MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE
WYKŁAD 1 13-10-2008
Informacje ogólne:
- egzamin tylko z części wykładowej, w formie testu.
- pokój 32, konsultacje po wykładzie
- Zalesie pokój 8
Literatura:
- Paweł Bożyk, Buławski - „MSE” PWE W-wa 2002 rok.
- Budnikowski - „MSG” PWE W-wa 2003
- praca zbiorowa pod redakcją Ewy Oziemicz - „Przemiany we współczesnej gospodarce światowej”
- Jan Rymarczyk - „MSG” PWE 2006.
- Adam Budnikowski, Elżbieta Konecka - Wyrzykowska - „MSG” PWE W-wa 99 rok.
- Józef Misala - „Wymiana międzynarodowa i gospodarka światowa. Teoria i mechanizmy funkcjonowania” SGH W-wa 2005.
- Zabielski - „Finanse międzynarodowe” PWE W-wa 2002.
- praca zbiorowa pod redakcją Macieja Piklikiewicza - „MSG na przełomie wieków” wyd. Difin . W-wa 2001
- Krugman, Obstfeld - Ekonomia międzynarodowa. Teoria i polityka Tom I i II. PWE W-wa 2007.
- praca zbiorowa pod redakcją Bożyka - „Egzemplifikacja MSG” - wyd. PWSHIP
Pojęcie i zakres międzynarodowych stosunków gospodarczych.
MSG to część ekonomii, zajmująca się transakcjami między krajami, w dziedzinie towarów, usług, przepływów finansowych i ruchów czynników produkcji (kapitał, praca i technologia; ziemi się tutaj nie zalicza bo nie można jej przenieść choć zdarzają się wyjątki np. zakup Alaski od Rosji przez stany Zjednoczone)
Pojęcie MSG powstało w okresie międzywojennym, w Polsce koniec lat 50-60 XX wieku.
1964 - pierwszy polski podręcznik.
W MSG podobnie jak w ekonomii wyróżniamy analizę normatywną i pozytywną.
W MSG również istnieją pojęcia mikro i makro.
4 główne rozdziały MSG:
- teoria Handlu międzynarodowego
- polityka handlowa
- polityka kursu walutowego
- makroekonomia gospodarki otwartej
Nauka o MSG składa się z dwóch podstawowych części:
- teorii MSG
- międzynarodowej polityki ekonomicznej/ gospodarczej.
Prawa badane i formułowane przez teorie mają częściowo charakter uniwersalny (wspólny dla wszystkich dyscyplin gospodarczych), częściowo zaś charakter specyficzny.
Prawa o charakterze uniwersalnym - zasada przewagi względnej/ komparatywnej (David Ricardo) - teoria mnożnika i supermnożnika eksportowego (kształtowanie dochodu narodowego).
Prawa o charakterze specyficznym
- prawa określające rozwój różnych form powiązań międzynarodowych (napływ towarów, usług, czynników produkcji)
- prawa kształtujące rozwój międzynarodowych powiązań instytucjonalnych i pieniężnych.
- Rozwój powiązań towarowych ma najdłuższą historię.
- Słabo zbadany jest przepływ usług (powiązań w ich zakresie)
- Względnie nową teorią jest przepływ czynników produkcji.
Międzynarodowa polityka ekonomiczna - druga część nauki o MSG.
zajmuje się ona: - polityką zagraniczną (jednego państwa)
- polityką międzynarodową (państw w skali globalnej)
Zagraniczna polityka ekonomiczna koncentruje się na analizie celów, środków, narzędzi stosowanych przez pojedyncze kraje w procesie rozwoju stosunków międzynarodowych.
Międzynarodowa polityka ekonomiczna - koncentruje się na ocenie metod koordynacji stosunków międzynarodowych przez grupę państw lub w skali globalnej (koncentruje się wyłącznie na instytucjach koordynujących politykę)
Temat 2: KORZYŚCI Z HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO W ŚWIETLE TEORII.
Teorie odnoszą się do tego:
dlaczego kraje powinny uczestniczyć w wymianie handlowej.
teorie handlu odnoszą się wyłącznie do tendencji długookresowych w gospodarce międzynarodowej, są nieprzydatne do wyjaśniania bieżących wahań w gospodarce.
W teorii handlu międzynarodowego nie uwzględnia się kategorii finansowych, zakłada się, że są one neutralne dla gospodarki.
Teorie handlu międzynarodowego można podzielić na:
- teorie tradycyjne
- teorie współczesne
ad1. Głównym celem teorii tradycyjnych była interpretacja źródeł i kierunków handlu w całej gospodarce światowej, a ich autorzy zwracali uwagę na różnice w warunkach produkcji jako podstawę handlu.
ad2. Celem teorii współczesnych są interpretacje źródeł i kierunków specyficznych specyficznych warunków tego handlu w sytuacji gdy kraje dysponują podobnymi warunkami produkcji.
Wyróżniamy teorie:
merkantylistyczną
klasyczną
neoklasyczną
współczesną
Merkantyliści (zwani monetarystami, bulionistami) - pierwsza teoria zwarta w handlu międzynarodowym, stworzona w Anglii na przełomie XVI - XVII wieku do końca XVIII wieku. Jej twórcy uważali, że podstawą bogactwa krajów są zasoby złota i srebra. - handel zagraniczny należy prowadzić żeby zwiększyć zasoby kruszców, a korzyści z handlu odnoszą te kraje które potrafią uzyskać nadwyżkę w eksporcie nad importem (będą miały dodatnie saldo w bilansie handlowym)
- David Hume - twórca teorii ilościowej pieniądza - wykazał, że złoto i srebro które napływają do kraju powodują nadwyżkę, która powoduje nadwyżkę pieniądza - wzrastają ceny, i vice versa.
- uznali oni nadwyżkę za miernik dobrobytu.
- korzyści jednego kraju są stratą drugiego.
David Hume - wykazał, że złoto i srebro napływające do kraju mającego nadwyżkę eksportu zwiększa podaż pieniądza i powoduje wzrost poziomu cen a zatem pogarsza konkurencyjność tego towaru na rynku międzynarodowym.
- zgodnie z jego rozumowaniem merkantyliści mylili się sądząc, że jakiś kraj może w długim okresie utrzymywać nadwyżkę eksportu oraz gromadzić w ten sposób zasoby złota i srebra pochodzącego z innego kraju.
Teorie klasyczne - w myśl klasyków handel międzynarodowy nie jest grą o sumie zerowej, a o sumie dodatniej. Oznacza to, że wszystkie kraje mogą odnosić korzyści (jedne większe, drugie mniejsze).
- klasycy dowiedli, że podstawowym powodem prowadzenia wymiany są różnice cenowe.
- różnice w cenach tworzą się z różnic w realnych kosztach produkcji.
- dla klasyków praca to jedyny czynnik produkcji, w związku z tym różnice w realnych kosztach produkcji są równoznaczne z różnicami w nakładach pracy na jednostkę towaru.
Korzyści z handlu międzynarodowego powstają dzięki specjalizacji, pozwalającej przesunąć zasoby pracy do tych zastosowań działalności w których jest ona najbardziej wydajna w poszczególnych krajach.
Pojęcie najbardziej wydajny rozumiane jest dwojako:
Teoria kosztów absolutnych Adama Smitha (1776 - „Bogactwo narodów”). Wykazał, że o korzyściach z handlu decydują absolutne różnice w kosztach produkcji między krajami. Założył, że każdy raj potrafi wyprodukować towar taniej niż jego partnerzy.
- Model 2x2 (2 kraje, 2 towary, nie ma przepływu czynników produkcji w skali międzynarodowej, ale jest możliwy w skali kraju.)
- Każdy kraj ma przewagę absolutną w produkcji jednego towaru, w związku z tym kraj będzie odnosił korzyści specjalizują się w produkcji, eksporcie towarów które produkuje taniej. Od pozostałych krajów będzie kupował towary, które wytwarza drożej.
Teoria kosztów względnych (komparatywnych, porównawczych) - David Ricardo (i Robert Torrens) - rozwinął w pracy „Zasoby ekonomii politycznej” 1817 rok. David Ricardo wykazał, że absolutna przewaga w kosztach produkcji nie jest warunkiem koniecznym do rozwoju handlu. Decydujące znaczenie ma przewaga względna. Czyli stosunek kosztów realnych poszczególnych produktów w obu krajach. Jeśli nie jest on jednakowy to handel i specjalizacja przynoszą korzyści, niezależnie od tego czy produkujemy wszystkie towary taniej (drożej) od zagranicy.
Towar |
Polska (koszt w godzinach) |
Czechy (koszt w godzinach) |
Telewizor |
40 |
30 |
Radio |
20 |
10 |
Z powyższej tabeli wynika, że przewagi w wydajnościach nie są jednakowe. Stosunek kosztów produkcji telewizora do radia jest w Czechach większy niż w Polsce 30/10 > 40/20 co oznacza, że zużywając ta samą ilość pracy można w Czechach wyprodukować jeden telewizor albo 3 radia. Natomiast zużywając tą samą ilość pracy w Polsce (40 h) zamiast jednego telewizora można wyprodukować 2 radia. Telewizor kosztuje w Polsce stosunkowo mniej (w przeliczeniu na radia) niż w Czechach, to też Polska ma przewagę względna w produkcji telewizorów.
Z kolei w Czechach koszt wyprodukowania radia stanowi 1/3 kosztu wyprodukowania telewizora i jest mniejszy niż w Polsce gdzie wynosi 1/2 kosztu telewizora. Koszt alternatywny radia jest mniejszy w Czechach.
Wykorzystując przewagi obu krajów, można zauważyć, że łatwo zwiększyć całkowitą produkcję i konsumpcję w Polsce i w Czechach. W tym celu należy w Polsce produkować jak najwięcej telewizorów i jak najmniej radioodbiorników, natomiast w Czechach odwrotnie, zaś potrzeby użytkowników trzeba zaspokajać eksportując telewizory za radia.
Wykład 1
- 1 -