Polewania, zmywania oraz nacierania są to zabiegi z zakresu hydroterapii, w których wykorzystuje się ciśnienie hydrodynamiczne wody. Są one stosowane w celach profilaktycznych, jaki w terapii schorzeń, wzmacniania funkcji narządów w walce z chorobami oraz poprawienia zdrowia. Dzięki temu możliwe jest ograniczenie leczenia farmakologicznego, które często bywa obciążające dla organizmu.
Polewania
Zabieg został wprowadzony do lecznictwa przez Sebastiana Kneippa, który zalecał aby był on wykonywany możliwie jak najzimniejszą wodą. Jednak już starożytni znachorzy zalecali polewanie się zimną wodą codziennie rano i wieczorem. Im woda była zimniejsza, tym lepszy był jej efekt uzdrawiający. Popularne było także kąpanie się w naturalnych źródłach, zwłaszcza na Święto Chrztu oraz Święto Kupały (Noc Kupały), gdy woda miała szczególną siłę uzdrawiającą.
Obecnie zabieg ten polega na stosowaniu czynnika termicznego w postaci strumienia zimnej wody o niskim ciśnieniu, którym polewa się skórę pacjenta. Polewania wykonuje się przy użyciu węża gumowego o średnicy ok. 2cm, połączonego z siecią wodociągową. Ciśnienie wody reguluje się tak, aby wydobywała się ona pionowo z trzymanego węża na wysokość 15cm. Można je wykonywać również za pomocą naczyń z wodą.
Polewania całkowite
Zasadą ich wykonywania jest równomierne pokrycie całego ciała płaszczem spływającej wody. W czasie polewania chory rozciera ramiona i klatkę piersiową. Zabiegi te stosuje się głównie w chorobach przemiany materii, nerwicach oraz w celach wzmacniających i hartujących. Wykonywane są zwykle co drugi dzień.
Polewania częściowe
Polewanie karku wykonuje się przy użyciu węża połączonego z siecią wodociągową lub
irygatora. Zabieg trwa od 1 do 2 minut. Wpływa na pogłębienie oddechu i zmniejszenie
duszności w napadzie dychawicy oskrzelowej.
Polewanie ramion. Zabieg rozpoczyna się od palców prawej ręki, polewając stopniowo coraz
to wyższe partie jej zewnętrznej powierzchni. Po osiągnięciu wysokości łopatki wraca się ponownie ku dłoni. Każdą kończynę polewa się kilka razy. Łączny czas zabiegu wynosi od 2 do 3 minut. Wykonuje się przy nerwicy, bezsenności oraz kurczu pisarskim.
Polewanie grzbietu. Rozpoczyna się je od bocznej powierzchni grzbietu, dochodząc do
wysokości stawu barkowego, taką samą czynność wykonuje się po stronie przeciwnej.
Polewanie trwa od 1 do 2 minut.
Polewanie klatki piersiowej i kończyn górnych. Wykonuje się je u chorego pozostającego
w skłonie. Polewanie rozpoczyna się od palców prawej ręki, dochodząc do stawu barkowego.
Następnie wykonuje się polewanie lewej ręki. W okolicy mięśnia naramiennego przechodzi się na klatkę piersiową, gdzie wykonuje się pionowo ustawionym wężem okrężne polewanie
wokół brodawki sutkowej u mężczyzny, a sutka u kobiet. W czasie polewania grzbietu i barków dłoń osoby wykonującej zabieg chroni kark i głowę przed działaniem wody. Łączny czas zabiegu wynosi od 1 do 2 minut. Polewanie klatki piersiowej i kończyn górnych jest zabiegiem oddziałującym silnie bodźcowo. Wykonuje się w przewlekłych nieżytach oskrzeli, dychawicy oskrzelowej i rozedmie płuc.
Polewanie brzucha. Wykonuje się głównie w stanach upośledzonej czynności ruchowej jelit
oraz w nieżytach żołądka i jelit. Nie wolno stosować polewań brzucha w stanach zapalnych pęcherza moczowego.
Polewanie kończyn dolnych. Polewanie podudzi rozpoczyna się od stopy, po stronie
zewnętrznej w okolicy kostki. Następnie polewa się wewnętrzną powierzchnię łydki,
dochodząc do kolana, i z kolei wewnętrzną powierzchnię podudzia, aż do okolicy kostki
wewnętrznej. W opisany sposób polewa się przednią i tylną część podudzia.
Polewanie można rozszerzyć na całą kończynę, dochodząc do okolicy stawu biodrowego.
Czas polewania jednej kończyny wynosi 1 min.
Zabieg ten wykonuje się codziennie. Ma zastosowanie w leczeniu nerwobólu nerwu kulszowego, w niektórych chorobach kośćcowych, w żylakowatości kończyn dolnych oraz przewlekłych nieżytach nosa i gardła.
Zmywania
Stanowią one bardzo łagodną postać zabiegu wodoleczniczego. Polegają na zmywaniu ciała
gąbką lub ręcznikiem zmoczonym w zimnej wodzie (15- 20°C), a następnie wytarciu suchym
ręcznikiem. Zabieg rozpoczyna się od zmycia kończyn dolnych, które po wytarciu okrywa się
ciepłym kocem lub kołdrą. W analogiczny sposób postępuje się z kończynami górnymi, klatką piersiową i brzuchem. Po zakończeniu zmywania, trwającego od 2 do 3 minut, w cieplejszej porze roku poleca się choremu udanie się na spacer. Jeśli chory nie może opuścić łóżka, to okrywa się go ciepło. Zmywania wpływają w łagodny sposób hartująco i pobudzająco na układ krążenia i oddychania. Czas trwania zabiegu powinien być krótki. Po zakończeniu zabiegu chory odpoczywa pół godziny.
Nacierania
W zabiegach tych kojarzy się działanie czynnika termicznego z bodźcami mechanicznymi
o różnym, odpowiednio dawkowanym natężeniu. Nacieranie częściowe. Wykonuje się je u chorego poddanego uprzednio ogrzaniu, np. po opuszczeniu łóżka lub ogrzaniu w budce świetlnej. Do wykonania zabiegu potrzebne są dwa wiadra z zimną wodą. Chorego układa się na leżance i przykrywa ciepłym kocem. Następnie obnaża się jedną kończynę i nakłada na nią
ręcznik, rozcierając energicznie skórę, aż do wystąpienia jej przekrwienia i uczucia ciepła. Po
zakończeniu tej czynności kończynę okrywa się kocem. W analogiczny sposób postępuje się z pozostałymi kończynami i tułowiem. Brzuch i klatkę piersiową należy nacierać w kierunku poprzecznym do długiej osi ciała. Do nacierania używa się zawsze ręcznika, który pozostawał określony czas w zimnej wodzie.
Nacieranie całkowite. Zabieg wykonuje się u chorego w pozycji stojącej po uprzednim
zanurzeniu w zimnej wodzie. Ciało chorego okrywa się dużym prześcieradłem o wymiarach
2 x 3 m, zmoczonym w zimnej wodzie. Prześcieradło powinno ściśle przylegać do ciała.
Następnie dokonuje się szybkiego i energicznego nacierania, postępując od ramion ku
stopom. Nacieranie powinno w krótkim czasie (1 - 2 min) wywołać odczyn naczyniowy, wyrażający się zaróżowieniem skóry oraz uczuciem ciepła i rześkości. Nacierania nie wolno wykonywać u osób, które nie reagują na nie odczynem naczyniowym. Po nacieraniu, w zależności od stanu chorego, zleca się odpoczynek lub spacer. Natężenie bodźców mechanicznych można zwiększyć stosując zamiast nacierań oklepywanie.
Wskazania. Przewlekły nieżyt oskrzeli, rozedma płuc, zaburzenia krążenia obwodowego,
nerwica.
Przeciwwskazania. Zaburzenia czucia, stany zapalne skóry, stany nadmiernej pobudliwości
oraz wyczerpania psychicznego.
Bibliografia:
Mika Tadeusz: Fizykoterapia. Wyd. 2. 1996. ISBN 83-200-2053-0
Frejowska Magdalena: Wodolecznictwo w profilaktyce i terapii. [online]. 19.06.2009. [ http://www.fizjoterapeutom.pl/files/27/Wodolecznictwo_w_profilaktyce_i_terapii.pdf ]
Strona WWW [ http://www.medycynaludowa.com/pl/index.php?id=voda]