Prawo administracyjne
Wykaz lektur:
- J. Boć
- Z. Cieślak
- Z. Duniewska, B. Jaworska-Dębska, R. Michalska-Bodziak, M. Staht
- E. Ochendowski
- Z. Leoński - „Zarys prawa administracyjnego, część ogólna”
- Z. Leoński - „Prawo administracyjne, część ustrojowa”
- J. Filipek - „Prawo administracyjne” (UJ)
- M. Staht - „Materialne prawo administracyjne. Pojęcia instytucje, zasady.”
Egzamin:
pisemny:
cz. ogólna + cz. ustrojowa + cz. materialna
wskazanie ustaw, znaleźć instytucję prawa administracyjnego
kazus
07.10.2006 rok
Etymologia - pochodzenie
ministrale, administratio, administrare (łac.) - działalność służebna wykonawcza w celu spełnienia cudzej woli lub wg. wcześniej przyjętych założeń pomóc, pomagać, służyć, wykonywać, posługiwać.
Dziś administracja utożsamiana jest z zarządzaniem , kierowaniem, zawiadywaniem, gestią.
dominare - rządzenie pana domu
imperare - atrybut władzy wojskowej
regnare - atrybut władzy królewskiej
Administracja w ujęciu potocznym:
- struktury organizacyjne
- działalność
- ludzie
definicja: 1.) negatywna 2.) pozytywna
definicja negatywno przedmiotowa: podejmowana w publicznym celu działalność państwa i związków publiczno-prawnych poza ustawodastwem i sądownictwem.
definicja negatywno podmiotowa: działalność tych organów publicznych (państwowych), które nie są organami ustawodawczymi i sądowymi.
definicja pozytywna przedmiotowa: to działalność celowa, praktyczna, rzeczywista, konkretna itp. mająca na celu realizację zadań publicznych państwa, społecznych podmiotów samorządowych, publicznych.
definicja pozytywna podmiotowa: organizacja składająca się z różnorodnych jednostek organizacyjnych, skupiających wokół organów, tj. jednostek organizacyjnych wyposażonych w kompetencje określona w ustawach i tworzących pewien zamknięty układ organizacyjny. To działalność organów organizacyjnych.
Definicja oparta na kryterium szczególnym:
- to ta część działalności państwa, w wyniku której powstaje stosunek cywilnoprawny
- bezpośrednia i konkretna działalność którą przez czynniki rzeczywiste realizuje się cele bezpieczeństwa postępu i dobrobytu zbiorowości.
Z uwagi na funkcje jakie sprawuje jest to proces stosowania określonych reguł czyli proces przekształcania ogólnych przepisów w konkretne decyzje dotyczące indywidualnych spraw.
Definicja administracji odpowiada na pytania dotyczące:
- podmiotu działania
- aktu działania
- przedmiotu działania
- cech, sposobu działania
- czasami adresatów działania
CECHY ADMINISTRACJI:
- działanie w imieniu i na rachunek państwa lub innego, odrębnego od państwa podmiotu władzy publicznej, któremu państwo przekazało część swojej władzy (imperium).
- możność działania w formach władczych, zabezpieczonych możliwością zastosowania przymusu państwowego
- działanie w interesie publicznym (w imię dobra wspólnego)
- publiczny charakter - cele jej działania i jego rezultaty ocenia się w kategoriach politycznych, wpływają one na kształtowanie się stosunku obywateli do podmiotów administracji
- działanie na podstawie ustaw i w granicach przez nie określonych
- aktywność, zwrócenie się ku przyszłości, możność podejmowania działania własnej inicjatywy
- działanie w sposób ciągły i stabilny
- oparcie (z reguły) na zawodowym personelu
- charakter monopolistyczny i bezosobowy
- jej celem nie jest dążenie do osiągania zysku
- zorganizowanie i działanie na zasadzie kierownictwa i podporządkowania
INTERES PUBLICZNY:
- przedmiot działania administracji, kategoria nadrzędna
- wyznacza pole dopuszczalnej działalności administracyjnej i publicznej i pole dopuszczalnej ingerencji ustawodawczej w stosunki społeczne, gospodarcze i prywatne życie jednostki, pojęcie nieostre
- interes publiczny znajduje wyraz w obowiązującym prawie
- prawo obowiązujące nie zawsze jest w stanie opisać, co jest, czy powinno być - interesem publicznym, pozostawiając władzom administracyjnym swobodę decyzyjną w określonych sytuacjach faktycznych, uznanie administracyjne
Często o tym, co jest interesem publicznym decyduje wola polityczna, czyli przejaw rządzenia, które w państwie prawnym odbywa się w ramach prawa (wtedy mamy do czynienia z przestrzeganiem prawa niż jego stosowaniem, nie chodzi bowiem o wykonanie prawa lecz o osiągnięcie celu politycznego, administracyjnego, gospodarczego, społecznego).
ROLA ADMINISTRACJI W PAŃSTWIE DEMOKRATYCZNYM
- system trójpodziału władz
- administracja = władza wykonawcza = wszechobecna
- w największym stopniu reguluje życie człowieka
w procesie stanowienia prawa regulacja jest dość abstrakcyjna
- w postępowaniu sądowym ingerencja punktowa
Misja władzy wykonawczej: funkcja rządzenia, zasada bieżącej administracji, zarządzanie zasobami.
Zarządzanie zasobami:
- danej organizacji administr., zasobami organizacyjnymi, ludźmi, , materialnymi, kompetencyjnymi, informacyjnymi
- niekiedy zasady rządzenia zasobami są jednakowe dla wszystkich instytucji administracyjnych w kraju (np. zasady zamówień publicznych), niekiedy są regulowane w sposób zróżnicowany (np. ustawa o służbie cywilnej, ustawa o pracownikach urzędów państwowych).
ADMINISTRACJA PUBLICZNA:
- klasyczna funkcja policyjna państwa - funkcja restrykcyjna
- zarządzanie rozwojem
- właściciel
- odpowiedzialność za rosnący zakres usług publicznych
SFERY DZIAŁAŃ ADMINISTRACJI:
regulacyjno porządkowa
- ochrona porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego
- atrybut każdego państwa w każdym czasie
- określa podstawowy zakres odpowiedzialności władzy publicznej względem obywateli
- przez długie wieki była to główna funkcja władzy państwowej
- w sferze politycznej (adm. porządkowej) obok nakazów i zakazów o charakterze indywidualnym istotną rolę w utrzymaniu porządku publicznego odgrywają akty policyjne o charakterze ogólnym (erga omnes), zarządzenia administracyjne
- kompetencje REGLAMENTACYJNE mają najczęściej formę zezwoleń administracyjnych. Także one służą ochronie bezpieczeństwa zbiorowego i porządku, w sferze ogólnych warunków życia społecznego i dziedzinach szczególnych..
Kompetencje do przyznawania przywileju gospodarczego przypisywana jest zazwyczaj nie organom administracyjnym, opartym na czynniku urzędniczym, lecz władzom państwowym o charakterze politycznym (kompetencje regulacyjne.
usługi publiczne, zaspokajanie potrzeb podstawowych w skali masowej
- adm. przejmuje odpowiedzialność za rosnący zakres usług publicznych , ale nie musi ich sama realizować np. PPP - partnerstwo publiczno prywatne
- usługi typu społecznego z zakresu oświaty, ochrony zdrowia, opieki społecznej, kultury
- usługi o charakterze technicznym, komunikacja zbiorowa, wodociągi itp.
- rozwój świadczeń
wykonywanie uprawnień właścicielskich w imieniu państwa czy JST. w odniesieniu do rzeczy publicznych, służących wykonywaniu podstawowych funkcji publicznych jak i majątku gospodarczego (akcje, papiery wartościowe, zakłady)
D) zarządzanie rozwojem jest dziś jednym z głównych czynników polityki publicznej i jej istotnym wyznacznikiem
- planowanie własnej działalności
- planowanie innych działalności podmiotów
- planowanie rozwoju instytucjonalnego
- planowanie publiczne (np. zabudowy)
Administracja publiczna w odróżnieniu od prywatnej nie może być kształtowana wg. wolnych wzorów. Działalność administracji publicznej musi być uregulowana prawem. Związanie administracji prawem oznacza, że wszystkie działania administracji publicznej muszą mieć podstawę i mogą być podejmowane wyłącznie dla wykonywania zadań publicznych określonych prawem. Administracja działa na podstawie i w granicach prawa. Wiąże się z prawem żeby uniemożliwić jej swobodę działania i wolności.
09.12.2006 rok
Podmioty wykonujące administrację publiczną:
- administracja centralna
- administracja terenowa
- upoważnione podmioty prawa prywatnego
Administracja centralna:
- organy administracji centralnej są jednostkowe w skali kraju
- zasięgiem działania obejmują teren całego kraju
- adm. centralna może być państwowa lub rządowa
Administracja centralna państwowa (organy centralne):
- prezydent RP
- Najwyższa Izba Kontroli
- Rzecznik Praw Obywatelskich
- KRRiTV
- Rada Polityki Pieniężnej
Administracja centralna rządowa (organy centralne):
- Rada Ministrów
- Prezes Rady Ministrów (Premier) i jej wiceprezesi
- Ministrowie
- Przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej
- Urzędy centralne podległe premierowi, Radzie Ministrów lub poszczególnym ministrom np. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
Pozycja ustrojowa: Art. 10 ust. 2 Konstytucji RP wymienia urząd Prezydenta jako 1 z 2 podstawowych ogniw władzy wykonawczej.
Konstytucja z 1997 roku utrzymała w Polsce parlamenty systemów.
Prezydent w Konstytucji- ? (sprawdzić)
- organizacja wyborów
- objęcie urzędu prezydenta
- status prawny prezydenta - pozycje
FUNKCJE PREZYDENTA:
reprezentacyjna (reprezentuje naród):
- ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe
- mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli w innych państwach
- przyjmuje listy uwierzytelniające
prawotwórcza:
- podpisuje ustawę
- ratyfikuje umowy międzynarodowe
- może wydawać rozporządzenia → zarządzenia o charakterze wewnętrznym
bezpieczeństwa: stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i
niepodzielności jego terytorium) m.in.:
- jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych RP
personalna: uczestniczy w procesie powoływania składu personalnego niektórych organów
- desygnuje i powołuje Prezesa Rady Ministrów
- powołuje sędziów
administracyjna
- nadawanie orderów i odznaczeń
- nadanie obywatelstwa polskiego i wyrażenie zgody na jego zrzeczenie się
- stosowanie prawa łaski
- nadanie tytułu profesora
techniczno-organizacyjna
- zarządzanie wyborów do Sejmu i Senatu
- skracanie kadencji w Sejmie
- zwoływanie pierwszego posiedzenia
- podpisanie ustaw lub odmowa ich podpisania
kontrasygnata art. 144 u. 3
kancelaria Prezydenta RP
RELACJE PREZYDENTA Z POZOSTAŁYMI ORGANAMI CENTRALNYMI:
W tym zakresie rysuje się funkcja ARBITRAŻU, typowa także dla naszej głowy państwa.
stosunki Prezydenta z Parlamentem
- wyznaczają ogólne zasady systemu parlamentarnego w formie nadanej mu przez konstytucję z 1997r.
- uprawnienia Prezydenta wobec Parlamentu: organizacyjna, inicjatywna, hamująca;
stosunki Prezydenta z Rządem
- mają zróżnicowany charakter w zależności od tego, czy odnoszą się one do kształtowania składu personalnego Rady Ministrów;
stosunki Prezydenta z władzą sądowniczą (?)
Prezes Rady Ministrów występuje w: (pozycja)
→ przewodniczący organu kolegialnego jakim jest Rada Ministrów (z tego tytułu posiada określone zadania i kompetencje),
→ posiada samodzielne kompetencje jako organ administracji publicznej odnoszą się do administracji rządowej i samorządowej;
podstawy prawne: Konstytucja RP i ustawa z dnia 08.08.1996r.
Kompetencje Ministra z zakresu zwierzchności służbowej:
- ustala zakres działalności wicepremiera
- kieruje i organizuje pracę RM
- kontroluje i koordynuje pracę ministrów
- organizuje kieruje pracą komitetów doradczych, których jest przewodniczącym
- udziela upoważnienia do reprezentowania Rządu w Sejmie, Sekretarzowi lub Podsekretarzowi Stanu
- nadzoruje terenowe organy rządowej administracji rządowej nie objętą zakresem działów administracji rządowej (ustawa o działaniach administracji rządowej art. 33a);
kompetencje z zakresu zwierzchności służbowej realizuje przez:
- wydawanie zarządzeń wewnętrznych
- wydawanie wytycznych
- wydawanie poleceń służbowych
- nadawanie statutów
kompetencje prawotwórcze:
- wydawanie rozporządzeń na podstawie ustaw
- wydawanie aktów wewnętrznych (zarządzeń) w stosunku do jednostek podległych
- kieruje procesem legislacyjnym RM
- odpowiada za wydanie dziennika ustaw RP i Monitora Polskiego
relacja z organami centralnymi państwa:
- sejm: odpowiedzialność konstytucyjna za działalność indywidualną i w ramach RM
- Trybunał Stanu: odpowiedzialność za naruszenie konstytucji lub ustaw oraz za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem
Prezes Rady Ministrów:
RM: reprezentuje, kieruje pracami, zapewnia wykonanie polityki RM
Ministrowie: koordynuje i kontroluje prace, wyznacza zakres spraw, rozstrzyga spory kompetencyjne
Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad:
- urzędami centralnymi
- Głównym Urzędem Statystycznym
- Polskim Komitetem Normalizacyjnym
- Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów
- Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencją Wywiadu
- Urzędem Zamówień Publicznych
Prezes Rady Ministrów:
→ Rada Legislacyjna
→ Rządowe Centrum Studiów Strategicznych
→ organy pomocnicze (Stały Komitet, Rada, Zespół Opiniodawczy, Komisje Wspólne)
→ Rządowe Centrum Legislacyjne
Rada Ministrów:
- drugi człon władzy wykonawczej
- organ kolegialny
Sposób powołania rządu:
- prezydent mianuje prezesa RM
- prezes powołuje w ciągu 14 dni członków - od pierwszego posiedzenia
- 14 dni na uzyskanie votum zaufania
WICEPREZESI: wykonują w imieniu Prezesa RM zadania i kompetencje w zakresie powierzonym przez Prezesa Rady Ministrów
Kompetencje Rady Ministrów: wynikają z konstytucji i ustaw zwykłych, dotyczą sfery:
- legislacji
- kierownictwa administracją rządową oraz prowadzenia polityki wewnętrznej i zagranicznej
KANCELARIA PREZESA RADY MINISTRÓW:
rada gabinetowa:
Rada Ministrów + Prezydent → zwoływana w różnych sytuacjach nie mająca kompetencji RM
organy opiniodawczo-doradcze
mogą działać przy RM na podstawie innych niż ustawa o RM np. kolegium ds. specjalnych
organy niesamoistne
- Komitet Integracji Europejskiej
- Komitet Badań Naukowych
MINISTER: członek organu zarządzająco-wykonawczego Rady Ministrów i zarządzeń, jednoosobowy organ administracji publicznej kierujący określonym jej działaniem. Powoływany w Polsce przez Prezydenta na wniosek Premiera.
funkcje Ministra:
PRAWOTWÓRCZA - w celu wykonania ustaw i na podstawie udzielonych w nich upoważnień Minister wydaje rozporządzenia i zarządzenia
funkcja polegająca na wydawaniu decyzji administracyjnych
KIEROWANIA RESORTEM
SZCZEGÓLNA
zadania i kompetencje Ministra:
- w akcie o powołaniu urzędu Ministra
- w akcie określającym szczegółowy zakres działania Ministra
- w innych ustawach, niższych aktach normatywnych
► RESORTOWI
MINISTROWIE:
►BEZ TEKI (pozaresortowy) do spraw wskazanych przez Premiera np. ds.
równego statusu kobiet i mężczyzn
Minister resortowy:
- kieruje i nadzoruje działalność podległych organów, urzędów, jednostek; tworzy i likwiduje jednostki organizacyjne, powołuje i odwołuje kierowników jednostek organizacyjnych
- organizuje kontrolę sprawności działania i efektywności gospodarowania oraz przestrzegania prawa przez jednostki organizacyjne
- ustala politykę resortową
- kontroluje prawidłowości wykonywania budżetu
- organizuje działalność legislacyjną
- wykonuje swe działania przy pomocy Sekretarza Stanu oraz aparatu pomocniczego → ministerstwa
Minister bez teki (pozaresortowy):
- jest na czas rozwiązania danej kategorii sprawy
- wykonuje zadania wyznaczone przez Premiera
art. 146 u. 2 konstytucji
art. 156 konstytucji
ADMINISTRACJA TERENOWA
Administracja rządowa i administracja samorządu terytorialnego.
Terenowa administracja rządowa wykonywana jest przez:
- wojewodę
- administrację zespoloną, która działa pod zwierzchnictwem wojewody
- -//- starosty
- administrację niezespoloną
- jednostki samorządu terytorialnego
- zakłady administracyjne
Zespolenie administracji: podporządkowana jest wojewodzie na poziomie województwa, starości zarządzają na poziomie powiatu,
- organizacyjne - polega na złączeniu organizacyjnym administracji zespolonej z wojewodą,
wojewoda + administracja zespolona = jednostka organizacyjna,
art. 4 - ustawa o administracji rządowej w województwie, art. 29 u. 1, art. u. 2;
- personalne - złączenie administracji specjalnych z wojewodą pod jego kierownictwem art. 2, 4, 7, 23 ustway o administracji rządowej w województwie, art. 31 u. 1;
- kompetencyjne organem administracji zespolonej jest wojewoda, zaś kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży działają w jego imieniu, na jego rzecz, w konsekwencji odpowiedzialność za działania administracji zespolonej ponosi wojewoda, art. 23, 24;
WOJEWODA jest: (art.7)
- przedstawicielem RM w województwie - art. 10, 11, 15
- zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej
- organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego
- organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią
- reprezentantem SP w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach
Administracja samorządu terytorialnego wykonywana jest przez:
- organy jednostek samorządu terytorialnego
- jednostki pomocnicze
- jednostki organizacyjne (zakłady organizacyjne)
- komunalne osoby prawne
- podmiotu spoza struktury administracji publicznej na mocy umowy ustawy, porozumienia
Administracja samorządu terytorialnego: jednostki pomocnicze działają w gminie są to:
- sołectwa
- dzielnice
- osiedla
• jednostki organizacyjne nie są samodzielnymi organami i realizują zadania poszczególnych JST
• występują na 3 szczeblach
Konstytucja RP w art. 171 u. 1 - samorząd w Polsce jest zdecentralizowany i samodzielny
W Polsce mamy:
► 65 powiatów grodzkich (miasto na prawach powiatu)
►308 powiatów ziemskich
►2489 gmin
►16 województw
7