ĆWICZENIA SYNERGISTYCZNE
Każdy ruch oparty jest o działanie - skurcz mięśni agonistów (mm bezpośrednio odpowiedzialne za ruch) przy jednoczesnym rozluźnieniu mięśni antagonistów
i wspomaganiu nieraz bardzo odległych grup mm zwanych synergistami.
CZYM JEST SYNERGIA?
Synergia polega na stabilizacji stawów, w których wykonywany jest ruch lub
na dostosowawczej zmianie napięcia w grupie agonistów podczas wykonywania ruchu
w zależności od różnej wielkości oporów zewnętrznych.
Wyróżniamy następujące RODZAJE synergizmów:
BEZWZGLĘDNE - są to wrodzone i utrwalone w procesie filogenezy reakcje neuromięśniowe występujące u każdego osobnika już w momencie urodzenia. To m.in. odruch ssania. Do najbardziej znanych w narządzie ruchu należą:
- w obrębie tułowia:
Skłon głowy i szyi w przód z oporem w pozycji leżąc tyłem powoduje napięcie mięśnia prostego brzucha
- skłon głowy i szyi w tył z oporem w pozycji leżąc przodem wywołuje napięcie mięśni pośladkowych wielkich
- w obrębie kończyn górnych:
Wyprost w stawie pomieniowo-nadgarstkowym z oporem w pozycji nawrócenia przedramienia, powoduje napięcie mięśnia trójgłowego ramienia
- zgięcie z oporem w tym samym stawie w pozycji odwrócenia przedramienia powoduje napięcie mięśnia dwugłowego ramienia,
- w obrębie kończyn dolnych:
Wyprost stopy z oporem w stawie skokowo-goleniowym powoduje napięcia mięśnia czworogłowego uda,
WZGLĘDNE - ich cechą charakterystyczna jest fakt iż są one osobniczo różne.
Tzn. U jednego pacjenta lepszy efekt napięciowej daje aktywizacja jakiejś odległej terytorialnie grupy mięśniowej, a u drugiego identyczny cel osiąga się dzięki aktywizacji innej.
Dla mięśnia czworogłowego:
- ruch zgięcia w stawie biodrowym w pozycji leżenia tyłem sterowane dołem,
- ruchy odwodzenia i przywodzenia w stawie biodrowym,
- zgięcie i wyprost w stawie skokowo - goleniowym,
Dla mięśnia napinacza powięzi szerokiej:
- zgięcie i wyprost w stawie biodrowym,
- zgięcie i wyprost w stawie kolanowym,
- zgięcie i wyprost w stawie skokowym,
- wyprost odcinka lędźwiowego kręgosłupa z pozycji leżąc przodem,
Dla mięśna krawieckiego:
- zgięcie w stawie biodrowym sterowane górą,
- odwodzenie i przywodzenie w stawie biodrowym,
- wyprost i zgięcie w stawie skokowo-goleniowym,
Dla mięśni pośladkowych:
- zgięcie w stawie kolanowym,
- wyprost odcinka lędźwiowego kręgosłupa z pozycji leżąc przodem,
- przywodzenie kończyny górnej po tej samej stronie w pozycji leżąc przodem,
IPSILATERALNE - w których do pobudzenia żądanego mięśnia wykorzystuje się ruchy tą kończyną, w której on się znajduje. Np. kiedy opatrunek gipsowy nie obejmuje całej kończyny. Chory ćwiczy wolny od opatrunku odcinek kończyny z oporem maksymalnym, pobudzajac przez to dynamiczne zespoły części kończyny objętej opatrunkiem gipsowym.
KONTRALATERALNE - w których do pobudzenia pożądanego mięśnia wykorzystuje się ruchy przeciwną kończyną np. przypadku unieruchomienia całej kończyny w opatrunku gipsowym. Chory ćwiczy wówczas kończynę wolną od opatrunku gipsowego.
Np. - zgięcie przedramienia z maksymalnym oporem wyzwala współnapięcie w mięśniu dwugłowym ramienia po stronie przeciwnej,
- odwiedzenie ramienia pociąga za sobą wzrost tonusu w części środkowej mięśnia naramiennego drugiej kończyny,
- zgięcie w stawie biodrowym wyzwala współnapięcie mięśnia pośladkowego wielkiego, mm kulszowo - goleniowych w przeciwnej kończynie dolnej,
EFEKTY:
- znaczne przyśpieszenie zrostu kostnego,
- transedukacja mięśni przeszczepionych w przebiegu chorób,
- opóźnić występowanie prostych zaników z nieczynności (nie można osiągnąć efektu wzmacniania mięśni)
WSKAZANIA:
-planowane z różnych względów unieruchomienie części ciała, w dalszym procesie leczenia.
- brak bezpośredniego dostępu do danej okolicy ciała (np. z powodu unieruchomienia, zmian troficznych, pooparzeniowych)
- brak możliwości ruchu na danym etapie leczenia (np. z powodu świeżej rany pooperacyjnej)
PRZECIWWSKAZANIA:
- niewydolność krążenia
- niewydolność układu oddechowego
- zły ogólny stan pacjenta
- wysoka temperatura ciała
METODYKA:
- zmiana co 10 dni ruchu który wywołuje przerzut pobudzenia w żądane miejsce narządu ruchu
ruchy stymulujące odpowiednie napięcie mięśniowe muszą być wykonywane w pełnym czynnym zakresie i przeciw odpowiedniemu oporowi
- do wywołania przerzutu napięć synergistycznych należy wykorzystać jak największą ilość grup dynamicznych dających żądany efekt,
- ruchy stymulujące muszą być wykonywane w pełnym fizjologicznym zakresie ruchu,
- w ćwiczeniach „wywoławczych” należy stosować opory maksymalne,