Nazwa renesansu

oraz silne skontrastowanie epok, które dość długo obowiązywało w historii literatury -jest dziełem Jacoba Burckhardta, badacza dziewiętnastowiecznego odrodzenia. Burckhardt widział wyraźnie zwrot ludzi szesnastowiecznych ku ideałom antyku, ku człowie­kowi, nowej humanistycznej ideologii-czy­li odrodzenie dawnych, zapomnianych w śre­dniowieczu, wartości starożytnych...

Pojęcia typowe dla epoki

Humanizm-prąd filozoficzny, kierujący uwagę myśli ludzkiej na osobę i sprawy człowieka.

Antropocentryzm - poglądy stawiające w centrum zainteresowania człowieka.

Reformacja-wielki ruch religijny skiero­wany przeciw Kościołowi katolickiemu, w jego efekcie powstały nowe odłamy re­ligijne, a także ruch kontrreformacji.

Irenizm - postawa hołdująca zgodzie i po­kojowi między ludźmi.

Harmonia - renesansowa dążność do umia­ru i równowagi w życiu i postrzeganiu świa­ta, w komponowaniu sztuki i w filozofii.

Mecenat - zjawisko opieki możnych nad utalentowanymi i biednymi artystami.

Renesans - granice czasowe:

•Włochy: XIV-XVIwiek

Europa Północna: koniec XV wieku - ko­niec XVI wieku

Polska: wiek XVI - lata 30 XVII wieku

Początek renesansu

1450 - odkrycie druku przez Johanna Gu­tenberga

1453-upadek Konstantynopola

1492 - odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba

Cztery Impulsy nowej epoki

*humanizm

*druk

*reformacja

*odkrycia geograficzne

Renesansowy umysł

Oznacza człowieka wszechstronnego, niezwy­kle zdolnego, zainteresowanego rozległymi dziedzinami: artystę a zarazem uczonego, wy­nalazcę i pisarza. Klasycznym przykładem umysłu renesansowego jest Leonardo da Vinci.

Reformacja

Reformacją nazywa się wielki ruch religijny, w wyniku którego powstały nowe odłamy Kościoła. A zatem-reformacja dokonała roz­bicia jedności religijnej Europy: papież nie był już wspólną władzą duchowną, łacina po­woli ustępowała językom narodowym.

• Pierwszym reformatorem był wspo­mniany Marcin Luter. Wybrał się do Rzymu, by ujrzeć centrum chrześcijań­stwa, ujrzał zaś rozpustę i zbrodnię Borgiów. Od tego czasu znienawidził Ko­ściół i wystąpił przeciwko niemu znaną nam deklaracją 95 tez. Wystąpił także przeciw obowiązującej „odgórnej" interpretacji Biblii i sam przetłumaczył Pi­smo Święte na język niemiecki (jest to tzw. postulat swobodnej interpretacji). Wśród innowacji Lutra były następują­ce: teraz władcy mianowali pastorów, odrzucono kult świętych i Matki Bo­skiej (zaniechano ich przedstawień w sztuce), z sakramentów utrzymano tylko chrzest i komunię Św., a mszę od­prawiano w języku ojczystym. Wreszcie -pozwolono duchownym zawierać śluby.

ŚREDNIOWIECZE RENESANS

• teocentryzm (Bóg ośrodkiem myśli)	• antropocentryzm (człowiek ośrodkiem
życie przyszłe najwyższą wartością	myśli) życie ziemskie w centrum
• dominacja władzy papieskiej i religii	zainteresowania
katolickiej	• reformacja: nowe odłamy religijne
• dominacja łaciny	nieuznające władzy papieża
• polityczny uniwersalizm Europy	• rozwój języków narodowych
(próba stworzenia cesarstwa)	• wzrost potęgi odrębnych państw
• dzieła-rękopisy-anonimowość	* druk, mecenat, sława twórcy
autorów
• ideał ubóstwa i skromności	• ideał pieniądza

Gatunki literackie:

- elegia

- pieśni

- treny

- fraszki

- moralitet

- dialog

- esej

- nowela

- sonet

- powieść

Sztuka:

- Leonardo da Vinci („Mona Liza”, „Ostatania Wieczerza”)

- Michał Anioł (posąg Dawida i Mojżesza, freski w Kapilcy Sykstyńskiej)

- Tycjan

- Rafael Santi (malarz Madonn)

- Lucas Cranach

---