Zespół wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego
|
Jama czaszki = zamknięta przestrzeń ograniczona przez kości
sklepienia i podstawy czaszki
Zawartość czaszki :
tkanka mózgowa
płyn mózgowo - rdzeniowy wypełniający zamknięty układ krążenia płynu
łożysko naczyniowe wypełnione krwią
W warunkach fizjologicznych :
ciśnienie wewnątrzczaszkowe na stałym poziomie
dynamiczna równowaga między wytwarzaniem a wchłanianiem płynu mózgowo - rdzeniowego
prawidłowe mechanizmy regulujące przepływ krwi przez mózg
W warunkach patologicznych :
zwiększenie objętości jednego z elementów wypełniających jamę czaszki, co prowadzi do
podwyższenia ciśnienia śródczaszkowego
Płyn mózgowo - rdzeniowy :
powstaje w splotach naczyniowych układu komorowego
przepływa : z komór bocznych
przez
otwory międzykomorowe
do
komory III
przez wodociąg mózgu
komory IV
stąd
do przestrzeni podpajęczynówkowej i kanału kręgowego
wchłania się przez : kosmki pajęczynówki
do zatok żylnych i żył opony miękkiej
Przyczyny nadciśnienia wewnątrzczaszkowego :
patologiczne krążenie płynu mózgowo - rdzeniowego ( wady OUN, nowotwory, stany zapalne mózgu i opon, urazy )
upośledzone wchłanianie płynu ( stany zapalne opon i krwawienia do przestrzeni podpajęczej )
nadmierne wydzielanie płynu mózgowo - rdzeniowego ( brodawczaki splotów naczyniastych )
zwiększenie masy mózgu ( obrzęk ) lub powstanie patologicznych tworów nowotworowych, zapalnych, naczyniowych, cyst pasożytów
Obrzęk mózgu :
naczyniopochodny
cytotoksyczny
Ad. 1
Obrzęk mózgu naczyniopochodny = zaburzenia czynności krew - mózg, tj. zaburzenia jej przepuszczalności dla wody i elektrolitów.
Tkanka obrzęknięta
= wzrost zawartości wody i jonów sodowych
= spadek potasu
= nadmierne gromadzenie się H2O w przestrzeni pozakomórkowej
Ad. 2
Obrzęk mózgu cytotoksyczny = zaburzenia przepuszczalności błon
komórkowych prowadzących do nadmiernego gromadzenia się
H2O w komórkach
Objawy nadciśnienia wewnątrzczaszkowego
Bóle głowy - najczęściej po śnie nocnym, rozlane, słabną po wymiotach
Wymioty, często poranne, chlustające, bez związku z posiłkami
Zmiany zastoinowe na dnie oczu - zatarcie granic tarcz nerwu wzrokowego, rzadko występuje u niemowląt i dzieci do 3 roku życia
Uwypuklenie i tętnienie ciemiączka oraz rozejście szwów czaszkowych u niemowląt
Niedowłady nerwów odwodzących gałki oczne ( podwójne widzenie )
Drgawki
Wklinowanie mózgu = „wgłobienie” migdałków móżdżku
i rdzenia przedłużonego do otworu potylicznego wielkiego
Ocena nadciśnienia wewnątrzczaszkowego :
pomiar ciśnienia płynu mózgowo - rdzeniowego ( poprzez wkłucie dokomorowe lub dolędźwiowe )
Rtg czaszki u niemowląt i małych dzieci
powiększenie czaszki, ścieńczenie kości pokrywy, powiększenie ciemiączek, rozstęp szwów
Rtg czaszki u starszych :
wyciski palczaste na kościach sklepienia czaszki
badanie Eeg
Leczenie :
Decadron ( steryd )
20% Mannitol
Furosemid
wyrównanie zaburzeń wodno - elektrolitowych
w przypadkach : guzów OUN, krwiaków - leczenie
neurochirurgiczne
Skala Glasgow w modyfikacji Ritza
|
(ocena głębokości i kontrola przebiegu śpiączki )
kontakt werbalno - słowny
Punkty |
0 - 23 miesiąc życia |
2 - 5 rok życia |
powyżej 5 roku życia |
5 |
śmieje się, robi kosi-kosi
|
odpowiada, słowa i zwroty |
zorientowany, odpowiada logicznie |
4 |
płacze ( daje się uspokoić )
|
słowa nie adekwatne do pytań nieskładna konwersacja |
rozmawia, jest niezorientowany |
3 |
ciągły płacz, krzyk
|
płacze lub krzyczy ciągle |
niewłaściwe słowa |
2 |
„chrząka” pobudzony lub osłabiony
|
„chrząka” |
niezrozumiałe dźwięki |
1 |
brak odpowiedzi
|
brak odpowiedzi |
brak odpowiedzi |
odpowiedź motoryczna
Punkty |
do roku |
powyżej roku |
6 |
spontaniczna |
spełnia polecenia
|
5
4
3
2
1 |
lokalizuje ból
cofa kończyny po bodźcu bólowym
reaguje wzmożonym napięciem zginaczy ( decoricate rigdity )
reaguje prężeniami wyprostnymi ( decerebrate rigidity )
brak odpowiedzi |
otwieranie oczu
Punkty |
do roku |
powyżej roku |
4
3
2
1 |
spontanicznie
reakcja na hałas
|
spontanicznie
reakcja na polecenia |
|
reakcja na ból
bez reakcji |
Testy powinny być przeprowadzone wielokrotnie w celu ustalenia dynamiki zaburzeń.
Punktacja może wynosić od 15 - 3 pkt.
prawidłowa świadomość : 9 pkt. i więcej
płytkie zaburzenia świadomości : 8 pkt.
stan śpiączki : 7 pkt. i mniej
Badanie neurologiczne u niemowląt
|
Niedojrzałość OUN i związane z tym odrębności w redukcjach neurofizjologicznych niemowląt sprawiają, że ocena odbywa się
wg innych zasad :
Wywiad
Badanie fizykalne ( nieprawidłowości w obrębie twarzy, rąk, stóp, skóry, narządów płciowych )
Obserwacja zachowania
Badanie neurologiczne ( tylko u dziecka bez cech infekcji )
Ocena rozwoju psychoruchowego
używamy : zabawek takich jak : grzechotka, barwne kółko,
dzwonek, klocki
Ocena czy rozwój dziecka odpowiada normie wiekowej
Badanie głowy i nerwów czaszkowych odbywa się na plecach
Badanie :
Nerw I - jest niemożliwe
Nerw II - przed 6 tygodniem życia brak reakcji na bodźce wzrokowe
Nerw III, IV, V - bada się łącznie; ocena szerokości szpar
powiekowych, ustawienie gałek ocznych, szerokość źrenic,
odruchy na światło
Nerw VI - reakcje obronne i ruchy mimiczne dziecka
Nerw VII - ruchy mimiczne twarzy
Nerw VIII - orientacyjna ocena słuchu
Nerw IX, X - zbadanie podniebienia, obserwacja ssania
Nerw XII - wprowadza się smoczek do ust i ogląda ruchy języka
Następny etap :
ocena ułożenia dziecka i jego ruchów spontanicznych w pozycji na plecach
podczas badania głowa dziecka musi pozostać w osi tułowia ( aby wyłączyć odruch toniczny szyjny asymetryczny )
ocena napięcia mięśniowego
ocena ruchów w poszczególnych stawach
ocena odruchów głębokich ( w położeniu na plecach )
ocena odruchów brzusznych, nosidłowych, chwytnych, Rossolimo i odruch Babińskiego
ocena objawów oponowych
ocena automatyzmów ruchowych :
odruchy toniczne szyjne ( zwłaszcza asymetryczne ), skrzyżowanego wyprostu Moro, odruchy pociągania ramion ( = pociąganie za ręce i obserwacja ustawienia głowy w tej
pozycji )
Przejście do pozycji pionowej - ocena jak dziecko stawia kończyny
i jakie wykonuje nimi ruchy
Pozycja na brzuch :
ustawienie i unoszenie głowy
ułożenie kończyn
Na końcu :
unieść dziecko z podłoża, w podwieszeniu poziomym i ocenić
ustawienie kończyn głowy i tułowia
1
10