NURT FEMINISTYCZNY

Omów nurt feministyczny w historii sztuki.

• 1986 - artykuł Lyndy Nead w antologii The new art history

• krytykuje klasyfikację feminizmu jako modnego dyskursu intelektualnego, nowej metodologii w ramach instytucji akademii

• feminizm według niej dokonał identyfikacji historii sztuki jako formy patriarchalnej kultury i rozpoczął kwestionowanie jej wartości i idei - feminizm nie może być tylko pojęciem różnych dla tradycyjnej historii sztuki

• feminizm ma własne cele, również w znacznym stopniu polityczne, jest systemem przekonań politycznych, a nie środkiem do nadania tradycyjnym problemom nowego systemu pojęć

• feministyczna krytyka sztuki „po to żeby robić kłopoty”

• zaangażowanie w politykę wiedzy

• przesłanki marksistowskie, współczesny dyskurs o ideologii (Althusser, Foucault)

• wspólne dla new art history przeświadczenie o konieczności podważenia tradycyjnego paradygmatu historii sztuki

• obnażenie „męskiej” ideologii reprodukowanej w sztuce i mistyfikacji nauki o sztuce, która petryfikowała formy patriarchalizmu w świadomości kulturowej

• Karen Wilson, Joan Petersen

• naiwne stanowisko

• podkreślenie esencjalności bycia kobietą i odrębności sztuki kobiecej od męskiej - jest coś takiego jak sztuka kobieca

• szczególna siła ekspresji w sztuce kobiecej, szła w parze z ucieleśnionym w kobietach biologizmie, fantomem kobiecości

• naiwne podejście do analizy obrazu - brak refleksji nad formą, traktowanie obrazu jako okna na świat, przez które oglądać można osobowość artystki, obraz jako rodzaj autobiografii

• twierdzenie o wspólnych skłonnościach tematyczno-ekspresyjnych kobiet

• spisek mężczyzn tłumiących w kobietach kreatywność - sztuka kobieca wykluczona z męskiej historii sztuki

• pytanie o sens pisania nowej historii sztuki mimo zakwestionowania paradygmatu historii jako takiej

• ahistoryczna, motywowana determinizmem biologicznym i mesjanistyczna wizja kobiety-artystki

• artystka jako symbol dla pokrzepienia serc współczesnych feministek

• popadnięcie w pułapkę tradycyjnego schematu heroizowania jednostki niepoddającej się konwenansom

• zarzut wobec męskiej historii sztuki - zmistyfikowany rejestr męskich osiągnięć, po czym czynią to samo z kobiecą historią sztuki zmieniając jedynie kategorię płci

• 1976 - Women Artists 1550 - 1950 - pierwsza wystawa sztuki kobiecej zorganizowana przez Lyndę Nochlin i Ann Sutherland Harris

• katalog do tej wystawy nie wyczerpywał się jedynie na opisie dzieł, lecz również proponował pewną wizję historii sztuki w ujęciu feministycznym

• wystawa uzupełniała kanon męskich dzieł sztuki o kanon kobiecy

• refleksja Nochlin była dojrzalsza niż pomysły Karen Wilson

• znalezienie kobiecego dziedzictwa i wynegocjowanie miejsca dla sztuki kobiet w historii sztuki, równouprawnienie kobiet-artystek i mężczyzn-artystów

• Griselda Pollock: wszystkie dotychczasowe próby rewizji feministycznej historii sztuki nie różniły się niczym od konwencjonalnej, prócz zmiany biologicznego kryterium sztuki

• powrót do marksizmu

• książka: Old mistresses: Women, art and ideology (1982) wspólnie z Rozsiką Parker

• badaczka wzięła pod lupę system pojęć i język historii sztuki

• ideologia rządzi niepodzielnie rzeczywistością

• inspiracja Althusserem

• książka nie opowiada o kobiecie w sztuce lecz ma na celu dekonstrukcję ukrytych zasad działających historią sztuki

• równie silna inspiracja metodologią strukturalistyczną

• teoria Elizabeth Cowie (feministyczna teoretyczka filmu) wywodząca się od Levy-Straussa i znakowa kategoria kobiety w systemie kulturowo-społecznym

• rola kobiety paralelna do jej statusu znakowego

• opozycja binarna kobieta-mężczyzna

• kobiecość jako jakość semiotyczna konstytuowana w wyniku dyskursu siatki społecznych

• inaczej niż u Nochlin, różnica płci nie następuje w wyniku socjalizacji, lecz w wyniku ciągle na nowo tworzonej w procesie komunikacyjnym kategorii seksualnej różnicy

• konstrukcja różnicy seksualnej nie ominęła sztuki i historii sztuki - powstawanie znaczeń w sztuce i akumulacja władzy nie dają się odseparować od struktur władzy i nierówności społecznych

• historia sztuki jako jedna z praktyk ideologicznych wyznaczyła kobiecie takie samo miejsce, jak i społeczeństwo

• zależność dyskursu historii sztuki od pozostałych praktyk społecznych

• postmodernistyczny problem pisania historii sztuki w obliczu załamania się paradygmatu historii jako metanarracji

• 1990 - Women, art and society Whitney Chadwick - próba wyciągnięcia wniosków z postmodernistycznego zwątpienia - baza poststrukturalistyczna i Foucaultowska

• konwencjonalne podążanie za epokami, jednak bez balastu tradycji

• mechanizm podporządkowywania przedstawianego nie przebiegał jednolicie przez epoki

• konkluzja o sztywnym dyskursie różnicy seksualnej w latach 70. i derridiańskiej differance w kolejnych etapach myśli feministycznej

Wyjaśnij nieobecność wielkich artystek w historii sztuki według koncepcji L. Nochlin.

• Dlaczego nie było wielkich artystek? na łamach Art News, na początku lat 70.

• wrogiem feministycznego dyskursu o sztuce jest nie historia sztuki sama w sobie, lecz absolutyzowanie i idealizowanie statusu sztuki

• sprzymierzeńcem była socjologiczna historia sztuki, która stanowiła przeciwwagę wobec artystycznego idealizmu

• określenie quasi-religijnego kultu przedhistorycznego Geniusza

• w tradycji mgiełka metafizyki wokół geniuszu artystów, fetyszyzowanie wybitnej jednostki

• socjologia przywraca historii sztuki status dyscypliny naukowej

• geniusz nie jest charakteryzowany przez esencję twórczą, lecz konkretną aktywność podmiotu w określonych społecznie warunkach

• sztuka powstaje i funkcjonuje w konkretnej, materialnej, instytucjonalnej i społeczno-kulturowej przestrzeni

• historia sztuki powinna zająć się rekonstruowaniem skomplikowanych zależności między dziełem a kontekstem

• Nochlin wybiera taką feministyczną interpretację kategorii różnicy płci, która odpowiadałaby jej socjologicznemu ujęciu historii sztuki

• postuluje więc, że tożsamość płci jest warunkowana w procesie socjalizacji i tworzenia tożsamości kulturowej

• płeć definiowana jest przez kulturę, a nie biologię

• w takim ujęciu to nie mężczyźni (ze swojej złej woli) dyskryminują kobiety, jednak wszyscy poddają się warunkowaniu kulturowo-społecznych kategoryzacji, przy czym kobiety i mężczyźni zajmują inne pozycje wobec tego problemu

• mężczyźni na pozycji dominującej, a kobiety podporządkowane

• nie było wielu artystek w historii sztuki, bo nie mogło - ograniczenia społeczne, brak dostępu do kształcenia artystycznego

• w kulturę wpisane było widzenie sztuki jako domeny męskiej

• Griselda Polock nazywa to trafnym wskazaniem na elitystyczną kategorię wielkości greatness stanowiącą przesłankę przemilczeń roli kobiet w historii sztuki

• dwa przykłady praktyki instytucjonalnej edukacji artystycznej, które eliminowały kobietę: problem nagiego modela i wstępu do akademii

• podsumowanie: to cud, że kobiety w ogóle zdołały coś stworzyć

Przedstaw feministyczną perspektywę w historii sztuki według koncepcji G. Pollock.

• Griselda Pollock prowadzi na uniwersytecie kurs historycznych, krytycznych i teoretycznych studiów feministycznych nad sztukami wizualnymi

• kurs: Feminizm i sztuki wizualne

• postuluje przekroczenie tradycyjnych granic historii sztuki

• jednocześnie krytykuje myślenie o feminizmie jako metodologii

• kurs Pollock skupiać miał się na marksizmie, materializmie i poststrukturalizmie - feminizm jawi się jako wszechstronna wizja polityczna i teoretyczna, która nie może zostać zamknięta w ramach konkretnej metodologii wykorzystywanej do różnych celów

• Griselda Pollock sprzeciwia się wobec prób akademizacji feminizmu i związywaniu go z jakąś dyscypliną

• podkreśla totalność ruchu feministycznego, którego działalność akademicka jest jedynie ułamkiem

• feminizm stoi na pozycji politycznej - bada problemy płci i rodzaju oraz różnicy kulturowej w ramach złożonych konfiguracji władzy i różnicy

• Pollock aktualizuje więc kontekst myślenia o współzależności władzy i wiedzy w kontekście ideologii charakterystyczny dla postmodernizmu, dla Althussera i Foucaulta

• istniały różne nurty feministyczne: socjalistyczny, czarny feminizm itp. - wszystkie te nurty zajmowały się uwikłaniem problemu rasy, klasy, płciowości, wieku w konfiguracje władzy

• zdecydowanie opowiada się zatem za widzeniem feminizmu w kategorii polityki

• definiuje feminizm nie jako metodologię, lecz interwencję zmieniająca każdą z dyscyplin, z jakimi się zwiąże poprzez dekonstrukcję uporządkowanego uniwersum-uniwersytetu wiedzy intelektualnej poprzez przywołanie problemu płci i rodzaju - przenosi podział na poszczególne dziedziny na grunt praktyki

• feminizm fragmentaryzuje wiedzę akademicką - burzy mury po to, by unaocznić jak każda dyscyplina przesiąknięta jest ideologicznymi przesłankami systemu płci/rodzaju, jak ta struktura rozdziera społeczeństwo i kulturę i jak wiedza łączy się z władzą na poziomie ideologii

• feminizm wytworem lat 50. i 60. i fali Nowej Lewicy, natłoku nowych dyskursów krytyki politycznych wywodzących się z antykolonializmu, antyrasizmu, black power i ruchów społecznych

• te praktyki wytworzyły nowe kategorie dyskursu o polityce włączając w jej obręb tożsamość, obyczajowość, kulturę

• uchylenie tradycyjnego paradygmatu kultury ( upadek wielkich narracji, Lyotard)

• polityczno-feministyczna teza G. Pollock: to co osobiste, jest polityczne

• feminizm zawsze twórczo włączał się w różne projekty teoretyczne (jak lingwistyczna semiotyka), jednak pozostał do końca zewnętrzną polityczną krytyką tych wszystkich paradygmatów

• w takim właśnie ujęciu feminizm to zbiór stanowisk o określonych, jawnie politycznych przesłankach, praktyka krytyczna o zróżnicowanej, interwencyjnej, autokrytycznej strukturze, która nieustannie się redefiniuje dekonstruując własne pojęcia

• krótka historia feminizmu w II połowie XX wieku obrazuje zmiany w wewnętrznym dyskursie: od esencji i poczucia silnej tożsamości do pojęcia różnicy (kategorie płciowe i pojęcie kobiety wytwarzane w dyskursie kulturowym i społecznym)

• każda z debat w łonie feminizmu jest wartościowa i prowadzi do poszerzenia horyzontów feminizmu

• Pollock podkreśla tym samym koincydencję feminizmu - mimo jej zewnętrznej krytyki - i dyskursów humanistycznych, jak semiotyka, psychoanaliza Lacana i teorie Julii Kristevej

• feminizm zawsze miał i będzie mieć znaczenie polityczne

---