Wśród wielu orientacji socjologicznych socjologia analityczna zwana humanistyczną lub rozumiejącą kładła szczególny nacisk na rozumienie jako metodę i cel badań. Założenia metodologiczne przedstawił F.Znaniecki składały się z następujących elementów:

socjologii rozumiejącej której podstawą badań jest zrozumienie sensu, subiektywnego aspektu, znaczenia zachowań jednostek i zbiorowości; ~. zachowania mają miejsce w określonych sytuacjach społecznych, aby je poznać należy wcześniej znać sposób ich definiowania przez to środowisko i normy, którymi się kieruje;

3. rozróżnienia postaw realistycznych i ideacyjnych ( zwerbalizowanych sposobów myślenia ) przy wyjaśnianiu motywów postępowania oraz przyczyn zaistniałych zjawisk społecznych, badanie postaw realistycznych, poznanie "od środka." struktury i znaczenia tych zachowań umożliwiają metody "dokumentów osobistych" i obserwacji uczestniczącej;

4. unikania badań ankietowych opartych na kwestionariuszach z pytaniami otwartymi lub skategoryzowanymi ponieważ służą one poznawaniu postaw ideacyjnych ( wyobrażanych ).

---