Wychowanie moralne

Termin ten oznacza kształtowanie u człowieka postaw umożliwiających mu prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie, zgodnych z obowiązującymi zasadami postępowania. Kształtowanie to odbywa się w ściśle zaplanowany sposób, zmierza do prawidłowego rozwoju psychicznego i osobistego człowieka i ma przynosić korzyści zarówno jemu, jak i całemu społeczeństwu, przekazuje wiedzę o problemach moralnych, o tym co złe, niegodziwe, uczy wrażliwości moralnej i gotowości do postępowania moralnego. Wychowanie moralne zmierza do wykształcenia w człowieku postawy moralnej ( zachowań takich jak: altruizm, cynizm, bezinteresowność, hedonizm, lojalność, perfekcjonizm, tolerancja czy życzliwość) opartej na uporządkowanej sferze intelektualnej i uczuciowej oraz na dojrzałym podejściu do norm moralnych przyjętych przez społeczność, w której przyszło mu funkcjonować. Wychowanie moralne pozostaje w ścisłym związku z różnymi naukami pedagogicznymi, odbywa się stopniowo i prowadzi poprzez różne stadia kształtowania moralności człowieka.

Wychowanie moralne ma na celu szczególnie zapoznanie dzieci i młodzieży z normami określającymi ludzkie powinności oraz powinnościami moralnymi, wyrażanie sądów i ocen moralnych łącznie z akceptacją określonych norm i wartości moralnych, uczy obrony powszechnie uznawanej moralności (wartości uniwersalne, ponadczasowe, wzory i ideały moralne).

Struktura moralności:

*normy moralne

*wzory moralne

*ocena moralna

Poziomy rozwoju moralnego jednostki i społeczeństwa na przykładzie R.Kohlberga

-re-konwencjonalny (orientacja na posłuszeństwo i karę, orientacja instrumentalno-relatywistyczna)

-konwencjonalny (orientacja ukierunkowana na ugodę z innymi ludźmi, ukierunkowana na przestrzeganie istniejącego prawa i porządku społecznego)

-post-konwencjonalny (orientacja na przestrzeganie umowy społecznej, orientacja ukierunkowana na uniwersalne zasady etyczne)

Problemy moralne XXI wieku.:

-Przesłanie wielu kultur, religii, tradycji, ideologii

-Osoba, która jest nieświadoma swych ograniczeń, może poczuć się zagubiona, pełna lęku, pozbawiona poczucia sensu własnej egzystencji. To może być źródłem boleśnie przeżywanej bezczynności, rezygnacji działania, może prowadzić do prób samobójczych.

-Stępienie wrażliwości moralnej. Zdejmuje odpowiedzialność moralną za własne czyny, przekupstwa, demoralizacja, zanik etyki pracy, alkoholizm, narkomania, patologia rodziny, bezprawie i bezkarność.

-Pojęcie życia i śmierci eutanazja, aborcja, kara śmierci, zapłodnienie In-vitro

-Pokój na świecie (gwarancja wolności)

-Łamanie praw człowieka

-Korupcja

Internet- podwójna tożsamość

Problemy moralne szkoły:

-agresja, brak szacunku

-lekceważenie autorytetu

-nie przestrzeganie praw uczniów

-mobing

-protekcja, korupcja

Sposoby wychowania moralnego:

-dawanie wychowankom dobrego przykładu, umożliwianie wykonywania różnych działań zgodnie z obowiązującymi zasadami i normami moralnymi

-metoda perswazji, czyli oddziaływanie na świadomość moralną dzieci i młodzieży łącznie z rozmową i dyskusją

-metoda „klaryfikowania wartości” polega głównie na uświadamianiu sobie własnych uczuć przeżywanych w związku z rozpoznawanymi wartościami

-metoda „rozumowania moralnego” umożliwia głębszy namysł za pomocą argumentacji logicznej nad ocenami, zasadami, normami i wartościami moralnymi

Pytania: Co to jest moralność kosmiczna?, Co to są działania supererogacyjne?

Wychowanie estetyczne

Wychowanie estetyczne - ogół świadomych oddziaływań i działań własnych wychowanka, w których wartości estetyczne i artystyczne wykorzystuje się do pogłębiania życia uczuciowego, rozwoju aktywności twórczej i samo-ekspresji wychowanka oraz do umożliwienia mu kontaktu z różnymi dziedzinami sztuki. Cele wychowania estetycznego: - wyrabianie wrażliwości estetycznej, przez którą rozumie się zdolność dostrzegania i przeżywania wszelkiego piękna: przyrody, wytworów ludzkiej pracy i działalności twórczej - rozbudzanie potrzeb wyrażających się w chęci przeżywania piękna - doskonalenie zdolności rozumienia piękna i umiejętności dokonywania oceny artystycznej wytworów przyrody i człowieka, a zwłaszcza dzieł sztuki - rozwijanie zainteresowań estetycznych oraz potrzeby ekspresji własnych doznań artystycznych i związanych z nimi twórczych i odtwórczych zdolności artystycznych, a także zamiłowań do uprawiania tej formy aktywności

Kultura estetyczna-wiedza człowieka na temat rzeczy pięknych, wybór tych rzeczy oraz ich tworzenie

Wychowanie przez sztukę- działalność artystyczna i dzieła sztuki traktuje się jako narzędzia rozwoju człowieka, wychowawca wykorzystuje wartości sztuki w celu wzbogacania osobowości dzieci i młodzieży. Przekłada on idee zawarte w dziełach na wewnętrzną treść życia jednostki ( emocje, uczucia), na jej zachowanie wobec świata

Wychowanie do sztuki- zespół oddziaływań zmierzających do ukształtowania możliwości wychowanka na wartości sztuki, wyrobienia w nim smaku estetycznego, kultury artystycznej uwrażliwiającej tożsamość kulturowego dziedzictwa, świadomość kolejnych pokoleń

Sztuka- rzadko występujące w populacji dyspozycje człowieka do wykonywania czegoś wzbudzającego ogólny podziw w społeczeństwie:

*całokształt wytworów działalności artystycznej

*zbiór dzieł sztuki

Ukształtowały się 3 różne sposoby rozumienia sztuki:
1) jako umiejętność- sztuka jako umiejętność - sztuka będzie obejmować to wszystko, co powoduje, że człowiek zdolny jest do tworzenia tego, co budzi ogólny zachwyt. Sztuka będzie utożsamiana z predyspozycjami człowieka do tworzenia czegoś co budzi podziw. W tym rozumieniu sztuka będzie odnosiła się do umiejętności estetycznych, ale nie tylko, bo również sportowych akrobatycznych i cyrkowych.
2) jako czynność - sztuka jako czynność - przez sztukę będziemy rozumieć czynność prowadzącą do powstania dzieła. W tym rozumieniu termin sztuka pokrywa się z terminem działalność artystyczna.
3) jako wytwór tej czynności - sztuka jako wytwór czynności - mamy na myśli całokształt wytworów działalności artystycznej (zbiór dzieł sztuki)
Funkcje sztuki:
Przez funkcje sztuki rozumiemy pewne korzyści jakie przynosi człowiekowi kontakt ze sztuką, czyli co człowiek zyskuje poprzez kontakt ze sztuką:
1. funkcja poznawcza - człowiek nabywa wiedzy; czyli sztuka jako źródło wiedzy o człowieku tzn. o stylu życia ludzi w innych epokach historycznych o panujących modach, o aktualnych wtedy problemach, sztuka jest źródłem wiedzy o kulturze o naturze,
2. funkcja ludyczna - związana z rekreacja i wypoczynkiem - kontakt ze sztuka jest sposobem organizacji czasu wolnego np. człowiek idzie do kina, teatru przez co wypoczywa,
3. funkcja kompensacyjna - kontakt ze sztuką kompensuje pewne braki lub „karmi wyobraźnię” - człowiek oglądając np. sztukę teatralną utożsamia się z niektórymi bohaterami kompensując sobie pewne braki,
4. funkcja katarystyczna - od pojęcia „katarys” - oczyszczenie. Założeniem jest to, że człowiek obcując ze sztuką uwalnia się od negatywnych stanów emocjonalnych, rozładowuje się, uspokaja wewnętrznie, wyładowuje zewnętrznie. Funkcja ta nie została potwierdzona naukowo w scenach nafaszerowanych przemocą - przemoc rodzi przemoc, agresja wzrasta,
5. funkcja społeczna- widoczna w 3 aspektach
· kontakt ze sztuką umożliwia zachowanie tożsamości kulturowej narodu, tzn. łączy człowieka z narodem,
· ta funkcja przejawia się w zbiorowym tworzeniu dzieł sztuki,
· sztuka ingeruje naród wokół wartości,
6. funkcja moralna - osoby, które zajmują się tą funkcją sztuki badają relacje jakie zachodzą pomiędzy sztuką, moralnością, a wychowaniem. Ścierały się tu 2 stanowiska:
· zapoczątkowane przez Platona, który mówił, że kształtując moralność człowieka należy prezentować mu poprzez sztukę tylko wzniosłe czyny i wszystko to, co jest godne naśladowania, wywodzące się od Arystotelesa. Zakładające, że poprzez sztukę należy pokazywać złożoność, egzystencję człowieka, złożoność charakterów i losów człowieka.

7. Funkcja kształcąca

8. Funkcja terapeutyczna

9. Funkcja afirmatywna
Współczesna koncepcja wychowania estetycznego łączy 1-sze i 2-gie stanowisko.
Funkcja moralna występuje w 2 znaczeniach:
1sze - musza do przyjęcia wartości prezentowanych w dziele,
2gie - kształtuje wrażliwość moralną,

Wychowanie przez sztukę w szkole realizowane jest w stopniu niewystarczającym. Jest bardzo mało czasu na te zajęcia. Te lekcje prowadzone są w sposób budzący kontrowersje, ponieważ polegają głównie na śpiewaniu i rysowaniu, brakuje kształtowania wrażliwości i zdolności interpretacyjnej.
Aby te cele były osiągnięte powinny zwiększyć się liczby wyjść do kina, filharmonii, na wystawy artystyczne, jest ich za mało (brak funduszy i zorganizowania).
W polskich szkołach brakuje specjalistów, lekcje wychowania muzycznego czy plastycznego prowadzą nauczyciele nie przygotowani do tych zajęć. Lekcje wychowania muzycznego powinien prowadzić absolwent szkoły muzycznej, a plastyki - absolwent szkoły plastycznej. Niestety brakuje pieniędzy na tworzenie etatów dla takich nauczycieli . trzecia grupa przyczyn to brak funduszy na odpowiednie wyposażenie szkoły w sprzęt muzyczny, fary itp.
Działy teorii wychowania estetycznego:
- teoria wychowania plastycznego,
- teoria wychowania muzycznego,
- teoria wychowania literackiego,
- teoria wychowania filmowego,
- teoria wychowania teatralnego,

---