Formy stadialne i postacie zjawiskowe przestępstw.

Formami popełnienia przestępstwa w prawie karnym nazywamy formy w jakich może dojść do popełnienie czynu zabronionego, z którymi ustawa wiąże odpowiedzialność karną.

Formy popełnienia przestępstwa

formy stadialne formy zjawiskowe

usiłowanie przygotowanie dokonanie sprawstwo podżeganie pomocnictwo

Formami stadialnymi przestępstwa nazywamy zachowanie się sprawcy na tzw. „drodze przestępstwa”. Począwszy od powzięcia zamiaru jego popełnienia do pełnej realizacji.

1. Przygotowanie ma miejsce wtedy gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego podejmuje czynności zmierzające do jego osiągnięcia. Przygotowanie składa się z dwóch elementów:

1. przygotowanie w sensie ścisłym jest to między innymi zbieranie informacji, uzyskanie lub przysposobienie środków, sporządzenie planu działania,

2. wejście w porozumienie dwóch lub więcej osób w celu popełnienia konkretnego przestępstwa.

Przygotowanie do popełnienia przestępstwa nie jest karane, chyba że ustawa stanowi inaczej. Karane jest przygotowanie do niektórych przestępstw przeciwko pokojowi, i przeciwko ludzkości (wojna napastnicza ludobójstwo) oraz przeciwko państwu.

2. Usiłowanie charakteryzuje występowanie trzech elementów:

1. zamiar popełnienia czynu zabronionego

2. zachowanie zmierzające do jego popełnienia

3. brak jego dokonania

Usiłowanie przestępstwa jest karalne w taki sam sposób jak przestępstwo dokonane. Kary wymierzane za usiłowanie przestępstwa w praktyce są niższe od kar wymierzanych za dokonanie przestępstwa. W literaturze wyróżnia się kilka rodzajów usiłowania:

4. usiłowanie ukończone- sprawca zrobił wszystko co zamierzał ale nie dokonał czynu;

5. usiłowanie nie ukończone- sprawca nie wykonał wszystkiego co zamierzał;

6. usiłowanie kwalifikowane- sprawca chcąc dokonać czynu zaplanowanego dokonał w trakcie jego realizacji innego;

7. usiłowanie zwykłe- w chwili rozpoczęcia sprawca ma szanse na dokonanie przestępstwa;

8. usiłowanie nieudolne- usiłujący dokonania nie czynu nie jest świadomy, że od początku dokonanie nie jest możliwe. W przypadku tego usiłowania sąd może zastosować nadzwyczajne środki złagodzenia kary lub tez odstąpić od wymierzenia.

Sprawca usiłowania nie podlega karze jeśli dobrowolnie zrezygnował z dokonania przestępstwa albo jeśli zapobiegł sutką stanowiącym znamię czynu zabronionego- czynny żal.

3. Dokonanie następuje wtedy gdy sprawca zrealizuje wszystkie ustawowe znamiona czynu zabronionego.

Formy zjawiskowe przestępstw inaczej formy współdziałania przestępczego) dotyczą czynów popełnionych przez więcej niż jedną osobę lub w których popełnienie były one zaangażowane.

1. Sprawstwo- odpowiada za nie ten kto dokonuje czynu zabronionego sam albo wspólnie w porozumieniu z inną osobą, a także ten, kto kieruje wykonaniem przez inną osobę czynu zabronionego lub poleca jej wykonanie takiego czynu. Wyróżniamy cztery rodzaje sprawstwa:

1. sprawstwo pojedyncze- sprawca pojedynczym jest ten kto sam dokonuje czynu zabronionego;

2. współsprawstwo- odpowiadają za nie osoby, które wspólnie realizują czyn zabroniony, a ich zachowanie objęte jest porozumieniem. Każdy współsprawca odpowiada w granicach własnego zamiaru lub nieumyślności;

3. sprawstwo kierownicze polega na kierowaniu wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub osoby. Ponosi odpowiedzialność karną ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inna osobę.

4. sprawstwo polecające- polega na wykorzystaniu przez sprawce polecającego uzależnienia innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie czynu zabronionego.

2. Podżeganie polega na nakłanianiu innej osoby do popełnienia czynu zabronionego. Nakłanianie może przybrać różne formy oddziaływania na sferę psychiki określonej osoby. Wyrażone może zostać w jakiejkolwiek formie, pozwalającej odczytać intencje nakłaniającego. Karę za podżeganie wymierza się w granicach przewidzianych dla sprawstwa.

3. Pomocnictwo polega na ułatwieniu innej sobie popełnienia czynu zabronionego przez dostarczenie jej narzędzi, środka przewozu (pomocnictwo fizyczne) albo też udzielenia rady lub informacji (pomocnictwo psychiczne). Karę za pomocnictwo wymierza się w granicach przewidzianych dla sprawstwa.

Bibliografia

1. Prawo karne. Pod red. Alicji Grześkowiak. Wyd. C. H. Beck. Warszawa 2007

2. Warylewski Jarosław: Prawo karne część ogólna. Wyd. Prawnicze LexisNexis. Warszawa 2005

3. Lech Gardocki: Prawo karne. Wyd. C. H. Beck. Warszawa 2006

1

---