IMMUNOPROFILAKTYKA CHORÓB ZAKAŹNYCH ZWIERZĄT
IMMUNOPROFILAKTYKA
działania prowadzące do wywołania lub zwiększenia odporności organizmu na dany patogen
ODPORNOŚĆ
zdolność organizmu do czynnej
i biernej ochrony przed patogenami
ODPORNOŚĆ NIESWOISTA
ODPORNOŚĆ NIESWOISTA (WRODZONA)
czynna: gwałtowne reakcje oczyszczające drogi oddechowe i pokarmowe (kaszel, kichanie, biegunka, wymioty)
bierna: niskie pH na powierzchni skóry i błony śluzowej, lizozym w ślinie i łzach, interferon we krwi
ODPORNOŚĆ NIESWOISTA
ODPORNOŚĆ SWOISTA
2. ODPORNOŚĆ SWOISTA (NABYTA)
czynna
naturalna: przechorowanie
sztuczna: szczepienia
bierna
naturalna: przeciwciała w mleku matki
sztuczna: surowice
SZCZEPIONKA
preparat zawierający antygeny, zwykle otrzymany ze zmodyfikowanych bakterii lub wirusów, wprowadzany do wnętrza organizmu w celu pobudzenia produkcji przeciwciał
przygotowanie szczepionki sprowadza się do zredukowania lub zlikwidowania zjadliwości drobnoustroju z zachowaniem jego właściwości immunogennych, przez zabicie drobnoustrojów lub ich osłabienie - szczepionki atenuowane (wysoka temperatura, substancje chemiczne)
SKUTECZNOŚĆ SZCZEPIENIA
skuteczność szczepienia zależy od:
przestrzegania dawki
przestrzegania drogi podania
przestrzegania techniki podania
przestrzegania schematu szczepień
CECHY IDEALNEJ SZCZEPIONKI
bezpieczna
skuteczna (>90% dla cyklu szczepień)
łatwa do zastosowania (również w akcjach masowych)
silnie immunogenna, dająca długotrwałą i solidną odporność
stabilna
tania
łatwa w produkcji
PRZECHOWYWANIE SZCZEPIONEK
przechowywanie w temp. +2 do +8o C
transport w temp. +2 do +10oC
DROGI PODANIA SZCZEPIONEK
domięśniowe - zawiesina drobnoustrojów w roztworze NaCl, z dodatkiem środka konserwującego
podskórnie
doustnie - np. szczepionka przeciw wściekliznie dla lisów. To kostki o zapachu rybnym, w środku których umieszczona jest kapsułka z lekiem
przez błonę śluzową - aerozole
PZECIWWSKAZANIA DO SZCZEPIENIA ZWIERZĄT
choroby (nie dotyczy chorób przewlekłych, np.cukrzycy)
zaburzenia odporności
wysoka temperatura
samice ciężarne
młode zwierzęta poniżej 6 tyg. życia (luka immunologiczna)
zwierzęta nieodrobaczone
LUKA IMMUNOLOGICZA
Okres, w którym poziom przeciwciał matczynych jest zbyt niski aby chronić przed zachorowaniem, a jednocześnie zbyt wysoki aby pozwolić na uodpornienie za pomocą szczepionki (neutralizacja antygenów zawartych w szczepionce)
REAKCJE POSZCZEPIENNE
brak łaknienia
apatia
podwyższona temperatura
„mięsaki poszczepienne” - zgrubienia po szczepionkach p/wściekliznie oraz p/białaczce (związki glinu)
nadmierne ślinienie
WŚCIEKLIZNA
wścieklizna to choroba zakaźna, kończąca się zawsze śmiercią.
Atakuje OUN, co powoduje zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego. Chorobę tę nazywa się także wodowstrętem, gdyż na widok lub dźwięk wody, ciało zakażonego reaguje mimowolnymi skurczami mięśni.
Wśieklina jest zoonozą (chorobą odzwierzęcą).
Wyróżnia się dwie postacie choroby:
agresywną
cichą (porażenną)
etiologia - wirus Rabies virus (RABV)
źródła zakażenia zwierząt - kontakt z chorym osobnikiem (np. pogryzienie podczas walki).
Źródłem zakażenia dla innych zwierząt mogą być wszystkie ssaki, jednak najczęściej są to zwierzęta dzikie (np. lisy, nietoperze), psy, koty i gryzonie. Ryby, ptaki i gady nie chorują na wściekliznę.
źródła zakażenia człowieka - pogryzienie lub pokąsanie przez chore zwierzę. Możliwe jest również zarażenie bez pogryzienia, np. w przypadku gdy ślina chorego zwierzęcia dostanie się do ciała człowieka poprzez naturalne otwory (oczy, nos) lub poprzez uszkodzoną błonę śluzową, do której dostanie się ślina.
Nie wolno dotykać gołymi rękami padłego zwierzęcia.
objawy choroby u zwierząt - agresja lub przeciwnie - zbytnia łagodność, ataki szału, otępienie, ślinotok, wymioty, brak apetytu, gorączka, trudności w połykaniu, zjadanie niejadalnych przedmiotów (np. kamienie), porażenie kończyn, zez rozbieżny, język na wierzchu, żałosne miauczenie u kotów. Postać cicha - bez objawów.
Zgon zwierzęcia po 2-4 dniach
objawy choroby u ludzi - brak apetytu, gorączka, ból głowy, silny świąd w miejscu ugryzienia, niepokój, pobudzenie ze ślinotokiem, bolesne skurcze mięśni, wodowstręt, dezorientacja, halucynacje, konwulsje, paraliż, śmierć
leczenie - brak, jedynie leczenie objawowe. Chore zwierzęta się usypia
diagnozowanie - 15 dniowa obserwacja zwierzęcia lub badanie pośmiertne mózgu
immunoprofilaktyka - regularne szczepienie zwierząt domowych. Szczepienie kotów nie jest w Polsce obowiązkowe, jednak bardzo zalecane przez weterynarzy
WŚCIEKLIZNA
immunoprofilaktyka - szczepienie psów - obowiązkowe! Pierwsze po 3 miesiącach życia, kolejne po roku, następne co rok.
Przeprowadza się także regularne szczepienie lisów.
szczepionki: Defensor, Nobi-Vac Rabies
PARWOWIROZA
Choroba psów, najczęściej młodych. Najbardziej wrażliwą rasą psów są rottweilery, dobermany
i labradory.
etiologia - parwowirus, atakujący jelita i mięsień sercowy - stąd dwie postacie kliniczne choroby: zapalenie jelit oraz zapalenie mięśnia sercowego
objawy - wymioty, biegunka (często z krwią), silne osłabienie, apatia, leukopenia, zmiany w EKG
leczenie - płyny wieloelektrolitowe (Płyn Ringera), glukoza, leki p/wymiotne i p/biegunkowe, witaminy. Przez 2 doby - głodówka. Można podać surowicę z przeciwciałami
immunoprofilaktyka:
wczesny program szczepień - pierwsze szczepienie wykonuje się w 6-8 tygodniu, kolejne w 10-12 tygodniu
i ostatnie w 12-14 tygodniu życia zwierzęcia.
U ras szczególnie wrażliwych zaleca się dodatkowe szczepienie w 15-16 tygodniu życia
późny program szczepień - u zwierząt, u których nie rozpoczęto szczepień przed 12 tygodniem życia, wykonując dwa szczepienia w odstępie 3-4 tygodni.
Kolejne szczepienia po upływie roku od ostatniego szczepienia
szczepionka: Nobivac Parvo-C
PANLEUKOPENIA
Panleukopenia kotów = tyfus koci,zapalenie jelit, nosówka kotów.
Wysosce zaraźliwa choroba wszystkich kotowatych. Na panleukopenię chorują najczęściej koty do 6 miesiąca życia. Po przechorowaniu pozostaje odporność do końca życia
etiologia - wirus panleuopenii, blisko spokrewniony z parwowirusem psów
źródło zakażenia - wydaliny i wydzieliny chorych zwierząt. Możliwe przeniesienie zakażenia przez pchły
objawy - gorączka, biegunka,wymioty, znaczna bolesność brzucha, leukopenia. U młodych zwierząt może wystąpić nadostry przebieg choroby - nagła śmierć, bez pojawienia się objawów
leczenie - elektrolity, witaminy, środki p/bólowe oraz hamujące wymioty
i biegunkę. We wczesnym okresie choroby można podać surowicę
immunoprofilaktyka - szczepionki są bardzo skuteczne. W wyjątkowych sytuacjach szczepi się kotki ciężarne oraz kocięta już po 4-tym tygodniu życia
wczesny program szczepień - pierwsze szczepienie wykonuje się w 6-8 tygodniu, kolejne w 10-12 tygodniu i ostatnie w 12-14 tygodniu życia zwierzęcia
późny program szczepień - u zwierząt, u których nie rozpoczęto szczepień przed 12 tygodniem życia, wykonując dwa szczepienia w odstępie 3-4 tygodni.
Kolejne szczepienia po upływie roku od ostatniego szczepienia
szczepionki:
Nobivac Tricat
Fel-o-vax III
Felocell
Quadricat
GRUŹLICA
Choroba ssaków oraz ptaków - bydła, świń, psów, koni, kotów, owiec, kaczek, gęsi, małp, kur, gołębi.
Choroba o charakterze przewlekłym, doprowadzającym do wyniszczenia organizmu
etiologia - bakterie, prątki gruźlicy - M. bovis (typ bydlęcy), M. avium (typ ptasi)
źródło zakażenia - przewód pokarmowy -pojenie mlekiem zakażonych krów (mleko jest wodniste z kłaczkami lub w kolorze żółtozielonkawym), drogi oddechowe, łożysko.
Możliwe przenoszenie na człowieka!
objawy - w płucach biołoszare gruzełki gruźlicze wielkości ziarnka prosa, powiększone węzły chłonne, kaszel, brak apetytu, biegunka, zmatowienie włosa, osłabienie, duszności, podwyższona temperatura (wieczorem), szmer oskrzelowy. Możliwe guzki podskórne, a także zwapniałe lub zserowaciałe guzki w nerkach, śledzionie, wątrobie, wymieniu, macicy, jajnikach
i jajowodach
leczenie - nie leczy się zwierząt zakażonych gruźlicą. Bydło reagujące dodatnio w próbie alergicznej, jak również to, u którego przyżyciowo stwierdzono obecność prątków, mimo negatywnej reakcji alergiczne, podlega ubojowi z urzędu
immunoprofilaktyka ? - szczepionka BCG, zawiera atenuowany szczep M. bovis
LEPTOSPIROZA
Choroba bakteryjna, o przebiegu bezobjawowym, ostrym lub nadostrym.
Jedna z najgroźniejszych chorób odzwierzęcych!
źródła zakażenia - szczury, konie, świnie, bydło, psy. Bakterie dostają się do nerek zwierzęcia zainfekowanego i są wydalane wraz z moczem. Leptospiry obecne są w wodach stojących, skąd przez uszkodzoną skórę bądź błony śluzowe wnikają do organizmu
objawy - w zależności od postaci:
postać jelitowo-żołądkowa (żółtaczkowa)- gorączka, apatia, gorączka, wymioty, przekrwienie spojówek, drżenie mięśni, brązowy odcień języka, sztywność kończyn
postać nerkowa (podostra)- zapalenie nerek, nieprzyjemny zapach z pyska, szklisty kał, krwawe wymioty, martwica końca języka
postać posocznicowa (ostra) - wysoka gorączka, silne osłabienie, wybroczyny na błonie śluzowej warg oraz skórze, duszności, krwawienie dziąseł, uszkodzenie serca. Śmierć zwierzęcia następuje w przeciągu kilku godzin.
leczenie - penicylina, cefalosporyny, tetracykliny, chloramfenikol, płyny wiloelektrolitwe, leki p/wymiotne
i p/biegunkowe. Czasami niezbędna dializa
immunoprofilaktyka - ze względu na przypadki wstrząsów poszczepiennych, coraz więcej weterynarzy rezygnuje ze szczepień przeciw leptospirozie.
szczepionka: Nobi-Vac Lepto
NOSÓWKA
Choroba psowatych o wysokiej śmiertelności i ciężkim przebiegu.
Często towarzyszą jej wtórne zakażenia bakteryjne
etiologia - wirus nosówki, atakujący układ pokarmowy, oddechowy, moczowy, nerwowy oraz skórę
źródło zakażenia - chore zwierzęta, które w wydzielinie z nosa, spojówek, ze śliną i moczem wydalają duże ilości wirusa
objawy - w zależności od postaci:
nieżytowa - wysoka gorączka, apatia, wyciek z nosa oraz spojówek
płucna - zapalenie płuc, krwisty lub ropny wyciek z nosa
żołądkowo-jelitowa - biegunka, wymioty
oczna - zapalenie spojówek z surowiczo-ropnym wyciekiem, owrzodzenia rogówki
skórna - pęcherzyki ropne na skórze brzucha, ud, w okolicach otworów nosowych oraz warg
nerwowa - niedowłady, porażenia, tiki, drżenia mięśniowe, otępienie, zaburzenia świadomości, częstym powikłaniem jest padaczka
„choroba twardej łapy” - szorstka, zgrubiała i popękana skóra łap
leczenie - niwelowanie objawów, zwalczanie wtórnych infekcji, wzmacnianie układu immunologicznego (nawadnianie, leki p/biegunkowe, p/gorączkowe, antybiotyki, witaminy z gr. B)
immunoprofilaktyka - pierwsze szczepienie około 8 tygodnia życia, drugie około 12 tygodnia. Szczepienie powtarzamy po roku (lub według niektórych weterynarzy po 3 latach)
szczepionki:
Nobi-Vac DHP
Canivac FH
Tetradog