Ekonomia - wykład 4 - 30.10.2006

Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej

Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza , budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie , rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż , a także działalność zawodowa , wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Przepisów ustawy nie stosuje się do :

• rolnictwa

• usług agroturystycznych

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna , prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną , której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną , wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.( oraz wspólnicy spółki cywilnej)

Cechy działalności gospodarczej:

• charakter zarobkowy

• określony profil działalności

• struktura organizacyjna np. terytorialna pracy, kadrowa

• ciągłość

Przedsiębiorstwo to:

1. podmiot gospodarczy prowadzący działalność produkcyjną, usługową lub handlową w celu osiągania zysku

2. organizacja pod jednym zarządem , wyodrębniona ekonomicznie i prawnie , której celem jest działalność gospodarcza przynosząca zysk przez sprzedaż swoich produktów i usług.

Odrębność ekonomiczna - wyłączne dysponowanie majątkiem przedsiębiorstwa przez jego właścicieli

Odrębność prawna - zdolność przedsiębiorstwa do zawierania umów, zasięgania kredytów , występowanie jako podmiot w handlu wewnętrznym i zagranicznym.

Zysk jest zawsze i wszędzie celem gospodarowania.

Dla osiągnięcia zysku dozwolone jest wszystko , co nie jest zabronione( prawem)

Cechy przedsiębiorstwa:

• samodzielność

• samofinansowanie / pokrywa koszty - wydatki z własnych przychodów/

• przedsiębiorczość

3 obszary działalności gospodarczej”

1. zakup czynników produkcji ( na rynku zasobów)

2. organizacja procesów produkcji( w przedsiębiorstwie)

3. sprzedaż produktów ( na rynku dóbr i usług)

Proces produkcji - transformacja zbioru czynników produkcji na dobra i usługi.

Funkcja produkcji , koszty , zyski - kategorie ekonomiczne odzwierciedlające zależność między nakładami a wynikami

Przedsiębiorstwo działa przez:

• wielkość kapitału

• dostosowanie do rynku

• rozsądek właściciela przy podziale zysku

Specyficzne rodzaje przedsiębiorstw:

• gospodarstwa rolne ( celem działania jest zysk i konsumpcja)

• banki i bank centralny kraju

• giełdy papierów wartościowych

Funkcje przedsiębiorstwa:

1. podażowa - produkcja

2. popytowa - popyt na czynniki produkcji

3. społeczna - stosunki w firmie, oddziaływanie na region

4. rozwoju społeczno- gospodarczego - synteza tych funkcji w gospodarce rynkowej działalność gospodarcza przedsiębiorstw, kondycja ekonomiczna i społeczna przesądzają o sytuacji społeczno - gospodarczej kraju.

Przedsiębiorstwo może być towarem - cena zależy od wartości składników majątkowych i zdolności do przynoszenia zysków.

Metody wyceny przedsiębiorstwa:

• majątkowa ( majątek przedsiębiorstwa)

• dochodowa( dochodowość przedsiębiorstwa)

Rodzaje przedsiębiorstw według kryterium własności:

• państwowe ( właścicielem jest skarb państwa , płaci dywidendę do budżetu państwa)

• prywatne spółki jawne, z o.o., akcyjne

• spółdzielcze

• komunalne

Rodzaje przedsiębiorstw według kryterium pozycji rynkowej:

• rynek doskonale konkurencyjny

• rynek niedoskonale konkurencyjny

• rynek monopolistyczny

Rodzaje przedsiębiorstw według wielkości zatrudnienia

• małe ( do 49 osób ) mikro do 9 osób

• średnie( od 50 do 249 osób)

• duże ( od 250 osób)

MSP = małe średnie przedsiębiorstwa:

• właściciel posiada istotny udział w zarządzaniu przedsiębiorstwem

• właściciel to jedna osoba( kilka)

• sposób finansowania nie jest związany z rynkiem kapitałowym

• przedsiębiorstwo jest podstawą materialnego istnienia właściciela i jego rodziny

• osobisty stosunek właściciela do pracowników

• kierowanie przedsiębiorstwem jest niezależne od woli osób trzecich

Prawne definicje MSP nie precyzują zasadniczych cech jakościowych odbębniających przedsiębiorstwa.

Otoczenie rynkowe makro i mikro

Firma podejmuje 2 ważne decyzje:

• wielkość produkcji

• poziom ceny

Ograniczenia decyzji:

• technologiczne ( wyraża funkcja produkcji)

• ekonomiczne( wyraża funkcja kosztów)

• rynkowe( może produkować( ile fizycznie możliwe), może ustalać ceny ( jakie ceny))

Ale!! może sprzedawać tylko tyle , ile ludzie zechcą kupić

Zależność między cechą ustaloną przez firmę a sprzedaną ilością produktu wyraża krzywa popytu.

Wynik finansowy

• głównym miernikiem oceny działalności przedsiębiorstwa jest wynik finansowy :

dodatni zysk

ujemny strata

różnica między przychodem ze sprzedaży , a kosztami własnymi produkcji i sprzedaży, minus VAT i skorygowana o saldo strat i zysków nadzwyczajnych.

Analiza kosztów własnych - jest miernikiem gospodarności przedsiębiorstwa , koszty odzwierciedlają jakość pracy przedsiębiorstwa.

Zmiany kosztów:

• wielkość produkcji i asortyment

• ceny i jakość czynników produkcji

• wielkość serii produkcyjnych

• wielkość przedsiębiorstwa

• typ produkcji i organizacja procesów produkcyjnych

Klasyfikacja kosztów:

1. rodzaj działalności kalkulacyjne

2. rodzaj czynników produkcji rodzajowe

3. reakcja na zmiany wielkości produkcji stałe i zmienne

4. funkcje realizowane w przedsiębiorstwie funkcjonalne

5. wytwarzane wyroby i usługi nośniki kosztów

Koszty bezpośrednie -odnośnie konkretnego produktu

↓ -ściśle związane z wielkością produkcji

pośrednie:

• mniej ( w części) zależne od wielkości produkcji

• rozliczane są na jednostkę wyrobu

• np. koszty wydziałowe , ogólnowykładowe, koszty sprzedaży

Koszty w układzie rodzajowym :

• zużycie materiałów

• zużycie paliw i energii

• amortyzacja

• usług obcych ( remonty , transport)

• inne koszty materialne

• płace wraz z narzutami

• odpisy na fundusze specjalne

• inne koszty niematerialne

Koszty według reakcji na zmiany wielkości produkcji:

• koszty stałe , zależne od czasu produkcji : - absolutnie stałe, - skokowo -stałe

• koszty zmienne , zależne od wielkości produkcji : - proporcjonalne, - progresywne, - degresywne, - regresywne

• koszt alternatywny: koszt utraconych możliwości - wartość zaniechanej innej działalności, na którą firma nie zdecydowała się

• koszty krańcowe - koszt wyprodukowania dodatkowej jednostki produktu

• koszty jednostkowe - przeciętne - koszt całkowity przypadający n jednostkę produkcji.

---