KLUCZOWE POJĘCIA

RÓŻNICA SPOŁECZNA- odnosi się do stwierdzonych w jednym momencie czasowym odmienności, w obrębie jakiegoś systemu społecznego lub między systemami społecznymi.

ZMIANA SPOŁECZNA- wymaga wielu jednostek czasowych, ciąg przeobrażeń systemu społecznego lub poszczególnych jego części.

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE:

1. zawsze jest kierunkowa (teleologiczna)

2. mają charakter kumulatywny (addytywny), nakładają się na siebie, podlegają procesom synergii

3. mają charakter historyczny, ujawniają się w pewnych określonych warunkach

4. mają najczęściej ewolucyjny charakter, powolny, nie gwałtowny.

Mogą mieć charakter:

Postępowy

Regresywny

Stagnacyjny gdy nic się nie zmieniło

Wszystkie zmiany o postępowym charakterze składają się na postęp społeczny.

ROZWÓJ SPOŁECZNY:

3 typy rozwoju:

1. autonomiczny (autorakiczny) - państwo opiera się na swoich środkach, zasobach.

2. współzależny- gra o sumie dodatniej. Tylko kraje ZŁOTEJ TRIADY mogą się rozwijać współzależnie.

3. rozwój zależny teoria zależności (teoria de la depenencia) relacje między dwoma krajami lub grupami krajów są niesymetryczne, a w sensie etycznym, niesprawiedliwe, krzywdzące reguła św. Marka.

TEORIE MODERNIZACJI- UNOWOCZEŚNIANIE

MODERNIZACJA - Polega na przechodzeniu od społeczeństwa tradycyjnego do społeczeństwa nowoczesnego, głównie przez kontakt, transfer z innymi krajami najlepiej rozwiniętymi.

Proces modernizacji jak u Marksa jest:

1. konwergentny- upodabniają się kraje do krajów poprzemysłowych, a nie do komunizmu. U W. W. ROSTOWA szczebli rozwoju jest 5.

2. stadialny- 3 kluczowe szczeble rozwoju:

• społeczeństwo tradycyjne

• społeczeństwo industrialne

• społeczeństwo poprzemysłowe (informatyczne, 3 fali, technotroniczne, postindustrialne)

liniowy- istnieje jeden model rozwojowy, pokonywanie tych samych szczebli rozwoju.

ewolucyjny

5 KLUCZOWYCH PARAMETRÓW NOWOCZESNOŚCI:

Parametry osobowościowe:

Cechy człowieka nowoczesnego w teoriach modernizacji:

I Kluczową cechą osobowości nowoczesnej jest POTRZEBA OSIĄGANIA, tzn. stan ludzkiego umysłu zorientowany na sukces życiowy (rodzinny) i profesjonalny z zasadami etycznymi (pierwszy ją opisał D. C McClleland).

Tak rozumiana potrzeba osiągnięć zawiera w sobie co najmniej 3 potrzeby mniejszego rzędu:

1. potrzeba hubryzmu- bycie najlepszym w drodze rywalizacji, konkurencji i z poszanowaniem zasad czystej gry.

2. potrzeba transgresji- bycie transgresyjnym to wykraczać poza własne słabości. Transgresja na zdolności zbilansowania atutów i ułomności, i wykraczanie poza nie.

3. potrzeba kratyzmu- być człowiekiem przekonanym o swojej pasji i zarażać nią innych.

II NONKONFORMIZM TWÓRCZY (PROMETEJSKI)- sprzeciwianie się normom, jeśli człowiek definiuje je jako nieracjonalne i utartym zasadom.

III POTRZEBA UNIWERSALIZMU- zainteresowanie światem, a nie tylko najbliższym otoczeniem.

Połączenie postaw uniwersalistycznych i partykularnych GLOKALIZACJA (ROBERT ROBERTSON)

IV WYSOKA EMPATYCZNOŚĆ- wysoki poziom aspiracji, zdolności wczuwania się w role nowoczesne.

V KOMPETENCJE CYWILIZACYJNE- mobilność, znajomość języków, wysoki poziom alfabetyzmu funkcjonalnego.

VI TRAKTOWANIE CZASU W KATEGORIACH EKONOMICZNYCH

VII ZDOLNOŚĆ DO SKALKULOWANIA RYZYKA

VIII ORIENTACJA NA TERAŹNIEJSZOŚĆ I PRZYSZŁOŚĆ.

IX DBAŁOŚĆ O ZDROWIE

Wymiar polityczny: odnosi się do władzy w państwie.

Władza musi mieć legalno-racjonalny charakter, mnogość partii politycznych, wysokie uczestnictwo, proces mobilizacji na poziomie lokalnym, tolerancja dla inności ( również w wymiarze społecznym) wg. R. Floryda gey index, wskaźnik tygla kulturowego, wskaźnik Bohemii, coolnes index.

Wymiar gospodarczy (ekonomiczny): dominacja sektora usług, innowacyjne technologie, badania eugeniczne, przemysły kosmiczne, miasta globalne (S. Sass) kluczowe miejsce dla nowoczesnych gospodarek, wysoki poziom zurbanizowania. Semiurbanizacja, urbanizacja wsi, reurbanizacja miasta (A. Sadowski)

Wymiar kulturowy: kluczowy wyznacznik kompetencje symboliczne (kompetencje do odbioru), wysoki poziom zaufania społecznego (kapitałów ludzkich). Brudny kapitał społeczny (Fukuyama, D. Wincenty). Amoralny familiom 1958 E. Benfield.

TEORIA ZALEŻNOŚCI- TEORIA DE LA DEPENTIENCIA, NOWOMARKSISTOWSKA. LATA 40-te, w 1949 r. stworzono zarys.

Twórcy: Raul Prebish, Celesto Furtado, Federico Cardoso, Andre Guander Frank, Ernesto Chegevara.

ZAŁOŻEANIA:

• Pojedyńcze państwa (nawet duże) tracą znaczenie w systemie światowym na rzecz różnorakich ugrupowań (aktorzy zbiorowi).

• 35 państw świata tworzy Centrum, Jądro lub Rdzeń. NAFTA, UE, basen Pacyfiku, Chiny i Indie (i w jakimś stopniu Rosja).

• Na przeciwległym końcu lokują się PERYFERIE lub OBWÓD ŚWIATA, czyli najuboższe państwa Afryki, zacofane państwa Ameryki Środkowej i Płd, ubogie państwa Azji i Oceanii.

• Pomiędzy centrum a peryferiami rozciągają się PÓŁPERYFERIA lub SEMIPERYFERIA (WALLERSTEIN). Państwa, które oderwały się od peryferii, ale nie osiągnęły jeszcze statusu centrum.

• Relacje między centrum a peryferiami są rażąco niesprawiedliwe i nieetyczne. Bogactwo centrum dokonało się poprzez łupienie, grabienie peryferii i półperyferii.

• A. O. FRANK pojęcie ROZWÓJ NIEDOROZWOJU- peryferie poprzez niesprawiedliwy kontakt z centrum pogłębiają swój niedorozwój.

• Centrum świata i porządek świata zaczął się kształtować w XV w, a symboliczną dla tego procesu była wyprawa Kolumba. Powstanie systemu cechuje długie trwanie (BRAUDEL).

• 4 wymiary niesprawiedliwości w stosunkach centrum peryferie: ekonomiczny (nierówna wymiana), polityczny (asymetria presji politycznych), kulturowy (gwałt lub przemoc symboliczna w latach 50-tych XX w Bourdieu, J. C. Passeron), środowiskowy

ALTERNATYWNE TEORIE ROZWOJU SPOŁECZNEGO: są alternatywną odpowiedzią na teorię zależności i modernizacji.

KOMUNITARIANIZM A. ETZIONI

4

---