Platon Uczta
Osoby dialogu:
- w scenie relacji: APOLLODOROS, PRZYJACIEL,
- w scenie wcześniejszej: GLAUKON, APOLLODOROS,
- w scenie uczty: ARYSTODEMOS, PAUZANIASZ, SOKRATES, ARYSTOFANES, AGATON, ERYKSIMACHOS, FAJDROS, ALKIBIADES,
- w scenie opowiedzianej podczas uczty: SOKRATES, DIOTYMA,
Platon (ur. 427 p.n.e w Atenach, zm. 347 p.n.e. w Atenach) - powszechnie uznawany za jednego z najwybitniejszych filozofów starożytności. Przez Senekę nazwany „Księciem Filozofów”. Twórca systemu filozoficznego zwanego idealizmem platońskim. Uważa się, że to od Platona zaczyna się właściwa filozofia europejska, rozumiana jako systematyczna nauka. Właściwe imię Platona, otrzymane po dziadku, brzmi Arystokles. Według najpopularniejszej hipotezy, przezwisko Platon (od gr. platos - szerokość, obszerność, rozległość) zostało nadane przez jego nauczyciela gimnastyki lub któregoś ze współuczniów na określenie jego masywnej budowy ciała. Inne koncepcje mówią, że to przezwisko wywodzi się od obfitującego w słowa stylu pisarskiego Platona lub też od szerokości jego czoła. Jego ojciec pochodził ze znakomitego, ateńskiego rodu Kodrosa, matka natomiast miała wśród swoich przodków Solona. Pozycja społeczna rodziny Platona jest istotnym faktem biograficznym, ukierunkowała bowiem jego zapatrywania polityczne.
Otrzymał staranne wykształcenie, które według zasad greckich polegało na kształtowaniu harmonii ducha i ciała (tzw. kalokagatia), a więc obejmowało zarówno naukę jak i rozwój fizyczny. Studia filozoficzne rozpoczął najpierw pod kierunkiem zwolennika Heraklita. Rodzina kształciła go na kupca - w tym celu Platon odbył kilka podróży do Azji Mniejszej i na Kretę. W wieku 18 lat, w czasie jednej z podróży morskich został porwany przez piratów i sprzedany jako niewolnik. Na targu niewolników rozpoznał go jednak jeden z krewnych i wykupił. Przygoda ta musiała silnie wpłynąć na psychikę Platona. Zgodnie z przekazem zawartym w jego pismach, w wieku 20 lat spotkał Sokratesa i został jego najwierniejszym uczniem. Studiował u niego przez 8 lat. Wyrok śmierci wydany na Sokratesa za wypowiadanie niepopularnych poglądów zniechęcił Platona do demokratycznego systemu rządów. Po śmierci Sokratesa opuścił wraz z innymi współuczniami Ateny i przez 12 lat podróżował po Grecji, Egipcie i Wielkiej Grecji. Powrócił w 40 roku życia do Aten i tu założył swą Akademię Ateńską. Według pewnych opinii pierwszymi dziełami filozoficznymi Platona były dialogi ze sceptykiem Filonem. Do dziś jest przedmiotem sporu, czy Platon wkładał w usta Sokratesa własne poglądy. Filozof sam zdawał sobie sprawę z faktu, że rozum nie rozwiąże wszystkich zagadek bytu. Filozofia Platona, zwłaszcza w postaci neoplatonizmu w ujęciu Plotyna i Porfiriusza została później zaadaptowana przez myśl chrześcijańską. Nurt franciszkański tej myśli wciąż odwołuje się do tradycji platońskiej. Uważa się, że cała filozofia Platona zawarta jest w dialogach. Według okresu powstawania dzieli się je tradycyjnie na trzy grupy:
Dialogi wczesne - zwane także sokratycznymi, gdyż główną postacią w nich występującą jest Sokrates. Należą tutaj: Laches, Charmides, Lyzis, Eutyfron, Protagoras, Gorgiasz, Ion, , Kriton, Hippiasz Mniejszy, Hippiasz Większy, Obrona Sokratesa, Menon, Eutydem i Meneksenos.
Dialogi średnie - konstruktywne, w których przedstawiona jest teoria idei. Grupa ta obejmuje dialogi Fedon, Fajdros, Uczta, Państwo. W dialogach tych również występuje postać Sokratesa, ale nie odgrywa już roli pierwszoplanowej, a ogranicza się do przekazywania platońskiej nauki o ideach.
Dialogi późne, albo krytyczne, w których Platon zdaje się wycofywać z teorii idei dostrzegając tkwiące w nich aporie. Do grupy tej zaliczamy dialogi: Parmenides, Sofista, Polityk, Fileb, Timajos, Kritiasz i Prawa. Prawa są jedynym dialogiem, w którym nie występuje postać ukochanego mistrza Platona.
Jeden z ważniejszych dialogów Platona. Opisuje on ucztę, która odbyła się u Agatona. Rozprawiali oni na wiele tematów. Zaczeli od Erosa bożka miłości, pomocnika Afrodyty. Fajdaros mówił o sile miłości, opierając się na tym, iż zakochana osoba jest wstanie poświecić wszystko dla swej ukochanej. Ale nie zauważał on różnic. Następnie przyszła pora na Pauzaniasza, który to zauważa, że nie można za coś pięknego uznać wykorzystywania nieletnich lub sprzedawania się za pieniądze i chce, aby było to zabronione. I tu jest większe pole do popisu, gdyż w swej wypowiedzi zawiera on pewne normy moralne. Że dążenie do samodoskonalenie jest jedna z najważniejszych cech, ganiąc zarazem Fajdrosa zwraca mu uwagę na to ze Eros tylko w tym jest przydatny, iż stymuluje do udoskonalania. Eryksimachos rozwijając wypowiedz zauważa dwoistość świata. Widzi w Erosie czynniki łączący, spójnik, który jest nie zbędny do życia. Ponieważ pomaga on utrzymać wszystko w harmonii. Można tu zauważyć pierwsze oznaki dualizmu. Arystofanes do tej dwoistej natury zalicza również istoty rozumne. Opisując historie obojnaków, których Zeus porozcinał na pół. Wyróżnia kilka rodzajów takich istot: Tym też tłumaczy pederasto, co więcej uważa to za cnotę, którą warto pielęgnować i nie należy się jej wstydzić. Agaton doszukuje się w nim przyczyny sprawczej, siły wyższej natchnienia, które napędza do działania „ I dlatego się też uspokoiło pomiędzy bogami i jakiś pośród nich porządek nastał, odkąd w nich wstąpił pewien Eros, pewne zamiłowanie do tego, co piękne, bo nie masz Erosa w tym, co szpetne jest i złe.” Ostatni zabiera głos Sokrates a czyni to tak, że wszystkich wprawia w zachwyt. Mówi, że Eros to tworzenie w pięknie. To miłość tego, co piękne. Zaczynając od tych stwierdzeń, Sokrates snuje swoją opowieść o drogach miłości. Od kochania pięknych ludzi począwszy, stopniowo ucząc się dostrzegać piękno i miłość w dziełach ludzkiego umysłu, u kresu drogi dostrzeże to, co Grecy cenili najbardziej: owoc intelektualnego oglądu. Ideę piękna. Jedyną, niezmienną, cudowną. Stanie się bogom podobny, bo tylko im dane jest obcowanie z doskonałością, do której wiodą ścieżki naszego życia. Wiec nasuwa się stwierdzenie ze droga człowieka do szczytów intelektualnych, do doskonałości, jest drogą piękna i miłości, a jej patronem jest Eros.