Instrument transferu kapitału - kontrakt, w jedna strona dysponująca nadmiarem kapitału, przekazuje go drugiej stronie, zgłaszającej popyt na kapitał.
W ramach instrumentu kapitału wyróżnia się instrumenty:
-dłużne - uosabiają zobowiązanie finansowe,
- udziałowe - uosabiają prawa majątkowe (współwłasność).
Rynek pieniężny (money market) - rynek, na którym zawierane są transakcje krótkoterminowymi (o terminie realizacji do 1 roku) instrumentami finansowymi o dużej płynności, będącymi w określonym stopniu surogatem pieniądza; są to przede wszystkim bony skarbowe i komercyjne, certyfikaty depozytowe, czeki, weksle oraz umowy typu REPO i Reverse REPO.
Rynek instrumentów pochodnych (derivatives market) - zawierane są na nim transakcje mające na celu zabezpieczenie przed niekorzystną zmianą wartości instrumentu bazowego, zapewnienie pożądanej struktury ryzyka czy też spekulację w nadziei uzyskania ponadprzeciętnych zysków.
W zasadzie trudno jest oddzielić rynek instrumentów pochodnych od pozostałych segmentów rynku finansowego, ponieważ instrumentami bazowymi są zarówno instrumenty rynku pieniężnego, kapitałowego, jak i walutowego.
Ze względu na formę sprzedaży wyróżnia się:
-rynek pierwotny (może mieć charakter oferty publicznej lub niepublicznej),
-rynek wtórny (może być zorganizowany w formie rynku publicznego lub prywatnego).
Kontraktem terminowym typu forward jest umowa między dwoma podmiotami, dotycząca dostawy określonej ilości towaru (waloru) w określonym terminie w przyszłości po ustalonej z góry cenie (jedna strona zobowiązuje się do sprzedania towaru zaś druga do kupienia).
Forward jest kontraktem niestandaryzowanym (na zamówienie) i z tego powodu występuje jedynie na rynku pozagiełdowym.
Procentowe kontrakty forward (FRA) występują w różnych walutach, ale największy obrót nimi notowany jest w euro, dolarach amerykańskich i funtach brytyjskich. Przeciętny kontrakt FRA opiewa na 5 mln funtów, 5 mln euro lub 10 mln dolarów.
Modyfikacje walutowych kontraktów forward dostępne na polskim rynku polegają na częściowej lub całkowitej eliminacji wad tradycyjnego kontraktu. W zasadzie standardem stało się oferowanie możliwości wyboru sposobu realizacji kontraktu. Banki oferują zarówno forwardy rzeczywiste, jak i nierzeczywiste (Non-Deliverable Forward - PDF), czyli rozliczane na zasadach „netto” (cecha kontraktu futures). Część banków daje także możliwość przesuwania terminu realizacji kontraktu.
Forward Plus umożliwia zawarcie w przyszłym terminie transakcji kupna lub sprzedaży waluty po uzgodnionym kursie forward plus, który dla klienta jest korzystniejszy od kursu forward. Jeżeli jednak klient niewłaściwie przewidzi poziom kursu spot w przyszłości będzie musiał zapłacić za to swego rodzaju karę.
Transakcja Forward Limited Outlook pozwala na kupno lub sprzedaż określonej ilości waluty w przyszłości po kursie terminowym lub na otrzymanie rekompensaty.
W przypadku transakcji sprzedaży rekompensata (iloczyn ilości waluty i różnicy między kursem limited outlook1 a kursem terminowym) jest wypłacana, gdy na rynku ukształtuje się kurs niższy od kursu limited outlook, a w przypadku transakcji kupna - gdy na rynku ukształtuje się kurs wyższy od kursu limited outlook. W pozostałych przypadkach transakcja jest realizowana według kursu terminowego.
Główne bariery wykorzystania forwardów w ocenie polskich firm
-koszty i obawy o skuteczność ich stosowania,
-brak zgody właścicieli firmy na zawieranie transakcji pochodnych,
-nieznajomość instrumentów i zasad działania rynku,
-skomplikowane zasady księgowości operacji na instrumentach pochodnych.
Kontrakty terminowe - depozyty zabezpieczające
-ułamkowa część kontraktu wpłacana w momencie nabycia kontraktu - efekt dźwigni finansowej,
-wielkość depozytu zależna od giełdy, która określa jego poziom w zależności od oceny ryzyka rynku,
-wyróżnia się depozyt początkowy (wstępny) i depozyt minimalny (właściwy).
Kontrakty terminowe - podstawowe terminy
-otwarcie pozycji - każdorazowe wejście na rynek,
-otwarcie pozycji długiej - zakup kontraktu,
-otwarcie pozycji krótkiej - sprzedaż kontraktu,
-zamknięcie pozycji - zajęcie pozycji przeciwstawnej do pozycji wcześniej zajętej,
-baza - różnica między ceną kontraktu a ceną instrumentu bazowego,
-LOP - liczba otwartych pozycji na rynku kontraktów terminowych.
Wycena kontraktów terminowych polega na określeniu tzw. teoretycznej ceny kontraktu terminowego. Pozwala ona odpowiedzieć na pytanie, po jakiej cenie wg teoretycznych szacunków instrument powinien być notowany na rynku.
Znajomość ceny teoretycznej jest również istotna w planowaniu niektórych strategii inwestycyjnych, np. strategii arbitrażowych.
Motywy inwestycji na rynku kontraktów terminowych
Hedging - zabezpieczanie się przed niekorzystną zmianą cen instrumentu podstawowego (np. akcji) przy użyciu kontraktów terminowych
Spekulacja - nabywanie kontraktów terminowych w celu uzyskania ponadprzeciętnego dochodu przy jednoczesnym podjęciu nadmiernego ryzyka (wykorzystanie dźwigni finansowej)
Arbitraż - wykorzystywanie różnicy cen instrumentu na dwóch różnych rynkach w tym samym czasie, np. wykorzystywanie różnicy pomiędzy wartością teoretyczną a rynkową kontraktu terminowego
Kontrakty terminowe na WIG20 - standard
Jednostka notowania: punkty indeksowe
Krok notowania (określa najmniejszą zmianę kursu kontraktów): 1 punkt indeksowy
Mnożnik: 10 zł - tyle jest wart 1 punkt indeksowy
Kontrakty terminowe - depozyty zabezpieczające
ułamkowa część kontraktu wpłacana w momencie nabycia kontraktu - efekt dźwigni finansowej,
wielkość depozytu zależna od giełdy, która określa jego poziom w zależności od oceny ryzyka rynku,
wyróżnia się depozyt początkowy (wstępny) i depozyt minimalny (właściwy).
Dźwignia finansowa
wynika z faktu pobierania od inwestorów depozytów zabezpieczających a nie całości sumy jaką jest wart kontrakt terminowy. Zastosowanie mechanizmu dźwigni pozwala osiągnąć znacznie wyższe stopy zwrotu z zainwestowanej kwoty niż klasyczne inwestowanie np. w akcje.
Kontrakty terminowe na WIG20 - standard
Miesiące wygaśnięcia: jednocześnie w obrocie znajdują się kontrakty wygasające w czterech terminach wygaśnięcia. Są to cztery najbliższe miesiące z tzw. marcowego cyklu wygasania, który obejmuje miesiące: marzec, czerwiec, wrzesień, grudzień.
Jedna seria kontraktów pozostaje w obrocie przez 12 miesięcy.
Dzień wygaśnięcia: trzeci piątek miesiąca wygaśnięcia. W tym dniu kończy się obrót kontraktami terminowymi.
Pierwszy dzień obrotu: pierwszy dzień sesyjny po dniu wygaśnięcia poprzedniej serii kontraktów.