Ogólnie Odżywianie
Jedz odpowiednio dużo
Odżywiaj się tak, aby twój organizm otrzymywał nieco więcej niż jest to mu potrzebne do zachowania masy mięśniowej na stałym poziomie. Jeśli robisz zbyt duże przerwy między posiłkami, to istnieje ryzyko wystąpienia u ciebie niedoborów, co spowoduje, że się "skurczysz" a nie urośniesz.
Równowaga w odżywianiu się
Posiłki powinny składać się nie tylko z białek, węglowodanów oraz tłuszczów, lecz również z witamin i minerałów. Tak zrównoważona dieta może być najpewniej osiągnięta przez odpowiedni dobór produktów z podstawowych grup pokarmów dla kulturystów: mleka i innych produktów mlecznych, ciemnozielonych lub pomarańczowych warzyw, owoców cytrusowych, jagód, pomidorów, świeżej kapusty, zielonej sałaty, mięsa, drobiu, ryb, jajek, roślin strączkowych, chleba, płatków i ziemniaków oraz innych warzyw i owoców.
Najpierw wybierz odpowiedni pokarm
Nie zastępuj posiłku odżywkami. Dopiero kiedy poczujesz, że twój organizm nie otrzymał wystarczającej ilości substancji odżywczych w ciągu dnia w posiłkach, wówczas sięgnij po odżywki.
A potem zainteresuj się odżywkami
Odżywki działają w ściśle określony sposób: uzupełniają pokarm, ale go nie zastępują. Mogą one mieć ogromne znaczenie, jeśli jesteś zbyt zajęty, aby spożywać wystarczającą ilość pożywienia do podtrzymania procesów anabolicznych. Wybieraj odżywki tak, aby zaspokoiły one wszystkie twoje potrzeby - od dostarczania wszelakich substancji odżywczych do uzupełnienia specyficznych niedoborów białkowych, węglowodanowych - oraz kalorii.
Białka - najważniejsze źródło energii
Nie ma nic ważniejszego w diecie niż białka, które ulegają rozpadowi do elementów budulcowych w naszym organizmie, a mianowicie - do aminokwasów. Na nieszczęście, nasze ciało ma ograniczone możliwości magazynowania białek, tak więc muszą one być dostarczane nieprzerwanie przez cały dzień.
Zwróć uwagę na źródła białek o wysokiej wartości biologicznej
"Pełnowartościowe" białko lub takie, które zawiera wszystkie niezbędne aminokwasy jest białkiem o wysokiej wartości biologicznej. Chociaż jedynie osiem aminokwasów uważane jest za niezbędne (organizm może je uzyskać tylko z pożywienia, które jemy), piętnaście, a nawet więcej aminokwasów traktowanych jest jako zbędne (są one syntetyzowane przez nasz organizm z aminokwasów niezbędnych) również odgrywają ważną rolę w wielu procesach biologicznych. Najlepszymi źródłami białek są: czerwone mięso, kurczaki, ryba, jajka oraz produkty mleczne.
Każdego dnia spożywaj przynajmniej jeden gram białek na kilogram beztłuszczowej masy ciała
Kiedy raz twój organizm przywyknie do tej dawki, możesz próbować stopniowo zwiększać ilość spożywanych białek Dobrą zasadą jest jedzenie przynajmniej 30 gramów białek pięć lub sześć razy dziennie. Im więcej ważysz, tym więcej białek potrzebujesz, aby podtrzymać lub zwiększyć swoją masę mięśniową (100 gramów pieczonego indyka lub piersi kurzej, chudego mięsa wołowego, pieczonej polędwicy wołowej lub tuńczyka w sosie własnym zawiera około 30 gramów białek.)
Spożywaj białka w godzinach rannych
W godzinach rannych poziom aminokwasów w twoim organizmie jest niski, tak więc jest bardzo istotne, abyś jadł białka bezpośrednio po przebudzeniu.
Spożywaj białka przed pójściem spać
Twój organizm w nocy cały czas pracuje, tak więc spożywaj białka tuż przed pójściem spać. Staraj się pić szejki i unikaj o tej porze białek w postaci stałej, tak aby twoje ciało nie musiało się borykać z ich trawieniem w trakcie odpoczynku.
Węglowodany
Głównym źródłem kalorii, których twój organizm tak potrzebuje, są węglowodany i powinny one stanowić około połowy każdego posiłku. Pamiętaj o tym, że są różnego rodzaju węglowodany, od prostych do bardzo złożonych. Im bardziej są one złożone, tym wolniej ulegają spalaniu, a uwalnianie się energii jest wydajniejsze i lepiej rozłożone w czasie.
Poznaj źródła węglowodanów
Złożone węglowodany można spotkać w warzywach, roślinach strączkowych i produktach zbożowych takich jak makarony, chleb i ryż. Węglowodany proste są w cukrze, miodzie i owocach.
Spożywaj odpowiednia ilość węglowodanów
Właściwe spożycie węglowodanów uzależnione jest od twojej wagi i metabolizmu. Możesz to ocenić na podstawie twojego poziomu energii oraz twojej masy tkanki tłuszczowej. Generalną zasadą jest spożywanie od pięciu do sześciu gramów węglowodanów na kilogram masy ciała (może to się zmieniać w zależności od twojego metabolizmu). Jeśli poziom twojej energii pozostaje na wysokim poziomie, a masa tkanki tłuszczowej jest stała, to prawdopodobnie spożywasz odpowiednią ilość węglowodanów. Jeśli natomiast twój poziom energii zmniejsza się i tracisz na wadze, to dowóz węglowodanów jest zbyt maty. Jeśli poziom twojej energii jest wysoki i przybierasz na wadze, to znaczy, że zbyt sobie dogadzasz.
Tłuszcze
Potrzebujesz tłuszczów. Jest to potężny magazyn energii, który ma być spalony nieco wolniej niż węglowodany. Występują one również w komórkach oraz innych strukturach naszego organizmu, gdzie pełnią funkcje ochronne.
Spożywaj odpowiednią ilość tłuszczów
Tłuszcze są substancjami odżywczymi. Nie możesz bez nich żyć. Około 10-15% twojej codziennej diety powinno być w postaci kalorii pochodzących z tych związków. Z zasady umiarkowanie ograniczaj ich spożycie, gdyż można je również znaleść w białkach oraz węglowodanach, a zwykle jest to ilość zdolna do zaspokojenia twojego zapotrzebowania.
Potrzebujesz kalorii
Pokarm - czy to są białka, czy węglowodany, czy też tłuszcze - zawiera jednostki energii zwane kaloriami. Tak więc możesz posługiwać się następującymi pojęciami: kaloriami białkowymi, kaloriami węglowodanowymi oraz kaloriami tłuszczowymi. Zbyt duża ilość kalorii w każdej z tych form może spowodować przyrost tkanki tłuszczowej, zaś zbyt małe ilości mogą doprowadzić do deficytu energetycznego lub nadmiernej utraty wagi.
Pij codziennie przynajmniej 4,5 litra wody
Twój organizm musi być odpowiednio nawodniony, aby zapewnić każdej komórce bogate w substancje odżywcze środowisko. Woda również wymywa toksyny, zmniejsza obciążenie nerek oraz pomaga zachować kształt twoim mięśniom.
Zwróć uwagę na zmienność osobniczą
Różnice osobnicze są głównym elementem decydującym o twoich postępach w kulturystyce. Pracuj nad rozwojem swoich własnych powiązań pomiędzy głową a żołądkiem. Nigdy na ślepo nie stosuj diety przygotowanej dla kogoś innego. Jeśli coś działa w danym przypadku, nie oznacza to jeszcze, że będzie skuteczne również i dla ciebie. Jak to ma miejsce ze wszystkimi aspektami kulturystyki, tak i dieta musi być specjalnie dopasowana do twoich potrzeb.
Spożywaj odpowiedni posiłek przed treningiem
Energia wydatkowana później na trening może być spotęgowana przez posiłek spożyty na godzinę przed jego rozpoczęciem. Na przykład, złożone węglowodany oraz mała ilość białek może pomóc w utrzymaniu stężenia glukozy na stałym poziomie.
Spożywaj odpowiedni posiłek po treningu
Po treningu potrzebujesz uzupełnić swoje zapasy glikogenu, tak więc ten posiłek oraz śniadanie to najważniejsze posiłki w trakcie całego dnia.
Posiłek po treningu podziel na dwie części
Spożywaj jedną jego część w 10 minut po treningu, przy czym powinien się on składać głównie z węglowodanów, aby zapoczątkować procesy odnowy. Drugą jego część zjedz około półtorej godziny później, przyjmując złożone węglowodany oraz białka.
Witaminy
Witaminy, które są składnikami organicznymi, naturalnie występującymi w żywności, są konieczne dla prawidłowej aktywności enzymów w organizmie, lecz jest mało prawdopodobne, żeby wszystkie potrzebne witaminy znajdowały się w jakimś jednym pokarmie, dlatego też tak istotna jest zrównoważona dieta. Pozostawanie zbyt długo na niezrównoważonej diecie może doprowadzić w rezultacie do przewlekłego, często niepełnoobjawowego schorzenia zwanego warunkowym niedożywieniem.
Wszystko upraszczaj
Każda dieta, niezależnie czy chcesz przybrać na wadze, schudnąć lub budować swoje mięśnie, musi być wystarczająco prosta, abyś mógł łatwo do niej przywyknąć. Jeśli musiałbyś poświęcać jej zbyt dużo czasu, to bardzo szybko ci się ona znudzi i nikt nie będzie cię o to winił. Kulturystyka nigdy nie powinna cię bardziej stresować niż twoja praca czy szkoła. Nie torturuj siebie schematami, wykresami i obliczeniami. Zamiast tego pomyśl o tym w sposób bardziej ogólny.
Nie staraj się przechytrzyć swojego organizmu
Nie możesz zmusić swojego ciała, aby szybciej rosło niż jest to możliwe, tak więc nie przejadaj się lub nie przyjmuj zbyt dużo odżywek lub witamin niż twój organizm może wchłonąć. Nadmiar po prostu będzie zawsze utracony. Z drugiej jednak strony, nie staraj się zagłodzić, jeśli chcesz spotęgować swoją utratę masy ciała, gdyż może to ci zaszkodzić.
Jeśli chodzi o jedzenie, nie bądź ani snobem, ani stoikiem
Jedyną dietą, która może odnieść sukces jest taka dieta, która sprawia ci przyjemność i jest ciekawa. Tak więc nie obawiaj się dodać przyprawy o naturalnie niskiej zawartości sodu lub wybieraj pokarmy, których smak najbardziej ci odpowiada. Nie zachowuj się jak paranoik, jeśli chodzi o jedzenie w restauracji. Posiłki znajdujące się w karcie są na ogół bardziej odżywcze niż te, które wielu ludzi przygotowuje dla siebie samych. Po prostu zamów dla siebie proste dania i poinformuj kelnera, że nie chcesz soli, sosu i masła do ryby.
Myśl
Odżywianie się nie oznacza tylko tego, co dzieje się w twoim żołądku, ale również to, co dzieje się w twojej głowie. Jako regułę można przyjąć fakt, że nie chodzi tu o dokładne zasady, lecz o pewne wytyczne. A dokładniej - o zdrowy rozsądek. Jeśli każdą ze wspomnianych 24 zasad będziesz rozpatrywał indywidualnie, to twoja interpretacja będzie bardzo zawężona i na pewno coś ci umknie. Zamiast tego pomyśl o nich jak o całości, jako o niepodzielnej idei: czy otrzymujesz wszystko czego potrzebujesz w odpowiednich ilościach, czy też nie?
Zdobywanie beztłuszczowej masy mięśniowej jest marzeniem każdego, który zaczął swoją przygodę z kulturystyką. Podczas gdy niektórzy rosną w oczach, inni mają z tym problem, a w większości przypadków wystarczy poprawić swoją dietę.
Mięśnie potrzebują paliwa
Najważniejszą rzeczą w diecie na masę jest zaplanowanie odpowiedniej ilości kalorii. Budowanie mięśni wymaga energii, a żeby budować masę musisz dostarczyćwięcej energii w formie kalorii niż organizm wykorzysta. Rodzaj, jakość i czas przyjmowania tych kalorii jest bardzo ważny.
Jest wiele szkół wyznaczania dziennej dawki kalorii. Wiele osób stosuje dietę składającą się z 6g węglowodanów na kg masy ciała, 2g białka na kg masy ciała oraz niewielkiej ilości tluszczy. Jest to bardzo powszechny schemat dający w sporej ilości przypadków bardzo dobre efekty. Jednak chciałbym również zaprezentować nieco inną wersję.
Na początku zsumuj wszystkie kalorie, które spożywasz w ciągu całego tygodnia i następnie podziel tę liczbę przez 7. Po pierwsze, wiele ludzi przyjmuje codziennie inną porcję kalorii-jednego dnia zjadasz 3000, a już drugiego tylko 2500. Średnia, którą wyliczyłes pokaże mniej więcej na jakim poziomie energetycznym spożywasz codziennie posiłki. Po drugie zaś każdy człowiek jest inny, nie chodzi tu tylko o wagę, wzrost, ale także metabolizm i inne genetyczne uwarunkowania, dlategotez musimy mieć swoją wartość wyjściową jeśli chodzi o kalorie, bazując na swoim wcześniejszym odżywianiu.
Kolejną rzeczą jest zmiana swoich przyzwyczajeń. Nie zrobisz masy na 3 posiłkach. Musisz dostarczać energię w 5-6, a spowodujesz tym samym lepszą wchłanialność substacji odżywczych, regenerację oraz usprawnienie syntez mięśnie-glikogen.
Typy kalorii, które są nam potrzebne
Pomijając dzienną ilość przyjmowanych kalorii, musisz zwracać uwagę na ich typ. Nie możesz po prostu jeść więcej jedzenia i spodziewać się dużych przyrostów. Spożywanie zbyt dużej ilości cukrów i tłuszczy, a także za mała ilość białka spowoduje zbyt duży przyrost tak niechcianej tkanki tłuszczowej. Ogólnie proponuję niskotłuszczową dietę z 15% ilością kalorii pochodzących z tłuszczy. Większość z nich są to szczątkowe elementy np. kurczaka (skóra), wołowiny, czerwonego mięsa czy indyka. Resztę znajdziesz w małych ilościach np. w ryżu, makaronie, ziemniakach czy pełnoziarnistym chlebie czy płatkach. Ale na tym nie zaprzestawaj. Tłuszcze są bardzo potrzebne do rozwoju masy.
-Tłuszcze.
Powinny być dostarczane w naszej diecie, gdyż organizm sam ich nie wytworzy. Omega-6 kwasy tłuszczowe znajdziesz w roślinnych olejach, natomiast omega-3 kwasy tłuszczowe m.in. w oliwie z oliwek,zimnowodnych rybach, siemieniu lnianym. Kwasy te dostarczają kompleks składników biochemicznych oddziałujących na wytwarzanie hormonopochodnych substancji, tj. prostaglandyn. Wpływają na większość biochemicznych procesów w naszym organizmie oraz zabezpieczają mięśniową glutaminę, aminokwas, który pomaga systemowi immunologicznemu oraz rozrostowi mięśni. Inne zalety tłuszczu:
1) Tworzą spalający tłuszcz i budujący białko hormon wzrostu
2) Prostaglandyny uwrażliwiają mięśnie na anaboliczne działanie insuliny-pierwszorzędny hormon transportujący składniki odżywcze.
No i mała rada: staraj się nie spożywać tłuszczy nasyconych-mają one grupę prostaglandyn nazywanych E2, które mogą zakłócić nasz systemu immunologiczny i zniwelować działanie omega-3 kwasów tłuszczowych.
-Białko.
Chociaż kwasy tłuszczowe mogą wpływać na przyrost mięśni, aminokwasy z białek dostarczają "cegiełek" do ich budowy. Aminokwasy dostarczane z pożywiena bogatego w białko podnoszą syntezy białkowe oraz zapobiegają katabolizmowi. Badania naukowe udowodniły, że do budowy mięśni potrzebna jest właśnie duża ilość białka.
Jeśli nie będziesz spożywał odpowiednich ilości białka nie zdobędziesz tak upragnionej masy mięśniowej. Po 40 latach badań naukowcy stwierdzili, że dla przeciętnego kulturysty wartość 2,75g białka/kg masy pokrywa wszelkie zapotrzebowania ich organizmów na proteiny. Włącz do diety białka jaj, mleko (nabiał), odżywki białkowe jako najwyższej klasy białko oraz nie zapominaj także o rybach, piersiach kurczaka czy indyka, chudej wołowinie czy mięsie hamburgerowym.
-Węglowodany.
Jest to główne źródło energii, można je nazwać "paliwem". Węglowodany są łańcuchami o różnej długości z molekułami cukrów. Krótsze nazywamy prostymi-glukoza, fruktoza, trochę dłuższe dwucukrami-laktoza,maltoza,sacharoza a jeszcze dłuższe węglowodanami złożonymi-skrobia i glikogen. Organizm przechowuje węglowodany w mięśniach bądź w wątrobie w formie glikogenu.
W wyniku sekrecji insuliny, węglowodany mogą również zwiększyć przyjmowanie aminokwasów do mięśni i uwydatnić syntezy białek. Uwalnianie insuliny jest ściśle powiązane z dawkami węglowodanów, więc 400g węglowodanów dziennie pozwoli uwolnic więcej niż np. połowa tej wartości. Staraj się spożywać możliwie jedynie węglowodany złożone, takie jak: ryż, kasza, makaron, ziemniaki, chleb razowy, płatki zbożowe. Poza aspektem insuliny, dieta wysokowęglowodanowa jest lepsza do uzupełnienia glikogenu w mięśniach i wątrobie po ćwiczeniach, niż niskowęglowodanowa, co przemawia na plus spożywania dużych ilości węglowodanów przy "robieniu masy".
Posiłek potreningowy jest bardzo ważny
To czas w ciągu dnia w którym spożywasz węglowodany i proteiny jest bardzo ważnym elementem diety i go nie zaniedbuj. Węglowodany, które dostarczały energii w treningu muszą w formie glikogenu zostać zwrócone z powrotem, a białko potrzebne by dostarczyć budulca do odbudowy włókien mięśniowych zniszczonych w czasie treningu. Dobry posiłek potreningowy uzupełni wykorzystaną energię oraz uwydatni wchłanianie aminokwasów.
Kiedy zapasy glikogenu wyczerpują się podczas ćwiczeń, organizm "woła" białko w formie BCAA (aminokwasów rozgałęzionych) jako zapasowe źródło paliwa. Usunięcie zanieczyszczeń z mięśni poprzez katabolizm jest ułatwione przez hormon zwany kortyzolem. Wysoki poziom insuliny uzyskany przez spożycie węglowodanów po treningu może zmniejszyć poziom kortyzolu oraz złagdzić niektóre z tych efektów.
Jako posiłek potreningowy spożyj około 25% Twojego dziennego zapotrzebowania na węglowodany. Przykladowo 72kg kulturysta jedzacy 500g weglowodanów dziennie powinien zjeść po treningu ok. 125g węglowodanów w ciągu 1-2 godzin po treningu (tuż po treningu również, ale mniejsze ilości najlepiej ww prostych o jak najwiekszym IG, np. ryż preparowany, carbo, itp.). Jeśli chodzi o białko to np. osoba spożywająca 180g białka dziennie powinna zjeść 6 posiłków po 30g białka oraz dorzucić kolejne 10g do posiłku potreningowego. Najlepszym źródłem od razu po treningu jest serwatka, która jest bogata w aminokwasy rozgałęzione.
Po przedstawieniu paru istotnych faktów na temat diety na zdobycie masy, przyszedł moment na przedstawienie tego w praktyce. Jak napisałem na wstępie jest wiele sposobów obliczania dziennego zapotrzebowania kalorycznego. Poniższy sposób będzie użyteczny dla tych osób co przedtem stosowali dietę masową, ale niestety od jakiegoś czasu nie widzą efektów lub dla tych co chcą trochę poekperymentować. A więc weź ołówek i kartkę i wykonuj następujące kroki:
1. Zsumuj wszystkie kalorie, które spożywasz w ciągu 7 dni.
2. Podziel tę liczbę kalorii przez 7, by wyliczyć średnią z tych dni.
3. Dodaj 500 kalorii do otrzymanego wyniku, by zapewnić pozytywny balans energetyczny do zdobywania masy. To jest Twoja nowa liczba kalorii, którą będziesz dziennie spożywał.
4. Pomnóż uzyskaną liczbę przez 0.15 by dowiedzieć się ile kalorii z tłuszczy będziesz spożywał. Następnie podziel uzyskany wynik przez 9 i otrzymasz liczbę, która będzie oznaczała ile gram tłuszczu powinienneś spożywać.
5. Odejmij kalorie z tłuszczów od dziennego zapotrzebowania kalorycznego.
6. Pomnóż swoją wagę przez 2.75 by uzykać zapotrzebowanie na białko w gramach
7. Pomnóż ilość białka w gramach przez 4 by dowiedzieć się ile kalorii będziesz otrzymywał z białka
8. Odejmij od liczby uzyskanej w punkcie 5 wartość uzyskaną w punkcie 7. To co otrzymasz to kalorie, które będziesz dostarczał z węglowodanów
9. Podziel wynik uzyskany w punkcie 8 przez 4, a dowiesz się ile gram węglowodanów powinienneś dziennie spożywać
I jeszcze jedno. Nie trzymaj się sztywno tych wartości, gdyż każdy organizm jest inny. Mogą być dwie osoby tyle samo ważące z taką samą budową ciała, lecz jedna będzie miała szybszy metabolizm, a druga mniejszy i diety w takich przypadkach powinny się różnić.
Dieta na masę dopasowana do budowy ciała
Powyżej przedstawiłem jeden ze sposobów na obliczanie dziennego zapotrzebowania na składniki odżywcze-białka/tłuszcze/węglowodany. Jednak warto wspomnieć również o diecie na masę dopasowanej do naszej budowy ciała. Po co trzymać się uogólnionych wartości jeśli można troszkę bardziej je sprecyzować? A więc do dzieła.
Na początku określ swoją budowę ciała. Jesteś smukły, masz chude kości, długie ramiona i cieńką szyję-prawdopodobnie jesteś ektomorfikiem. Jeżeli natomiast wyglądem bardziej przypominasz gruszkę, masz krótkie ramiona i nogi i grube kości-prawdopodobnie jesteś endomorfikiem. A może jesteś krępy, przysadzisty, z szerokimi barkami i naturalną muskulaturą-prawdopodobnie jesteś mezomorfikiem. Oczywiście nie należy budowy ciała mylić z szybkością przemiany materii. Budowa to budowa. No więc pierwszy krok mamy już za sobą. Określiłeś swoją budowę teraz się zajmijmy tym co będziesz jadł. Pamiętaj, że będziesz rósł tylko wtedy, gdy dostarczysz odpowiednią ilość jedzenia.
-Ektomorfik.
Po prostu wcinaj
Założenia dietetyczne: ok. 3g (nawet do ponad 4g) białka na kilogram masy dziennie, 30% kalorii pochodzących z białka, 50% z węglowodanów oraz 20% z tłuszczy
Ilość i wielkość posiłków: Jedz 5 średnich wielkościowo posiłków. Jedzenie większej ilości mniejszych posiłków może przyspieszyć prawdopodobnie już i tak szybki metabolizm
Suplementy: Gainery, odżywka białkowa. Spożywaj gdy nie będziesz w stanie dostarczyć odpowiednich ilości składników odżywczych, jednak nie więcej niż 1-2 posiłki odżywkowe dziennie. Kreatyna czasem się również może przydać do zwiększenia Twojej siły i przyzwyczajenia mięśni do ciężkiej pracy
Rzeczy, których się wystrzegaj: Spalacze tłuszczu, stres
Info do zapamiętania: Nie opuszczaj posiłków-jedz co 2-3 godziny, pij przynajmniej 3-4 litry wody dziennie.
Korzystaj z wysokiej klasy produktów białkowych, spożywaj jak najwięcej pełnowartościowych węglowodanów oraz nie unikaj tłuszczy-powienneś dostarczyć nawet do 2000 extra kalorii by wyjść na 100% z deficytu kalorycznego i porządnie przybierać na wadze !!! Tak samo ważnym elementem w diecie ektomorfika jest posiłek przedtreningowy oraz potreningowy. Spożycie posiłku bogatego w węglowodany i białko przed treningiem pomoże Ci zredukować jak najbardziej katabolizm podczas ćwiczeń, podobny posiłek spożyj tuż po treningu (troche węglowodanów prostych+mała ilość białka od razu po treningu oraz później posiłek bogaty w węglowodany złożone oraz białko, taki sam jak przedtreningowy). Tak samo możesz dodać trochę tłuszczy nasyconych-jedzenie steku i jajek na pewno nie wyjdzie na złe-jednak ogólnie unikaj tego rodzaju tłuszczy. Jedz dużo, a będziesz duży.
-Endomorfik.
Założenia dietetyczne: Ogranicz tłuszcze do około 10% dziennego zapotrzebowania kalorycznego. Białko w Twojej diecie powinno pochodzić z jak najchudszych produktów typu nietłuste ryby, piersi kurczaka i indyka bez skóry, białka jaj. Ogranicz jedzenie owoców, jeśli już to spożywaj je możliwie na początku dnia. Jedz możliwie tylko węglowodany złożone jak kasza, ziemniaki, ryż.
Ilość i wielkość posiłków: By spalać jak najwięcej kalorii spożywaj 5-7 małych posiłków dziennie
Suplementy: Termogeniki (chyba, że stan zdrowia na to nie pozwala) i odżywki białkowe
Rzeczy, których się wystrzegaj: Wysokotłuszczowe produkty, podjadanie między posiłkami, niekompletne źródła białek, alkohol, napoje słodzone i soki owocowe.
Info do zapamiętania: Nie jedz za późno i nie śpiesz się w jedzeniu.
Znowu troszke teorii Na każde 100 kalorii dostarczonych z białek organizm zużywa 20% do strawienia i wchłonięcia. Na każde 100 kalorii z węglowodanów organizm zużywa 10-12% na te same czynności co w przypadku białka, zaś jeżeli chodzi o tłuszcze to organizm spali ich jedynie 5% do strawienia i ich absorbcji. Jak widzisz z tłuszczy nie wylejesz tyle potu co z białka czy węglowodanów. Wniosek: białko spożywaj na dosyć wysokim poziomie, tłuszcze ogranicz, na węglowodany uważaj-również je trochę ogranicz. Nie zapominaj także o dodaniu błonnika pokarmowego do diety, którego znajdziesz np. w otrębach pszennych czy brązowym ryżu.
-Mezomorfik.
Jesteś szczęściarzem
Założenia dietetyczne: Jedz ok. 2-2.2g białka/kg masy (białka jaj, chudy indyk, piersi kurczaka, ryby). Węglowodany powinienneś przyjmować na poziomie 60-65% dziennego zapotrzebowania kalorycznego a tłuszcze ogranicz do 15% dziennych kalorii.
Ilość i wielkość posiłków: 5-7 dziennie
Suplementy: Odżywki białkowe, ew. gainery
Info do zapamiętania: Urozmaicaj swoje posiłki. Nie staraj się być cały rok "wyrzeźbiony", a raczej wykorzystuj swoje predyspozycje i wytycz sobie okres masowy i "na rzeźbę".
PRAKTYCZNE INFORMACJE
Obliczanie zapotrzebowania na składniki odżywcze
Powiedzmy, że jesteś ektomorfikiem i stosujesz dietę "pod Twój typ budowy". Powiedzmy, że będziesz się trzymał 3g białka/kg masy i ważysz np. 60kg. Wychodzi na to, że będziesz spożywał 180g białka dziennie, czyli 720kcal pochodzących z białek. Ta wartość jest to 30% dziennego zapotrzebowania kalorycznego, czyli jak łatwo obliczyć (dzieląc przez 30) 1% będzie tego zapotrzebowania wynosił 24kcal. Następnie wymnażamy tę wartość przez 20 i otrzymujemy ilość kalorii pochodzących z tłuszczy, tj. 480kcal. Dzielimy tę liczbę przez 9 i wychodzi nam ilość tłuszczu w gramach, którą będziemy dziennie spożywali. Ok., cofając się pare kroków do tyłu wymnażamy nasz 1% zapotrzebowania tym razem przez 50-otrzymujemy 1200kcal dostarczanych z węglowodanów, czyli 300g (dzielimy 1200 na 4) węglowodanów dziennie. Tak samo wylicz swoje zapotrzebowanie dla innego typu diety, mając jakieś dane wytyczne.
Posiłki w ciągu dnia
Prawda jest taka, że nie powinno się objadać na noc, czym wcześniej tym większe posiłki: najważniejszymi posiłkami kulturysty jest śniadanie oraz posiłek potreningowy-powinny być najbardziej bogate w białko i węglowodany.
Produkty, które nie powinny być obce kulturyście:
Główne źródła białka: białka jajek, odżywka białkowa, piersi kurczaka i indyka (oraz reszta chudego mięsa drobiowego), chude mięso wołowe i hamburgerowe, ryby, tuńczyk, nabiał-chude sery twarogowe, mleko
Główne źródła węglowodanów: kasza, ryż, ryż brązowy, płatki pełnoziarniste, chleb razowy, makaron, makaron razowy, ziemniaki, trochę warzyw
Główne źródła tłuszczy: oliwa z oliwek, zimnowodne ryby, siemię lniane, tłuszcze roślinne-dobre margaryny itp., trochę jajek.
Głównym powodem, dla którego warto jeść posiłek przedtreningowy jest optymalizacja poziomu glukozy we krwi, tak, abyśmy mogli ćwiczyć bez zmęczenia. Aby zwiększyć wydajność ćwiczeń, sportowców zachęca się do spożywania węglowodanów, aby stworzyć wystarczające zapasy glikogenu mięśniowego przed ćwiczeniem i trzymać poziom glukozy we krwi podczas ćwiczenia. Pomimo częstych zaleceń tego typu kulturyści są wciąż niepewni, jakie rodzaje węglowodanów powinni spożywać i kiedy.
Najpierw należy zrozumieć, że nie wszystkie węglowodany są takie same. Pomimo że wszystkie są zbudowane z cząsteczek cukru, rodzaj cukru oraz sposób wiązań może wpływać na tempo, w jakim podwyższają one poziom cukru we krwi i zmieniają reakcję insulinową organizmu oraz przemianę materii. Zdolność żywności zawierającej węglowodany do podwyższania poziomu cukru we krwi jest określana mianem indeksu glikemicznego (GI). Żywność, która gwałtownie podnosi poziom glukozy we krwi ma wysoki współczynnik GI; ta, która powoduje niewielką reakcję w dłuższym okresie ma niski GI.
Wiele czynników może mieć wpływ na GI żywności. Błonnik zmniejsza reakcję glukozy powodując, że jedzenie tworzy rodzaj żelu, który zmniejsza tempo trawienia. Rodzaj błonnika może być nawet ważniejszy niż jego ilość, jako że rozpuszczalny błonnik (występujący w warzywach strączkowych, płatkach, owocach cytrusowych) zwalnia wzrost poziomu cukru we krwi bardziej niż nierozpuszczalny błonnik (pełne ziarna, warzywa). Tłuszcz i białko spowalniają uwalnianie cukru do krwi. Białko pomaga zwiększyć wydzielanie insuliny, co powoduje utrzymanie niskiego poziomu cukru we krwi dzięki przyswajaniu glukozy przez mięśnie. Tłuszcz spowalnia tempo opróżniania żołądka do jelita cienkiego, a to opóźnia absorbcję glukozy do krwi.
Nawet sposób, w jaki żywność jest przygotowywana może zmienić jej współczynnik glikemiczny. Kiedy ugotujesz węglowodany, szczególnie żywność bogatą w skrobię, spowoduje to zwiększanie wydzielania glukozy. Gotowanie powoduje, że granulki skrobi puchną i pękają, wskutek czego węglowodany stają się łatwiejsze do strawienia. Mechaniczne rozdrabnianie żywności, takie jak mielenie, zgniatanie, również znacznie zwiększa jej indeks glikemiczny. Puree ziemniaczane ma znacznie większy GI niż pieczone ziemniaki, ponieważ zgniatanie zwiększa liczbę cząsteczek oraz powierzchnię, co prowadzi do szybszego trawienia skrobi. Rozdrabniane, mielone i zgniatane jedzenie ma również większą zdolność absorbcji wody, a spożywanie wody wraz z posiłkiem może zwiększyć GI wspomagając przyspieszenie absorbcji.
Jako kulturysta prawdopodobnie jesteś zainteresowany wystarczającymi zapasami glikogenu mięśniowego, dzięki czemu zapewnisz sobie maksymalną wydajność treningu. Aby tak było, powinieneś jeść 4-6 posiłków dziennie, co zapewnia stały dopływ składników odżywczych. Planowanie, jakiego rodzaju węglowodany należy jeść przed i po treningu jest bardzo istotne dla zapewnienia optymalnego treningu i maksymalizuje procesy regeneracji.
Twój przedtreningowy posiłek powinien składać się przede wszystkim z węglowodanów złożonych o niskim lub średnim GI, takim jak fasole, ziarna lub makaron. Chude źródła mięsa, takie jak ryba, indyk lub kurczak, również powininy być włączone do tego posiłku, aby zapewnić spowolnienie uwalniania glukozy i zapewnić potrzebne aminokwasy. Tego typu pożywienie powinno być jedzone na 1-2 godziny przed treningiem. Ponieważ ma ono niski indeks glikemiczny, będzie powoli i przez dłuższy czas przyswajane i pomoże utrzymać poziom glukozy we krwi podczas treningu.
Żywność o niskim współczynniku glikemicznym zapobiega również gwałtownemu wzrostowi cukru i insuliny we krwi. Kiedy przed treningiem jest spożywane jedzenie o wysokim GI, poziom glukozy we krwi gwałtownie wzrasta i to powoduje, że trzustka intensywnie wydziela insulinę w celu zachowania kontroli nad taką sytuacją. Może to spowodować spadek cukru we krwi do poziomu niższego, niż miałoby to miejsce w przypadku, gdyby w ogóle nie zjedzono żadnych węglowodanów. Taki stan hipoglikemiii może spowodować, że będziesz silnie osłabiony i będziesz się szybko męczył podczas treningu.
Po ćwiczeniu głównym celem spożywania węglowodanów jest uzupełnienie zapasów glikogenu w wątrobie i mięśniach. Badania wskazują, że spożycie węglowodanów natychmiast po treningu wspomaga resyntezę glikogenu w ciągu pierwszych 24 godzin regeneracji. W czasie tego krytycznego momentu zwiększonych możliwości chcesz jak najszybciej dostarczyć mięśniom glukozę. Aby tak się stało, twój posiłek potreningowy powinien składać się z pożywienia, które zawiera łatwo trawione cukry i ma wysoki GI - takie jak ziemniaki, banany, rodzynki, pieczywo i soki owocowe. Zauważ jednakże, że skład twojego posiłku potreningowego może ulec zmianie w zależności od rodzaju celu, jaki sobie założysz.
Pożywienie o wysokim GI spowoduje gwałtowny wzrost poziomu glukozy we krwi i wywoła stan hiperinsulemii, co zmusi twoje mięśnie do przyswajania glukozy. Powinieneś zjadać nieco białka z jedzeniem o wysokim GI, aby wzmocnić reakcję insuliny. Wysoki poziom insuliny zwiększy również aktywność syntetazy glikogenu, enzymu, który produkuje glikogen. Odpowiednie ilości glukozy powinny być dostarczane mięśniom w ciągu wczesnych godzin regeneracji, aby uruchomić gwałtowną syntezę glikogenu. Jeśli synteza glikogenu nie rozpocznie się skokowo przed szóstą godziną regeneracji, będzie przebiegała według swego normalnego tempa i żadne węglowodany na świecie nie spowodują jakiejkolwiek zmiany.
Ci z nas, którzy zajmują się sportami wytrzymałościowymi, takimi jak biegi długodystansowe, mogą potrzebować uzupełnienia węglowodanów w trakcie zajęć, aby podtrzymać swą wydolność przez dłuższy czas. Podczas ćwiczeń wytrzymałościowych powinieneś spożywać jedzenie o wysokim GI, aby szybko zapewnić dostawę energii. W przeciwieństwie do posiłku przedtreningowego, który może podnieść poziom insuliny i spowodować hipoglikemię, przyjmowanie węglowodanów w trakcie ćwiczeń nie ma takiego wpływu. Dzieje się tak dlatego, ponieważ podczas ćwiczenia uwalniane są katecholaminy, a one ograniczają wydzielanie insuliny.
Przykładowa dieta na masę dla osoby ważącej 60kg.
Założenia: Białko - 2,3g/1kg; Tłuszcz - 0,8g/1kg; WW - 6g/1kg
8:00 Śniadanie
-Płatki owsiane 100g 0 7,2 69,3
-Mleko 0,5% 300ml. 10,5 1,5 15,3
-Ser twarogowy chudy 100g. 19 0,7 3,5
10:30 II Śniadanie
-Chleb 150g. 0 5,0 85,5
-Polędwica z indyka 7,9 2,3 1
13:00 Posiłek przed treningowy
-Ryż biały 100g. 0 0,7 78,9
-Tuńczyk w wodzie 100g. 21 1,2 0
14:00 - 15:30 Trening
16:30 Posiłek po treningowy
-Ryż biały 100g. 0 0,7 78,9
-Pierś z kurczaka 100g. 21 1,3 0
19:00 Kolacja
-Makaron 50g. 0 0,0 39,3
-Ser zółty 30g. 8,4 6,9 0
21:00 II Kolacja (45-90 min przed snem)
-Ser twarogowy chudy 15,8 0,4 2,8
-Oliwa z oliwek 0 12 0
Łacznie: 149g 46g 370g