ściąga test 1, teoria sportu

Struktura rzeczowa: *Przygotowanie sprawnościowe, *P. szybkościowe, *P. siłowe, *P. wytrzymałościowe, *P. koordynacyjne i gibkościowe, skoczności, *P. techniczne, *P. taktyczne, *P. psychiczne, *P. teoretyczne i intelektualne. Struktura czasowa: Etapy szkolenia: -wszechstronny, -ukierunkowany, -specjalny. Cykle: -makrocykle, -mezocykle, -mikrocykle, -jednostki treningowe. Struktura czasowa rocznego cyklu treningowego dzieli się na: I. Faza budowania formy, a)okres przygotowawczy, który składa się z: *przygotowania wszechstronnego, *p. ukierunkowanego, *p. specjalnego, II. Faza utrzymania formy, a)okres startowy, *stabilizacja formy, *startowy, BPS (od 4 do 6 tygodni), III. Faza częściowej utraty formy, a)okres przejściowy dzieli się na podokresy: *czynnego wypoczynku, *wdrażania do treningu 2. TYPY, KRYTERIA, I KORZYŚCI PŁYNĄCE Z SELEKCJI. Typy selekcji: *Naturalny (spontaniczny)- polega na stopniowym rozwijaniu predyspozycji w toku podjętego samorzutnie i realizowanego poprzez określony czas wysiłku fizycznego w wybranej dyscyplinie sportu. *Sztuczny (kierowany)- zmierza do zakwalifikowania do treningu, jednostek wykazujących się zespołem cech dla danej dyscypliny sportowej, mierzonych w sposób ciągły przez określony zestaw sprawdzianów i testów oraz przyrost wyników sportowych. *Intuicyjny- realizowany przez nauczycieli i trenerów którzy na podstawie doświadczeń, wiadomości fachowych i praktyki, znają specyfikę danej dyscypliny czy konkurencji. Kryteria selekcji: *Stan zdrowia, *Budowa somatyczna, *Uzdolnienia ruchowe, *Sprawność fizyczna, *Dyspozycje psychiczne, *Wiek, *Wynik sportowy. Korzyści płynące ze stosowania selekcji: *trafny dobór utalentowanych osobników, *zmniejszony odsiew w toku przygotowania sportowego, *lepszy dobór ze względu na zainteresowania, *gwarantowany skrócony czas szkolenia, *pełniejsze wykorzystanie możliwości sportowych, *zapobiega stosowania zbędnych obciążeń treningowych, *oszczędność czasu, pracy i środków materialnych, *ułatwia realizację planu osiągnięć sportowych, *sprzyja kierowaniu rozwojem 3. RODZAJE WYTRZYMAŁOŚCI - Wytrzymałość dzielimy na tlenową-aerobową - w przypadku, gdy intensywność wysiłku pozwala na pokrycie zapotrzebowania na tlen, wówczas energię uruchamia się na drodze tlenowej, dzięki utlenianiu substancji odżywczych, głównie węglowodanów i tłuszczów, beztlenową . -anaerobową- gdy przy wysokiej intensywności pracy występuje niedobór tlenu. Mięsień jest więc zmuszony pracować czasowo w warunkach beztlenowych. Doprowadza to do powstania długu tlenowego, który dopiero po wysiłku, w fazie odpoczynku zostaje wyrównany. Źródłem energii są tutaj dwa procesy: -fosfokinazowy (niekwasowomlekowy - nie wytwarza się kwas mlekowy), -glikolityczny (kwasomlekowy - proces fermentacyjnego rozpadu węglowodanów w tkankach zakończony wytworzeniem kwasu mlekowego) i mieszaną, o zasięgu ogólnym lub lokalnym i pracy dynamicznej i statycznej.. Istnieje także podział zdolności wytrzymałościowych według kryterium czasu trwania wysiłku oraz stopnia udziału w nich składowych siły i szybkości. W oparciu o powyższe kryteria wyróżniamy: *Wytrzymałość krótkiego wysiłku: typowa dla wysiłku o intensywności submaksymalnej trwającej od 50 do 120s. lub dla przyspieszeń na odcinkach 200 m., podwyższonych znacznie i tak wysoką już prędkość na określonym dystansie. Wysiłki takie stanowią znaczne wymogi psychofizyczne. Oparte są na mechanizmach beztlenowych. -wytrzymałość krótkiego czasu -typowa dla ćwiczeń o intensywności wahającej od średniej do submaksymalnej, trwających od 45sekund do 2 min., z wysokim udziałem anaerobowych procesów przemiany materii na skutek znacznie podwyższonej siły bodźca. W dużym stopniu jej poziom zależy także od stopnia rozwoju wytrzymałości siłowej i szybkościowej. *Wytrzymałość średniego czasu- charakterystyczna dla obciążeń dla dużej i submaksymalnej intensywności wykonywanych w czasie od 2 do 10 min. Największe osiągnięcie w tym obszarze wymagają wysokiego rozwoju wydolności tlenowej i beztlenowej. -wytrzymałość średniego czasu - charakterystyczna dla obciążeń o średniej i submaksymalnej (dużej) intensywności wykonywanej w czasie 2 do 8min. W tym przypadku aerobowe procesy przemiany materii są uzupełniane procesami anaerobowymi. Jej poziom w wielu dyscyplinach sportowych zależy także od wytrzymałości siłowej i szybkościowej. *Wytrzymałość długiego czasu jest to kontynuowanie wysiłku od kilku minut do kilku godzin. -wytrzymałość długiego czasu - przejawia się w ćwiczeniach fizycznych trwających bez przerwy dłużej niż 8 minut z intensywnością wahającą się od małej do średniej. Nie może przy tym występować obniżenie intensywności. Główną rolę odgrywają tu procesy aerobowej przemiany materii. Wysokie wymagania stawiane są układom - sercowo-naczyniowemu i oddechowemu. W związku z tym adaptacja organizmu wymaga wieloletniego i systematycznego treningu. *Wytrzymałość szybkościowa- to zdolność realizacji wysiłku trwających 8-12 do 30 s. z maksymalną intensywnością (strefa klasycznego sprintu lub submaksymalnego, strefa przedłużonego sprintu) Praca wykonywana jest głównie w warunkach beztlenowych. *Wytrzymałość siłowa- umożliwia efektywne pokonywanie występujących w walce oporów zewnętrznych (sprzęt, środowisko, przeciwnik) przez cały czas rywalizacji w warunkach konkretnych przepisów. Charakterystyczna jest tu duża odporność na lokalne zmęczenie, optymalny poziom specjalnego przygotowania siłowego, właściwa technika, wysoki potencjał wytrzymałości. Wytrzymałość siłowa pojawiła się w wysiłkach o znacznej sile bodźca oraz dużej liczbie powtórzeń. Można wyróżnić jej postać statyczną i dynamiczną. 4. Próby takie są używane w kontroli trenerskiej, powinny odznaczać się następującymi cechami: *Stałością- stosowanie tych samych prób kontrolnych dla danego etapu szkoleniowego, *Systematycznością- odnosi się do przeprowadzania sprawdzianu w określonych odstępach czasowych, *Trafnością- testy, sprawdziany powinny być tak dobrane aby dały się obiektywnie sprawność i pozwoliły wyciągnąć wnioski do dalszej pracy, *Rzetelność- przeprowadzone sprawdziany nie mogą różnić się od siebie, ani warunkami w jakich są przeprowadzane, ani jakimikolwiek różnicami w kryteriach oceny. 5. Szybkość w rozumieniu cechy motoryczności żywego organizmu określa się jako zdolność do wykonywania ruchów w najmniejszych dla danych warunków przejawach czasu. Szybkość jako cecha motoryczna ma tylko jeden wymiar: czas. Wyraża się on a za pośrednictwem trzech zasadniczych parametrów: 1. czasu reakcji - jest to czas upływający od zadziałania bodźca do momentu zapoczątkowania ruchu. Na ogólny jego wymiar składa się szereg czasów cząstkowych: t1 - powstanie pobudzenia w receptorze, t2 - przekazanie pobudzenia do ośrodkowego układu nerwowego, t3 - przebieg pobudzenia przez ośrodki nerwowe i uformowanie sygnału wykonawczego, t4 - przebieg sygnału z ośrodkowego układu nerwowego do mięśnia, t5 - pobudzenie mięśnia, zmiana jego napięcia, zapoczątkowanie ruchu. 2. czasu ruchu prostego - zależy on w dużej mierze od wielkości pokonywanego oporu. Wymaga optymalnej koordynacji nerwowo - mięśniowej jednostek motorycznych realizujących zadania ruchowe, przekazywania pobudzenia od jednej jednostki motorycznej do następnej. Pozwala to harmonizować ruch, koordynować przebieg łańcucha kinematycznego, w pełni wykorzystać potencjał siły nie tylko poprzez skurcz mięśni aktywujących ruch, lecz również rozluźnienie jednostek antagonistycznych. Tak wiec droga do skrócenia ruchu prostego wiedzie poprzez opanowanie i automatyzację techniki ćwiczenia startowego oraz podniesienia poziomu specjalnego przygotowania siłowego. 3. częstotliwości ruchów - jest to ilość skurczów i rozkurczów wykonywanych przez daną grupę mięśniową w określonym czasie. Wysoka częstotliwość jest związana z "ruchliwością" układu nerwowego. Maksymalne tempo ruchów zależy w pierwszym rzędzie od sprawności ośrodków nerwowych. Częstotliwość ruchów związana jest również z amplitudą, rytmem, oraz rodzajem zadania startowego i wielkością obciążenia zewnętrznego. Czynnikiem ograniczającym częstotliwość ruchów jest zmęczenie. Metodyka treningu szybkości. W ramach całościowego treningu szybkości możemy wyróżnić trzy elementy składowe: doskonalenie czasów reakcji, właściwy trening szybkości, oraz trening wspomagający. Każda z tych składowych odgrywa w przygotowaniu szybkościowym określoną rolę, posługuje się zespołem specyficznych środków i wymaga racjonalnego postępowania treningowego. Jego charakter oraz ilościowa charakterystyka pracy treningowej zależą przede wszystkim od trzech grup czynników: rodzaju specjalizacji sportowej (w aspekcie wymogów szybkościowych w modelu mistrzostwa sportowego dyscypliny czy konkurencji), 1. poziomu zaawansowania sportowego zawodnika, 2. poziomu indywidualnego przygotowania szybkościowego, Doskonalenie czasów reakcji nie ogranicza się do rozwijania czułości i selektywności samych receptorów, lecz przebiega w powiązaniu z zapoczątkowaniem ruchu. Tak więc ze struktury ruchowej wydziela się ogniwa "startowe" wraz z fazą ruchu bezpośredniego po nich następującą, doskonaląc równocześnie czas reakcji i fazę "rozpędu" danego ogniwa ruchowego. Doskonalenie czasu reakcji prostych, to rozwijanie zdolności reagowania na określony rodzaj bodźca, charakterystyczny dla danej działalności ruchowej. Odnosi się to przede wszystkim do specjalności i sytuacji standardowych (np. strzał startera, pojawienie się celu) oraz wydzielonych sytuacji mchowych z dyscyplin złożonych (np. odpowiedzią na określony sygnał jest ustalona wcześniej zasłona, konkretny cios, itp.). określone znaczenie ma tu tzw. Trening sensoryczny, rozwijający zdolności do różnicowania niezwykle małych przedziałów czasu. I tak w pierwszej fazie treningu sportowiec otrzymuje od trenera każdorazowo informację o czasie wykonania ruchu, faza druga to konfrontacja samooceny zawodnika i pomiaru trenera. W trzeciej fazie, gdy odczucia stają się zgodne ze stanem faktycznym, możliwe j est5 na drodze konkretnego nastawienia psychicznego, świadome poszukiwanie najlepszego rozwiązania zadania ( skrócenia reakcji startowej). Doskonalenie czasów reakcji złożonych opiera się na podobnych zasadach. Mamy z nim do czynienia w dyscyplinach opartych na wielkiej liczbie możliwych wariantów ruchowych ( gry sportowe, sporty walki, itp.), w których trzeba w rozmaity sposób reagować na rozliczne sytuacje. Tak więc występuje tu swoiste dążenie do optymalizacji. Wielka część reakcji złożonych to równocześnie reakcja na poruszający się obiekt (piłka, krążek, przeciwnik, itp.). szczególne znaczenie ma tutaj skrócenie fazy początkowej ( rozróżnienia i identyfikacji obiektu w polu widzenia). To prawie połowa ogólnego czasu reakcji. Dąży się do tego dwoma sposobami: 1. przez rozwijanie umiejętności utrzymywania obiektu w polu widzenia (np. cały czas wzrokowy kontakt z piłką) oraz przewidywanie możliwych działań przeciwnika i przemieszczeń obiektu (tzw, antycypacja), 2. przez ukierunkowane zwiększenie wymagań w stosunku do szybkości percepcji i innych składowych reakcji, tzn. wprowadzenia do treningu stymulujących je czynników zewnętrznych. Doskonalenie czasów reakcji ma zawsze charakter specyficzny. Równocześnie celowe jest także okresowe doskonalenie czasów reakcji w sytuacjach niestandardowych, co do rodzaju i siły bodźca, czasu jego działania, zmiana formy i warunków ćwiczenia - przede wszystkim u zawodników mniej zaawansowanych oraz w okresach przygotowawczych. Właściwy trening szybkości, kształtowania szybkości ruchu uwzględniać musi konkretyzację zadań, swoistość stosowanych środków oraz celowość realizowanej metodyki. Konkretyzacja zadań zakłada konieczność specyficznego rozwoju tych wszystkich właściwości i cech ruchu, od których bezpośrednio zależy krańcowa szybkość (niezależnie od wpływu także innych czynników) w danej specjalności ruchowej. Swoistość środków to przede wszystkim zachowanie strukturalnego podobieństwa ćwiczeń szybkościowych do zadania startowego. Należy, więc doskonalić prędkość wybranych faz lub kompleksów ruchowych zadania startowego tak przekształconych, by można w nich było osiągnąć wartości nawet wyższe od startowych. Końcową formą jest wykonywanie pełnego zadania startowego. Metodyka kształtowania szybkości uwzględnia stosowanie form zabawowych, ćwiczeń ukierunkowanych, specjalnych i startowych. Dla zaawansowanych podstawę stanowią ćwiczenia ukierunkowane i specjalne. Są one wiązane w metody powtórzeniowe z nastawieniem na maksymalną i submaksymalną szybkość ruchu, oraz rozwiązania z programowaną, zmienną szybkością. W treningu szybkości celowe są także podejścia metodyczne: 1. ułatwienie warunków zewnętrznych i stosowanie sił dodatkowych przyspieszających ruch: okresowe stosowanie sprzętu o mniejszym ciężarze, jazda z wiatrem, itp., 2. wykorzystanie obiektu tzw. "przyspieszonego następstwa" i zmienności obciążeń. Mamy tu do czynienia z efektem wzrostu szybkości mchu pod wpływem poprzedniego wykonania tych samych ćwiczeń z dodatkowym obciążeniem, np. wyskoki ze sztangą przed ćwiczeniami skoku wzwyż itp., 3. liderowanie i sensoryczna aktywizacja ćwiczeń szybkościowych. Należą tu biegi za liderem oraz wszelkiego rodzaju ćwiczenia, w których następuje sensoryczne wyprzedzenie poleceń szybkościowych parametrów ruchu za pomocą specjalnych przyrządów w rodzaju lidera dźwiękowego, świetlnego czy liderów mechanicznych, 4. wykorzystanie efektu "rozpędu" i wprowadzenie do ćwiczeń faz przyspieszania. Mamy tu na uwadze akcentowanie w ćwiczeniach całościowych oraz wyodrębnionych ich elementach i kompleksach faz przyspieszenia (wynikających ze struktury ruchu, bądź też celowo wprowadzanych w ćwiczeniach specjalnych stanowiących strukturalną część ćwiczenia startowego). Celem treningu wspomagającego jest kształtowanie cech i właściwości funkcjonalnych ustroju sprzyjających przejawianiu szybkości. Jego charakterystyka musi być podporządkowana wymogom zadania startowego. Zaliczamy tu przygotowanie siłowe, skocznościowe, gibkościowe oraz doskonalenie koordynacji ruchowej, 6. Siła dynamiczna- zdolność do rozwijania maksymalnej siły w jak najkrótszym czasie. Siła statyczna- jest siłą utrzymania bez zmiany długości mięśni Siła względna- wyrażana, jako stosunek wielkości siły absolutnej do masy ciała szczupłego- LBM. Zależy od: *przekroju fizjologicznego, *ułożenia włókien w mięśniu, *formy skurczów, *zmęczenia, *płci, *wieku, *siły bodźca, *budowy i rozmiarów ciała. Siła bezwzględna- siła jaka może rozwijać przekroju pojedynczy 1 cm2 mięśnia. To maksymalny ciężar jaki zdoła udźwignąć mięsień podczas maksymalnego skurczu. Zależy od: *początkowej długości włókien, *liczby i grubości włókien tworzących, *od kierunku ich ułożenia.7. METODY TRENINGU SIŁOWEGO: *trening obwodowy , *metoda kulturystyczna (body building), *metoda ciężko atletyczna (progresji), *metoda izometryczna, *metoda mieszana treningu siłowego. Metodyka siły mm. *Metody dynamiczne, -Maksymalnych obciążeń, -Dużych obciążeń, -Średnich obciążeń, -inokinetyczne. *Metody statyczne: -Trening izometryczny. *Metody skurczów pośrednich (mieszane). Na wielkość siły mają następujące czynniki: *Kąt zgięcia stawowego, *Siła mięśnia przy jego długości spoczynkowej, *Długość brzuśca mięśniowego, *Wielkość ramienia siły mięśni, *Wiek, płeć, budowa ciała, wielkość macy mięśniowej, *Uwarunkowania genetyczne. Metody pomiaru siły: *Dynamometryczne, *Dynamograficzne, *Testy oceny sprawności siłowej, *Elektromiograficzne. Metodyka kształtowania siły mięśniowej: Praca ukierunkowana na kształtowanie siły mięśniowej powinna uwzględniać trzy główne zadania: *„uzupełnienie” i podniesienie na wyższy poziom wszechstronnego przygotowania zawodnika (o ile ten wyższy poziom jest nieodzowny), *rozwój grup mięśniowych niezbędnych do specjalizacji, * Wykorzystanie sprawności uzyskanej w efekcie treningu siłowego w uprawianej dyscyplinie czy konkurencji. Badania kształtowania siły mięśniowej pozwoliły na wyróżnienie z zasadniczych metod treningowych: *Metoda krótkotrwałych maksymalnych wysiłków, *metoda wielokrotnych wysiłków wykonywanych do ”granicznego zmęczenia”:- do granic możliwości wykonuje się ćwiczenia, w pierwszej serii, liczba serii nie wielka (2-4), -tylko w ostatnich kilku seriach wykonuje się ćwiczenia do optymalnego zmęczenia, - każdą serię i liczbę serii wykonuje się do granicznego zmęczenia, odmianą tego wariantu jest tzw.: ”body bulding system”. Body bulding system: po około 4 tygodniach pracy treningowej należy zwiększyć obciążenia. Dokonuje się tego przez: *zwiększoną liczbę serii każdego ćwiczenia, *zwiększenie pokonywanego oporu przy pozostawieniu liczby serii bez zmian, *skróceniu przerw miedzy seriami przy pozostawieniu pokonywanego oporu i liczby serii bez zmian, *jednoczesne zmiany oporu i liczbę serii oporu i przerw wypoczynkowych lub oporu liczby serii i długości przerw. 8. Metoda powtórzeniowa- następny wysiłek rozpoczynamy przy tętnie nie przekraczającym 100 ud./min. może być niższe, nigdy nie wyższe, wysiłki submaksymalne lub maksymalne, niewielka ilość powtórzeń. Metoda interwałowa- niepełna przerwa korzystna, tętno ok. 12—130 ud./min-następny wysiłek. Tę metodę stosuje się do rozwijania praktycznie wszystkich rodzajów wytrzymałości. W tej metodzie wyróżniamy dwie podstawowe odmiany: *metoda intensywna - polega na stosowaniu niedużej liczby powtórzeń i charakteryzuje ją intensywności wysiłku w granicach 90-95% tętna maksymalnego przeplatanego dłuższymi „aktywnymi” przerwami, w czasie których tętno spada do około 60% tętna maksymalnego. *metoda ekstensywna - opiera się o większą liczbę powtórzeń przy niższej intensywności wysiłku (85% tętna maksymalnego), przeplatana jest krótszymi „aktywnymi” przerwami, w czasie których tętno spada do około 65% tętna maksymalnego. Przykład dla osoby w wieku 20 lat (tętno maksymalne = 220 - wiek). metoda intensywna - bieg 6 odcinków 400m w zakresie tętna 180-190 uderzeń/min, z przerwami około 2-3 minut, w czasie których tętno spada do 120 uderzeń/min. Metoda ekstensywna - bieg 15-20 odcinków 100m w zakresie tętna 170-175 uderzeń/min, z przerwami około 60 sekund, w czasie których tętno spada do 130 uderzeń/min. 9. Zasady dynamiczne treningu dzieci i młodzieży: *Zasada świadomości i aktywności: czyli świadomego i czynnego udziału sportowców w procesie treningowym, *Zasada poglądowości: polega na wiązani słów i kombinacji z rzeczywistością postrzeganą w praktyce, *Zasada systematyczności: oznacza zachowanie planowego logicznego porządku w układzie treści treningowych., *Zasada dostępności (stopniowania trudności): wskazuje na konieczność dostosowania celów, środków, form i metod do poziomu rozwoju psychofizycznego zawodnika., *Zasada trwałości: polega na stosowaniu takich metod i środków treningu, które przyniosą w efekcie utrwalenie, usystematyzowanie i pogłębienie wiadomości i umiejętności oraz doskonalenie sprawności., *Zasada indywidualizacji: polega na organizowaniu pracy treningowej w oparciu i możliwie najszybszą znajomość poszczególnych zawodników, * Zasada łączenie teorii z praktyką: służy przygotowaniu zawodnika do racjonalnego wykorzystania wiedzy w różnorodnych sytuacjach praktycznych wymagających trafnej orientacji i sprawnego działania. Etapy szkolenia sportowego: *Etap przygotowania wszechstronnego: to rozwijanie potencjału ruchowego, wyposażenie wychowanka w bogaty zasób umiejętności ruchowych, rozpoznanie kierunkowych uzdolnień i zainteresowań. *Etap szkolenia ukierunkowanego: ma na calu kierunkowe rozwijanie zainteresowań i predyspozycji, profilowanie potencjału funkcjonalnej bazy programowanej specjalizacji. *Etap szkolenia specjalnego: obejmuje kształtowanie i doskonalenie mistrzostwa sportowego w danej specjalizacji ruchowej. Ze względów metodycznych wyróżniamy tu 3 fazy: *specjalnego treningu bazowego, *rozwoju maksymalnych możliwości, *stabilizacji osiągnięć. Etap mistrzowski: doskonalenie oraz optymalne zintegrowanie wszystkich czynników warunkujących najwyższe osiągnięcia sportowe w danej dyscyplinie przy maksymalnym wykorzystaniu indywidualnych możliwości. 10. to samo co w 8.