TRWAŁE UŻYTKI ZIELONE część gruntów ornych na których znajdują się wieloletnie rośliny (min 6 lat)
Użytki przemienne - szata roślinna wykorzystywana do 6 lat przemiennie.
ŁĄKI I PASTWISKA- trwałe użytki zielone których szata składa się z kilkuset gatunków roślin wieloletnich. Spotyka się około 60-80 gatunków (20-30 rośliny pastewne, 12-15 trawy, 3-7 motylkowe, zielne)
Na trwałych użytkach zielonych występują: trawy, motylkowe, zioła pastewne, turzyce i sity, chwasty.
LWP -liczba wartości paszowej
Trawy:
Łodyga: podzielona na węzły i międzywęźla, prosta, okrągła w przekroju poprzecznym.
Liście: w dwóch prostnicach, pochwa otwarta, języczek, ostrogi, uszka, włoski, płaskie, raz zasłaniające się, gładkie delikatne
Turzyce:
Łodyga: niepodzielona na węzły, pełna międzywęźlach, trójkątna w przekroju poprzecznym
Liście: w trzech prostnicach, pochwa zamknięta, wewnątrz błoniasta, brak elementów podstawy, sztywne, mniej lub więcej wygięte
Podziała ze względu na wartości pastewne(wg Elipka): wysoka wartość pastewna, średnia, niska, bezwartościowa, szkodliwe(mechanicznie uszkodzone)
Klasyfikacja wysokości: nadrostowe, śródrostowe, podszywkowe
Kryteria klasyfikacji łąk i pastwisk:
-Położenie (doliny, nadbrzeżne, leśne…)
-Stopień wilgotności (suche, świeże, mokre…)
-Rodzaj gleby(organiczne, mineralne)
-Pochodzenie (grądowe, łęgowe…)
-Ilość pokosów
-Rodzaj roślinności (kwaśne, słodkie…)
-Melioracje
ŁĄKA - użytek zielony o poroście zwartym z przewagą traw wysokich (ponad 60%), użytkowany kośnie.
Użytkowanie kośne (przeznaczenie koszonej masy wyznacza sposób zbioru)
-Termin koszenia - godzi względy biologiczne i gospodarcze
-Wysokość koszenia zależy od florystycznego roślin
-Częstość koszenia - zależy od żyzności gleby i szybkości odrostu roślin (jedno-, dwu-, trzy-, wielokośne).
PASTWISKA - użytek zielony o zwartym poroście z przewagą traw niskich (ok. 60%) znoszącym przygryzanie, udeptywanie przez pasące się zwierzęta.
Sposoby użytkowania:
-Spasanie nie uregulowane
-Spasanie uregulowane
-Palikowanie
-Wypas pasterski
-Wypas kwaterowy
Systemy gospodarowania ziemią:
-Żarowy -nowinowy
-Odłogowy
-Ugorowy
-Płodozmianowy
ZMIANOWANIE-następstwo roślin po sobie z uwzględnieniem, wymagań przyrodniczych, agrotechnicznych, gospodarczych.
Przyrodnicze czynniki zmianowania:
Zewnętrzne
-gleba-rośliny o różnych wymaganiach(dobre i złe)przydatność i liczebność gatunków na kompleksy 1-13
-skład mechaniczny gleby i mineralno-organiczny (torfy-podatne na erozje)
-woda-melioracje
-Żyzność-nawożenie
-zdrowotność-pestycydy
-klimat-niewielki wpływ człowieka
-długość okresu wegetacji
-rzeźba terenu
Wewnętrzne wymagania roślin:
-system korzeniowy-właściwości strukturotwórcze, zdolność przenikania
-resztki pożniwne źródło próchnicy
-długość okresu wegetacji i pora dojrzewania, zbioru, rejon uprawy
Agrotechniczne czynniki zmianowania:
-nawożenie (organiczne, nawozy zielone, mineralne)
-uprawa roli
-pestycydy (następstwo roślin, preparatów)
Organizacyjno-ekonomiczne:
-rynek zbytu
-opłacalność
-kierunki produkcji
Grupy roślin charakteryzujące się podobnymi właściwościami odnośnie wymagań przedplonowych i zbliżoną agrotechniką, pozostawiają po sobie zbliżone miejsce dla rośliny następczej.
Wartość przedplonowa:
-dobre przedplony: rośliny dwuliścienne
-zły przedplon: rośliny jednoliścienne (zboża)
Człony zmianowania-w zmianowaniach występują dostosowane do warunków lokalnych sprawdzone pary (trójki=człony zmianowania) roślin) korzystnie na siebie wpływające-ogniwa zmianowania.
Nie powinno się uprawiać tej samej rośliny po sobie ze względu na zatrucie gleby.
PŁODOZMIAN-uwzględnia charakter i kierunki produkcji w gospodarstwie rolnym w określonych warunkach zewnętrznych i wewnętrznych tzn. jest to plan następowania po sobie roślin na wszystkich polach jednego kompleksu glebowo-
płodozmianowego na szereg lat.
ROTACJA-zamknięty kilku lub kilkunastoletni cykl zmianowania w płodozmianie. W praktyce po zakończeniu pierwszej rotacji rozpoczyna się nowa seria zmianowania, która jest powtórzeniem pierwszej.
POPLONY-rośliny uprawiane dodatkowo na danym polu w celu uzyskania dwóch plonów w ciągu jednego roku lub trzech plonów w ciągu dwóch lat. Zajmują one pole w krótkich okresach po zbiorze przedplonu a przed siewem rośliny zastępczej. Wyróżniamy poplony ozime, jare (ścierniskowe, wsiewki poplonowe).
Cechy pozytywne poplonów:
-dodatkoawa produkcja pasz
-poprawa bilansu materii organicznej w glebie (zielony nawóz)
-wpływ na stan fitosanitarny
-lepsza kondycja
Cechy negatywne poplonów:
-przesuszenie gleby
-większe zapotrzebowanie na składniki pokarmowe
-spiętrzenie prac przy przygotowywaniu pola pod siew roślin plonu głównego
Agrotechnika w płodozmianie:
-planowanie nawożenia organicznego
-planowanie nawożenia mineralnego
-planowanie wapnowania
Zadania płodozmianu:
-stałe zwiększenie urodzajności i żyzności gleby
-systematyczny wzrost plonów
-baza paszowa dla wzrostu inwentaża żywego gospodarstwie
-stabilność ekonomiczna gospodarstwa
-optymalne wykorzystanie warunków glebowych i klimatycznych przez dobór gatunków i odmian, okresu wegetacji i przez stosowanie plonów wtórnych i poplonów, składników pokarmowych z nawozów organicznych i mineralnych.
-zapobieganie i zwalczanie chwastów, chorób i szkodników
-podnoszenie żyzności i kultury gleby oraz zapobieganie ujemnym skutkom chemizacji
-uzyskiwanie stabilnych dochodów i wysokiej jakości plonów przez harmonijną organizację pracy i nowoczesne technologie (metody)
Typy płodozmianów:
-płodozmian polowe w których przeważają rośliny towarowe przeznaczone całkowicie lub w znacznym stopniu na sprzedaż, zależnie do przewagi tej czy innej grupy uprawowej można mówić o płodozmianie zbożowym i zbożowo-okopowym itp. Rośliny pastewne stanowią mniejszość.
-płodozmiany paszowe mają zapewnić dostateczną produkcję pasz. Przeważają rośliny pastewne, ze względu na wymagania wodne.
-płodozmiany specjalne-warzywne, nasienne
EKOLOGIA-nauka o związkach miedzy organizmami a środowiskiem, termin wprowadził niemiecki zoolog Ernest Haeckel (1969 r.), obecnie nauka o strukturze i funkcjonowaniu przyrody badająca wzajemne związki między organizmami oraz ich zespołem i środowiskiem
Autoekologia-eklogia organizmów, oddziaływanie środowiska abiotycznego na poszczególne organizmy i odwrotnie
Synekologia-ekologia ekosystemów, badania grup organizmów jako całości, w biocenozach oraz zależności między zbiorowiskiem a siedliskim.
Sozologia-problemy ochrony przyrody i jej zasobów w celu zapewnienia trwałości użytkowania.
POPULACJA-grupa osobników danego gatunku, zamieszkująca wspólny obszar, mogących się swobodnie i skutecznie krzyżować tzn. wydawać wspólne potomstwo.
BIOCENOZA-naturalny zespół populacji organizmów żywych danego środowiska należących do różnych gatunków, ale powiązanych ze sobą różnymi czynnikami ekologicznymi, tworząc całość która pozostaje w przyrodzie w stanie homeostazy (dynamicznej równowagi). To żywy element ekosystemu, tworzy go ze środowiskiem fizycznym biotop.(ożywiona część biotyczne elementy środowiska)
BIOTOP-obszar o określonych warunkach ekologicznych będących siedliskiem dla biocenozy bądź osobnika.(nie ożywiona część abiotyczne elementy środowiska)
BIOCENOZA+BIOTOP=EKOSYSTEM
Biocenozę tworzą:
-organizmy roślinne(fitocenoza)
-organizmy zwierzęce(zoocenoza)
-drobnoustroje
Typy biocenozy:
-naturalne- w występowanie nie integrował człowiek (rzeki, morza, torfowiska, łąki)
-sztuczne-w powstawaniu uczestniczył człowiek stworzone od podstaw przez człowieka, zmienione naturalne (ogrody, sady, parki, pola)
Struktura biocenozy
Struktura pierwotna kształtowana przez drzewa które tracą liście<->rozmnażanie zwierząt<->struktura wtórna określana przez rośliny w poszyciu, runie
Drzewa- wyraźny pień z którego wystają konary, liście funkcja ochronna i izolacyjna (meto sekwoja i modrzew zrzucają igły)
Krzewy i krzewinki-brak pnia dużo różnorodnych gałęzi, cieńsza Koa, część zrzuca liście (nie rododendrony), krzewinki w trudniejszych warunkach
Rośliny zielne-na zimą część nadziemna zamiera
-jednoroczne-pełny cykl rozwojowy w ciągu roku (ozime i jare)
-dwuletnie- w organach spichrzowych gromadzą materiał zapasowy, na zimę część nadziemna zamiera, wiosną roku następnego wytwarzają poza organizmem wegetatywnym kwiaty, owoce.
-wieloletnie=byliny-kwitną i owocują wiele razy ciągu życia, gromadzą materiały zapasowe w organach spichrzowych a ich część nadziemna zamiera na zimę.
SEZONOWOŚĆ-biocenozy podlegają istotnym zmianą sezonowym, (nauka o zmianach sezonowości-fenologia), zjawiska związane z sezonowością:kwitnienie, zrzucanie liści, tworzenie owoców.
FOTOPERIODYZM-reakcja rośliny na czas trwania dnia i periodyczne następstwa w czasie okresów światła i ciemności. Reakcja rośliny przejawia się w postaci zakwitania, wytwarzania bulw, krzewienia, stanu spoczynku, opadania liści itp.
Roślina dnia krótniekgo-rośliny kwitną jeżeli okres oświetlenia (tzw.fotoperiod)jest krótszy od pewnej krytycznej długości dnia
Rośliny dnia długiego-rośliny kwitną jeżeli okres oświetlenia jest dłuższy od pewnej krytycznej długości
Liście rejestrują długość dnia
Rośliny neutralne-zakwitają po ośiągnięciu stanu gotowości do kwitnienia niezależnie od długości dnia np. pomidor po wytworzeniu 13 węzłów.
SUKCESJA EKOLOGICZNA-jedna z najważniejszych form zmienności biocenoz w czasie. W odróżnieniu od zmian sezonowych, sukcesja ekologiczne jest procesem kierunkowycm.
SUKCESJA PIERWOTNA-występuje wtedy gdy organizmy żywe, kolonizują obszar dotychczasowo jałowy. Pierwsze przybywają organizmy pionierskie.
SUKCESJA WTÓRNA-przebiega na obszarze mocno zmienionym ale nie jałowym już skolonizowanym, wyróżnia się sukcesję autoscjeniczną, której przebieg której przebieg zależy wyłącznie od organizmów biorących w niej udział oraz sukcesję allogeniczną, wymuszoną przez zmiany w środowisku (np. pożar, zmiany poziomu wód)
Klimaks-końcowe stabilne stadium rozwoju roślinności i gleby osiągające równowagę produkcji, dekompozycji i liczby gatunków zgodne do regeneracji po zaburzeniu.
ŁANCUCHY POKARMOWE-przepływ energi zawartej w pożywieniu od jednego źródła jakim są rośliny, przez roślinożerców do drapieżników jest określony jako łańcuch pokarmowy.
Poziomy troficzne-organizy które zajmują taką sama pozycje w łańcuchu pokarmowym.
Monotagi-należą z reguły do jednego poziomu troficznego
Polifagi-mogą należeć do różnych poziomów troficznych.