Zanieczyszczenia powietrza

• naturalne - wybuchy wulkanów, pożary lasów, stepów, unoszenie pyłów, np. pustynnego, cząsteczek gleby, obumarłych organizmów-bardziej szkodliwe są zanieczyszczenia antropogeniczne

• antropogeniczne (stworzone przez człowieka) - przez wytwarzanie energii świetlnej i cieplnej na paliwach takich ja ropa; przemysł metalurgiczny, górnictwo naftowe, przerób ropy, rolnictwo i hodowla parzystokopytnych

Smog atmosferyczny - mgła zanieczyszczona gazami i innymi szkodliwymi pyłami:

1.kwaśny (redukujący) - typu londyńskiego np. w Zakopanym, na Górnym Śląsku - wytwarza się na bazie dużej emisji SO2,ze spalania paliw (głównie węgiel w warunkach nasycenia powietrza wodą, występuje w dużych miastach w klimacie umiarkowanym; po raz pierwszy odnotowano go w Londynie na przełomie wieków doszło wśród ludzi do poparzeń górnych dróg oddechowych w dzielnicy domków jednorodzinnych w Londynie.

2.fotochemiczny (utleniający) - typu Los Angeles - powstaje na bazie dużej emisji spalin samochodowych, w warunkach intensywnego promieniowania słonecznego, tworzy się tzw. Ozon agresywny, który jest gazem cieplarnianym.

KWAŚNE DESZCZE

• głównym źródłem CO2 będą elektrownie opalane węglem brunatnym bądź kamiennym

• może być SO2 jako składnik w powietrzu,SO3,H2s,CS2,mogą być związki fluoru i tlenki azotu NO i NO2,mogą być węglowodory i tlenek węgla-czad

• prosta reakcja kwaśnego deszczu: SO2+H2O = H2SO4

• są zabójcze dla roślin, niszczą aparaty szparkowe w liściach, głównie szkodliwe dla lasów iglastych-następuje obumarcie drzew

• mogą powodować uszkodzenie dróg oddechowych u człowieka, niszczą zabytki np. Kraków

• tlenki azotu powstają w wyniku spalania w wysokich temperaturach, są skutkiem motoryzacji

• węglowodory powstają podczas przetwarzania ropy naftowej, węgla, podczas produkcji rozpuszczalników, smoły, asfaltu, podczas produkcji powstaje czad z przetwarzania paliw, który łączy się z hemoglobiną w sposób trwały i blokuje przenoszenie przez krew tlenu, czad może też pochodzić ze spalin samochodowych.

DZIURA OZONOWA

Bezpośrednio nad ziemią jest warstwa troposfery, zawiera ok.90 % H2O jakiej jest w ogóle w atmosferze. Długość troposfery nad biegunami wynosi ok.8 km, a nad równikiem ok.18 km, a nad nami ok. 12 km .

Wśród gazów stratosfery jest ozon. Jest to O3.Jego ilość jest tam bardzo mała. Można to porównać tak ,że gdyby cały ozon spadł na ziemię to jego grubość wyniosłaby 3 mm czyli ok. 300 jednostek Dabsona. Warstwa ozonu jest niezbędna dla życia na ziemi, gdyż pochłania UV w jego środkowym widmie (280-320 nm) - dla nas jest to pasmo najgroźniejsze. Warstwę ozonową niszczą zwłaszcza freony, czyli fluoro- i chloropochodne węglowodorów. Np. wiosną 1992r. Warstwa zubożała nad Europą o 10-18 % a w roku 1993 już o 27 %.Ocenia się, że spadek ozonu o 1 % powoduje wzrost występowania nowotworów skóry od 2 do 20 %.Spadek ozonu powoduje zmniejszenie plonów. Ozon niszczą także halony i czterochlorki węgla (chłodnictwo).

EFEKT SZKLARNIOWY- czyli cieplarniany

Gazy tworzące ponad 99 % składu atmosfery (azot, tlen, gazy szlachetne) nie zatrzymują promieniowania IR (ciepło),minimalna domieszka ok.0.33 % CO2 jest przyczyną tzw. efektu szklarniowego. Dwutlenek węgla w atmosferze nagromadzony odgrywa taką rolę jak szklarny dach w szklarnii, czyli promieniowanie słoneczne o krótkiej fali, przechdzące przez tą warstwę CO2 rozgrzewa jakby ziemię wewnątrz, natomiast ziemia rozgrzana emituje promieniowanie o fali dłuższej, którego to promieniowania ta warstwa CO2 dalej nie przepuszcza i stąd właśnie efekt cieplarniany.

CO2 odpowiada za 55 % efektu szklarniowego, 24 % dają freony, ok.15 % to skutek obecności metanu, również swój udział mają tlenki azotu i ozon agresywny. Na kuli ziemskiej jest coraz mniej lasów pochłaniających CO2,największa i odgrywająca istotną rolę jest puszcza amazońska.

GLEBY

Erozja - wypłukiwanie i wydmuchiwanie związków mineralnych z warstwy powierzchniowej.

• zatruwanie związkami toksycznymi pochodzącymi z pyłów, kwaśnych deszczów, z toksyn, z przemysłu energetycznego, z wysypisk śmieci

• przenawożenie gleby

• zanieczyszczanie środkami ochrony roślin ( fosforopochodne, DTT)

• niewłaściwe melioracje

• chałdy po kopalniach odkrywkowych.

WODY

• kwaśny deszcz spada też do wody

• ścieki, nadmierna żyzność wód spowodowana zanieczyszczeniami, latem następują zakwity glonów, sinic (Anabaena),powstają przyduchy, wymierają rybki, mogą nastąpić poparzenia u ludzi, bydła pijącego wodę (sinice w zakwicie)

• eutrofizacja - proces zarastania jezior w wyniku nadmiernego nawożenia i stosowania środków fosforopochodnych, które przedostają się do wód, następuje przedwczesne starzenie się jezior

• w Polsce są 3 klasy czystości wód - czwarta klasa jest to pozaklasowa, wody 1 klasy czystości np. na Mazurach.

HAŁAS

Dźwięki o dużym nasileniu, spowodowane silnym natężeniem fali dźwiękowej np. wystrzał armatni, hale produkcyjne, mieszkanie w centrum dużego miasta. Długotrwałe przebywanie (w Polsce od 90 dB ) na takim hałasie powoduje trwałe uszkodzenie słuchu, także możliwe od głośnej muzyki.Ok.130 dB wywołuje uczucie bólu, złe samopoczucie, nerwy.

WIBRACJE

• praca przy młocie pneumatycznym

• drgania w pobliżu lotniska

• wpływają na układ nerwowy i kostny

PROMIENIOWANIE

• naturalne z gleby, ze skał, słoneczne, RTG, TV, produkty użytkowe, samoloty, telefony komórkowe

• z gleby ok. 130 mRem, TV ok.0,1 mRem, wyroby użytkowe 1,9 mRem, podróże samolotem 1,3 mRem

• kopalnie uranu - duże zagrożenie gazem radonem wywołującym raka płuc, wybuchy przez szyby kopalniane

• odpady z elektrowni atomowych, broń nuklearna

• okres T1/2 dla P32=14 dni,Xe143=kilka minut,Pu239=24 lata,Stront=28 lat,Cez137=33 lata,J131=8 dni

• od okresu półrozpadu musi minąć jeszcze 10 takich okresów by te izotopy przestały stanowić zagrożenie

• promieniowanie musi się kumulować w organiźmie, przez łańcuch pokarmowy, stront kumuluje się w kościach, cez również

• przy uszkodzeniu aparatu RTG - mogą wystąpić białaczki

SZKODLIWE ODDZIAŁYWANIE METALI

• metale ciężkie w 70 % kumulują się w wątrobie,30% w nerkach i kilka procent w łożysku

• wątroba - ch. Hepatosplenomegalia

• nerki - ch. Nefropatia

• wykazują powinowactwo do grup sulfhydrylowych, jest ich najwięcej w wątrobie i w nerkach

• jeśli w wątrobie jest bardzo dużo metali ciężkich to wiążą się one z enzymami i białkami

KADM

• głównie z przemysłu hutniczego, z hutnictwa metali nieżelaznych, jest także domieszką rud miedzi, cynku, ołowiu

• z przemysłu elektrycznego np. akumulatory niklowo-kadmowe, baterie

• z przemysłu spożywczego (galwanizacja puszek kadmem),pod wpływem niskiego pH kadm jest wypłukiwany do żywności,ok.10 % na drodze pokarmowej

• powyżej 300 stopni C przechodzi w gaz i 90 % jest przez nas wdychane

• działa na fosforylację oksydacyjną w łańcuchu oddechowym, zakłóca działanie ATP-azy, zmniejsza wydzielanie insuliny-cukrzyca metaboliczna

• ostre zatrucia (obrzęki płucne, zwłóknienia

• zatrucia przewlekłe (w Japonii choroba Itai-itai - nadmierna łamliwość kości poprzez wypłukiwanie wapnia i magnezu, uszkodzenia nerek, zniekształcenia kręgosłupa, u dzieci niedorozwoje)

RTĘĆ

• 99 % kumuluje się w nerkach,ok.10 % w mózgu i kilka procent w łożysku

• HgO2 - gaz bardzo groźny, groźna również metylortęć

• Rtęć wydobywa się jako HgS i gdy Hg trafia do wody powstają CH3Hg+,postać metylowana, rtęć metylują w H2O bakterie owadów np. Pseudomonas, Escherichia coli, grzyby

• W mule żyjątka są zjadane przez ryby, roślinożerne skorupiaki, ryby drapieżne, ptactwo wodne, ssaki i na końcu łańcucha jest człowiek

• Metylortęć w krwi człowieka ma powinowactwo do grup sulfhydrylowych enzymów, zakłóca biosyntezę białek, ma również powinowactwo do wiązania się z węglem organicznym

• Choroba Mina-mata spowodowana zatruciem rtęcią:

1.mikromerkurializm - niewielkie stężenie w ustroju, zaburzenia snu, pamięci, ogólne rozdrażnienie

2.tremormerkurializm - zaburzenia mowy, prowadzi do ataksji

3.encephalopatiomerkurializm - powolne obumieranie mózgu

OŁÓW

• z motoryzacji, paliwo wzbogacane ołowiem, z akumulatorów kwasowych

• trafia do gleby, roślin i wraca do nas, czterochlorek ołowiu jest najgroźniejszy, przemysł chemiczny, drukarnie

• wraz ze spalinami, bezpośrednio do płuc, do krwi, do skóry, kości, łatwo do płodu, łożysko nie stanowi bariery, zaburza syntezę hemu, może wystąpić niedokrwistość ołowicza

• u dzieci encephalopatica

• choroby nadciśnieniowe serca

• ma powinowactwo do wód kwaśnych

• w 90 % kumuluje się w kościach i może być stopniowo uwalniany do krwiobiegu

• z papierosami, trwałe uszkodzenia mózgu

• niektóre farby zawierają ołów

NITROZOAMINY

• są to pochodne egzogenne z azotynami stosowanymi do konserwacji mięsa (+przyprawy),podczas wędzenia wykształcają się nitrozoaminy

• pochodne endogenne z azotanów (z gleby) poprzez rośliny i na końcu łańcucha jest człowiek

• w organiźmie pod wpływem flory bakteryjnej jamy ustnej i jelit przekształcają się w nitrozoaminy

• nitrozoaminy szybko wchłaniają się do krwi, mają działanie rakotwórcze, złośliwe guzy nerek, wątroby, płuc, żołądka, przełyku

• mają działanie mutagenne (zwłaszcza punktowe)

• działanie embriotoksyczne - łożysko - płód, dziecko rodzi się z niedorozwojem

• mają zdolność tworzenia methemoglobiny, która nie wiąże tlenu i prowadzi do niedotlenienia organizmu

WPŁYW SOCJOSFERY

• choroby zawodowe - żylaki, pylica, astma, WZW u chirurgów, BSF u neurochirurgów, choroby skórne, reumatyczne, wibracyjne, nowotworowe (od azbestu), różyca, brucelloza (u weterynarzy)

• choroby cywilizacyjne - alergia, otyłość, nadciśnienie, cukrzyca, miażdżyca, zawały serca, nerwice, choroba wrzodowa, grzybice po antybiotykach

CHOROBY ZWIĄZANE Z GRZYBAMI - grzybice

• ASPARGILIOSIS (z rodz .Niger, Flavus, Fumigatus) - tworzą mikrotoksyny powodujące zatrucia u człowieka, wydzielają alfatoksynę działającą rakotwórczo

• CANDIDA (Cutis) i błon śluzowych (Albicans) - atakuje płuca, wątrobę, przewód pokarmowy - sprzyja otyłości (brak witamin z grupy B)

• CRYPTOCOCOSIS (Neoformans) - wywołuje grzybicę głęboką, narządową, zwaną europejską, zaburzenia ukł. nerwowego, w tkance podskórnej lub w innych tkankach

• DERMATAPHYSIS - grzybice (trychophyton, epidermophyton) - grzybice stóp, mięśni, okolice pachwinowe w postaci wykwitów grudkowych i pęcherzykowych.

---