Wykład profesora Jerzego Eislera pt „Polityka gospodarcza PRL-u“

Gospodarka PRL-u była gospodarką nakazowo-rozdzielczą inaczej zwaną gospodarką księżycową. Trwała przez 45 lat. Ekonomia była uznawana w tamtych czasach za naukę klasową - na ekonomię patrzono poprzez pryzmat klas. Nie była stałą nauką - zmieniała się w zależności od klasy społecznej.

W dzisiejszych czasach ludzie twierdzą że to PRL spowodował że Polska gospodarka w obecnych czasa jest nienajlepsza I że mamy problemy z dogonieniem europejskiej czołówki. Jednak należy sobie uświadomić, że Polska ostatni raz była potęgą gospodarczą wśród państw europy w XVII weku.

W czasach PRL-u szczyconą się tym że w Polsce jest bardzo duży dochód narodowy (PKB) Jednak spójrzmy na to z innej strony - 1 mld 200 mln ludzi w Chinach produkuje o wiele mniej PKB niż 60 mln ludzi w Wielkiej Brytani. Nie znaczy to że ludziom w takim kraju żyje się lepiej. Na świecie jest nie wiele bogatych państw - na ponad 200 jest ich ok 40. Na nasze nieszczęście sporo z tych państw leży w Europie. Na świecie zaliczamy jeszcze do nich USA, Kanadę, Australię, Japonię, Koreę Płd czy Singapur.

Pieniądze są ważne - nikt się z tym stwierdzeniem nie będzie kłócił. Jednak ludzie, którzy twierdzą że w Polsce jest bieda I nędza nie wiedzą o czym mówią. W Polsce jest dużo ubóstwa lecz nie nędzy. Nędza w pojęciu ekonomicznym oznaza brak wszystkiego. Człowiek dotknięty nędzą nie posiada zupełnie nic! Tak bylo w Polsce zaraz po wojnie w latach 1944-45. Bieda oznacza 1 para butów na rok, lub ubranie człowieka, które ma na sobie - I to jest cała jego garderoba.

Marks twierdził że byt kształtuje świadomość a Clinton podobno miał w swoim gabinecie wywieszone hasło - „Głupcze, gospodarka przede wszystkim!“ (nie pamiętam po co te hasła były przytoczone :/)

W PRL-u w tv, w prasie pokazywano „pracę“. Pokazywano ludzi pracujących, szczęśliwych, uśmiechniętych. Była to swoista propaganda. Ludzie widząc to wiedzieli że jest to dobre I że tak powinno wyglądać życie każdego - życie robotnika wg PRL-u było najlepszym życiem. Taki obraz PRL-u miał też pokazywać że w państwie jest spokój, nie ma strajków I niepokojów społecznych jak to się dzieje w innych krajach gdzie panuje ustrój kapitalistyczny. Niestety rzeczywistość nie była tak kolorowa. Podwyżki cen towarów doprowadzały do strajków I masowych protestów, które były natychmiastowo tłumione - strzelano do ludzi I rozpędzano ich siłą. Wszystkie posunięcia ekonomiczne doprowadzały do obniżenia poziomu życia I tym samym były kroplą goryczy która powodowała masowe wyjścia ludzi na ulicę.

Ceny towarów ustalane były centralnie, odgórnie. W całej Polsce masło kosztowało 17,50 zł (w ówczesnym przeliczeniu) a cukier 10,50 zł. Nie zmieniane były to ceny przez wiele lat. Tak samo działo się z płacami. Były stałe I nie rosły ani nie malały (zazwyczaj).

Był jeden pracodawca - jeden człowiek zarządzał kilkoma milionami ludzi. W dzisiejszych czasach jest to nie do pomyślenia jednak wtedy było to rzeczywistością.

W latach 1950-1955 oraz w latach 1971-1975 politycy snuli wielkie plany, stwarzali wielkie przedsięwzięcia. W Polsce istniała również ogromna inflacja (było bardzo dużo pieniędzy bez pokrycia). Polityka wiodła prymat przed gospodarką. Wszystko było upolitycznione. Każda decyzja była podejmowana przez polityków. Okazało się to bardzo złe dla kraju - patrz inflacja.

Politycy obawiali się inteligencji, bo to byli ludzi, którymi ciężko było manipulować I kontrolować. Dlatego też postanowili stworzyć miasto bez Boga, miasto robotników. Na miejsce tego wielkiego przedsięwzięcia wybrano Kraków ze względów politycznych oczywiście. Kraków był starym miastem, gdzie mieszkali konserwatywni mieszczanie. Przeważali oni nad klasą robotniczą. Dlatego też pod Krakowem powstała Huta im. Lenina oraz miasto - Nowa Huta. Na początku plan polityków wypalił - powstała klasa robotnicza, jednak 30 lat później Nowa Huta stała się główną opoką NSZZ Solidarność. Do tegomiasta ściągali nie robotnicy z dziada pradziada a chłopi oraz mieszkańcy małych wsi I miasteczek. Ściągali tam za pracą. To nie byli prawdziwi robotnicy. Dlatego też władze PRL-u poniosły klęskę (jeśłi chodzi o ten projekt).

Na poparcie decyzji oraz ustroju państwa miało wpływ wiele czynników. Między innymi 2 zdrady zachodu - wojny światowe - nie udzielenie Polsce pomocy we wrześniu 1939 roku oraz spotkanie w Jałcie. (chyba to…nie jestem pewna ;/) Ludzie uważali że reforma rolna - nacjonalizacja - jest rzeczą słuszną. W karuj po wojnie panowała bieda co sprzyjało korupcji. Jednak łapówkami nie były pieniądze a towary - bochenek chleba czy para butów, którą można przyrównać do luksusowego samochodu w czasach obecnych. Ludzie byli głodni, prawie że nie ubrani, bez domu oraz rodziny. Ta cała sytuacja powojenna miała bardzo duży wpływ na gospodarkę w kolejnych latach.

Tak samo ważne były zmiany granic Polski. Statystyki twierdzą że w czasie II Wojny Światowej Polska straciła kilka mln ludzi (chyba ok 6) jednak tak narpawdę w Polsce ubyło nagle ok 11 mln ludzi! Jest to katastrofa dla państwa. Na taki stan rzeczy miało wpływ wiele czynników, m. in. zmiana granic - Polska musiała oddach wschodnie tereny wraz z ludźmi a dostała część zachodnich terenów praktycznie bez ludzi. Poza krajem znalazło się mnóstwo więźniów (obozy koncentracyjne w Europie). Ludzie ci bardzo często już nie wracali do kraju lecz układali sobie życie za granicą. Oczywiście kluczowym powodem tak drastycznego spadku ludności była eksterminacja.

Na sytuację gospodarczą miało wpływ wiele czynników. Można je mniej więcej opisać za pomocą trójkąta o trzech różnych wierzchołkach :)

Wiara, przekonania - na wojnie I zaraz po wojnie ludzie widzieli śmierć na ulicy, widzieli egzekucje - tworzący ustrój socjalistyczny I komunistyczny wykorzystywali to aby ludzie ich popierali.

Pieniądze - po wojnie na jeden pokój przypadało po 2, 3 rodziny. Natomiast mieszkanie 2 pokojowe z kuchnią było uważane za szczyt szczęścia - można by to porównać do rezydencji nad morzem.

Strach - Sb-cy prowadzili rozmowy z ludźmi - np. „Pan ma córkę. Chodzi do tej I do tej szkoły. Przy szkole jest ruchliwa droga. Kierowcy jeżdżą szybko, czasami nawet za szybko…“ Dla artystów najgorszą rzeczą była cisza - jeśli coś napisze nie tak - zakaz wydawania czegokolwiek danego autora na terenie całego kraju.

W 1944-1947 w Polsce można było zobaczyć prywatne sklepy, wytwórnie. Prywatne oznaczało - miejsce gdzie zatrudniano nie więcej niż 50 pracowników na jedną zmianę.

Polska po wojnie otrzymała tereny uprzemysłowione (zachodnia część). Były to najbardziej nowoczesne I najbogatsze tereny w Polsce - jednakto co było dla nas bogate dla Niemiec było jednym z uborzszych terenów jakie miała I straciła.

Po wojnie wszystko co się udało wyprodukować I zdobyć szło na odbudowę Warszawy - naszej stolivy, która była doszczętnie zniszczona. Rozbierano domy w innych miastach, wyrywano klamki I kaloryfery - byleby tylko odbudować to co zostało doszczętnie zniszczone.

Państwo Polskie po wojnie budowało pokolenie które przeżyło wojnę - pokolenie z gorzkimi doświadczeniami, dotknięte przez okrucieństwo walk I niewoli.

W 1947 roku rozpoczęła się bitwa o handel. Zredukowano liczbę sklepów - ze wszystkich co istniały zaraz po wojnie lub co powstały zostało ok 1/3 sklepów. W tym wypadku na kilkanaście tyd. Ludzi przypadał 1 sklep! Rządzący uważali że taka ilość sklepów wystarczy. Wszystko ustalał odgórnie centralny planista.

Cała gospodarka w Polsce była nastawiona na zbrojenia. Jednak to co posiadała polska armia nadawało się tylko I wyłączenie do rozpędzania tłumów demonstrującyh. Na wojnę „nasz“ sprzęt się nie nadawał. Był przestarzały I bezużyteczny.

Czas rządów w PRL-u można było podzielić na IV okresy.

I okres - 1945-1957

II okres - 1956-1970

III okres - 1970-1980

IV okres - 1980-1989

W każdym okresie powtarzały się pewne 3 fazy

Faza I - faza prorynkowa - prywatna własność istnieje

Faza II - faza forsownej industrializaji

Faza III - faza manewru - próba ratowania gospodarki

Po czym następował wileki wybuch I wszysko następowało od początku.

Wiara, przekonania

pieniądze

Strach(y)

---