyzmu.
2