|
FUNKCJA |
WYSTEPOWANIE |
INNE |
|
Ca |
- jest składnikiem kości i zębów - bierze udział w kurczliwości naczyń - przewodzenie impulsów nerwowych - w regulacji pobudliwości nerwów - przepuszczalności błon komórkowych - krzepliwości krwi
|
- mleko, - sery, - sardynki, - fasola
|
Zawartości w org dorosłego człowieka wynosi 1200g; zalecane dzienne spożycie 900mg
|
|
P |
- składnik kości i zębów, kw. nukleinowych, tkanek mózgowych, błon komórkowych, związków wysoko energetycznych, koenzymów - bierze udział w regulacjach - bierze udział w reakcjach fosforylacji - utrzymanie odpowiedniego pH krwi - wyst. W kw. Nukleinowych, układach przenośników energii, fosfolipidach
|
- Sery, - fasola, - groch, - ryby, - mięso
|
Zalecane spożycie 700mg Niedobór ogranicza syntezę ATP i hamuje przebieg oddychania
|
|
MG |
- Składnik kości, zębów i tkanek miękkich - aktywator enzymów oddechowych - przewodzeniu nerwowym - kurczliwości naczyń (antagonista Ca) - synteza kw nukleinowych i białek - metabolizm lipidów - termoregulacja - prawidłowa współpraca podjednostek rybosomów - pobudliwość nerwów, przepuszczalność błon kom, lepkość cytoplazmy
|
- Produkty roślinne
|
Niedobór zwiększa ryzyko powstawania miażdżycy, zawału serca, białaczki limfatycznej |
|
Na |
- główny kation płynów zewnątrzkomórkowych - występuje w soku trzustkowym, jelitowym, w kościach - reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową - wpływa na równowagę kwasowo- zasadową - bierze udział w kurczliwości naczyń |
- sól kuchenna, - wędliny, - sery, - pieczywo |
Zawartość w org do 100g Dzienne spożycie 575-625mg
|
|
K |
- główny kation ICF - reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową - wystepuje w kościach - wpływa na równowagę kwasowo- zasadową - reguluje czynność nerwów i mięśni - zwiększa przepuszczalność błon komórkowych (antagonista Ca)
|
- Rośliny strączkowe, - orzechy, - ziemniaki, - banany, - porzeczki, - mięso
|
Zaw w org 110-140 g
|
|
Cl |
- główny anion płynu pozakomórkowego - występuje w soku żołądkowym - reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową - wpływa na równowagę kwasowo- zasadową - jako HCl powoduje przejście pepsynogenu w pepsynę i zapewnia jej optymalne środowisko działania - wnikając do erytrocytów ułatwiają uwalnianie z nich CO2 |
- Sól kuchenna, -wędliny - sery
|
Zaw w org 90-100g Spożycie 750-800mg
|
|
Si |
- składnik białka, mukopolisacharydów, sulfonlipidów, koenzymu A, tiaminy, biotyny - bierze udział w detoksykacji - niezbędna do tworzenia cysteiny - wchodzi w skład oksydoreduktaz |
- Sery, - mięso, - ryby, - rośliny strączkowe, - warzywa, - kapusta, - jaja
|
Zaw w org 120-200g Zalecane spożycie - nie ustalone
|
|
MIKROELEMENTY |
||||
Fe |
- składnik hemoglobiny, mioglobiny i wielu enzymów niezbędnych do transportu i magazynowania tlenu, transportu e (cytochromy), - degradacja kw tłuszczowych - destylacji nadtlenku wodoru (katalaza) - jodowanie tyrozyny - synteza prostaglandyn - katabolizm tryptofanu - detoksykacja związków obcych
|
- Wątroba, - r. strączkowe, - szczypiorek, - korzeń pietruszki, - mięs, - zboże
|
3500-4500mg M 15mg K 18-19mg
Niedobór prowadzi do anemii |
|
Zn |
- niezbędny dla ponad 200enzymow min. Polimerazy DNA i RNA, dysmutazy ponadtlenkowej, anhydrazy węglanowej -chroni przed wolnymi rodnikami - zapewnia stabilność ść kom. - Odporność humoralna i komórkowa - synteza białka wiążącego Wit A - produkcja i (lub sekrecja) hormonów (insulina, tyrozyna, testosteron) - odczuwanie smaku, zapachu - metabolizm alkoholu
|
- Mięso, - wątroba, - sery, - fasola, - groch, - kasza gryczana, - orzechy, - przetwory zbożowe
|
160-2300mg K 13mg M 16mg
|
|
Mn |
- składnik metaloenzymów - niezbędny do przemiany pirogronianu w szczawiooctan (karboksylaza pirogronianowa) - dekompozycji wolnych rodników (dysmutaza ponadtlenkowa), synteza mocznika (arginaza) - aktywator wielu enzymów m.in. glukozylotransferazy, syntazy glutaminianowej - wazny do tworzenia tk. Łącznej i kości, funkcji mozgu i trzustki
|
- Orzechy, - pros zbożowe z pelnego przemialu, - czarne jagody, - fasola, - groch, - czekolada, - herbata - napar
|
10-20mg 2-5mg Niedobór prowadzi do zniekształceń kości |
|
Cu |
-skladnik enzymow -niezbedna do gospodarki żelazem (celuroplazmina) - dekompozycji wolnych rodników (dysmutaza ponadtlenkowa), syntezy NA (hydrolaza dopaminy) -tworzenie wiązań krzyzowych w kolagenie i elastynie -synteza melaniny - tyrozynaza -utrzymanie struktury kreatyny
|
- orzechy |
60-80mg 2-2,5 mg
|
|
Co |
-skł Wit B12 - w formie nieorganicznej korzystnie wpływa na erytropoezę
|
- Fasola, - cebula, smalec, wątroba, kapusta
|
1,1-1,5 mg jak Wit B12
|
|
Cr |
-składnik czynnika tolerancji glukozy -obniza stezenie cholesterolu w surowicy
|
Drożdże piwne, wątroba wołowa, groszek zielony, halibut, cebula, kukurydza, jaja
|
1-6mg 50-200mikrogramów
|
|
Se |
-składnik peroksydazy glutationowej (rozkład wody utlenionej i nadtlenków lipidowych) - Niezbędny do przemian hormonow tarczycy (dejodynaza) - chroni przed stresem dydaktycznym
|
Nerki, ryby, kukurydza, wątroba, orzechy
|
6-21mg M 70mikrog K 60mikrog
|
|
J |
- składnik h. tarczycy -zapobiega powstawaniu wola endemicznego
|
Sól kuchenna jodowana, ryby
|
25-50mg 160mikrog
|
|
Mo
|
-skladnik enzymow - niezbędny do utleniania aldehydow (oksydaza aldehydowa) - metabolizm puryn i pirymidyn (oksydaza ksantynowa) -detoksykacja siarczynów (oksydaza siarczynowa)
|
Wątroba, r. strączkowe, kapusta czerwona, jaja, wołowina, kasza gryczana
|
9-16g 75-250mikrog
|
|
F |
-składnik kości i zębów -przeciewdziała próchnicy -Wzrost gęstości krwi |
soja, ryby, watroba |
W surowicy 0,14-0,19mg/dm3 1,5-4 mg
|
|