SELEN

Selen jest niezbędnym składnikiem organizmu i występuje we wszystkich komorkach. Najwięcej zawierają go: wątroba, nerki, trzustka. Selen wchodzi w skład peroksydazy glutationowej - enzymu chroniącego błony komórkowe i erytrocyty przed działaniem wolnych rodników. Selen wraz z witaminą E stabilizuje błony komórkowe oraz steruje przemianami siarki w organizmie człowieka. Jako przeciwutleniacz zapobiega przedwczesnemu starzeniu się komórek oraz powstawaniu zmian nowotworowych w różnych tkankach i narządach. Selen wraz z witaminą E  wzmacnia funkcjonowanie  układu odpornościowego zwiększając poziom wytwarzanych ciał odpornościowych. Selen pomaga w usuwaniu z organizmu toksycznych metali ciężkich oraz bierze udział w wytwarzaniu, prostaglandyn - substancji zapobiegających stanom zapalnym. Selen wpływa na prawidłowy rozwój płodu głównie układu układu nerwowego i  odpornościowego. Selen jest niezbędny do prawidłowego wzrostu, płodności i w zapobieganiu różnym schorzeniom, odgrywa ważną rolę w przekazywaniu impulsów nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym.

Niedobór

Niedobór selenu wiąże się głównie z uszkodzeniem mięśnia sercowego (choroba Keshan) i z chorobami układu kostnego (choroba Kashin-Becka). Ostatnio ukazuje się coraz więcej doniesień o związku między niedoborem selenu a schorzeniami nowotworowymi, jak również chorobami układu krążenia. Niedobory selenu mogą powodować:

• osłabienie

• choroby wątroby i trzustki

• bladość

• dolegliwości mięśniowe

• dolegliwości stawowe

• łamliwe paznokcie

• oznaki starzenia się

• podatność na zakażenia

• zaburzenia czynności serca

• zaburzenia widzenia

• częste przeziębienia

Nadmiar

Nadmiar selenu powoduje:

• łysienie

• uszkodzenia skóry

• uszkodzenie paznokci

• nadwrażliwość

• nudności i wymioty

Źródła

Selen znajduje się w  rybach morskich, w nie oczyszczonej soli morskiej i kopalnej, w wołowej lub cielęcej wątrobie, w nie oczyszczonych produktach zbożowych, mąkach z pełnego przemiału, w drożdżach, czosnku, grzybach lub pomidorachorzechach, kukurydzy i zielonym groszku.

Zawartość selenu w pokarmach jest bardzo zmienna i zależna od zawartości selenu w glebie przeznaczonej do uprawy. Przyswajalność selenu zwiększona jest w diecie bogatej w białka drobnocząsteczkowe oraz w witaminy (głównie E, A, C), a utrudniona przy podwyższonej ilości metali ciężkich i siarki. Przyswajalność selenu  ogranicza spożywanie dużych dawek witaminy C oraz słodyczy.

Dzienne zapotrzebowanie

Dzienne zapotrzebowanie na selenu (μg/osoba) wg zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie

Niemowlęta**
0 - 0,5 0,5 - 1,0
10 12
Dzieci**
1 - 3 lat 4 - 6 lat 7 - 9 lat	20 20 30
Młodzież
chłopcy 10-12 lat chłopcy 13 - 15 lat chłopcy 16 - 20 lat dziewczynki 10-12 lat dziewczynki 13 - 15 lat dziewczynki 16 - 18 lat	45 60 70 45 60 60
Mężczyźni
19 - 25 lat  - aktywność fizyczna mała  - aktywność fizyczna umiarkowana  - aktywność fizyczna duża 26 - 60 lat  - aktywność fizyczna mała  - aktywność fizyczna umiarkowana  - aktywność fizyczna duża powyżej 60 lat	70 70 70 70 70 70 70
Kobiety
19 - 25 lat  - aktywność fizyczna mała  - aktywność fizyczna umiarkowana  - aktywność fizyczna duża  26 - 60 lat  - aktywność fizyczna mała  - aktywność fizyczna umiarkowana  - aktywność fizyczna duża ciężarna - II połowa ciąży karmiąca powyżej 60	60 60 60 60 60 60 65 75 60

 

---