Konflikt interpersonalny
Konflikt (łac. conflictus - zderzenie) - zjawisko historyczne, oznacza odmienność celów, poglądów, interesów np. dwojga ludzi. Jest to zjawisko psychologiczne najczęściej o podbudowie niezaspokojonych potrzeb.
Podłożem konfliktów mogą być różne kryteria, np. ekonomiczne, religijne, kulturowe, cywilizacyjne.
Rodzaje konfliktów:
- wewnątrzosobowe,
- między osobami,
- między osobami a grupami,
- między grupami.
Struktura konfliktu:
Podmiot konfliktu - kto z kim.
Przedmiot konfliktu - o co.
Zakres konfliktu - mikroskala i makroskala.
Forma konfliktu - jawny bądź ukryty.
Czas trwania konfliktu - krótkotrwałe i długotrwałe.
Podłoże konfliktu - racjonalne (poparte argumentami racjonalnymi, uzasadnione) i irracjonalne (bezpodstawne przesłanki, np. zawiść, zazdrość).
Formy ujawniania konfliktu:
- awantura, kłótnia, bójka, strajk, protest, manifestacja, powstanie, wojna.
Funkcje konfliktów:
destrukcyjne - to zjawiska niszczące, wywołujące wrogość, nienawiść, powodujące frustracje, lęk, zaburzenia osobowości. Prowadzą do wytworzenia się u jednostki takich zburzonych postaw społecznych, jak np. postawa „przeciw ludziom” czy postawa „od ludzi”. Objawiają się najczęściej poprzez różne formy walki otwartej (wyzwiska, przemoc, rękoczyny, bójki) oraz ukrytej (szykany, bojkot, sabotaż).
konstruktywne - (pozbawione antagonizmów) stają się „motorem postępu”, czynnikiem aktywizującym, integrującym, stwarzającym warunki do zdobywania kompetencji interpersonalnych, w tym takich umiejętności, jak tolerancja i dochodzenie do kompromisu. Są „szkołą” społecznego współżycia, w której partnerzy uczą się wyrażać swoje opinie, poglądy, stanowiska, a co za tym idzie - bronić ich, walczyć o przeforsowanie własnych dążeń w sposób zgodny z powszechnie obowiązującym kodeksem moralnym.
FAZY KONFLIKTU
Stwierdzamy że coś nie tak- faza przeczuć pewnych napięć pierw sprzeczki
Wzajemna wrogość-czujemy narastającą wrogość ,negatywne zarzuty
Kulminacja - awantura , jest faza bardzo burzliwa ale na ogół krótka Często opuszcza nas rozsądek biorą górę emocje , nienawiść. W tej fazie strony nie słuchają argumentów
Wyciszenie - osoby zwaśnione mogą podjąć komunikację, można oddzielić emocje od faktów tu można mówić o porozumieniu rozwiązaniu konfliktu.
Porozumienie - konfrontacja stanowisk umożliwia rozwiązanie konfliktu
|
Sposoby rozwiązania konfliktu:
1. Unikanie - odstąpienie od współpracy z osobą konfliktogenną. Sprowadza się to najczęściej do zerwania z nią kontaktów osobistych czy wymówienia pracy. Wyłączenie nie jest jednak rozwiązaniem konfliktu, lecz dowodem na to, że jest to możliwe w istniejącym układzie personalnym.To styl typowy dla osób, dla których samo napięcie emocjonalne i frustracja spowodowana konfliktem jest na tyle silne, że wola wycofać się z konfliktu, niż podjąć próby jego konstruktywnego rozwiązania. Podejście takie spowodowane jest prawdopodobnie tym, że w przeszłości jakieś konflikty na tyle mocno zraniły danego człowieka, że pamięć tego powoduje reakcję wycofania się. Może być również podyktowane przeświadczeniem, ze konflikt sam w sobie jest złem, że jest zbędny i poniżający. Ludzie w różny sposób unikają konfliktów. W sytuacji równowagi sił obu stron będą udawali, że konfliktu nie ma. Gdy jedna strona sporu jest silniejsza wycofają się i ustąpią z realizacji własnych praw i interesów. Żeby zachować dobre samopoczucia podejmą próby zdeprecjonowania strony sporu lub jego przedmiotu. Gdy zaś oni sami mają przewagę, będą usiłowali narzucić własne zdanie, próbując zdominować partnera interakcji, nie dbając przy tym o to, po czyjej stronie są rzeczywiste racje. W ten sposób będą uciekali od rzeczywistego rozwiązania zaistniałego problemu.
2. Uleganie - to najczęściej stosowana metoda rozwiązywania konfliktów, polegająca na wykorzystaniu przez silniejszego swojej pozycji w organizacji. Poddanie podobnie jak wyłączenie nie jest skutecznym rozwiązaniem, gdyż strona poddająca się przy pierwszej lepszej okazji ponownie wywołuje konflikt. Ten styl, najogólniej mówiąc, polega na postępowaniu zgodnym z interesem strony przeciwnej. Postępują tak te osoby, które nastawione są przede wszystkim na podtrzymanie dobrych relacji z innymi, nawet kosztem rezygnacji z pozostałych swoich potrzeb, praw czy interesów. Podobnie, jak ludzie stosujący unikanie, osoby łagodzące właśnie sa przekonane, że spór to tylko zło i zagrożenie. Przyczyn konfliktów dopatrują się często w postawach egoistycznych, przez co łatwiej przychodzi im pogodzenie się z ponoszonymi psychicznymi kosztami czy wyrzeczeniami.
3. Rywalizacja - strona konfliktu zmusza do ustąpienia przeciwnika, przeciągając na swoją stronę osoby dotychczas w konflikt niezaangażowane. Styl ten charakteryzuje się tym , że aby osiągnąć swój cel , strona konfliktu spala bardzo dużo energii i używa wielu środków, nie rezygnuje również z manipulacji czyli instrumentalnego traktowania innych ludzi.
4. Kompromis - To postępowanie umożliwiające częściowe zaspokojenie interesów obu stron. Każdy jednak coś traci, a coś zyskuje. Kompromis warto wziąć pod uwagę, gdy interesy są mniej ważnie, niż dobre wzajemne stosunki lub niezbędne jest szybkie rozwiązanie problemu. Dochodzi do niego, gdy strony pozostające w sporze są jednakowo silne i nie znajdując sprzymierzeńców, postanawiają „dogadać się” z e swoim przeciwnikiem. Zgodnie z takim rozumieniem, każda ze stron ma szanse zdobyć coś w wyniku konfliktu, musi także jednak i coś stracić. Najbardziej porządnym efektem kompromisu mają być jednakowe ustępstwa z wysuwanych roszczeń, dające procentowy podział przedmiotu sporu w relacji 50:50. Strony muszą znaleźć taką wspólną płaszczyznę porozumienia między sobą, aby mogli wspólnie koegzystować.
5. Współpraca - ten styl wynika z założenia, że zawsze można znaleźć rozwiązanie, które usatysfakcjonuje obie strony konfliktu. Jest to jeden z najbardziej efektywnych stylów rozwiązywania konfliktu. Szczególnie użyteczny w sytuacjach, kiedy obie strony mają odmienne cele, powoduje, że łatwo odkryć rzeczywistą przyczynę sporu, a jest nią najczęściej błędna komunikacja lub jej brak. Strony wspólnym wysiłkiem znajdują rozwiązania usuwające przyczyny konfliktu. Integracja jest możliwa zwłaszcza wówczas, gdy pomiędzy stronami istnieją stałe kontakty ułatwiające ich wzajemne zrozumienie się. Ta metoda wiąże się z wola zaakceptowania celów drugiej strony konfliktu, bez rezygnacji z własnych. Istnieje tu założenie, że zawsze można znaleźć rozwiązanie, które w pełni usatysfakcjonuje obie strony konfliktu, choć niekoniecznie muszą wiązać się z tym jednakowe ustępstwa stron.
SPÓR KONSTRUKTYWNY - to taki sposób, który prowadzi do pozytywnego rozwiązania konfliktu tz. Sprawa zostaje załatwiona, a partnerzy zostają sobie bliscy.
Zasada konstruktywnego rozwiązywania konfliktu.
Ustalenie miejsca i czasu rozmowy.- miejsce powinno być bezpieczne i bez osób trzecich postronnych bez kibiców. - nie należy odkładać rozmowy w czasie ale też nie należy nie należy rozmawiać w pierwszej złości.
Porozumienie - rozmowy nie powinny być prowadzone w pośpiechu , chorobie czy też wielkim zmartwieniu
Wyraźnie uświadomić o co mi chodzi - trzymać się jednej strony sporu. Należy pamiętać że spór nie polega na wyładowaniu emocji lecz ma być załatwiony konflikt
Zasada fair play, tzn. Uczciwe prowadzenie sporu - nie powinno się używać argumentów niezwiązanych ze sprawą, nie przypominamy spraw już dawno załatwionych, ale też spornych(wypominanie), nie szantażujemy przypierając do muru, nie atakujemy rzeczy i osób które dla rozmówcy maja specjalną wartość, nie stosujemy uogólnień(ty zawsze...), nie straszymy konsekwencjami nieadekwatnymi do sytuacji, pamiętamy o tym, że atak zawsze wyzwala atak.
Zalety konstruktywnego rozwiązywania sporu - takie rozwiązywanie pomaga w poszukiwaniu nowych sposobów kompromisowych rozwiązań problemu.
METODA BEZ PORAŻEK - 6 kroków
Rozpoznać konflikt i nazwać go - jest to faza pierwsza i decydująca należy dokładnie określić konflikt który należy wspólnie rozwiązać. Swoje uczucia bądź niezaspokojone pragnienia należy wyrażać. Wypowiedzi są w pierwszej osobie t. „ja”. Unikamy zdań upokarzają drugą osobę lub obniżają jej wartość. Powinno się wyraźnie okazać że twoim życzeniem jest aby i oni razem z tobą podjęli poszukiwania takiego rozwiązania dzięki któremu wszystkie potrzeby zostaną zaspokojone i żeby znaleźć takie rozwiązanie w którym nie będzie pokonanych.
Znaleźć możliwe rozwiązania - kluczem do tego etapu jest względnie duża ilość możliwych rozwiązań. Należy zaproponować aby zastanowić się wspólnie. nie należy oceniać żadnego pomysłu nie wyrokować i nie wyrażać lekceważenia na tym etapie nie okazujemy że któraś z propozycji jest nie do przyjęcia , tak długo przyjmujemy różne propozycje aż zabraknie pomysłów.
Krytycznie ocenić propozycje rozwiązań - na tym etapie oceniamy zgłoszone propozycje i tu należy dokładnie podać co odczuwamy np.; „to by mi się nie podobało lub to nie zaspokoi moich potrzeb
Zdecydować się na najlepsze rozwiązanie - rozważania dalszych propozycji należy prowadzić w odniesieniu do uczuć dzieci, które sprawdzamy pytaniem czy zgadzacie się z tym rozwiązaniem. Jeśli rozwiązanie składa się z kilku punktów warto zapisać aby nie zostały zapomniane. Należy się upewnić czy zostało dobrze zrozumiane jakie obowiązki komu przypadają.
Wykonać powzięte decyzje - gdy już rozwiązanie zostało przyjęte pozostaje dokładnie rozpracować szczegóły , należy ustalić kto i co wykona i kiedy i od kiedy zaczynamy.
Późniejsza ocena krytyczna - nie wszystkie rozwiązania okazują się dobre Licząc się z tym rodzice muszą niejednokrotnie dopytywać się dzieci czy nadal zgadzają się z powziętymi postanowieniami. Dzieci często przyjmują rozwiązania , które później okazują się dla nich za trudne do wykonania.
Metoda ta wymaga współdziałania wszystkich zaangażowanych w rozwiązanie problemu. Warunkiem jej powodzenia jest dobra komunikacja międzyosobowa aktywne słuchanie oraz komunikowanie o własnych potrzebach i przeżyciach. W czasie rozwiązywania problemu mogą wystąpić silne emocje zarówno po jednej jak i drugiej stronie to też aktywne słuchanie ma znaczenie dla wyrażania tych emocji i ich rozpraszania. Wypowiedzi „ja„ ze strony rodziców potrzebne są by dzieci zrozumiały że rodzice też maja potrzeby i życzenia i uczucia. Metoda ta zapewnia szansę znalezienia twórczego i możliwie najlepszego rozwiązania konfliktu, rozwija sprawność myślenia. Rodzice sygnalizują mamy problem zacznijmy myśleć i poszukajmy rozwiązań. Metoda ta nie wymaga wielu wzmocnień, bo gdy dzieci zgodzą się na jakieś wspólnie wypracowane rozwiązanie to na ogół wykonują to co postanowiono.
TECHNIKI ROZWIĄZYWANIA KONFLIKTÓW
Ignorowanie - pomijanie problemu milczeniem. Jesteśmy przekonani że brak decyzji jest lepszy niż jej podejmowanie. Jest to ignorowanie problemu drugiej osoby. Ta technika często jest stosowana w polityce, urzędzie.
Odwlekanie - odraczaniu działania, oczekiwanie na zrządzenie losu które spowoduje że samo się rozwiąże, może coś nastąpi. Takie załatwianie konfliktu powoduje jego narastanie pogłębianie, strony coraz bardziej się oskarżają
Pokojowe współistnienie -zaangażowane są dwie strony, udają że konflikt nie istnieje. Współdziałanie wynika raczej z obowiązku niż z chęci współdziałania. Deprecjonowanie - pomniejszanie wartości przeciwnika np. w czasie wojny deprecjonowanie wroga pozwalało z nim walczyć i zabijać (żółtki, podludzie)
Reorientacja - polega na wskazaniu kozła ofiarnego by odwrócić uwagę od istoty problemu (żydzi w czasie wojny) takie rozwiązanie jest nie skuteczne bo ktoś zauważył że to nie to jest przyczyną.
Separacja - usunięcie strony konfliktu jest to sposób doraźny rozwiązania pro.
Arbitraż - odwoływanie się do autorytetów, prawodawstwa, do zwierzchnika. Rozwiązanie problemu jest tylko pozorne strona przegrywająca uważa że źle została podjęta decyzja (istotne by dzieci same rozwiązywały swoje problemy to wówczas się uczą a nie robią to za nich rodzice.
Kompromis - połowiczne usatysfakcjonowanie. Po połowie nie zawsze sprawiedliwie. Każdy coś zyskuje i coś traci
Walka - obie strony przejawiają nie przejednane postawy Czasami strona przegrana wykorzystuje swoją chwilową porażkę do dalszej walki - manifestanci i uzbrojone odziały policji.
Powyższe techniki cechuje niska efektywność. Zmierzają one do redukcji konfliktu niż do rozwiązania. Skuteczność jest uzależniona od współzależności i podobieństwa.
Metody rozwiązywania konfliktów:
Negocjacje - bezpośrednie rozmowy obu stron konfliktu, których celem jest osiągnięcie porozumienia i rozwiązania konfliktu. Negocjatorzy kontrolują przebieg negocjacji i treści porozumienia.
Facylitacja - metoda, którą stosuje się w momencie, gdy negocjacje dotyczą bardziej złożonych problemów i wówczas, gdy istnieje niebezpieczeństwo powstania formalnego chaosu, który uniemożliwi nam dojście do porozumienia. Tu powołuje się osobę trzecią - facylitatora.
Mediacja - wprowadza się osobe mediatora, kiedy podczas negocjacji następuje zwrot kierunku eskalacji konfliktu (zwiększenie poziomu konfliktu).
Arbitraż - tą metode wybiera się, kiedy po negocjacjach strony nie widzą możliwości rozwiązania konfliktu, porozumienie stron dotyczy tylko wyboru arbitra, jako bezstronnej osoby dokonującej analizy wszelkich spornych kwestii. Arbiter proponuje stroną rozwiązanie, które musi zostać zaakceptowane przez nie.
Sądy.