1.Kierunki przeobrażeń współczesnej rodziny polskiej.
1. Spadek liczby i natężenia urodzeń,
2. Dynamiczny wzrost odsetka urodzeń pozamałżeńskich,
3. Spadek liczby zawieranych małżeństw,
4. Zwiększony odpływ ludności za granicę,
5. partnerstwo , egalitaryzm (koncepcja społeczno-polityczna uznająca za podstawę sprawiedliwego ustroju społecznego zasadę całkowitej równości warunków życiowych, praw i dochodów ludzi)
7. Postępujący proces wydłużania się życia ludzkiego,
8. Przyspieszenie procesu starzenia się społeczeństwa.
9. zwiększona liczba rozwodów
10. zwiększania się liczby par bezdzietnych
11. zwiększona liczba zatrudnianych kobiet
12. autonomizacja członków rodziny
2.Przemiany zachodzące w pełnionych przez rodzinę funkcjach.
f. seksualna- wzrost przedmałżeńskich i pozamałżeńskich kontaktów seksualnych, pełna satysfakcja przeżyć seksualnych, „rewolucja seksualna” podwyższenie wymagań kobiet, co do satysfakcji seksualnej, zmiana f. prokreacyjnej na seksualną
f. materialno-ekonomiczna oboje z małżonków pracują, czasami też dorastające dzieci.
Do wspólnej kasy trafia tylko część dochodów reszta pozostaje na indywidualne potrzeby.
f. kontrolna anonimowość jednostki, zwiększenie się czasu przebywania poza domem
f. socjalizacyjno-wychowawcza większość czasu dzieci spędzają w przedszkolu, w szkole na zajęciach dodatkowych, ogromne znaczenie maja środki masowego przekazu wpływają na osobowość, postawy i zachowania.
f. emocjonalno - ekspresyjna - wzrost rangi uczuć wyższych, rodzina jako środowisko utrzymujące równowagę emocjonalna, zapewnia higienę psychiczną i poczucie bezpieczeństwa, wsparcie.
3.Alternatywne formy życia rodzinnego.
*Kohabitacja - związek partnerski nieformalny,luźny, ludzie mieszkają razem..
*Konkubinat - związek nieformalny, luźny, osoby te nie mieszkają razem
*Związek typu LAT - małżeństwo mieszkające oddzielnie.
*Monoparentalne - rodzina, w której dziecko jest wychowywane przez jedną osobę dorosłą, na której spoczywa odpowiedzialność za gospodarstwo domowe.
*Związki zrekonstruowane - samotny rodzic dobiera sobie partnera
*Związki homoseksualne
*DINKS- para bez dzieci (świadoma decyzja o nie posiadaniu dzieci)
*Single - z własnej woli są sami
*Związki otwarte (kontraktowe) - odznaczają się tym że obie osoby w związku nie mają żadnych zobowiązań w życiu intymnym pary. Całość polega na tym że każda z stron może dowolnie nawiązywać kontakty seksualne z innymi osobami spoza związku. Związki otwarte po za tym kierują się na takich samych zasadach jak zwykłe z pominięciem strefy erotycznej.
*rodziny diasporowi- małżeństwo po rozpadzie, żyje w rozproszeniu, ale istnieje między nimi silny kontakt.
4.Davida Elkinda koncepcja rodziny postmodernistycznej.
5.Definicja grupy rówieśniczej- grupa pierwotna/ wtórna, nie/formalna.
Grupa rówieśnicza- cechą najważniejszą tej grupy jest rodzaj więzi, wiek jest zbliżony jednak nie jest to najistotniejsze.Grupa rówieśnicza jest efektem dążenia dzieci lub młodzieży w zbliżonym wieku i o podobnych potrzebach, do stworzenia własnej społeczności mającej służyć zaspokajaniu tych potrzeb, poza nadzorem dorosłych lub przy akceptacji z ich strony.
Grupa pierwotna - „my” zakłada stopień sympatii oraz wzajemnej identyfikacji, człowiek żyje w poczuciu łączności z całością i to uczucie wyznacza jego dążenie
Grupa pierwotna:
jednostka uczestniczy w niej w sposób spontaniczny
każdy członek takiej grupy ma poczucie aprobaty innych członków
przeważają więzi osobowe
występuje wzajemna identyfikacja
grupa pierwotna jest grupą niewielką
członkowie grupy odczuwają przynależność w obrębie grupy i odczuwają poczucie odrębności w stosunku do otoczenia
grupa wskazuje wzorce i określa wartości oraz normy
istnieje kontrola i określony system sankcji
grupa charakteryzuje się zmiennością celów oraz zmiennością wewnętrznej struktury i hierarchii
przywództwo w grupie jest uwarunkowane cechami charakteru i musi być zaakceptowane przez grupę
Grupa wtórna- obserwuje się często w stowarzyszeniach, które powstają na płaszczyźnie ideowych i religijnych. Charakteryzuje się względnie małą trwałością i wielością członków. Grupy wtórne tworzone są dla osiągnięcia określonego celu, charakteryzują się formalnym i rzeczowym typem więzi, przy czym komunikacja między członkami grupy ma charakter nieosobowy (np. partie polityczne). Często grupy wtórne rozwiązywane są po zrealizowaniu określonego celu, do którego zostały powołane.
Grupy formalne:
- są wyznaczone przez strukturę organizacyjną danej społeczności.
- Mają określone zadania i rozwinięty system kontroli.
- zbliżają się do środowisk wychowawczych intencjonalnych o świadomie zamierzonym i planowo realizowanym kierunku działania wychowawczego.
Grupy nieformalne :
-powstają spontanicznie.
-Nie są organizowane w sposób planowy i zamierzony.
-Ich struktura organizacyjna nie jest instytucjonalnie usankcjonowana
- występują we wszystkich podstawowych fazach uspołeczniania dzieci i młodzieży, poczynając od wieku przedszkolnego, poprzez wiek szkoły podstawowej i średniej, aż do fazy starszej
6. Mechanizmy oddziaływania grupy rówieśniczej:
Zdaniem Floriana Znanieckiego grupa rówieśnicza powstaje w sposób spontaniczny, bez ingerencji dorosłych. Taka grupa kształtuje mechanizmy, które regulują wewnętrzną organizację grupy oraz wzajemne zachowania poszczególnych członków. Grupa rówieśnicza pełni istotne funkcje w procesie wychowania jej uczestników. Zdaniem Znanieckiego grupa rówieśnicza jest pozbawiona określonych celów i wzorców, a jej głównym przesłaniem jest zabawa. Zachowania członków grupy są regulowane poprzez nastawienie tych osobników, którzy umieją narzucić grupie swój punkt widzenia. Cechą charakterystyczną grupy rówieśniczej jest zmienność celów oraz form życia zbiorowego i zabawy. Jest to konsekwencją tego, że członkowie grupy mają zmienne i często sprzeczne nastawienia. Do najczęstszych nastawień należą: przodownictwo, podporządkowanie, rywalizacja i współdziałanie. Dziecięce zachowania charakteryzują się spontanicznością i różnorodnością. Na tym tle mogą powstawać konflikty pomiędzy wzorami wyniesionymi z domu a chęcią żywiołowej zabawy. W tym konflikcie najczęściej wygrywa potrzeba zabawy z kolegami, a rygory narzucone przez rodzinę lub środowisko schodzą na dalszy plan. Mamy tu do czynienia z konfliktem, który może mieć określone skutki dla procesu socjalizacji jednostki oraz dla ogólnego porządku społecznego.
7. Pozytywny i negatywny wpływ grupy rówieśniczej na rozwój dzieci i młodzieży.
Wśród niepożądanych zjawisk można wymienić: użycie żargonu, przeklinanie, wagarowanie, złośliwość, lekceważąca postawa wobec zasad i autorytetów, skłonność do naruszania więzi rodzinnej i odrzucania wzorów ustalonych w rodzinie.
W miarę rozwoju dziecka wpływ ujemnych cech staje się słabszy, dominują natomiast dodatnie czynniki oddziaływania grup rówieśniczych.
Pozytywne: Uczestnicy tych grup rozwijają samokontrolę, wierność, lojalność, sumienność.
Grupy wyrównują niedosyt zaspokajania potrzeb psychospołecznych w domu i szkole. Są terenem zdobywania nowych doświadczeń społecznych, umiejętności współżycia i współdziałania, wczuwania się w cudze przeżycia i problemy.
Grupy rówieśnicze wpływają pozytywnie także na zdrowie psychiczne swych członków. Według Z. Zaborowskiego, dziecko dzięki uczestnictwu w grupie zdobywa większą pewność siebie, odporność i równowagę emocjonalną..
8.Przebieg procesu socjalizacji w szkole.
szkoła socjalizuje przez treść nauczania i proces edukacji, w tym przez interakcje z rówieśnikami. Szkoła jest instytucją główną, zaliczaną do instytucji wychowawczych i kulturalnych, czyli tych wszystkich, które istnieją do utrzymania, rozwijania dziedzictwa kulturowego zbiorowości dla socjalizacji i wychowania młodego pokolenia” Rozpoczynając naukę w szkole dziecko wkracza do innego niż rodzina układu społecznego, jakim jest szkoła, zajmująca znaczące miejsce wśród czynników socjalizujących jednostkę. Dzięki przyswojeniu wiedzy, zdolności oceny i działaniu, jednostka funkcjonuje w środowisku w sposób społecznie akceptowany, wpływa na to środowisko, a dzięki kontaktom z otoczeniem- przekształca się , co prowadzi do rozwoju jej osobowości. ”Społeczna rola ucznia łączy się z wykonywaniem przezeń różnorodnych czynności wymagających współdziałania w ramach kontaktów społecznych nawiązywanych podczas pobytu w szkole” ( wg Zbigniewa Skornego).
Zadaniem złożonego systemu szkolnego jest troska o socjalizację całego dorastającego pokolenia.
W celu należytego spełniania tego zadania zatrudnia się w niej specjalnie wykształcony personel, który w sposób profesjonalny wykonuje czynności pedagogiczne.
W szkole jako instytucji praca pedagogiczna osadzona jest głęboko w strukturach organizacyjnych. Nauczyciele w sposób planowy, systematyczny i ciągły prowadzą zajęcia, które treściowo i metodycznie zgodne są z zaleceniami państwa w tej mierze czyli programami nauczania.
Przyjście dziecka do szkoły wiąże się ściśle z zajęciem przez nie pozycji w nowej grupie społecznej, najpierw w klasie szkolnej, a następnie w grupach koleżeńskich. Klasa szkolna staje się dla osoby rozpoczynającej naukę nowym światem, który musi poznać i do którego musi się przyzwyczaić. Musi wykonywać prace przewidziane przez program szkolny, stosować się do regulaminów obowiązujących w danej szkole, opanować przewidziane przez program wiadomości i umiejętności. Realizacja tych zadań przyczynia się do wszechstronnego rozwoju osobowości ucznia. Dzięki socjalizacji dzieci powinny dobrowolnie i kompetentnie odgrywać wyznaczone dla nich role. Socjalizacja staje się wtedy skuteczniejsza, gdy w powierzonych dziecku rolach zaciera się różnica pomiędzy osobowością a rolą, a potrzeby zaspokajane są w konformistycznym dla jednostki działaniu.
Pozytywnie na socjalizację wpływa również demokratyczny styl kierowania klasą. Nauczyciel musi postępować wg uogólnionych, jednakowych dla wszystkich uczniów kryteriów. Musi sobie zdawać sprawę, że jego postawy, ujawnione wzory zachowań, sądy, opinie wpływają na ukształtowanie się atmosfery współpracy i współdziałania.
Jego osobowość jest czynnikiem determinującym proces socjalizacji, ponieważ jest on ( zwłaszcza na pierwszych szczeblach nauki szkolnej ucznia) dużym autorytetem. Nauczyciel dokonuje również oceny postępów ucznia w nauce i zachowaniu. Wystawia stopnie i świadectwa, chwali i gani, nagradza i karze. W ten sposób dzieci uczą się zdobywania statusu w grupie, wyróżnienia się przy spełnianiu oczekiwań. Różnicowanie takie jest konieczne, nie jest niczym złym i nie zasługuje na krytykę. Jest to konieczny wkład szkoły do sprawiedliwego rozdzielania dorastającego pokolenia na różne atrakcyjne stanowiska, które istnieją w społeczeństwie. Tylko w taki sposób jest możliwy prawdziwy proces selekcji w ramach pewnych „ zasad gry”. Zasady gry konkurencji szkolnej i zawodowo-społecznej są dla wszystkich uczniów takie same ze względu na silne akcentowanie indywidualnych osiągnięć i dlatego również przegrani akceptują takie kryterium selekcji.
Dziecko przez cały okres trwania jego kariery szkolnej jest członkiem grupy, która stanowi źródło jego przeżyć społecznych i moralnych, w niej nabiera poczucia odpowiedzialności za swoje postępowanie i za całość grupy. Początkowo klasa szkolna stanowi grupę czysto formalną, gdyż uczniów nie łączy nic poza organizacyjną przynależnością. W momencie powstania jest zbiorowiskiem obcych sobie jednostek.
Jednak z biegiem czasu nabiera znaczenia grupy społecznej. Uczniowie przebywając razem, poznają się, nawiązują kontakty osobiste i rzeczowe, tworzy się między nimi pewna więź społeczna. Dzieci nawiązują kontakty koleżeńskie i przyjacielskie; powstają wzajemne sympatie i antypatie; stosunki zwierzchności i podporządkowania. Prowadzi to do ukształtowania się przynależności do grupy. Klasa szkolna staje się grupą, z którą uczeń się identyfikuje, spełnia w niej określone role, dostosowuje się do norm regulujących zachowania członków tej grupy. W grupie dziecko uczy się współzawodnictwa, które staje się motorem do intensywnej pracy, doskonali sprawności i umiejętności oraz wytwarza pożądane nawyki. Rozwój kontaktów społecznych przyczynia się do opanowania różnego rodzaju umiejętności społecznych związanych z nawiązywaniem i podtrzymywaniem kontaktów z innymi.
Obok rodziny szkoła staje się podstawową grupą społeczną, przygotowującą i wprowadzającą młode pokolenie w życie społeczne.
Szkoła ma również za zadanie przekazywanie orientacji co do wartości obowiązujących w sferze życia publicznego. Powinna oferować uniwersalne wartości takie jak: wykształcenie, umiejętność nadawania sensu życiu, samorealizacja, współpraca, godność itp., które uznawane są za ważne we współczesnej rzeczywistości. Podsumowując, należy podkreślić, że szkoła jest jednym z podstawowych narzędzi uspołecznienia jednostki, przygotowującym do życia w społeczeństwie. Dzięki przekazywanym przekonaniom, postawom, zachowaniom, zaspokajaniu potrzeb oraz przejmowaniu dziedzictwa kulturowego jednostka uczestniczy w życiu szkolnym a jednocześnie jest uspołeczniana. Funkcja socjalizacyjna szkoły wpływa na przygotowanie jednostki do bycia samodzielnym( w życiu, w nauce, w pracy). To jak uspołecznione będzie dziecko wpłynie w jego dalszym życiu na funkcjonowanie w społeczeństwie.
9. Szkoła a perspektywa równości płci na podstawie rozdziału 4 (Edukacja) Raportu Polityka równości płci. Polska 2007
rozdział wskazuje na umacnianie się stereotypów i brak uwrażliwienia społecznego przez podręczniki szkolne, brak w szkołach edukacji seksualnej oraz przygotowania do życia w rodzinie, powielane przez podręczniki do historii stereotypów dotyczących płci, które są pogłębiane przez podręczniki dla starszych uczniów.
Jednak pisząc o stereotypizacji, autorki nie zwracają uwagi na sytuację dzieci oddzielonych praktycznie od jednego ze swoich rodziców, po rozstaniu się tychże rodziców (ich kontakt jest ograniczony do tzw. systemu wizyt), oddzielonych ojców (znacznie rzadziej matek), pomimo, że zwracają uwagę na sytuację samotnych matek oraz przekraczającą tematycznie zakres tej pracy sytuację lesbijek, gejów, wykluczenia seksualnego, rasizmu i antysemityzmu. Nie poruszają również problematyki paradoksu rozstania.
Jednocześnie poruszając temat przemocy seksualnej wobec dziewcząt w szkołach, autorki, także, nie dostrzegają problemu częstszych przedwczesnych ciąż wśród nastolatek, wychowujących się pod bezpośrednią opieką tylko jednego z rodziców, co spowodowane jest dyskryminacyjną funkcją prawa rodzinnego wobec dzieci znajdujących się w takiej sytuacji, w odniesieniu do chłopców i do dziewcząt, mających pełny kontakt z obojgiem rodziców. Brakuje także informacji o 35 % wzroście przemocy wobec dziecka, wychowującego się tylko pod opieką jednego rodzica.
10.Ukryty program w szkole.
ukryty program to to, czego uczy przebywanie w placówce oświatowej oraz czego mimowolnie uczy nauczyciel, a także nieuświadomione oczekiwania nauczycieli wobec dzieci nie ujęte w oficjalny program szkoły, jej cele nauczania.
Ukryty program jest nieodłącznym składnikiem każdej szkoły. Wielu nauczycieli nie zdaje sobie sprawy z jego istnienia i znaczenia. Program ten funkcjonuje w tekstach zawartych w podręcznikach, języku, rozkładzie zajęć, systemie ocen, oczekiwaniach nauczycieli, sposobie oceniania czy rytuale szkolnym.
Efekty ukrytego programu
czyni z wychowanków ludzi instytucji,
szkoła nie wpływa na twórczy rozwój dziecka,
sprawia, że wychowankowie stykają się z selekcją ludzi ze względu na płeć, wiek, osiągnięcia.
11.Pojęcia: środowisko lokalne, społeczeństwo obywatelskie, kapitał ludzki, procesy społeczne zachodzące w społeczności lokalnej, lokalizm, regionalizm, aktywizacja środowisk lokalnych
11. środowisko lokalne- obok rodziny jest najważniejszym czynnikiem socjalizacji, to gromada ludzi zamieszkujących ograniczone i względnie izlolowane terytorium, posiadających i ceniących wspólną tradycję, wartości i symbole.
Społeczeństwo obywatelskie- charakteryzuje się aktywnością i zdolnością do samoorganizacji oraz określania i osiągania wyznaczonych celów bez impulsu ze strony władzy państwowej. Świadomość jego członków potrzeb wspólnoty oraz dążenie do ich zaspokajania, poczucie odpowiedzialności za jego dobro.
Kapitał ludzki- jest to nagromadzony przez pracownika zasób wiedzy fachowej, doświadczenia i umiejętności. Dzięki niemu możliwe jest uzyskanie większych dochodów.
Lokalizm- zamkniecie się jednostki w wąskiej i ograniczonej płaszczyźnie lokalnej, oraz odnoszenie się z nioufnością do grup spoza lokalnego terytoium
Regionalizm- dążenie do zachowania ukształtowanych w procesie historycznym odrębności regionalnych(kultura,gwara,tradycja)np. kaszuby,kurpie
12.
-określenie i zharmonizowanie zasad współpracy wszystkich instytucji, odpowiedniego podziału zadań i przydzielenia ich poszczególnym placówkom,
-podejmowanie nieustannej współpracy ze szkoła i rodziną
- zaktywizowanie całej społeczności do działań na rzecz opieki i
wychowania, traktowanie człowieka w sposób całościowy, kultywowanie
indywidualizmu,
13.Funkcja organizacji społecznych w społeczeństwie obywatelskim.
1) funkcja opiekuńczo-wychowawcza- kompensuje braki zagrażające rozwojowi, przyczynia się do ulepszania środowiska życia, stwarza lepsze warunki dla przebiegu rozwoju i wychowania dzieci
2) integracyjna- nadanie działalności opiekuńczo-wych. Charakteru zespolonego i rozwijanie jej w sposób świadomy i planowy z udziałem wszystkich grup społecznych, instytucji, jednostek
14.Przykłady organizacji społecznych/pozarządowych działających na rzecz edukacji: Fundacja Nauki Polskiej, Polska Fundacja Upowszechniania Nauki, Niezależny Zrzeszenie Studentów i Zrzeszenie Studentów Polskich
Europejskie Forum Studentów AEGEE
AISEC - Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Nauk Ekonomicznych i Handlowych ,Fundacja "Nasza Ziemia", Społeczne Towarzystwo Oświatowe
Obywatelski Ruch Ekologiczny).
/pomocy dzieciom: Mam marzenie, WOŚP, Pajacyk, Promyk
15.Mocne i słabe strony społeczeństwa polskiego jako społeczeństwa obywatelskiego
Mocne strony społeczeństwa obywatelskiego w Polsce
- sfera wartości reprezentowanych w sektorze.
- przeciwstawianie się przemocy
- przeciwdziałanie ubóstwu
- promocji tolerancji, równości płci, praw człowieka
- Organizacje starają się wpływać na rzeczywistość społeczną - trafnie rozpoznają społeczne potrzeby i odpowiadają na nie, szczególnie w obszarze pomocy najuboższym i społecznie wykluczonym oraz przeciwdziałania przemocy. Dostarczają rozwiązań alternatywnych w stosunku do tego, co proponuje państwo, podejmują też dużo działań związanych z aktywizacją obywateli i budową kapitału społecznego oraz w zakresie kontroli finansów instytucji publicznych, jednak zasięg i skuteczność tych działań jest ograniczona.
-Organizacje mają dobre zasoby sprzętowe i technologiczne, zdecydowanie zmalał procent organizacji, które wcale nie korzystają z Internetu lub korzystają z niego rzadziej niż kilka razy w miesiącu.
-Zdecydowanie mocną stroną polskiego trzeciego sektora jest jego infrastruktura, organizacje pomocowe są aktywne i skutecznie wspierają inicjatywy i organizacje obywatelskie.
Słabe strony:
-Najsłabszą stroną polskiego trzeciego sektora jest małe zaangażowanie obywateli w sprawy publiczne. W ISO zaangażowanie to mierzy kilka wskaźników m.in. polityczna aktywność niepartyjna obywateli, liczba wolontariuszy, czas ich pracy, liczba członków organizacji
- nieufność,
- trudności w dialogu
- Tak jak Polacy rzadko angażują się w przedsięwzięcia obywatelskie, tak organizacje zbyt rzadko ze sobą współpracują na rzecz dobra wspólnego, nieliczne są przykłady międzysektorowych koalicji, ogólnie słaba jest komunikacja między podmiotami społeczeństwa obywatelskiego
-Konieczne są działania na rzecz poprawy jakości zarządzania w samych organizacjach