Operator kamery

Kod klasyfikacji: 313112

Rozdział klasyfikacji: Rozrywka, rekreacja, turystyka

Klasa klasyfikacji: Radio, telewizja, film

Zadania i czynności

Operator kamery wykonuje zdjęcia filmowe/telewizyjne według instrukcji reżysera, operatora obrazu lub realizatora TV. Odpowiada przede wszystkim za ruchy kamery w przestrzeni oraz kompozycję kadrów.

Kamerzyści pracujący w studiu telewizyjnym lub podczas transmisji telewizyjnych, jak np. zawody sportowe czy koncerty, mają często dużą samodzielność. Przed nagraniem ustalają z reżyserem lub realizatorem TV. ogólną zasadę tworzenia ujęć, niektóre proponowane ujęcia sprawdzają w czasie tzw. próby kamerowej. Podczas nagrania czy transmisji realizator może na bieżąco dawać im krótkie wskazówki.

Najistotniejszym zadaniem kamerzysty jest zachowanie płynności narracji obrazowej, np. w przejściu od ujęcia ogólnego (panoramy) do zbliżeń. Każda zmiana ruchu kamery i wybór nowego kadru musi logicznie wynikać z poprzedniego ujęcia. Kamerzysta musi wciąż dbać o tzw. bezpieczeństwo montażowe - zachowanie ciągłości obrazów, która umożliwi potem montaż. Niekiedy zasady montażu są określone już przed nagraniem. Trzeba wtedy starać się o jak najtrafniejsze dostosowanie swoich ujęć do tych zasad. Większość programów telewizyjnych rejestrowana jest przez kilka kamer. Operatorzy muszą więc dobrze orientować się w zadaniach kolegów i mieć świadomości komplementarności swojej roli wobec zespołu. Programy emitowane „na żywo” wymagają znakomitego refleksu i błyskawicznego reagowania na wszelkie nieprzewidziane sytuacje. Trzeba wtedy umiejętnie podporządkować wszelkim dyspozycjom realizatora.

Operatorzy są zobowiązani do sprawdzenia stanu technicznego kamer przed nagraniem lub emisją.

W produkcji filmów i form pokrewnych kamerzysta jest członkiem ekipy operatorskiej wykonującej zdjęcia według koncepcji operatora obrazu, w żargonie zawodowym zwany jest wtedy szwenkierem ( szwenk - szybka zmiana kierunku kamery, z niem. schwenken - zmieniać kierunek). Wskazówki operatora obrazu mogą być bardzo drobiazgowe i ich trafne wypełnienie wymaga dużych umiejętności fachowych i talentu artystycznego. Ale często szwenkier proponuje też własną koncepcję kompozycji obrazów. Zatrudnienie przy realizacji filmów, zwłaszcza fabularnych, świadczy o najwyższych kwalifikacjach zawodowych kamerzysty.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Kamerzysta pracuje w studiu telewizyjnym oraz na planach zdjęciowych programów TV, które mogą być zlokalizowane w najróżniejszych miejscach, np. w sali koncertowej czy na stadionie sportowym.

W studiu telewizyjnym pewne zagrożenie stwarzają przemieszczające się urządzenia (np. wysięgniki z mikrofonami) i spadające przedmioty (np. lampy studyjne). Podczas rejestrowania programów w otwartej przestrzeni, np. podczas zawodów sportowych, narażony jest na zmienne warunki atmosferyczne.

warunki społeczne

Istotną cechą tego zawodu jest stała współpraca z realizatorem obrazu oraz innymi członkami zespołu realizującego program telewizyjny - zwłaszcza innymi kamerzystami, operatorem dźwięku i mikrofoniarzami, realizatorem światła i jego pomocnikami. W czasie nagrania ekipa realizatorska często porozumiewa się umownymi gestami rąk.

warunki organizacyjne

Pora i godziny pracy są zmienne - wynikają z organizacji pracy nad przygotowaniem filmu lub programu TV. Czasem można pracować przez wiele dni po kilkanaście godzin, również w nocy. Wyjazdy w teren na zdjęcia do programów mogą zajmować nawet kilka dni. W wypadku szwenkiera praca przy realizacji filmu fabularnego wymaga często wyjazdów na plan zdjęciowy w najróżniejsze miejsca, które razem mogą zająć kilka miesięcy.

Kamerzysta w stacjach telewizyjnych jest pracownikiem etatowym, natomiast szwenkier może angażować się do pracy przy produkcji filmu na zasadzie umowy-zlecenia.

Kamerzysta jest podporządkowany reżyserowi, realizatorowi obrazu lub realizatorowi telewizyjnemu, których dyrektywy musi ściśle wypełniać.

Wymagania psychologiczne

Wykonywanie tego zawodu wymaga dużej wrażliwości plastycznej, przede wszystkim dobrego wyczucia reguł kompozycji (harmonii, rytmu itp.), zmienności form. Cenny jest także pewien zmysł dramaturgiczny.

Niezbędnymi cechami są duża spostrzegawczość i podzielność uwagi oraz wyobraźnia przestrzenna (kamerzysta musi błyskawicznie wybrać kadr i następnie płynnie go „prowadzić”). W zawodzie tym trzeba opanować szczególną umiejętność kojarzenia ze sobą obrazów. Istotna jest duża wrażliwość na szczegół. Oko kamery widzi precyzyjniej od ludzkiego i każda niedokładność w kadrowaniu może okazać się rażąca.

Kamerzysta telewizyjny zwykle nie ma możliwości poprawienia efektów swojej pracy - program jest emitowany „na żywo”, podczas nagrań tylko czasami powtarza się ujęcia. W tym zawodzie trzeba więc cechować się dużą odpowiedzialnością i odpornością na stres.

Konieczna jest również łatwość przechodzenia od dużej samodzielności w pracy do podporządkowania się dyspozycjom reżysera lub realizatora obrazu.

Praca przy realizacji programów telewizyjnych i filmów ma charakter zespołowy. Cenione są zatem koleżeńskość, komunikatywność i łatwość we współpracy.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Niezbędny do wykonywania tej pracy jest dobry wzrok (choć można nosić okulary). Przydaje się dobra kondycja fizyczna. Osoby niepełnosprawne nie są zatrudniane.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Pracę kamerzysty w stacji telewizyjnej można podjąć po ukończeniu kursu operatora kamery (warunkiem przyjęcia na kurs jest średnie wykształcenie). Od szwenkiera wymagane jest wyższe wykształcenie operatorskie (które można uzyskać w wyższych szkołach filmowych i telewizyjnych - w Łodzi i Krakowie.)

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

Brak danych

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Najchętniej zatrudniani są ludzie młodzi, ale szansę znalezienia pracy mają również osoby starsze, które powracają po pewnym czasie do zawodu - wtedy liczą się ich kwalifikacje i uprzednie doświadczenie zawodowe.

Polecana literatura

Wohl S., Zawody filmowe i telewizyjne, Wydawnictwo Radia i Telewizji 1976.

Borys-Damięcka B., Zasady realizacji audycji telewizyjnych, Ośrodek Szkolenia i Analiz Programowych TVP S.A., Warszawa 1996.

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---