Nycz R. - Kulturowa natura, Teoria literatury(1)


R. Nycz: Kulturowa natura, słaby profesjonalizm. Kilka uwag o przedmiocie poznania literatury i statusie dyskursu literaturoznawczego

Przedmioty:

- te, o których mowa w dziełach literackich,

- obiekty literaturoznawczego poznania.

Status przedmiotu jako obiektu liter.:

2 orientacje nowoczesnej literatury:

Natura dzieła literackiego:

Metafora turysty, włóczęgi - ponowoczesny wzór osobowy - podstawą jest porównanie pozycji człowieka w uniwersum do sytuacji obcego „cudzoziemca” na obcym terytorium, rozpoznającego na nim tylko to, na co pozwala uprzednio zgromadzona wiedza.

Poznanie artystyczne (Bergson):

Atak na esencjonalistyczny - pogląd na naturę dzieła sztuki (eksperyment Stanley'a Fisha - studentom historii literatury kazał analizować „wiersz” złożony z przypadkowo zapisanych nazwisk na zajęciach z teorii literatury): 1) literatura mówi o przedmiocie, którego nie można utożsamiać z przedmiotem fizycznym ani idealnym, bo jest to literacko-kulturowy konstrukt przedmiotu jako wielowarstwowego konkretu, 2) artystyczna forma to nie tylko narzędzie / medium poznania literackiego, ale i składnik przedmiotowości, 3) w przypadku dzieła sztuki nie da się oddzielić cech i wartości dzieła sztuki od wiedzy podmiotu i sensów, 4) przez kulturowe uwarunkowanie nie można oddzielić treści doświadczenia od warunków przejawiania się jej w doświadczeniu, 5) nie da się oddzielić języka opisu od cech przedmiotu.

Kulturowa natura - przedmiot, o którym mówi dzieło i który ono stanowi, odznacza się intencjonalnością (powstaje przez doświadczenie społeczności).

Wiedza o rzeczywistości - warunkowana przez społeczeństwo i kulturę. Nauki humanistyczne mają wypracować takie metody poznania, by uwolnić się od ograniczeń kulturowych i zdobyć wiedzę obiektywną.

Założenia nowoczesnego dyskursu teoretycznoliterackiego:

Profesjonalizacja dyskursu teoretycznoliterackiego pozwala na:

  1. uwiarygodnienie przekazu;

  2. profesjonalność & instytucjonalizacja działalności literaturoznawczej;

  3. standard naukowości;

  4. uprzywilejowany status dyskursu teoretycznego, działanie na literaturoznawczą praktykę (słowniki, kryteria oceny poprawności procedur badawczych).

2 tendencje:

  1. dyseminacja teorii - tendencja do rozprzestrzenienia zakresu (konsekwencja uznania „kulturowej natury” przedmiotu) i rozproszenia form stosowalności: