Prawo zobowiązań - reguluje wymianę dóbr i usług o charakterze majątkowym i rzadko o charakterze niemajątkowym.
Źródła zobowiązań:
- przepisy kodeksu cywilnego (w szczególności księgi III)
- przepisy innych ustaw (np. p. administracyjnego)
- umowy międzynarodowe po ich ratyfikacji i ogłoszeniu w Dz. U., ale tylko w takim zakresie w jakim mogą być źródłem zobowiązań.
Zobowiązanie - jest stosunkiem prawnym, w którym wierzyciel może żądać od dłużnika spełnienia określonego świadczenia, a dłużnik powinien to świadczenie spełnić.
Elementy stosunku zobowiązaniowego:
- podmiot - jest nim dłużnik i wierzyciel
- przedmiot - określone zachowanie się dłużnika, do którego jest obowiązany na mocy stosunku zobowiązaniowego
- treść - określone uprawnienia wierzyciela i odpowiadające im obowiązki dłużnika.
Źródła zobowiązania:
- czynności prawne (umowy nazwane i nienazwane)
- akty administracyjne
- czyny niedozwolone (uprawnienia poszkodowanego do odszkodowania)
- zobowiązania z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia
Świadczenie - zachowanie się dłużnika zgodnie z treścią zobowiązania i czyniące zadość oczekiwaniom wierzyciela.
Rodzaje świadczeń:
Świadczenie jednorazowe - polega na jednorazowym zachowaniu się dłużnika. Cechą charakterystyczną tego świadczenia jest jedna z góry określona całość np. cena.
Świadczenie okresowe - dłużnik w pewnych odstępach czasu dokonuje pewnych powtarzających się czynności. Nie ma z góry określonej jednej całości, np. alimenty, renta.
Świadczenie ciągłe - dłużnik przez określony czas zachowuje się zgodnie z treścią świadczenia, np. świadczenie umowy o pracę na czas określony.
Świadczenie podzielne - świadczenie, które może być spełnione częściowo, ale nie traci na wartości, np. pożyczka.
Świadczenie niepodzielne - świadczenie, które jeśli zostanie podzielone to straci na wartości, np. diament.
Świadczenie oznaczone co do tożsamości - przedmiotem jest rzecz indywidualnie oznaczona. Jest to rzecz, która posiada tylko jej właściwe cechy według stron przedmiotu. Świadczeniem może być tylko ta a nie inna rzecz, np. ta zabawka.
Świadczenie oznaczone co do gatunku - to takie świadczenie, którego przedmiotem jest rzecz oznaczona co do rodzaju, np. kodeks C.H. Beck.
II zasady:
I świadczenie oznaczone co do tożsamości GINIE!
II świadczenie oznaczone co do gatunku NIE GINIE!
Ograniczone świadczenia rodzajowe - kategoria pośrednia pomiędzy świadczeniem oznaczonym indywidualnie a świadczeniem oznaczonym rodzajowo (zawężony, dostosowany do naszych wymagań).
Osobiste spełnienie świadczenia - dłużnik nie ma obowiązku osobistego spełnienia świadczenia, wynika to z przepisów lub postanowienia stron.
Są sytuacje, w której wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia, gdy spełnia je ktoś inny niż dłużnik.
Możliwość spełnienia świadczenia - zasadą jest, że świadczenie powinno być możliwe do spełnienia. Oceniamy to w świetle kryteriów obiektywnych.
Pierwotna niemożliwość spełnienia świadczenia - świadczenie było niemożliwe do spełnienia od samego początku. Zobowiązanie w ogóle nie powstaje, bo umowa o takie świadczenie jest nieważna.
Następcza niemożliwość spełnienia świadczenia - świadczenie było możliwe do spełnienia w chwili zawarcia umowy. Umowa jest ważna i dopiero po jej zawarciu świadczenie stało się niemożliwe do spełnienia. Zobowiązanie albo wygaśnie albo przekształci się w obowiązek naprawienia szkody. Wygaśnie, jeżeli wystąpiły okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada.
Świadczenie pieniężne - to takie świadczenie, którego przedmiotem jest pieniądz lub wartość ekonomiczna reprezentowana przez pieniądz.
Nominalizm - zgodnie z tą zasadą, dłużnik zwalnia się z ciążącego na nim zobowiązania przez zapłatę sumy nominalnej, np. pożyczył 100zł i oddaje 100zł.
Waloryzacja - polega na tym, że przy ustaleniu wysokości świadczenia pieniężnego, które ma spełnić dłużnik, uwzględniane są zmiany w sile nabywczej pieniądza. Dłużnik ma oddać mniej lub więcej w zależności od siły nabywczej pieniądza.
Rodzaje waloryzacji:
- ustawowa - ustawodawca określa zasady
- umowna - strony określają w umowie wysokość świadczenia pieniężnego w oparciu o tzw. umowne klauzule waloryzacyjne (klauzula walutowa, klauzula złota, klauzula towarowa)
- sądowa - sąd może zmienić wysokość lub sposób zapłaty tego świadczenia, biorąc pod uwagę interesy obydwu stron, a także zasady współżycia społecznego.
Odsetki - wynagrodzenie za korzystanie z cudzych pieniędzy.
Rodzaje odsetek:
- ustawowe - odsetki, których wysokość corocznie ustala Rada Ministrów w drodze rozporządzenia,
- umowne - strony w umowie ustalają wysokość odsetek,
- maksymalne - określają górną granicę wysokości odsetek, o które ubiega się wierzyciel.
Odpowiedzialność bierna (dłużników) - sytuacja, w której występuje kilku dłużników i jeden wierzyciel. Wierzyciel może żądać w całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich albo od każdego z osobna. Jeżeli jeden z dłużników zaspokoi żądania wierzyciela w całości, to w takim wypadku z długu zwolnieni są wszyscy dłużnicy, a nie tylko jeden.
Odpowiedzialność czynna (wierzycieli) - sytuacja, w której występuje jeden dłużnik i kilku wierzycieli. Ci wierzyciele są uprawnieni wobec dłużnika w ten sposób, że dłużnik może spełnić świadczenie wobec jednego z nich, co spowoduje że zaspokojenie w całości tego żądania zwalnia go od zaspokojenia pozostałych wierzycieli.
Wyboru wierzyciela dokonuje dłużnik, chyba że wierzyciel wystąpi do sądu.
Roszczenie regresowe - ma miejsce wówczas, gdy jeden z kilku dłużników zaspokaja wierzyciela (może żądać zwrotu w częściach) lub gdy jeden z wierzycieli otrzymuje świadczenie zamiast wszystkich (musi się podzielić).
Solidarność nieprawidłowa (In soldium) - polega na tym, że dłużnicy z różnych tytułów prawnych zobowiązani są spełnić na rzecz tego samego wierzyciela identyczne świadczenie z tym skutkiem, że spełnienie go w całości przez jednego dłużnika zwalnia resztę.
Odpowiedzialność odszkodowawcza - poniesienie ujemnych następstw, konsekwencje jakichś zdarzeń.
Funkcje odpowiedzialności odszkodowawczej:
- kompensacyjna - odszkodowanie ma wyrównać poniesioną stratę
- prewencyjno-wychowawcza - wprowadza obawy przed ponoszeniem odpowiedzialności przez społeczeństwo
- represyjna - pozwala dostrzec element represji w stosunku do osoby odpowiedzialnej za uszczerbek.
Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej:
- zaistnienie szkody
- zaistnienie pewnego faktu, z którym ustawa wiąże obowiązek naprawienia szkody
- związek przyczynowy pomiędzy szkodą a tym faktem
Szkoda - uszczerbek w danych dobrach chronionych przez prawo. Szkoda dotyczy dóbr majątkowych i niemajątkowych.
Jeżeli uszczerbek dotyczy dóbr majątkowych to mówimy o szkodzie i odszkodowaniu.
Jeżeli dotyczy niemajątkowych to o krzywdzie i zadośćuczynieniu.
Rodzaje:
Majątkowa - da się wyliczyć w pieniądzach
Niemajątkowa - nie da się wyliczyć w pieniądzach
Na mieniu - dotyczy majątku
Na osobie - dotyczy osób poszkodowanych (majątkowa i niemajątkowa)
Bezpośrednia - jakieś zdarzenie wprost wywołuje uszczerbek w jakichś dobrach
Pośrednia - jest skutkiem szkody bezpośredniej
Obecna - istnieje w chwili wydania wyroku
Przyszła - nie ma jej w chwili wydania wyroku, ale sąd uwzględnia ją ze względu na prawdopodobieństwo wystąpienia tej szkody w przyszłości
Ewentualna - też jej nie ma w chwili wydania wyroku, ale sąd nie uwzględnia jej, ze względu na niewielkie prawdopodobieństwo wystąpienia tej szkody
Rzeczywista strata - polega na tym, że majątek poszkodowanego zmniejsza się w skutek zaistnienia szkody.
Obliczanie szkody w przypadku rzeczywistej straty:
Wartość przed szkodą - wartość po szkodzie = wysokość szkody
(metoda różnicowa)
Utracone korzyści - w skutek zaistnienia szkody, majątek poszkodowanego nie zmniejsza się.
Naprawienie szkody:
- przywrócenie do stanu poprzedniego
- zapłata pewnej sumy pieniędzy
Odszkodowanie może być niższe:
- gdy poszkodowany swoim zachowaniem spowodował zaistnienie szkody
- gdy jedno zdarzenie wywołuje zarówno stratę jak i korzyść (odszkodowanie pomniejsza się o tę korzyść)
- sąd może obniżyć
Czyny niedozwolone - zachowanie ludzkie zarówno zawinione jak i niezawinione, o ile powoduje ono szkodę, ale także zdarzenia niezależne od woli człowieka.
Delikt - działanie ludzkie zabronione i zawinione, którego efektem jest wyrządzenie szkody.
Odpowiedzialność deliktowa - odpowiedzialność za szkodę wynikającą z czynu niedozwolonego.
Odpowiedzialność kontraktowa - odpowiedzialność za szkodę wynikającą z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.
Bezpodstawne wzbogacenie - uzyskanie korzyści majątkowej bez podstawy prawnej kosztem innej osoby.
Przesłanki (książka)
Roszczenie zubożonego z tyt. Bezpodstawnego wzbogacenia - przedmiotem roszczenia jest zwrot utraconych korzyści. Zwrot powinien być dokonany w naturze, czyli powinna być zwrócona ta rzecz, która jest przedmiotem wzbogacenia.
Odpowiedzialność osobista - wierzyciel może dochodzić swej należności na całym majątku dłużnika.
Odpowiedzialność rzeczowa - wierzyciel może dochodzić swej należności na określonej rzeczy.
Zasada winy, ryzyka, słuszności, odpowiedzialność absolutna - książka.
Reszta książka.