1. Filozofowie Jońscy

Poszukiwanie arche - zasady („to, z czego”, „dzięki czemu”); hylozoizm - ożywiona materia

Tales - woda jako arche

Anaksymander - apeiron, wyłanianie się przeciwieństw

Anaksymenes - powietrze

2.Pitagorejczycy,

Wpływy orfizmu, LICZBA - harmonia - kosmos

Pitagorejska nauka o duszy, dusza jako więzienie ciała, metempsychoza

3. Heraklit z Efezu

Podstawowa własność natury - zmienność, Logos - rozum jako prawo natury, ogień jako arche.

4. Eleaci (Parmenides, Zenon z Elei)

Byt jest, niebytu nie ma. Konsekwencje zasady tożsamości. Argumenty dotyczące ruchu i zmiany.

5. Pluraliści

Mnogość bytów i osobne zasady ruchu - koniec monizmu i hylozoizmu.

Empedokles - zasada poznania oparta na podobieństwie, 4 elementy - żywioły i 2 siły - miłości i nienawiści;

Anaksagoras: Kategoria nous - rozumu, jako siły zewnętrznej wobec świata;

Atomiści - Demokryt, świat złożony z atomów i próżni, ilościowe cechy atomów, subiektywistyczna teoria postrzegania.

6. Sofiści

Pojęcie cnoty - arete, Protagoras: „Człowiek jest miarą wszechrzeczy”, relatywizm poznawczy i etyczny.

7. Sokrates

Cnota jako wiedza i jako najwyższe dobro, intelektualizm etyczny, metody filozofii: elenktyczna i maieutyczna, tworzenie definicji pojęć etycznych, INDUKCJA, obiektywizm - wbrew relatywizmowi sofistów.

8. Platon

Poszukiwanie tego, co odpowiada pojęciom - stałego przedmiotu poznania, synteza obrazów świata: Heraklita i Eleatów, wpływ Pitagorasa i Sokratesa;

ONTOLOGIA: świat rzeczy i świat idei, natura idei;

EPISTEMOLOGIA: pojęcie anamnezy, poznanie zmysłowe, poznanie umysłowe: dyskursywne i intuicyjne; koncepcja duszy, kosmologia Platona: demiurg, idee, materia; idealizm i spirytualizm, dualizm.

9. Arystoteles

Teoria i pojęcie substancji, substancja jako: materia i forma; istota i przypadłości; akt i potencja; znaczenie 10 kategorii, koncepcja natury: celowość i przyczynowość, 4 przyczyny (materialna, formalna, sprawcza i celowa); Bóg jako nieruchomy poruszyciel - Nous, koncepcja duszy (dusza roślinna, zwierzęca i myśląca), pojęcie eudajmonii, empiryzm genetyczny w epistemologii.

10. Szkoły hellenistyczne: stoicy, epikurejczycy, sceptycy

(ontologia stoików, apokatastaza, pojęcie przyjemności u Epikurejczyków, argumenty przeciwko poznaniu - brak kryterium prawdy, złudzenia zmysłów i bezradność rozumu, relatywizm poznawczy i etyczny, wynikająca stąd postawa człowieka: powstrzymywanie się od sądu i obojętność, afazja, ataraksja i apatia.)

11. Św. Augustyn, dusza jako jedyny przedmiot poznania, iluminizm, fenomenalizm i woluntaryzm.

12. Św. Tomasz z Akwinu, oddzielenie dziedziny wiedzy od dziedziny wiary, kategoria istoty i istnienia, (kosmologiczne) dowody na istnienie Boga, stanowisko realizmu umiarkowanego w sporze o uniwersalia, intelektualizm - pierwszeństwo intelektu (a nie woli) w poznaniu i działaniu

- *13. F. Bacon

Teoria indukcji, eksperyment, teoria idoli (złudzenia plemienne, jaskini, rynkowe, teatru).

---