Problem jest rodzajem zadania, którego osoba nie potrafi bezpośrednio rozwiązać za pomocą posiadanych wiadomości, umiejętności i nawyków. Rozwiązywanie problemów polega zwykle na poszukiwaniu zasady, która może być ogólnym sposobem przy rozwiązywania podobnych do siebie problemów (Zimbardo, Ruch 1997).
Trzy podstawowe rodzaje problemu:
problemy orientacyjne (poznawcze)
problemy decyzyjne
problemy wykonawcze
Inny podział rodzajów problemów:
OTWARTE: zbyt mało informacji do rozwiązania zadania. Konieczne jest gromadzenie dodatkowej informacji, stawianie hipotez, formułowanie pomysłu, próby rozwiązania;
ZAMKNIĘTE: ilość informacji jest wystarczająca oraz dany jest pełny zestaw możliwych sposobów rozwiązania tego problemu jak, np. znalezienie przyczyny awarii komputera lub rozwiązywanie równań z dwiema niewiadomymi;
Wyróżniamy również problemy:
kowergencyjne - mają one jedno i tylko jedno rozwiązanie. Jest ono ukierunkowane na poszukiwanie jedynego rozwiązania, które kryje się w gąszczu różnorakich możliwości .
Dywergencyjne -mają wiele rozwiązań , wymagają przeto innego sposobu myślenia. Właściwe w takich przypadkach jest myślenie dywergencyjne, które charakteryzuje :
1)dążenie do wytworzenia możliwie wielkiej ilości pomysłów rozwiązania problemu
2)wybór najlepszego spośród nich
3)praktyczna weryfikacja przyjętego rozwiązania
Zasadnicze fazy rozwiązywania problemów:
1)DOSTRZEŻENIE PROBLEMU: problem zaistnieje wtedy , gdy go sobie uświadomimy. Trudniej jest sformułować problem niż go rozwiązać.
2)ANALIZA SYTUACJI PROBLEMOWEJ: po dostrzeżeniu problemu człowiek analizuje posiadane informacje oraz cel, który chciałby osiągnąć.
WYTWARZANIE POMYSŁÓW: ma podstawowe znaczenie w rozwiązywaniu problemów;
W procesie wytwarzania pomysłu wykorzystujemy dane
dane , czyli posiadane informacje, którymi będziemy operowali
operacje myślowe , które posłużą nam do posługiwania się informacjami
metody ( reguły) myślenia decydujące o kolejności wykonywania poszczególnych operacji