UNIWERSYTET
JANA KOCHANOWSKIEGO W KIELCACH
FILIA W PIOTRKOWIE TRYBUNALSKIM
Wydział Filologiczno - Historyczny
TEMAT 10:
EUROPEJSKA WSPÓLNOTA GOSPODARCZA
Milena Banaszczyk
Katarzyna Bińczyk
Karolina Rabikowska
Geneza i cele EWG
Pierwszym krokiem w tworzeniu wspólnej Europy było podpisanie Traktatu Paryskiego. Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS) podpisany 18 IV 1951 roku w Paryżu, wszedł w życie 23 lipca 1952 roku. Sygnatariuszami było sześć państw: Francja, RFN, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg.
Do nadzorowania postanowień traktatu powołano instytucję o charakterze ponadpaństwowym - Wysoką Władzę (od 1967 roku Komisja WE).
Wspólne Zgromadzenie EWWiS zostały uwspólnione z odpowiadającymi organami pozostałych dwóch Wspólnot po powstaniu EWG i układach o fuzji (1965) i są obecnie wspólnymi instytucjami Unii Europejskiej (Parlament Europejski, Rada UE, Komisja Europejska, Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, Trybunał Rewidentów Księgowych i Komitet Ekonomiczno Społeczny).
Kolejnym etapem prowadzącym do integracji europejskiej było powołanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG). Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (w 1992r. nazwa zmieniona na Wspólnota Europejska) podpisany w Rzymie w 1957, wszedł w życie 1 stycznia 1958r. Impulsem do podpisania traktatów rzymskich był raport Spaaka przedstawiający koncepcję rozszerzenia integracji europejskiej w zakresie ekonomicznym.
Od 1992 EWG zmieniła nazwę na Wspólnota Europejska. Jej instytucje pierwotne, takie jak Rada Ministrów, Komisja zostały uwspólnione z odpowiadającymi organami pozostałych dwóch Wspólnot po powstaniu EWG i układach o fuzji (1965) i są obecnie wspólnymi instytucjami Unii Europejskiej (Parlament Europejski, Rada UE, Komisja Europejska, Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, Trybunał Rewidentów Księgowych i Komitet Ekonomiczno Społeczny).
Wraz z traktatem o EWG w Rzymie został zawarty - przez te same państwa - traktat o utworzeniu trzeciej Wspólnoty: Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, zwanej Euroatomem. Wszedł w życie 1 stycznia 1958 roku.
Główne cele Euroatomu to:
pokojowa współpraca w dziedzinie rozwoju technologii jądrowych,
utworzenie i szybki rozwój przemysłu nuklearnego,
przyczynianie się do poprawy standardów życia w państwach członkowskich poprzez swobodny rozwój technik,
przepływ specjalistów,
zabezpieczenie transportu i gwarancje wykorzystania materiałów i paliw jądrowych,
rozwój badań,
ustalenie jednolitych standardów i norm bezpieczeństwa.
Punktem kulminacyjnym w tworzeniu wspólnej Europy było podpisanie traktatu o Unii Europejskiej (traktat z Maastricht podpisany 7.02.1992). Głównym celem traktatu było stworzenie Unii Europejskiej. Traktat połączył uregulowania dot. Unii Gospodarczej i Walutowej z traktatem o ustanowieniu EWG (Wspólnota Europejska) i włączenie do traktatu regulacji o współpracy w zakresie polityki sprawiedliwości i spraw wewnętrznych i o unii politycznej.
Cele Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej:
* stworzenie wspólnego rynku i stopniowe zbliżenie polityki gospodarczej krajów członkowskich
* stały i zrównoważony wzrost gospodarczy
* zwiększenie stabilności gospodarczo-walutowej
* przyspieszony wzrost stopy życiowej
utworzenie wspólnego rynku węgla, stali, rudy żelaza i złomu, rozwój gospodarczy w oparciu o wspólny rynek, racjonalna produkcja i podział produktów przemysłu węglowego i stalowego
zapewnienie państwom EWWiS regularnych dostaw węgla i stali, stworzenie jednakowych warunków dostępu do tych produktów, kontrola cen
połączenie istotnych dla obronności sektorów węgla i stali - co miało przyczynić się do umocnienia pokoju (poprzez powiązanie siecią zależności przemysłów Francji i RFN)
Unia Europejska.
Utworzenie jednolitego rynku wewnętrznego było tylko etapem niezbędnym do osiągnięcia wyższego poziomu integracji - Unii Europejskiej (UE). Unia Europejska została utworzona na mocy Traktatu podpisanego 07.02.1992 r. w Maastricht.
Postanowienia Traktatu dotyczące kolejnych kroków na drodze integracji gospodarczej i walutowej obejmują te działania, które w Raporcie Delorsa zostały określone jako drugi i trzeci etap tworzenia UGiW. Zgodnie z Traktatem Unia Gospodarcza i Walutowa oznacza nieodwracalne ustalenie kursów walut państw członkowskich między sobą i wprowadzenie jednolitej jednostki walutowej, jak również uzgadnianie i prowadzenie jednolitej polityki monetarnej i fiskalnej, których celem jest stabilizacja cen
Cele Unii Europejskiej.
Głównym zadaniem Unii Europejskiej jest organizacja stosunków między państwami członkowskimi i między narodami Europy w sposób oparty na zasadzie solidarności i zrozumienia.
Główne cele UE to:
Wspieranie i przyczynianie się do rozwoju gospodarczego i społecznego (przykłady: ustanowienie jednolitego rynku wewnętrznego w 1993, ustanowienie wspólnej waluty euro w 1999)
Zapewnienie jednolitej tożsamości Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej (poprzez programy pomocy humanitarnej, wspólną politykę zagraniczną, wspólne działania podczas kryzysów międzynarodowych, wspólne stanowiska wobec organizacji międzynarodowych)
Stworzenie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (działania wynikające z rynku wewnętrznego i swobody przemieszczania się na terytorium UE, koordynacja działania wymiaru ścigania, Europol)
Wprowadzenie obywatelstwa europejskiego (które nie zastępuje obywatelstwa narodowego, a jedynie je uzupełnia wprowadzając nowe prawa polityczne i społeczne dla obywateli europejskich)
Zachowanie i budowa europejskiego dorobku prawnego acquis communitaire (cała legislacja instytucji europejskich oraz traktaty założycielskie)
Do najważniejszych traktatów należą:
Traktat lizboński (2009)
Cel: Unia Europejska ma być bardziej demokratyczna, skuteczniejsza i lepiej przygotowana na podejmowanie globalnych problemów, takich jak zmiana klimatu, wypowiadając się jednym głosem.
Najważniejsze zmiany: większe uprawnienia Parlamentu Europejskiego, zmiana procedur głosowania w Radzie, inicjatywa obywatelska, stały przewodniczący Rady Europejskiej, nowy wysoki przedstawiciel do spraw zagranicznych, nowe służby dyplomatyczne UE.
Traktat lizboński wyjaśnia, które uprawnienia:
należą do UE
należą do państw członkowskich UE
są dzielone.
Traktat nicejski (2003)
Cel: reforma instytucji umożliwiająca efektywne funkcjonowanie UE przy 25 państwach członkowskich.
Najważniejsze zmiany: metody zmiany składu Komisji i określony w nowy sposób system głosowania w Radzie.
Traktat amsterdamski (1999)
Cel: reforma instytucji UE w ramach przygotowania do przyjęcia nowych państw członkowskich.
Najważniejsze zmiany: zmiana, nowa numeracja i konsolidacja traktatów UE i EWG. Bardziej przejrzysty proces decyzyjny (częstsze stosowanie procedury współdecyzji).
Traktat o Unii Europejskiej - traktat z Maastricht (1993)
Cel: przygotowanie europejskiej unii walutowej i wprowadzenie elementów unii politycznej (obywatelstwo, wspólna polityka zagraniczna i wspólna polityka spraw wewnętrznych).
Najważniejsze zmiany: ustanowienie Unii Europejskiej i wprowadzenie procedury współdecyzji, przyznanie Parlamentowi większej roli w procesie decyzyjnym. Nowe formy współpracy między rządami UE - na przykład w obszarze obrony, sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.
Jednolity akt europejski (1986)
Cel: reforma instytucji w ramach przygotowań do członkostwa Portugalii i Hiszpanii oraz przyspieszenie procesu decyzyjnego w ramach przygotowań do jednolitego rynku.
Najważniejsze zmiany: rozszerzenie procedury głosowania większością kwalifikowaną w Radzie (pojedynczemu krajowi jest trudniej zawetować proponowane przepisy), utworzenie procedur współpracy i zgody, zwiększenie wpływu Parlamentu.
Traktat fuzyjny - Traktat brukselski (1967)
Cel: usprawnienie działania instytucji europejskich.
Najważniejsze zmiany: utworzenie jednej Komisji i jednej Rady do obsługi trzech wspólnot europejskich (EWG, Euratom, EWWiS). Uchylony traktatem amsterdamskim.
Traktaty rzymskie - traktaty EWG i EURATOM (1958)
Cel: powołanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom).
Najważniejsze zmiany: rozszerzenie procesu integracji europejskiej na ogólną współpracę gospodarczą.
Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (1952)
Cel: stworzenie współzależności na rynku węgla i stali, tak aby jeden kraj nie mógł mobilizować sił zbrojnych bez wiedzy innych krajów. Złagodzenie braku zaufania i napięć po drugiej wojnie światowej. Traktat EWWiS wygasł w 2002 roku.
Do zmian traktatów założycielskich dochodziło, gdy do UE przystępowały nowe kraje:
1973 (Dania, Irlandia, Wielka Brytania)
1981 (Grecja)
1986 (Hiszpania, Portugalia)
1995 (Austria, Finlandia, Szwecja)
2004 (Cypr, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Czechy, Słowacja, Słowenia, Węgry).
2007 (Bułgaria, Rumunia)
Struktura instytucjonalna
Jako główne organy statutowe EWG utworzono:
RADĘ, naczelny organ uchwałodawczy, złożony z przedstawicieli rządów państw EWG,
oraz
KOMISJĘ, główny organ wykonawczo-zarządzający, którego członkowie, tzw. Komisarze, byli wyznaczani na cztery lata przez poszczególne państwa (po 1-2) w drodze ogólnego porozumienia.
Ponadto głównymi organami wspólnymi dla EWG, EWWiS i Euratomu zostały:
Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne o kompetencjach doradczych, opiniodawczych i kontrolnych
oraz
Trybunał Sprawiedliwości.
Deputowani Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego, od 1962 roku, Parlamentu Europejskiego, byli desygnowani przez parlamenty państw członkowskich, a od roku 1979 pochodzili z wyborów powszechnych i bezpośrednich (w każdym z państw wybierano określoną liczbę deputowanych) na kadencję 5-letnią.
Na mocy tzw. traktatu o fuzji organów z roku 1965, który wszedł w życie w 1967 roku, utworzono jedną Radę Ministrów i jedną Komisję dla wszystkim trzech Wspólnot Europejskich; w 1977 roku powołano Trybunał Obrachunkowy o uprawnieniach w zakresie kontroli dochodów i wydatków Wspólnot.
Siedzibą Rady i Komisji została Bruksela, Parlamentu - Strasburg, obu Trybunałów- Luksemburg.
Ponadto od roku 1958 tworzono organy pomocnicze, jak:
Komitet Stałych Przedstawicieli;
Komitet Ekonomiczno-Społeczny;
fundusze strukturalne;
komitety stałe i tymczasowe;
grupy robocze.
KONCEPCJA INTEGRACJI GOSPODARCZEJ
Przyczyny procesów integracyjnych
warunki integracji gospodarczej,
modele integracji gospodarczej,
formy integracji gospodarczej,
zasady działania podstawowych form integracji gospodarczej,
podstawowe ugrupowania integracyjne i ich członkowie,
typy międzynarodowej integracji gospodarczej.
Wspólnota Europejska (dawna EWG)
EUROPEJSKA WSPÓLNOTA GOSPODARCZA
przygotowania do Traktatów Rzymskich,
płaszczyzna kooperacji państw członkowskich,
struktura instytucjonalna,
charakterystyka działań objętych procesem integracji gospodarczej w ramach EWG.
Unia stawia sobie następujące cele:
- popieranie zrównoważonego i trwałego postępu gospodarczego i społecznego, w szczególności poprzez utworzenie przestrzeni bez granic wewnętrznych, umacnianie gospodarczej i społecznej spójności oraz ustanowienie unii gospodarczej i walutowej, obejmującej docelowo jedną walutę, zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu;
- potwierdzanie swej tożsamości na arenie międzynarodowej, zwłaszcza poprzez realizację wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, obejmującej docelowo określanie wspólnej polityki obronnej, która mogłaby prowadzić do wspólnej obrony;
- umacnianie ochrony praw i interesów obywateli Państw Członkowskich poprzez ustanowienie obywatelstwa Unii;
- rozwijanie ścisłej współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych;
- pełne zachowanie dorobku wspólnotowego i jego rozwój, mając na celu rozważenie, w drodze procedury określonej w artykule N ustęp 2, zakresu, w jakim polityki i formy współpracy, ustanowione niniejszym Traktatem, wymagają zmiany w celu zapewnienia skuteczności mechanizmów i instytucji Wspólnoty.
Żaden przepis prawa wewnętrznego nie ma pierwszeństwa przed prawem wspólnotowym (ETS - O 1964, 1251 - Costa/ENEL). W orzeczeniu InternationaleHandelsgesellschaft (ETS - O 1970, 1125) TS stwierdził też, że prawo wspólnotowe ma pierwszeństwo również przed normami konstytucyjnymi państw członkowskich, takimi jak prawa podstawowe lub zasady strukturalne konstytucji. Ważność aktu prawa wspólnotowego można badać tylko w stosunku do wyższego rangą prawa wspólnotowego, a nie w stosunku do prawa wewnętrznego. Obowiązywanie prawa wspólnotowego w państwach członkowskich nie może doznać uszczerbku.
Art. 3 „Unię stanowią Wspólnoty Europejskie uzupełnione politykami i formami współpracy ustanowionymi niniejszymi Traktatami”
Art. 3b I TWE mówi: „wspólnota działa w ramach ograniczeń nałożonych na nią niniejszym traktatem i zgodnie z wyznaczonymi w nim celami"
Wspólnota może zadecydować o współpracy z państwami trzecimi w celu wsparcia projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania oraz zapewnienia współdziałania między sieciami.
Unia osiąga swe cele zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu, określonymi w nim warunkami i harmonogramem, z poszanowaniem zasady pomocniczości, określonej w artykule 3b Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.
Zadaniem Wspólnoty jest, przez ustanowienie wspólnego rynku, unii gospodarczej i walutowej oraz urzeczywistnianie wspólnych polityk lub działań określonych w artykułach 3 i 3a, popieranie w całej Wspólnocie harmonijnego i zrównoważonego rozwoju działań gospodarczych, stałego i nieinflacyjnego wzrostu uwzględniającego środowisko naturalne, wysokiego stopnia konwergencji dokonań gospodarczych, wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony socjalnej, podwyższania poziomu i jakości życia, spójności gospodarczej i społecznej oraz solidarności między Państwami Członkowskimi.
Aby osiągnąć cele określone w artykule 2 działalność Wspólnoty obejmuje, na warunkach i zgodnie z harmonogramem przewidzianym w niniejszym Traktacie:
a) zniesienie opłat celnych i ograniczeń ilościowych między Państwami Członkowskimi w przywozie i wywozie towarów, jak również wszelkich innych środków o skutku równoważnym;
b) wspólną politykę handlową;
c) rynek wewnętrzny, charakteryzujący się zniesieniem między Państwami Członkowskimi przeszkód w swobodnym przepływie towarów, osób, usług i kapitału;
d) środki dotyczące wjazdu i przemieszczania się osób na rynku wewnętrznym, zgodnie z artykułem 100c;
e) wspólną politykę w dziedzinach rolnictwa i rybołówstwa;
f) wspólną politykę w dziedzinie transportu;
g) system zapewniający niezakłóconą konkurencję na rynku wewnętrznym;
h) zbliżanie ustawodawstw krajowych w stopniu koniecznym do funkcjonowania wspólnego rynku;
i) politykę w sferze społecznej obejmującą Europejski Fundusz Społeczny;
j) wzmacnianie spójności gospodarczej i społecznej;
k) wspólną politykę w dziedzinie środowiska naturalnego;
l) wzmacnianie konkurencyjności przemysłu Wspólnoty;
m) wspieranie badań naukowych i rozwoju technologicznego;
n) zachęcanie do tworzenia i rozwijania sieci transeuropejskich;
o) przyczynianie się do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony zdrowia;
p) przyczynianie się do osiągnięcia wysokiej jakości edukacji i kształcenia zawodowego oraz rozkwitu kultur Państw Członkowskich;
q) politykę w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju;
r) stowarzyszanie z krajami i terytoriami zamorskimi w celu zwiększenia wymiany handlowej i wspólnych starań na rzecz rozwoju gospodarczego i społecznego;
s) przyczynianie się do wzmocnienia ochrony konsumentów;
t) środki w dziedzinach energetyki, ochrony ludności i turystyki.
Zgodnie z postanowieniami TUE, Unii Europejskiej wyznaczono konkretne cele (art. 2 TUE):
1. Popieranie postępu gospodarczego i społecznego oraz wysokiego poziomu zatrudnienia, doprowadzenie do zrównoważonego i trwałego rozwoju, a zwłaszcza poprzez utworzenie przestrzeni bez granic wewnętrznych, wzmocnienie spójności ekonomicznej i społecznej oraz ustanowienie unii gospodarczej i walutowej ze wspólną walutą.
2. Potwierdzanie tożsamości na arenie międzynarodowej, a zwłaszcza poprzez realizację wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, w tym stopniowe określanie wspólnej polityki obronnej mającej prowadzić zgodnie z art. 17 TUE do wspólnej obrony.
3. Umacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich Wspólnoty poprzez ustanowienie obywatelstwa Unii Europejskiej.
4. Utrzymanie i rozwijanie Unii Europejskiej jako przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w której zagwarantowana jest swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu do kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji oraz zapobieganie i zwalczanie przestępczości.
5. Zachowanie dorobku wspólnotowego, jego rozwój oraz zapewnienie skuteczności funkcjonowania instytucji wspólnotowych.
Powyższe cele Unii Europejskiej miały być realizowane z wykorzystaniem ram instytucjonalnych Wspólnot Europejskich, w sposób zapewniający spójność podejmowanych działań. Kompetencje w zakresie ustalania wytycznych dla polityki unijnej przyznano Radzie Europejskiej w składzie której znalazły się głowy państw lub szefowie rządów państw członkowskich Wspólnoty oraz przewodniczący Komisji Europejskiej.
1