PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA

w Suwałkach

Instytut Agrobiznesu

SPRAWOZDANIE Z ZAJĘĆ LABORATORYJNYCH

.........................Ochrona roślin.....................

(nazwa przedmiotu)

Ćwiczenie numer ....3......

Temat:.......................Choroby roślin uprawnych.........................................................................

................................................Karpowicz Ewelina, Paul Katarzyna.............................................

(imiona i nazwiska studentów)

Rodzaj studiów: dzienne, zaoczne

Kierunek studiów: .......rolnictwo...................................................

Specjalność: ...................................................................

Semestr: .....V........... Grupa laboratoryjna: ...L 2.........

Prowadzący ćwiczenia: ........................dr inż. E. Wołejko..........................................................

..............................................

(data wykonania ćwiczenia) Ocena

..............................................

(data i podpis prowadzącego)

Choroby roślin motylkowych

Rak koniczyny (Sclerotinia trifoliorum)

Charakterystyka:

- grzyb należący do podgromady workowców;

- z powodu wyginięcia części roślin wiosną widoczne są puste miejsca w uprawie;

- rośliny słabiej porażone są mniejsze, mają zwiędłe liliowe, później brunatne liście;

- na szyjce korzenia wiosną tworzy się biała opleśń, na której powstają nie regularne grudki grzybni (sklerocja);

- grzyb występuje najczęściej na koniczynie czerwonej, rzadziej na koniczynie szwedzkiej i białej.

Zwalczanie:

- zmianowanie (uprawiać rośliny motylkowe na tym samym polu co 6-7 lat);

- unikanie uprawy koniczyny na glebach ciężkich i zimnych;

- koszenie koniczyny, umiarkowane wypasanie oraz wałowanie może przyczynić się do zahamowania choroby;

- zachowanie właściwego stosunku N P K, ograniczenie nawożenia azotem;

- stosowanie do siewu dobrze oczyszczonych nasion;

- uprawa odmian odpornych trifoliorum;

- w przypadku silnego porażenia przeprowadzenie pierwszego pokosu i głębokiej orki bezpośrednio po pokosie.

Antraknoza koniczyny (Kabatiella caulivora)

Charakterystyka:

- objawy występują w okresie kwitnienia na łodygach w postaci podłużnych i wgłębionych jasnobrunatnych plamek;

- w takich miejscach następuje pęknięcie skórki, dochodzi do złamania się łodygi lib ogonka liściowego;

- przy porażeniu blaszki liściowej pierwotne objawy widoczne są w postaci zbrunatnienia nerwów;

- w późniejszym okresie liście więdną;

- w porażonych kwiatostanach kielichy brunatnieją, natomiast płatki przyjmują barwę fioletowo-siną;

- zimuje grzybnia w porażonych resztkach roślinnych.

Zwalczanie:

wysiewanie dokładnie oczyszczonych nasion;

- zaprawianie wysiewanych nasion;

- uprawa odmian odpornych na antraknozę;

- w przypadku wystąpienia choroby możliwie niskie i wczesne koszenie;

- staranne wygrabianie resztek po zbiorze koniczyny;

- w przypadku powtarzającego się porażenia skrócenie cyklu użytkowania uprawy.

Czekoladowa plamistość liści bobu i bobiku (Botrytis fabae)

Charakterystyka:

- patogen należący do podgromady grzybów niedoskonałych;

- na liściach, rzadziej na strąkach jasno szare z szaro zieloną lub czerwonawą obwódką;

- wewnątrz plam intensywnie tworzą się konidia;

- plamy zlewają się obejmując całą powierzchnię liścia w wyniku czego liść obumiera i opada;

- zimuje w pozostawionych na polu resztkach roślinnych, na samosiewach a także w niewielkim stopniu na nasionach.

Zwalczanie:

- zmianowanie z 4-5 letnią przerwą w uprawie;

- wysiewnie zdrowych nasion w możliwie dużym rozstawie;

- zwalczanie chwastów na przedplonach;

- intensywne nawożenie P i K;

- głębokie przeorywanie resztek po zbiorze;

- wykorzystywanie do uprawy miejsc przewiewnych co sprzyja szybszemu obspaniu łanu;

- fungicydy.

Liściozwój ( Bean Lear)

Charakterystyka:

- choroba wirusowa przenoszona przez mszycę grochową;

- liście są zaostrzone i żółtawo rozjaśnione między brzegami;

- liście są twarde, lekko podwinięte ku górze, ustawiające się na wprost siebie;

- rośliny chore na liściozwój są bardzo wrażliwe.

Bakteryjne więdnięcie lucerny

Charakterystyka:

- szybko rozpowszechniająca się choroba lucerny;

- patogen przeżywa w glebie, sianie oraz nasionach;

- przemieszcza się z rośliny do rośliny wykorzystując zawartą w glebie wodę;

- dostają się do wnętrza roślin przez mechaniczne uszkodzenia korzeni spowodowane przez owady, nicienie lub inne zwierzęta;

- objawy widoczne dopiero po 3-4 latach od momentu pojawienia się bakterii w uprawie;

- bakteria bytuje w ksylemie;

- namnażające się intensywnie i produkujące fitotoksyczną substancję mikroorganizmy powodują zatykanie się ksylemu i zaburzenia w transporcie wody;

- pędy początkowo więdną, później żółkną i usychają;

- choroba spotykana jest w miejscach o słabej retencji, masowo występuje w latach charakteryzujących się intensywnymi opadami deszczu.

Choroby roślin zbożowych

Choroby pszenicy
Przenoszone przez materiał siewny	We wszystkich fazach rozwojowych	Podstawy źdźbła	Liści i źdźbła	Kłosów
Śnieć cuchnąca pszenicy	Pałecznica zbóż i traw	Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła	Septorioza paskowana liści pszenicy	Fuzarioza kłosów zboża
	Pleśń śniegowa zbóż traw	Łamliwość źdźbła zbóż	Mączniak prawdziwy zbóż i traw	Fuzarioza kłosów zbóż
	Zgorzel siewek	Zgorzel podstawy źdźbła	Rdza brunatna pszenicy	Sporyż zbóż i traw
		Rizoktorioza zbóż	Rdza żółta zbóż i traw

Choroby owsa
Przenoszone wyłącznie przez materiał siewny	We wczesnych fazach rozwoju	Podstawy źdźbła	Liści i źdźbła
Głownia pyląca owsa	Zgorzel siewek	Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła	Rdza koronowa owsa
		Zgorzel podstawy źdźbła	Septorioza owsa
			Helmintosporioza owsa
			Mączniak prawdziwy zbóż i traw
			Rdza źdźbłowa

Choroby jęczmienia
Kłosów	Przenoszone wyłącznie przez materiał siewny	We wczesnych fazach rozwoju	Podstawy źdźbła	Liści i źdźbła
Fuzarioza kłosów	Głownia pyląca jęczmienia	Pałecznica zbóż trwa	Zgorzel podstawy źdźbła	Mączniak prawdziwy zbóż i traw
	Plamistość liści jęczmienia	Pleśń śniegowa zbóż i traw	Łamliwość podstawy źdźbła	Plamistość siatkowa jęczmienia
		Zgorzel siewek	Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła	Rdza żółta zbóż i traw
			Ryzoktonioza zbóż

Choroby żyta
We wszystkich fazach rozwojowych	Podstawy źdźbła	Liści lub źdźbła	Kłosów
Pleśń śniegowa zbóż i traw	Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła	Rynchospiroza zbóż	Sporyż zbóż i traw
Pałecznica zbóż i traw	Zgorzel podstawy źdźbła	Rdza brunatna żyta	Fuzarioza kłosów
Zgorzel siewek	Łamliwość źdźbła zbóż	Rdza źdźbłowa traw
	Ryzoktonioza zbóż	Mączniak prawdziwy zbóż i traw

Mączniak prawdziwy

Charakterystyka:

- pasożyt obligatoryjny zbóż oraz innych gatunków traw, pobiera składniki pokarmowe z komórek skórki;

- występuje w liściach, łodygach kłosach;

- zimuje w postaci grzybni na ozimych i samosiewach;

- ciepła i stosunkowo sucha pogoda ułatwia rozsiewanie zarodników (szczególnie wiosną) zarodniki przenoszone są z wiatrem;

- infekcji sprzyja wysoka temperatura powietrza;

- rozwój grzybni jest uzależniony od temperatury trwa 15 dni.

Zwalczanie:

- nie uprawiać zbóż jarych obok ozimych;

- nie siać ziarna zbyt gęsto;

- przestrzegać terminów siewu zbóż ozimych i jarych;

- mączniaki są mało wrażliwe na środki grzybobójcze.

Dobre efekty w ich zwalczaniu daje zastosowanie:

- fungicydów systemicznych;

- siarki i niektórych związków organicznych;

- opryskiwanie przeprowadzać na początku rozwoju choroby.

Rdza źdźbłowa zbóż

Charakterystyka:

- na pochwach liściowych, źdźbłowych, rzadziej liściach występują żółto lub czekoladowo-brunatne, podłużne skupiska uredinospor;

- podczas dojrzewania roślin owe skupiska czernieją, ponieważ w tych miejscach rozwinęły się teliospory;

- zimują teliospory na słomie zbóż;

- wiosną powstają basidiospory zdolne porazić żywiciela pośredniego, gdzie w wyniku procsu płciowego powstają ecydiospory zdolne zarazić zboża;

- na zbożach masowo tworzą się uredospory wywołujące epifitozę;

- zagraża głównie zbożom jarym.

Zwalczanie:

- agrotechnika: wczesna podorywka ściernisk i staranna orka jesienna, umożliwiają zniszczenie teliospor zimujących na resztkach pożniwnych;

- jesienne niszczenie samosiewów przed ukazaniem się wschodów roślin ozimych;

- przestrzeganie terminu siewu ozimin i zbóż jarych;

- stosowanie odmian odpornych;

- niszczenie żywicieli pośrednich: berberysu oraz szakłaku pospolitego;

- zastosowanie fungicydów z grupy IBE;

- zaprawianie materiału siewnego.

Rdza żółta zbóż

Charakterystyka:

- w czerwcu i lipcu na obu stronach liści, pochwach liściowych występują żółto-pomarańczowe skupienia uredinospor;

- zimuje jako grzybnia lub uredospory na samosiewach lub oziminach;

- wiosną rozprzestrzeniają się w postaci uredosopr;

- II żywiciel jak do tej pory nie jest znany lub grzyb jest gatunkiem niepełonocyklicznym;

- zagrożone uprawy: pszenica,, rzadziej jęczmień oraz wiele gatunków traw.

Śnieć cuchnąca pszenicy ( Tilletia caries)

Charakterystyka:

-zimuje w postaci zarodników o specyficznym zapachu ( ze względu na obecność mikotoksyn - trójmetyloaminy);

- porażone rośliny są krótsze o długość kłosa;

- kłosy porażonych roślin są sino-zielone i sterczą pionowo nie obciążone zdrowym ziarnem;

- plewy i plewki są rozwarte;

- ziarna pozbawione bruzdki, matowe, brunatne wypełnione masą zarodników.

Zwalczanie:

- używanie klasyfikowanego materiału siewnego z plantacji lustrowej;

- wprowadzenie do uprawy odmian odpornych ( zakażeniu ulega każda odmiana, ale rozwój grzybni w odmianach opornych nie nadąża ze wzrostem rośliny);

- zaprawianie materiału siewnego środkami działającymi powierzchniowo i systemicznie; najczęściej stosowane fungicydy to: Tivam, Benzimidazot, Karboksyna.

Zgorzel podstawy źdźbła ( Gaeumannomyces graminis)

Charakterystyka:

- grzyb zimuje w glebie na porażonych resztkach roślin;

- strzępki infekcyjne wnikają do korzeni roślin niszcząc elementy przewodzące;

- słaby wzrost roślin, korzenie zabarwione na czarno;

- puste białe kłosy, na których można zaobserwować czarne owocniki grzyba;

- dojrzałe porażone rośliny różnią się od roślin zdrowych sino-zielonym zabarwieniem;

- źdźbła roślin porażonych są krótsze od zdrowych;

- chore rośliny można bardzo łatwo wyjąć z podłoża.

Zwalczanie:

- regularne zmianowanie 1-3- letnią przerwą w uprawie wrażliwych gatunków zbóż;

- uprawa rzepaku, gorczycy, wczesnych odmian ziemniaków w znacznym stopniu ogranicza zagrożenie wystąpienia objawów;

- staranna uprawa gleby oraz zwiększone nawożenie P i N ( nawożenie superfosfatem sprzyja regeneracji korzeni);

- zwalczanie perzu jako rośliny żywicielskiej.

Nieinfekcyjne choroby zbóż
Czynniki	Rodzaj uszkodzeń	Objawy uszkodzeń
Mrozy przy braku pokrywy śnieżnej	Wymarzanie	Rośliny zachowują jasno-zieloną barwę, po rozmarznięciu wyglądają jak zwarzone i więdną
Zamarzanie i odmarzanie gleby, powstawanie lodu w przestworach glebowych	Wysadzanie roślin, rozrywanie korzeni, odsłonienie węzła krzewienia	Rośliny leżą rozpłaszczone, wysadzone z ziemi z rozerwanymi korzeniami
Gruba pokrywa śnieżna, skorupa lodowa	Wyprzenie	Rośliny brunatnieją, są szaro-żółte
Stojąca woda	Wymakanie	Rośliny brunatnieją
Suche wiatry	Wysmalanie	Rośliny wyglądają jak spopielałe

Choroby roślin okopowych

Zaraza ziemniaka ( Phytophtora infestans)

Charakterystyka:

- patogen należący do mączniaków rzekomych;

- konidia rozprzestrzeniane przez wiatr porażają liście;

- rozprzestrzenianiu choroby sprzyja wilgotna i chłodna pogoda;

- konidia dostające się z deszczem do gleby infekują bulwy;

- pierwsze objawy widoczne są po 2-3 dniach od kiełkowania zarodnika;

- na porażonych bulwach widoczne są szaro-sine, ciemne, lekko wklęsłe plamy. Miąższ w tych miejscach zamiera i na pokroju widoczne są rdzawe, naciekowe plamy.

Zwalczanie:

- wykorzystywanie zdrowych sadzeniaków, eliminacja chorych bulw, sadzenie podkiełkowanych bulw, niszczenie samosiewów ziemniaka;

- fungicydy w okresie wylotu zarodników;

- stosowanie odmian odpornych ( Bzura, Elba, Sokół, Pilica, Cisa, Fregata).

Liściozwój ziemniaka (Potato Lear roll virus - PRLV)

Charakterystyka:

- choroba wirusowa której wektorem jest mszyca brzoskwiniowo-buraczana;

- rośliny z porażonych sadzeniaków mają słabe pędy i zwykle są niewielkich rozmiarów ( zakażenie wtórne);

- chore rośliny mają jesno-zielone, wzniesione ku górze, sztywne i skręcone wzdłuż głównego pędu, liście (zakażenie pierwotne).

Zwalczanie:

- stosowanie zdrowych sadzeniaków;

- zwalczanie wektorów za pomocą insektycydów.

Chwaścik buraka ( Cercospora beticola)

Charakterystyka:

- niewielkie (4-5 mm) szare z czerwoną otoczką plamy na liściach;

- przy wzrastającym porażeniu chore liście usychają;

- epifitoza następuje gdy po okresie upałów pojawiają się obfite poady.

Zwalczanie:

- staranna uprawa gleby, przyorywanie resztek roślinnych;

- wybór odmian mniej podatnych;

selekcja roślin przeznaczonych na wysadki nasienne;

- ograniczenie nawożenia N;

- opryski fungicydami.

Żółtaczka buraka ( Beet yellow virus - BYV)

Charakterystyka:

- choroba wirusowa, występująca głównie w zachodnich rejonach kraju;

- pierwsze objawy obserwowane są w lipcu oraz sierpniu na liściach zewnętrznych okółków;

- pomiędzy nerwami pojawiają się żółte plamy, z czasem obejmujące całą powierzchnię liścia;

- porażone liście są sztywne, łamliwe i kruche;

- głównymi wektorami są mszyce;

- porażone są też chwasty z rodzin: Caryoplryllaceae, Crucirerae, Papeveraceae;

- przy wczesnym porażeniu możliwa obniżka plonu o ok. 60%.

Zwalczanie:

- zwalczanie mszyc;

- wczesny siew;

- niszczenie chwastów wrażliwych na wirusa;

uprawa buraków nasiennych w izolacji przestrzennej ponad 500 m.

---