UKŁAD PŁCIOWY ŻEŃSKI I MĘSKI

Narządy płciowe- organa genitalia

• Odgrywają organizmie szczególną rolę, gdyż służą do zachowania gatunku.

• Dzielą się na:

• Narządy płciowe żeńskie

• Narządy płciowe męskie

• Każdy z tych układów składa się z:

• Gonad (jajniki i jądra), które produkują komórki płciowe i wydzielają hormony.

• Przewodów wyprowadzających, które przechowują i transportują komórki płciowe.

NARZĄDY PŁCIOWE ŻEŃSKIE

• Służą do wytwarzania jaj oraz zapewniają warunki do zapłodnienia jaja, rozwoju zarodka i płodu oraz jego wydalenia. Pełnią również funkcję wewnątrz wydzielniczą.

• Dzielimy je na:

• Narządy płciowe wewnętrzne

• Narządy płciowe zewnętrzne

• Do narządów płciowych wewnętrznych zaliczamy:

• Jajniki (ovarium)

• Jajowody (tuba uterina)

• Macicę (uterus)

• Pochwę (vagina)

• Do narządów płciowych zewnętrznych zaliczamy:

• Srom niewieści

JAJNIK

• Jest narządem parzystym, położonym na ścianie bocznej miednicy mniejszej, wewnątrzotrzewnowo do przodu od odbytnicy i ku tyłowi od więzadła szerokiego macicy i w dołku jajnikowym. Jest to miejsce podziału tętnicy biodrowej wspólnej na zewnętrzną i wewnętrzną.

• Jajnik otoczony jest błoną białawą.

• Dzieli się na:

• Korę

• Rdzeń jajnika

• Kora składa się ze zrębu jajnika, utworzonego przez tkankę łączną, wśród której leżą różnej wielkości pęcherzyki jajnikowe zawierające 1 komórkę jajową i komórki śródmiąższowe- produkujące estrogeny. Pęcherzyk jajnikowy dojrzewa ok. 14 dni i po pęknięciu przekształca się w ciałko żółte produkujące hormon- progesteron.

JAJOWÓD (Tuba uterina)

• Jest narządem parzystym, rozpoczynającym się w jamie otrzewnej, w pobliżu jajnika i uchodzącym do jamy macicy.

• Położony wewnątrzotrzewnowo.

• W jajowodzie (w bańce) odbywa się zapłodnienie, czyli połączenie komórki jajowej z plemnikiem powstanie zarodka.

JAJOWÓD- BUDOWA:

• ujście brzuszne- łączy światło jajowodu z jama otrzewnej

• lejek jajowodu- utworzony przez strzępki jajowodu, ogranicza on ujście brzuszne i wychwytuje komórkę jajową

• bańka jajowodu- część środkowa, stanowiąca 2/3 długości całego jajowodu i w niej odbywa się zapłodnienie

• cieśń jajowodu

• część maciczna jajowodu (śródścienna)- przebiegająca w ścianie macicy

• ujście maciczne

MACICA (Uterus)

• narząd mięśniowy, nieparzysty

• położona w miednicy mniejszej, wewnątrzotrzewnowo, między pęcherzem moczowym a odbytnicą

• prawidłowe położenie macicy określamy jako pośrodkowe i osiowe, jako mierne przodopochylenie (macica jest pochylona do przodu w stosunku do pochwy) oraz przodozgięcie (trzon macicy pochylony do przodu w stosunku do szyjki macicy).

BUDOWA:

• części macicy:

• trzon macicy- stanowi ok. 2/3 macicy i górna, zaokrąglona część trzonu stanowi dno macicy

• cieśń macicy

• szyjka macicy- zakończona wargą przednią i tylną

• dolna część szyjki objęta jest przez górną część pochwy, która dzieli szyjkę macicy na część nadpochwową i podpochwową.

• Wewnątrz trzonu znajduje się jama macicy, do której otwierają się jajowody; natomiast wewnątrz szyjki macicy znajduje się kanał szyjki macicy kończący się ujściem macicy- jest to otwór, przez który światło macicy łączy się z pochwą.

• Macica utrzymywana jest w stałym położeniu dzięki więzadłom i wyróżniamy:

• Więzadło szerokie macicy- z brzegów bocznych macicy do ściany miednicy mniejszej

• Więzadło obłe macicy- z brzegu bocznego macicy przez kanał pachwinowy, kończy na wardze sromowej większej

POCHWA (Vagina)

• Leży w miednicy mniejszej

• To nieparzysty przewód mięśniowo- błoniasty, łączący macicę ze sromem niewieścim

• W pochwie wyróżnia się:

• Ścianę przednią i tylną

• W górnej części pochwa obejmuje szyjkę macicy i tworzy dwa sklepienia:

• sklepienie przednie pochwy

• sklepienie tylne pochwy- tu doprowadzane jest nasienie

• pochwa otwiera się do przedsionka pochwy (należy do sromu niewieściego)

DROGA KOMÓRKI JAJOWEJ

Jajnik jama otrzewnej strzępki jajowodu lejek jajowodu bańka jajowodu (ewentualne zapłodnienie) cieśń jajowodu część maciczna jajowodu ujście maciczne jajowodu jama macicy (zapłodniona komórka zagnieżdża się w błonie śluzowej) kanał szyjki macicy pochwa przedsionek pochwy środowisko zewnętrzne

NARZĄDY PŁCIOWE ZEWNĘTRZNE

• Do narządów płciowych zewnętrznych, czyli sromu niewieściego zaliczamy:

1. Wargi sromowe mniejsze

2. Wargi sromowe większe

3. Łechtaczka

4. Przedsionek pochwy

5. Wzgórek łonowy

NARZĄDY PŁCIOWE MĘSKIE

• Służą do wytworzenia plemników, które są głównym składnikiem nasienia i do wprowadzenia ich do pochwy. Pełnia również funkcje wewnątrz wydzielniczą.

• Dzielimy je na:

• Narządy płciowe wewnętrzne

• Narzady płciowe zewnętrzne

• Do narządów płciowych wewnętrznych zaliczamy:

• Jądra

• Najądrza

• Nasieniowody

• Pęcherzyki nasienne

• Gruczoł krokowy

• Do narządów płciowych zewnętrznych zaliczamy:

• Prącie

• Mosznę

JĄDRO (Testis)

• Narząd parzysty, położony w worku mosznowym

• Jądra otoczone są łącznotkankową błoną, zwaną błoną białawą, która na brzegu tylnym jądra wytwarza zgrubienie, wpuklające się do wnętrza jądra, tzw. śródjądrze

• Od śródjądrza w głąb miąższu jądra odchodzą przegródki jadra dzielące miąższ na płaciki jądra

• Płaciki wierzchołkami skierowane są do sródjądrza a podstawą do błony białawej

BUDOWA

• Płaciki jądra zbudowane są z cewek nasiennych krętych, w których wytwarzane są plemniki, a między tymi cewkami znajdują się komórki śródmiąższowe, które wydzielają testosteron

• W okolicy wierzchołka płacika cewki nasienne kręte łączą się w cewki nasienne proste

• Cewki nasienne proste przechodzą do sródjadrza, gdzie łącząc się tworzą siatkę jądra

• Z siatki jądra wychodzą przewodziki odprowadzające jądra, które biegną do najądrza

NAJĄDRZE

• Jest parzystym narządem przylegającym od góry i tyłu do jądra

• W najądrzu wyróżniamy:

• głowę

• trzon

• ogon

• W najądrzu powstaje przewód najądrza, który opuszczając najądrze przechodzi w nasieniowód

• Najądrze czynnościowo pełni funkcję zbiornika nasienia i gromadzące się plemniki uzyskują pełną dojrzałość

NASIENIOWÓD

• jest parzystym narządem, będącym przedłużeniem przewodu najądrza

• w jego przebiegu wyróżniamy 4 części:

• część jądrowa- biegnąca powrózkowi worku mosznowym

• część powrózkowa- biegnąca w powrózku nasiennym

• część pachwinowa- biegnie przez kanał pachwinowy

• część miedniczna- biegnąca w miednicy mniejszej w kierunku pęcherza moczowego, gdzie końcowa część się rozszerza tworząc bańkę nasieniowodu (dochodzi do dna pęcherza moczowego)

PĘCHERZYKI NASIENNE

• są narządami parzystymi, przylegającymi do dna pęcherza moczowego

• bańki nasieniowodu łączą się z przewodem wydalającym pęcherzyków nasiennych i z tego połączenia powstaje przewód wytryskowy

• przewody wytryskowe przebijaja gruczoł krokowy i uchodzą w części sterczowej cewki moczowej na wzgórku nasiennym

• ich zadaniem jest utrzymanie żywotności plemników w nasieniu

GRUCZOŁ KROKOWY (Prostata)

• narząd nieparzysty, położony w miednicy mniejszej do tyłu od spojenia łonowego i do przodu od odbytnicy

• podstawa zwrócona jest w kierunku dna pęcherza moczowego, a wierzchołek skierowany jest do przepony moczowo- płciowej

• wydzielina gruczołu krokowego zawiera duże ilości kwaśnej fosfatazy oraz enzymy pobudzające ruch plemników

DROGA NASIENIA

Cewki nasienne kręte cewki nasienne proste sieć jądra przewodziki odprowadzające jądra przewód najądrza nasieniowód ( część jądrowa, powrózkowi, pachwinowa, miedniczna) bańka nasieniowodu przewód wytryskowy wzgórek nasienny w części sterczowej cewki moczowej część błoniasta cewki moczowej część gąbczasta cewki moczowej ujście zewnętrzne cewki moczowej

1

---