KONCENTRACJA, SPECJALIZACJA DZIAŁALNOŚCI I KOOPERACJA PRZEDSIĘBIORSTWA

KONCENTRACJA

Koncentracja działalności gospodarczej przedsiębiorstwa może występować w dwóch formach:

1. Koncentracja produkcji polega na organizowaniu działalności gospodarczej w coraz większych zakładach.

2. Koncentracja organizacyjna polega na łączeniu w jedno przedsiębiorstwo większej liczby zakładów lub przedsiębiorstw .

Koncentracja działalności może zachodzić drogą rozwoju wewnętrznego lun zewnętrznego.

1. Wewnętrznego - polega na zwiększaniu rozmiarów działalności poprzez akumulacje lub pełniejsze wykorzystanie zasobów.

2. Zewnętrznego - polega na łączeniu się lub przyłączaniu albo wchłanianiu dotychczas odrębnych przedsiębiorstw.

Do określenia stopnia koncentracji produkcji stosuje się 4 wskaźniki :

1. stosunek wartości produkcji wielkich przedsiębiorstw do ogólnej wartości produkcji danej gałęzi produkcji lub całego przemysłu

2. koncentracja zdolności produkcyjnej - wyraża się ona stosunkiem mocy silników zainstalowanych w wielkich przedsiębiorstwach do całkowitej mocy silnika w danej gałęzi przemysłu lub w całym przemyśle.

3. koncentracja środków trwałych - wyraża się ona stosunkiem wartości środków trwałych posiadanych przez wielkie przedsiębiorstwa do ogólnej wartości środków trwałych danej gałęzi przemysłu lub całego przemysłu. Wskaźnik ten powinien być stosowany jako uzupełnienie innych wskaźników.

4. koncentracja zatrudnienia - wyraża się ona procentowym stosunkiem liczby zatrudnionych w wielkich przedsiębiorstwach do ogólnej liczby zatrudnionych w danej gałęzi przemysłu lub w całym przemyśle.

SPECJALIZACJA

Specjalizacja produkcji jest to taka forma organizacji produkcji, która ułatwia lepsze opanowanie określonej działalności.

Specjalizacja działalności przedsiębiorstwa może występować w 3 formach:

1. przedmiotowej - polega na zmniejszeniu liczby rodzajów przedmiotów działalności np. na zmniejszeniu liczby produkowanych rodzajów wyrobów, świadczonych usług, obsługiwanych segmentów rynku lub kupowanych i sprzedawanych towarów

2. technologicznej - polega na ograniczeniu się do działalności, która wymaga zastosowania mniej licznych i mniej różnorodnych technologii lub faz procesu technologicznego albo metod

3. mieszanej - stanowi formę mieszaną specjalizacji przedmiotowej i technologicznej

Poziomy specjalizacji określają następujące wskaźniki:

1. liczba typów lub rodzajów wyrobów produkowanych przez przedsiębiorstwo

2. udział produkcji wyspecjalizowanej w całej produkcji danego przedsiębiorstwa lub danej gałęzi.

Procesem przeciwnym do specjalizacji jest uniwersalizacja produkcji, inaczej dywersyfikacja produkcji. Polega ona na rozszerzeniu asortymentu wyrobów i na zwiększeniu liczby operacji przypadających na jedno stanowisko robocze..

KOOPERACJA

Kooperacja polega na stałej współpracy przedsiębiorstwa w wykonaniu określonego zadania produkcyjnego. Współpraca ta wyraża się w dostawach półwyrobów, części, wyrobów gotowych lub wspólnym wykonywaniu niektórych procesów technologicznych.

Kooperacja może polegać na:

1. dostarczaniu części lub wyrobów gotowych bezpośrednio do montażu

2. dostarczaniu półwyrobów, które w przedsiębiorstwie ulegają obróbce, takiej np. jak odlewy

3. wykonywanie operacji na półwyrobach dostarczonych do danego przedsiębiorstwa. Przykładem może być obróbka na unikalnych obrabiarkach lub pokrywanie powierzchni powłokami ochronnymi.

Rozróżnia się dwa rodzaje kooperacji:

1. czynną - wykonywanie przez przedsiębiorstwa zamówień dla innych przedsiębiorstw powinno poprawić wykorzystanie zdolności produkcyjnych współpracujących ze sobą przedsiębiorstw

2. bierną - polega na zleceniu specjalistycznym przedsiębiorstwom wykonania części zamówień na wyroby, co powinno przynosić korzyści w postaci niższych kosztów.

Dla określenia stopnia rozwoju kooperacji stosuje się następujące wskaźniki:

1. udział w koszcie własnym wartości dostaw otrzymywanych z kooperacji lub przeznaczonych na kooperację

2. liczba przedsiębiorstw kooperujących z danym przedsiębiorstwem

---