Temat: Rola i znaczenie środków dydaktycznych i graficznych w nauczaniu matematyki.
W nauczaniu matematyki w każdej szkole niezwykle ważne jest wykorzystywanie środków dydaktycznych. Dlatego w klasach I-III powinny znajdować się określone pomoce i środki dydaktyczne. Prawidłowo dobrane środki dydaktyczne a także graficzne wyzwalają aktywność na lekcji i pobudzają zainteresowanie uczniów. Środki dydaktyczne np. zadania domowe są wykorzystywane do utrwalenia nabytej już wiedzy. W edukacji wczesnoszkolnej w nauczaniu matematyki cel, który chcemy osiągnąć to z jednej strony ukształtowanie różnych pojęć i struktur matematycznych a z drugiej strony zaś przyczynienie się do rozwoju ogólnych zdolności poznawczych i logicznego myślenia.
Rola i znaczenie środków graficznych w nauczaniu matematyki
Przez ostatnie lata we wszystkich dziedzinach życia znacznie wzrosła rola schematów graficznych. Środki graficzne umożliwiają upoglądowienie sytuacji abstrakcyjnych a także powinny odgrywać ważną rolę w nauczaniu. Nie ulega wątpliwości, że na to, aby środki te mogły spełnić swoje zadanie, muszą być starannie przygotowane dydaktycznie i należycie umotywowane, podobnie jak wszystko, co jest nowe dla ucznia. Wprowadzenie schematu graficznego powinno opierać się na konkretnych czynnościach wykonywanych przez dziecko, odpowiednio przygotowanych przez nauczyciela. Schemat graficzny tylko wówczas może upoglądowić sytuację i być zaakceptowany przez dziecko, gdy w naturalny sposób pasuje do przedstawionej sytuacji. Różnorodność schematów odpowiadającym danym pojęciom matematycznym ma duże znaczenie dydaktyczne. Nauczyciel ma w ten sposób do dyspozycji różne środki poglądowe i może wybrać najwłaściwszy. Aby należycie ukształtować w umyśle dziecka pojęcia abstrakcyjne, nie powinno używać się stale tej samej reprezentacji graficznej. Dziecko znacznie głębiej zrozumie pojęcie matematyczne przedstawione poglądowo różnymi metodami , z rozmaitych punktów widzenia, porównywanie różnych sposobów przedstawienia danego pojęcia pozwala dziecku zrozumieć, co jest w danym zagadnieniu istotne. Zdarza się natomiast, że uczeń, któremu stale upoglądowiono pewne pojęcie za pomocą tej samej reprezentacji graficznej, przyswaja sobie nie to pojęcie, które jest celem nauczania, lecz ową reprezentację. W efekcie zamiast o abstrakcyjnym pojęciu matematycznym uczeń myśli o konkretnym rysunku i to blokuje możliwość uogólnienia, będącego niezbędną fazą uczenia się. Trzeba jednak zachować ostrożność przy wprowadzaniu lub zmienianiu schematów graficznych i wyczuć, czy dzieci są już znudzone dotychczasowymi, czy zaakceptują nowe.
PRZYKŁADY NAUKOWE UŻYWANE W NAUCZNIU MATEMATYKI.
Klocki do ćwiczeń w logicznym myśleniu ( klocki Dienesa)
Karty logiczne
Patyczki logiczne
Liczby w kolorach zwane również klockami Cuisnairea
Geoplan
Mini Komputer Papyego
Strzałki
Tabela
Oś liczbowa
Grafy
Rola i znaczenie środków dydaktycznych w nauczaniu matematyki
Środki dydaktyczne to wszelkiego rodzaju przedmioty oddziałujące na zmysły uczniów, których zadaniem jest ułatwianie poznawania rzeczywistości, usprawnianie procesu nauczania i uczenia się oraz uzyskiwanie optymalnych osiągnięć szkolnych.
Środki dydaktyczne skracają proces nauczania pozwalając w krótszym czasie przekazać więcej informacji.
Wykorzystywanie środków dydaktycznych ma na celu dostarczanie uczniom bodźców sensoryczno- motorycznych na:
-wzrok
-słuch
-dotyk
Przez co ułatwia im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości oraz nabycie przez nich określonych umiejętności.
Szerszą klasę pojęciową stanowią środki dydaktyczne obejmujące, oprócz pomocy naukowych: podręczniki szkolne, przybory do pisania.
Do środków dydaktycznych zaliczamy też narzędzia, którymi posługuje się uczeń ( cyrkiel, linijka, zeszyty itd.), a także komputery i inne wspomagające procesy nauczania.
Tradycyjna dydaktyka szczególny nacisk kładła na te środki dydaktyczne, których zadaniem było ułatwienie przekazywania informacji przez nauczyciela. Jednak stanowisko współczesnej dydaktyki matematyki jest zdecydowanie inne:
Wiedzy matematycznej zwłaszcza w początkowych klasach, dorosły nie może po prostu przekazać dziecku, nawet za pomocą wyrafinowanych metod, z użyciem nowoczesnych środków. Idee matematyczne muszą same ukształtować się w umyśle dziecka, w wyniku długotrwałego procesu uogólnienia, którego początkowym a zarazem najważniejszym elementem jest interioryzacja właściwie wykonanych czynności na konkretnych obiektach (najpierw fizycznie w czasie i przestrzeni, później już tylko wyobrażonych, pomyślanych).
Zadaniem środków dydaktycznych jest:
- pośredniczenie między jednym człowiekiem a drugim
- przekazywanie informacji
- magazynowanie informacji
- przetwarzanie informacji
-wykonywanie różnych czynności pomocniczych np. operacji matematycznych
(TUTAJ MACIE TYLKO PRZYKŁADY!ŻEBY BYŁO WIADOMO O CO CHODZI)
PRZYKŁADY NAUKOWE UŻYWANE W NAUCZNIU MATEMATYKI:
KLOCKI DIENESA
W komplecie znajduje się 60 klocków, charakteryzujących się czterema podstawowymi cechami:
. kolorem,
. grubością,
. wielkością
. kształtem.
Każdy klocek jest albo czerwony, albo niebieski, albo żółty; albo gruby albo cienki; albo duży, albo mały. Klocki maja kształt graniastosłupów lub walców o stosunkowo małej wysokości, tak, że patrząc na nie z góry widzimy płaskie figury mające kształt trójkątów, kół lub prostokątów różnobocznych, albo prostokątów równobocznych, czyli kwadratów.
Klocki Dienesa mają zastosowanie w realizacji następujących zagadnień:
wyodrębnianie cech wielkościowych, porównywania tych cech;
zaznajamiania się z nazwami prostych figur geometrycznych;
klasyfikowania przedmiotów według cech jakościowych;
wyodrębnianiu zbiorów, których elementy spełniają dane warunki;
określania warunków, jakie spełniają elementy danego zbioru;
podziału zbioru na podzbiory;
wyznaczania części wspólnej, sumy i różnicy zbiorów;
pojęcia zbioru pustego;
kształtowania pojęcia relacji i funkcji, ze szczególnym uwzględnieniem relacji równoliczności zbiorów.
Praca z tym materiałem oparta w głównej mierze na grach i zabawach, umożliwia dziecku rozwiązywanie różnych zadań logicznych bez ich werbalizacji i przygotowuje dziecko do nauki arytmetyki geometrii.
KARTY LOGICZNE
Komplet kart logicznych składa się z 3 zestawów. Zestaw "koty" zawiera 18 kart i 8 etykiet. Karty tego zestawu można klasyfikować ze wzgklędu na cechy:
- kolor kota - szary, czarny, rudy;
- pora dnia - dzień i noc;
- pozycja kota - stoi na płocie, siedzi na płocie, siedzi pod płotem.
Zestaw figury geometryvcznej składa się z 18 kart i 9 etykiet. Karty klasyfikuje się ze względu na:
- kolor koła - czerwony, zielony, niebieski;
- kolor trójkąta - przy danym kolorze koła trójkąt pomalowany jest na jeden z dwóch pozostałych kolorów;
- wzajemne położenie figur - trójkąt wpisany w koło, częściowo zachodzący na koło i rozłączony z kołem;
Zestaw "linie" składa się z 24 kart i 9 etykiet. Rysunki linii można klasyfikować ze względu na:
- kolor tła - zielony, czarny, niebieski;
- linia jest gładka lub łamana;
- linia jest zamknięta lub niezamknieta;
- linia jest zwęzłem lub bez węzła;
Pomoc ta może być użyta w realizacji:
- tworzenia zbiorów,
- klasyfikowania elementów,
- część wspólną, złączenie, różnica zbiorów.
PATYCZKI LOGICZNE
Zestaw zawiera 45 patyczków, są to prostopadłościany o kwadratowych podstawach. Mają one cechy:
- kolor - biały, żółty, czerwony, niebieski, zielony;
- grubość - cienkie, średnie, grube;
- długość - krótkie, średnie, długie;
Używa się ich do róznych ćwiczeń geometrycznych i arytmetycznych.
LICZBY W KOLORACH- KLOCKI CUISNAIREA
Są to kolorowe klocki o długościach od 1 cm do 10 cm. Mają tę samą długość i kolor. W zestawie jest kilka klocków tego samego koloru. Każdy klocek reprezentuje rodzinę klocków tej samej długości i tego samego koloru. Dzieci odkrywają relacje np: własności dodawania i odejmowania liczb.
GEOPLAN
To deseczka, w którą wbito gwoździki w odstępach 1 cm. Na nich rozpina się gumki uzyskując w ten sposób różne figury geometryczne.
MINI KOMPUTER PAPYEGO
Składa się ono z kilku kwadratowych plansz, odpowiadających poszczególnym rzędom setek, dziesiątek i jedności. Każda z plansz podzielona jest na cztery pola oznaczone następującymi kolorami: białym, różowym, czerwonym i brązowym. Praca z tym liczydłem jest bardzo ciekawa, a dzieci chętnie na nim liczą. Ich sprawność rachunkowa znacznie się wtedy podnosi.