Rozliczanie kosztów działalności pomocniczej

Koszty działalności pomocniczej są to koszty związane ze świadczeniem usług na rzecz innych rodzajów działalności wewnątrz danej jednostki, ale mogą to być także usługi sprzedawane na zewnątrz.

Produkcja pomocnicza jest zorganizowana w formie wydziałów produkcji pomocniczej. Wydziały pomocnicze mogą świadczyć usługi np.: wydział transportowy, remontowy, lakiernia, kotłownia lub celem ich działania jest produkcja narzędzi, opakowań itp.

W celu rozliczenia kosztów wydziałów działalności pomocniczej konieczne jest ustalenie:

- sumy kosztów danego wydziału;

- ilości usług świadczonych przez wydział;

- ilości usług świadczonych dla poszczególnych odbiorców.

W celu ustalenia ilości usług przypadających na określonych odbiorców niezbędne są urządzenia pomiarowe zainstalowane na wydziałach (np.: liczniki wskazujące zużycie energii). Jeśli nie ma urządzeń pomiarowych należy stosować klucze rozliczeniowe kosztów.

Koszty wydziałów pomocniczych rozlicza się wg stawek rzeczywistych lub stawek umownych.

Rozliczanie kosztów wydziałów pomocniczych wg stawek rzeczywistych dokonuje się następująco:

k_j = K_c / q

k_j - poszukiwany jednostkowy koszt świadczeń rozliczanego wydziału

K_c - pełna suma kosztów rozliczanego wydziału produkcji pomocniczej

q - łączne rozmiary świadczeń rozliczanego wydziału

Odbiorców usług obciąża się kosztami, które ustala się wg wzoru:

K_C1 = q x k_j

K_C1 - suma kosztów obciążających odbiorcę usług

Rozliczanie kosztów wydziałów pomocniczych wg stawek umownych dokonuje się ustalając je na podstawie planowanego kosztu wytworzenia, rzeczywistego kosztu wytworzenia z poprzedniego okresu lub ceny stosowanej przez dostawców tego rodzaju usług.

Stawkę umowną stosuje się do rozliczania świadczeń wzajemnych między wydziałami produkcji pomocniczej, a wszystkie pozostałe świadczenia rozlicza się wg stawek ustalonych z wykorzystaniem rzeczywistych kosztów.

Koszty działalności pomocniczej ewidencjonowane są na koncie „Koszty działalności pomocniczej”. Do tego konta należy prowadzić ewidencję analityczną w przekroju poszczególnych wydziałów.

Schemat ewidencji rozliczenia kosztów działalności pomocniczej

Objaśnienia operacji:

1. PK - rozliczenie kosztów działalności pomocniczej

1. koszty przypadające na działalność podstawową

2. koszty przypadające na zarząd jednostki

3. koszty usług świadczone na rzecz innych jednostek

4. koszty wydziału działalności pomocniczej przypadające na rzecz jej innego wydziału.

Rozliczanie kosztów wydziałowych

Konieczne jest ustalenie podstawy doliczeń tych kosztów do kosztów bezpośrednich produktów wytworzonych na danym wydziale. Baza doliczeń powinna się charakteryzować zależnością między produktem a kosztami powstałymi przy jego wytwarzaniu.

Klucz podziałowy (rozliczeniowy) to wielkość, która w sposób rzeczywisty określa umowny związek między podstawą rozliczenia a kosztami podlegającymi rozliczeniu. Podstawę rozliczania stanowią wielkości wyrażające proporcjonalną zależność w stosunku do rozliczanych kosztów.

Charakterystyka kluczy podziałowych do rozliczania kosztów wydziałowych

Rodzaje kluczy rozliczeniowych	Sposób obliczania	Charakterystyka
Suma kosztów bezpośrednich	W =	Rozwiązanie to stosuje się przy produkcji wyrobów, które przechodzą przez ten sam lub podobny proces produkcyjny, a udział poszczególnych kosztów bezpośrednich przy wytwarzaniu wyrobów jest jednakowy.
Płace bezpośrednie	W =	Ma zastosowanie w jednostkach, w których produkcja jest pracochłonna , w małym stopniu zmechanizowana, a koszt robocizny odgrywa dominującą rolę w strukturze rodzajowej kosztów
Czas pracy (roboczogodziny)	W =	Klucz ten ma zastosowanie w razie dużego zróżnicowania płac pracowników bezpośrednich i gdy proces produkcyjny jest oparty na wykorzystaniu obróbki ręcznej
Materiały bezpośrednie	W =	Wskaźnik ustala się przy produkcji materiałochłonnej, a użycie określonych czynników produkcji zależy od przerobionego wsadu surowcowego. Wartość lub ilość zużytych materiałów
Czas pracy maszyn i urządzeń (maszynogodziny)	W =	Narzut kosztów wydziałowych oblicza się przy znacznym zmechanizowaniu prac wykonywanych za pomocą maszyn i urządzeń.
Ilość lub waga produktów	W =	Podstawą rozliczenia kosztów wydziałowych jest wielkość produkcji, która ma zastosowanie w jednostkach o produkcji masowej lub wielkoseryjnej.

Poniesione koszty działalności podstawowej zgrupowane są na kontach:

- „Koszty działalności podstawowej” - koszty bezpośrednie

- „Koszty wydziałowe” - koszty pośrednie

W końcu okresu sprawozdawczego następuje rozliczenie kosztów wydziałowych polegające na ich przeksięgowaniu na konto „Koszty działalności podstawowej”.

∑ Koszt wytworzenia

Rozliczanie kosztów ogólnego zarządu

Rozlicza się je na produkty przeznaczone na sprzedaż. Jako podstawę rozliczania tych kosztów przyjmuje się:

• koszty wytworzenia (koszty bezpośrednie + koszty wydziałowe);

• koszty przerobu (koszty wytworzenia - koszty zużytych materiałów bezpośrednich).

Koszty ogólnego zarządu rozlicza się na nośniki kosztów z punktu widzenia potrzeb kalkulacyjnych, natomiast ze względów ewidencyjnych koszty te za dany rok obrotowy przeksięgowuje się w całości na wynik finansowy.

Rozliczanie kosztów sprzedaży

Koszty te obciążają produkty sprzedane. Rozlicza się je według kosztów wytworzenia lub w relacji do liczby wytworzonych produktów.

Koszty te za dany rok obrotowy przeksięgowuje się na wynik finansowy.

Salda kont „Koszty ogólnego zarządu” i „Koszty sprzedaży” na koniec okresu sprawozdawczego przenosi się na konto „Koszt własny sprzedanych wyrobów gotowych”

1a. PK - przeniesienie kosztów sprzedaży na koniec okresu sprawozdawczego

1b. PK - przeniesienie kosztów ogólnego zarządu na koniec okresu sprawozdawczego

Zadanie 1

W przedsiębiorstwie przemysłowym na koniec grudnia ustalono koszty działalności pomocniczej w wysokości 176 000 zł. W ramach prowadzonej działalności wyszczególnia się następujące wydziały i poniesione przez nie koszty:

Wydział transportowy 56 000 zł

Wydział energetyczny 84 000 zł

Wydział remontowy 36 000 zł.

Proszę dokonać rozliczenia kosztów działalności pomocniczej i obciążyć tymi kosztami poszczególne wydziały, wiedząc, że świadczyły one usługi przedstawione w poniższej tabeli.

Lp.	Nazwa wydziału	Rodzaj usługi
1	Wydział energetyczny wytworzył i dostarczył energię dla: wydziału remontowego wydziału transportowego wydziałów produkcji podstawowej administracji	800 kWh 200 kWh 2 600 kWh 600 kWh
2	Wydział transportowy wykonał przewozy na rzecz: wydziału remontowego wydziału zaopatrzenia wydziału sprzedaży	600 km 3 400 km 2 000 km
3	Wydział remontowy wykonał remonty na wydziale produkcji podstawowej

Zadanie 2

Jednostka prowadzi dwa wydziały produkcji pomocniczej: wydział remontowy i wydział transportowy. Na koniec miesiąca koszty wyniosły:

1. wydział remontowy 50 000 zł

2. wydział transportowy 124 000 zł.

W ciągu miesiąca wydziały pomocnicze świadczyły usługi:

1. wydział remontowy 5 000 rh z tego na potrzeby:

- działalności podstawowej 700 rh

- wydziału transportowego 4 000 rh

- zarządu 300 rh

b) wydział transportowy 20 500 km, z tego na potrzeby:

- działalności podstawowej 18 000 km

- zarządu 1 000 km

- innych jednostek 1 500 km.

Należy:

1. dokonać rozliczenia kosztów działalności pomocniczej;

2. napisać treść operacji gospodarczych dotyczących rozliczenia kosztów działalności pomocniczej;

3. otworzyć konta stanami początkowymi (syntetyczne i analityczne);

4. zaksięgować operacje gospodarcze;

5. uzgodnić ewidencję na koncie syntetycznym „Koszty działalności pomocniczej” a kontami analitycznymi.

Zadanie 3

Na koniec okresu obrachunkowego wybrane konta wykazują następujące stany:

- koszty ogólnego zarządu 4 200 zł

- koszty bezpośrednie działalności podstawowej 20 000 zł

- koszty pośrednie działalności podstawowej (uzasadnione) 800 zł

- koszty sprzedaży 700 zł.

Należy:

1. Otworzyć konta podanymi stanami.

2. Przeksięgować koszty wydziałowe, koszty ogólnego zarządu i koszty sprzedaży.

Koszty działalności pomocniczej

Koszty wydziałowe

Koszty ogólnego zarządu

Koszt własny sprzedanych usług

1a

1b

1c

1d

Ilość (waga) produktów

Koszty wydziałowe

Liczba maszynogodzin

Koszty wydziałowe

Materiały bezpośrednie

Koszty wydziałowe

Liczba roboczogodzin

Koszty wydziałowe

Płace bezpośrednie

Koszty wydziałowe

Koszty bezpośrednie

Koszty wydziałowe

Koszty wydziałowe

Koszty działalności podstawowej

Koszty pośrednie działalności podstawowej

Koszty bezpośrednie działalności

Przeksięgowanie kosztów wydziałowych

Koszty wydziałowe

Koszty sprzedaży

Koszty ogólnego zarządu

Koszt własny sprzedanych wyrobów gotowych

1a

1b

---